Babamın Kitaplığı / Bacınız Meral, Afganistan’dan selam eder

JoKeR

Active member
GÜLÇİN DURMAN

“Bismillahirrahmanirahim. Babam dışardan meskene geldiğinde elinde bir mecmua vardı bana hakikat uzattı baktım Mavera isminde Türkçe bir mecmua. Çok sevindim zira konutta otura otura canım sıkılmıştı. Sorarsanız niçin? Zira tam dört ay oldu ki hoş memleketimizden Pakistan’a göç ettik ve göç ettiğimiz günden beri üç dört kez hariç ki o da öbür muhacirlerin konutuna gidiyordum, hiç ayağımı dışarıya koymadım. Meskende ise aman bunu sormayın nasıl bir mesken, içim patladı fakat tekrar de üzgün değilim.

Büyük ağabeyim cihat için Afganistan’da. Ortanca kardeşimse o da cihat talimi görmek için Afganistan hududunda olan bir kampta. Küçük kardeşime gelince o da bizim masrafımızı çıkartmak için seyyar satıcılık yapıyor. Babamsa sabahleyin erkenden meskenden çıkıp akşama Pakistan’da olan Hizb-i İslami Defterinde Afgan muhacirleri için çalışıyor. Annem, kız kardeşim ve ben konutta yalnız günümüzü geçiriyoruz. Evet, Sayın Zarifoğlu size ben yazıyorum. Adım Meral.”

Mavera Dergisi’nin Mayıs 1981 tarihindeki 54. sayısında, Okuyucularla kısmında yayımlanır Afganlı bir genç kız olan Meral Maruf’un bu mektubu. Kısmın sorumlusu Cahit Zarifoğlu, “Çok mektup aldım şu fani dünyada. Ancak bu kadar duygulandıranı, hüzün vereni, yüreklendireni olmuş muydu bilmiyorum.” diyerek tabir eder mektubun üzerinde bıraktığı etkiyi.

Ben de Mavera mecmuasında yayımlanan mektuplarından, daha sonra da art geriye çıkardığı kitaplarıyla tanıdım Meral Maruf’u. Karnesi kırıklarla dolu, derslerden çok teneffüsleri seven, uzun yaz tatillerine bayılan bir yandan da sabahlara kadar kitaplar okuyan bir ortaokul öğrencisiydim.

OKUMAYI ÇOK SIKINTI SÖKTÜM



İlkokul birinci sınıfta okumak konusunda bir çok ıstırap çekmiş; en nihayet annemle babamın uydurduğu bir metotla, okulda sekiz ayda sökemediğim okuma işini akşamları annemle kardeşime kitap okuyarak kısa vakitte üstelik korkmadan, ürkmeden eğlenerek çözmüştüm. bu biçimdece yalnızca okumayı öğrenmiş olmadım, okumak denen şeyi sevdim de…

Eşyası az, kitapları bol konutumuzun her bir yanından bir kitap, mecmua, fasikül fışkırırdı. Kitaplarla bir arada yaşadık. O yüzden de büyüme seyahatimde elimi hiç bırakmayan babamın kitaplığına daima minnettar kalacağım. Son senelerda, çocukluk ve gençlik senelerımda okuduğum kitaplara bir daha dönmek, şu yaşımda o kitaplarda neler bulacağımı neler hissedeceğimi görmek istiyordum. Meral Maruf okumalarını da o niyetle yaptım. Ee, bir de malum gündemde de Afganistan vardı. yıllardır neredeyse haftada en az iki, üç gün Afganistan kaynaklı haber okuyor, seyrediyoruz. Pekala lakin bize gösterilen hangi Afganistan, hiç bunu düşünüyor muyuz sanki?

İKİ FARKLI SOVYET DEVLETİ



Değişiktir, Meral Maruf’un meşhur mektupları ve kıssalarını okumadan hemilk evvel, bir daha babamın kitaplığından Nobel ödüllü Sovyet müellif Mihail Şolohov’un Don Kıyısında Hasat ile Sakin Akardı Don romanlarını okumuştum ben. Sovyetler Birliği’nin doğuşunu anlatan bu kitaplardaki destansı anlatım lisanını, tabiat tasvirlerini de o kadar epey beğenmiştim ki. Eksiksiz kolhoz ömrü, altın üzere parıldayan başak tarlaları, alabildiğine uzanan verimli topraklar ve tıpkı dava için gece gündüz çalışan üstelik çalışarak memnun olan köylü bayanlarla erkekler de uzun vakit hafızamdan gitmemişlerdi

Meral Maruf da Sovyetler Birliği’ni anlatıyordu. Lakin onun Sovyetleri ne romanların anlattıklarına benziyordu ne de televizyonda seyrettiklerimize. Eli kanlı bir zalime karşı kahramanca direnen mazlumlar, yaşlılar, sakatlar, dullar, yetimler vardı onun mektuplarında.

BİZE UZUN MEKTUPLAR YAZ



Meral Maruf’un Mavera mecmuasındaki mektupları birinci yazı deneyimleri. Daha evvel ne Afganistan’da ne de Pakistan’da yazmış. Ondaki müelliflik damarını keşfeden Zarifoğlu “İlk mektubundaki sadelik ve içlilik üzerine ona çabucak müelliflik konusundaki yeteneğini ‘ifşa’ ettim. Bize kesinlikle uzun uzun başlarından geçenleri, duyduklarını, aklına gelen her şeyi yazmasını istedim” diyerek anlatıyor o süreci.

Birincisi Mavera ’nın “Okuyucularla” köşesinde yayımlanan mektuplar için daha sonraki sayıda “Bizim Dünyamız” ismiyle yeni bir kısım açılmış. Meral Maruf’un Peşaver’den yolladığı mektuplar öylesine ilgi görmüş ki, evvel dergiye daha sonra da Maruf’un Pakistan’daki adresine mektuplar yağmaya başlamış.

HİCRET GÜNLERİ

Meral Maruf, 1960 doğumlu. Spiker olan babasının misyonu ötürüsıyla üç yaşında Ankara’ya gelmiş ailesiyle bir arada. İlkokulu Kavaklıdere İlkokulu’nda okumuş. Ortaokula giderken 1973’te ailece Afganistan’a dönmüşler. Liseyi derece ile bitirince imtihana girmeden akademiye kabul edilmiş. Üniversiteye girdiği sene savaş başlamış. Babası da birinci tutuklananlar içinde imiş. Ağabeyi ile iki erkek kardeşi Ruslarla savaşmak için mücahitlere katılıp dağlara çıkınca, ailenin sorumluluğu Meral Maruf’un üzerinde kalmış. Baskıların artmasıyla birlikte, ülkeden çıkmaları gerekince annesi, kız kardeşi ve yaşlı amcasıyla birlikte kuvvetli ve tehlikeli bir seyahatten daha sonra Pakistan’ a geçmişler Öteki Afganlılar üzere Maruf ailesi de muhacir kamplarından birine yerleşmişler, Çadır hayatının yokluk ve kahırlarına karşın Meral Maruf, bir yandan Afgan çocuklara eğitim vermiş bir yandan da dul ve yetimler için yardım çalışmalarının ortasında yer almış. Büyük bir ilgi goren Mavera mecmuasındaki mektuplar ile kampları gezerek topladığı Afganlı muhacirlerin göç kıssaları 1983’te Akabe Yayınları tarafınca ‘Hicret Günleri’ ismiyle kitaplaşmış. Motamot mektuplar üzere kitapta büyük bir ilgi görmüş ve art geriye baskılar yapmış.

ÖDÜL ALAN MEKTUPLAR

Cahit Zarifoğlu’nun önsözüyle başlayan kitabın pembe renkli kapağında Hasan Aycın’ın bir deseni yer almıştır. sonrasındasındaki baskılarda daha farklı kapaklar kullanılır. Hicret Günleri, Ulusal Kültür Vakfı tarafınca ödüllendirilir de. 1984 yılının sonbaharında gerçekleşen ödül merasimine Cahit Zarifoğlu, Alim Kahraman ve Meral Maruf ismine mükafatı alacak olan babası Muhammed Maruf katılırlar. Ödül heyetinde yer alan Ömer Faruk Akün ‘Hicret Günleri’ni meşhur ‘Anna Frank’ın Günlükleri” ile kıyaslar.

yıllar geçer Meral Maruf hastalık ve kahırlar ortasında dahi yazmayı bırakmaz. ‘Hicret Günleri’nin gerisinden 1985’te ‘Dullar Kampı’ gelir. İsminden da anlaşılacağı üzere, kitap Rus işgali sırasında babalarını, eşlerini, çocuklarını, kardeşlerini şehit vermiş; bu dünyada kimi kimsesi kalmamış bayanların kaldığı bir kampı anlatır. Meral Maruf’un üçüncü ve son kitabı ise1987’de basılan “Afganistan Mektupları” olur. “Hicret Günleri” ve “Dullar Kampı” nda olduğu üzere bu kitapta da Afgan halkının bir yandan Ruslarla gayreti bir yandan kendi içlerindeki bölünmüşlükler, yürek parçalayan acıklı öyküler, göz yaşları hiç dinmeyen analar, eşler vardır.

Klişe bir tabir vardır, hayatın acı yanlarıyla tanışmak denir, hani. İşte Meral Maruf’un kitapları, benim için bu biçimdedir. Bir orta okul öğrencisine ömrün acı yanlarını göstermiş, gerçek dünyayla tanıştırmış bir muharrirdir o.

BAŞÖRTÜLÜ ÖĞRENCİLERE TAKVİYE VERİR

Meral Maruf 1987 ve 1990 yıllarinde Türkiye’ye gelir. Okuyucularıyla buluşur. Ağabeyi Abdülhak Maruf ile gerçekleştirdiği 1987 yazındaki ziyareti bir çok uzun sürer. İstanbul, Ankara ve Konya’yı ziyaret eder. Türk bayanlarıyla bir ortaya gelir. Hatta o periyotta Ankara İlahiyat Fakültesi’nin önünde başörtüsü yasağını protesto etmek için açlık grevi yapan öğrencilere dayanak verir, yanlarında olur. Meral Maruf bu ziyaretleri sırasında birtakım dergilerle röportajlar da gerçekleştirir. Bunlardan Bayan ve Aile Dergisi’ne 1987’de verdiği röportajda, yıllar daha sonra Türkiye’de bulunmaktan duyduğu sevinçle birlikte bir de kederini lisana getirir. Cahit Zarifoğlu’nun hastalığının verdiği burukluktan bahseder. Türk bayanlarının Pakistan’daki Afgan kamplarını ziyaret edip etmediklerinin sorulması üzerine ise “Biroldukca ülkeden Avusturalya’dan tutun da Filipinler’e kadar Filistin’den Çin’den biroldukça Müslüman Hanım şahsen bizleri ziyaret ederek gereksinimlerimizi yerinde tespit edip, takviyelerini verdiler lakin bugüne kadar hiç bir Türk bayanı ziyaretimize gelmedi.” der. Ancak bu kelamlarının çabucak gerisinden kendisine ulaşan mektuplardan ve yardımlardan bahseder. Türkiye’den hangi muharrirleri tanıyorsunuz sorusuna ise Şule Yüksel Şenler, Emine Şenlikoğlu, Cahit Zarifoğlu, M. Esad Coşan, Rasim Özdenören, M. Ruhi Hoş, Ahmet Günbay Yıldız, Mustafa Yazgan, Melahat Aktaş diyerek yanıt verir. Röportajın sonunda farklı bir şey olur. Meral Maruf, Bayan ve Aile Dergisi’nin yurt kampanyası için Pakistan kamplarındaki Afgan bayanların 10 dolar gönderdiğini söyler ve bu parayı verir. 1990 tarihli ziyaretinde ise Konyalı Üniversiteli kız öğrencilerin Ak Doğuş mecmuası için yaptıkları röportajda Türk gazetecilerin Afgan savaşına ilgi göstermemesine sitem eder.

Meral Maruf, kırk sene evvel bir selamla konutlarımızın kapılarını çalmıştı. bu biçimde bu selama, selamla karşılık veren epey olmuştu. Tahminen artık de o selama muhtaçlık duyanlarımız vardır. Tahminen unutulmuş bu kitapları bir daha okumalıyızdır. Tahminen birileri bu yazıyı okur da Meral Maruf’un kitaplarını bir daha basar. Tahminen de…

Kaynaklar:
– Hicret Günleri, Meral Maruf (Ankara: Akabe Yayınları, 1983)
– Dullar Kampı, Meral Maruf (İstanbul: Akabe Yayınları, 1985)
– Afganistan Mektupları, Meral Maruf (İstanbul: Akabe Yayınları, 1987)
– Mavera Mecmuası, Mayıs 1981, 54. Sayı
– Mavera Mecmuası, Haziran 1981, 55.Sayı
– Bayan ve Aile Mecmuası, Haziran 1987, 27. Sayı
– Ak Doğuş Mecmuası: Haziran-Temmuz 1990, 7-8 Sayılar
– Yalnızlıktan Yontulan Acılar -Cahit Zarifoğlu, Ahmet Fahri Kurtdereli (Ankara: Gençlik ve Spor Bakanlığı Yayınları, 2016)
 
Üst