AirdropAvcisi
New member
Türk edebiyatının usta kalemi Ahmet Hamdi Tanpınar denilince Huzur romanı birinci akla gelenlerden. Müellifin yıllar evvel verdiği söyleşiyi sizlere aktarıyoruz. Tarihin tozlu raflarında yerini alan bu söyleşide, Ahmet Hamdi Huzur romanını anlatıyor.
İşte, Necdet Evliyagil’in müellifle yaptığı o söyleşiden bir kısım….
Romanınızı yeni bitirdim. “Cumhuriyet”te tefrika edilirken de okumuştum. Sizi fazlaca beğendiğim, yorucu bulduğum yerler oldu. Kitabınız üzerine konuşabilir miyiz?
“Hayhay!.. dedi. Lakin daha evvelce size güzel bir haber vereyim! Yahya Kemal’in sıhhati epeyce düzgün.”
Huzur’un tekniği beni fazlaca düşündürdü. Fikre epey yer vermiş üzeresiniz. daha sonra olay hem var, hem yok üzere. Bir kadro ikinci derecede şahıslar ve olaylar üzerinde ısrar ediyor, daha sonra bırakıyorsunuz.?
“Romanın muayyen bir tekniği olabileceğine inanmıyorum. Elli seniçin beri bu sanat epeyce değişti. Ben bilmem istediklerimi yapmağa cüret ettim mi? Size niyetlerimi anlatıyorsam roman tekniğini nasıl anladığımı izah etmiş olurum. öncedenâ romanın şiir ve niyet ile birlikte yürümesini isterim. Vakıâ niyetlerimizi hareket halinde göstermek mümkün, tahminen de müreccahtır. Lakin bu biçimde karaktere malolur, mahiyetini kaybeder, hulâsa ferdileşir. Ben ise problemlerin münakaşasını istiyordum. Ruhsal analizlerde bu biçimde.”
niye?
“Çünkü ikinci derecede bir şahsın psikolojisini hereketlerle izah edersem, daha fazla bir müşahid ve hâdiselere maruz olmasını istediğim asıl kahramanımın yerine onları geçirmiş olacaktım. halbuki bu ikinci derecede şahısların Mümtaz’ın etrafında hem etki edici bir “zemin”, birebir vakitte fikirlerinin ve hislerinin değişik aynaları olmasını istiyordum.
Hulâsa bir fikir ve hissin bir kaç zaviyeden görünüşünü istiyordum. Kaldı ki benim için hareketin kendisi, kendimizde ve etrafımızda yaptığı etki kadar mühimdir. Ben okuyucunun bir müşahidle, onun ortasından geçenlerle müsabakasını istiyordum.
Romanınızda Mümtaz’ın çocukluğuna ve özellikle tâbirinizle söyliyeyim, birinci deneyimine fazla ehemmiyet vermişsiniz, habuliki daha sonra bunu bırakır üzeresiniz?
“Hayır, bırakmıyorum. Zira Mümtaz bütün hayatı boyunca o iki gecenin etkisi altındadır. Onda sanatkâr taraf, bu ağır kaideler ortasında doğar. Bir nevi compex teşekkül eder. Yanılgı karşısında günah ve vicdan azabı kompleksi. Aşkı ve ötürüsile ömrü özel bir biçimde görür. daha sonra vakit içinde bu kompleksi, tekrar bir nevi -tâbir yerinde ise- Euridice, yahud orpshens kompleksine tahavvül eder. Yani Mümtaz mevt fikrinin tehdidi altında yaşamağa başlar ve etrafındaki şeyleri lakin kaybetme korkusu ortasında sever, yahud kaybetmiş üzere sever.”
Bu romanı asıl yazmaktaki gayeniz ne idi?
“İkinci Cihan Harbinin başında düşündüklerimizi ve problemlerimizi anlatmak. Bizi de tehdid eden bu genel felâkette dünya ile müşterek ve tıpkı taraflarımızı göstermek.
Harbin başladığı gece ben bir hasta başında daima bunları düşünmüştüm. Romanın asıl kahramanları İstanbul ve bizim musikimizdir.
Ancak bununla kalmıyor. Tabiatile bir cihan harbinin başlaması kadar önemli sıkıntıyı konu olarak alan bir roman, şahsen insanı ve insanın taliini düşünmekten vazgeçemezdi.”
Evet, insanın talii üzerinde epey duruyorsunuz?
“Durmağa da kıymet. İnsan biçare ve tezad ortasında bir mahlûktur. Kendisinden yahud yapıtında epey aşağıdır. Bu hakikatte “eşrefi mahlûkat” bir ratedir; tabiate bir ilah üzere hükümrandır. Ama kendi ömrünü bir türlü yönetim edemez. Zira ferd sifatile sahibi olduğu “varlık” hayat dediğimiz şeyin kendisile ve emekçisi olan içtimaî beşerle her an çaba halindedir. “Varlık” tektir ve gayrisine tahammül edemez. Onun için dünya hayli geniş, hayat türlü türlü imkânlarla dolu olduğu biçimde biz, birbirimizi ezerek yaşarız. En güzel niyetten en berbat sonuçlar çıkar. Mesud etmek isteriz, ancak bedbaht oluruz. Bu insanın genel ve ebedî yazgısıdır. Bunun yanıbaşına bir de vaktimizin azgın problemlerin koyun. O denli muvazenesiz bir evrede yaşıyoruz ki… Her an, medeniyet ve insan oğlu, asırların yarattığı her şey tehlikede. Ferd her an tasallûta maruz…”
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat:
[email protected]
İşte, Necdet Evliyagil’in müellifle yaptığı o söyleşiden bir kısım….
Romanınızı yeni bitirdim. “Cumhuriyet”te tefrika edilirken de okumuştum. Sizi fazlaca beğendiğim, yorucu bulduğum yerler oldu. Kitabınız üzerine konuşabilir miyiz?
“Hayhay!.. dedi. Lakin daha evvelce size güzel bir haber vereyim! Yahya Kemal’in sıhhati epeyce düzgün.”
Huzur’un tekniği beni fazlaca düşündürdü. Fikre epey yer vermiş üzeresiniz. daha sonra olay hem var, hem yok üzere. Bir kadro ikinci derecede şahıslar ve olaylar üzerinde ısrar ediyor, daha sonra bırakıyorsunuz.?
“Romanın muayyen bir tekniği olabileceğine inanmıyorum. Elli seniçin beri bu sanat epeyce değişti. Ben bilmem istediklerimi yapmağa cüret ettim mi? Size niyetlerimi anlatıyorsam roman tekniğini nasıl anladığımı izah etmiş olurum. öncedenâ romanın şiir ve niyet ile birlikte yürümesini isterim. Vakıâ niyetlerimizi hareket halinde göstermek mümkün, tahminen de müreccahtır. Lakin bu biçimde karaktere malolur, mahiyetini kaybeder, hulâsa ferdileşir. Ben ise problemlerin münakaşasını istiyordum. Ruhsal analizlerde bu biçimde.”
niye?
“Çünkü ikinci derecede bir şahsın psikolojisini hereketlerle izah edersem, daha fazla bir müşahid ve hâdiselere maruz olmasını istediğim asıl kahramanımın yerine onları geçirmiş olacaktım. halbuki bu ikinci derecede şahısların Mümtaz’ın etrafında hem etki edici bir “zemin”, birebir vakitte fikirlerinin ve hislerinin değişik aynaları olmasını istiyordum.
Hulâsa bir fikir ve hissin bir kaç zaviyeden görünüşünü istiyordum. Kaldı ki benim için hareketin kendisi, kendimizde ve etrafımızda yaptığı etki kadar mühimdir. Ben okuyucunun bir müşahidle, onun ortasından geçenlerle müsabakasını istiyordum.
Romanınızda Mümtaz’ın çocukluğuna ve özellikle tâbirinizle söyliyeyim, birinci deneyimine fazla ehemmiyet vermişsiniz, habuliki daha sonra bunu bırakır üzeresiniz?
“Hayır, bırakmıyorum. Zira Mümtaz bütün hayatı boyunca o iki gecenin etkisi altındadır. Onda sanatkâr taraf, bu ağır kaideler ortasında doğar. Bir nevi compex teşekkül eder. Yanılgı karşısında günah ve vicdan azabı kompleksi. Aşkı ve ötürüsile ömrü özel bir biçimde görür. daha sonra vakit içinde bu kompleksi, tekrar bir nevi -tâbir yerinde ise- Euridice, yahud orpshens kompleksine tahavvül eder. Yani Mümtaz mevt fikrinin tehdidi altında yaşamağa başlar ve etrafındaki şeyleri lakin kaybetme korkusu ortasında sever, yahud kaybetmiş üzere sever.”
Bu romanı asıl yazmaktaki gayeniz ne idi?
“İkinci Cihan Harbinin başında düşündüklerimizi ve problemlerimizi anlatmak. Bizi de tehdid eden bu genel felâkette dünya ile müşterek ve tıpkı taraflarımızı göstermek.
Harbin başladığı gece ben bir hasta başında daima bunları düşünmüştüm. Romanın asıl kahramanları İstanbul ve bizim musikimizdir.
Ancak bununla kalmıyor. Tabiatile bir cihan harbinin başlaması kadar önemli sıkıntıyı konu olarak alan bir roman, şahsen insanı ve insanın taliini düşünmekten vazgeçemezdi.”
Evet, insanın talii üzerinde epey duruyorsunuz?
“Durmağa da kıymet. İnsan biçare ve tezad ortasında bir mahlûktur. Kendisinden yahud yapıtında epey aşağıdır. Bu hakikatte “eşrefi mahlûkat” bir ratedir; tabiate bir ilah üzere hükümrandır. Ama kendi ömrünü bir türlü yönetim edemez. Zira ferd sifatile sahibi olduğu “varlık” hayat dediğimiz şeyin kendisile ve emekçisi olan içtimaî beşerle her an çaba halindedir. “Varlık” tektir ve gayrisine tahammül edemez. Onun için dünya hayli geniş, hayat türlü türlü imkânlarla dolu olduğu biçimde biz, birbirimizi ezerek yaşarız. En güzel niyetten en berbat sonuçlar çıkar. Mesud etmek isteriz, ancak bedbaht oluruz. Bu insanın genel ve ebedî yazgısıdır. Bunun yanıbaşına bir de vaktimizin azgın problemlerin koyun. O denli muvazenesiz bir evrede yaşıyoruz ki… Her an, medeniyet ve insan oğlu, asırların yarattığı her şey tehlikede. Ferd her an tasallûta maruz…”
Ergül Tosun
Kitap sayfası için irtibat:
[email protected]