Birinci ruhsal roman Eylül ve Mehmet Rauf’un edebi kişiliği

AirdropAvcisi

New member
Osmanlı İmparatorluğu’nda Tanzimat bölümüyle bir arada birfazlaca yenilik hayata geçti. Toplumun, siyasi, toplumsal, ekonomik meselelerine süreksiz tahliller getirmekle birlikte, gayrimüslimlerin de hayatlarında değişime yol açmıştı.

Tanzimat periyodu yalnızca bu ıslahatların oluşmasına önayak olmadı, bununla birlikte edebiyat alanında da büyük sıçramalara niye oldu. Batılı manada birinci edebi eserler bu vakitte verilmeye başlandı. Batı dünyası, her alanda olduğu üzere edebiyatta da büyük isimler çıkartmıştı.

Eksenini Tanzimat Fermanı’nın yayınlamasıyla batıya çeviren Osmanlı her alanda değişime gitti. Mehmet Rauf’un Eylül romanı Tanzimat’tan epey daha sonra yayınlandı.

Yapıtın batı izlerinin taşıması da olağandır. Büyük bir aşk üçgenini mevzu edinen kitap, kuşkusuz muharririn en hayli beğenilen yapıtıdır.

ESER HAKKINDA

Eylül, birinci vakit içinderda Servet-i Fünun mecmuasında 1900 yılında yayımlandı. Daha doğrusu tefrika halinde okuyuculara ulaşan satırlar, 1901’de ise kitaplaştırılarak günümüze kadar kendisini okutmayı başarmıştır.

Rauf, Halit Ziya Uşaklıgil’in tesirinde kalmıştır. Öte yandan Fransız muharrir Pal Bourget üzere ruhsal roman alanında tanınan isimler de kendisine ilham kaynağı olmuştur.

Romanı, bütün bu etkilenmeler kararında ortaya çıkmıştır. 269 sayfadan oluşan klasik eser yazıldığı devrin sosyolojik etkilerini bulmak da mümkün.

EDEBİ KİŞİLİĞİ

Mehmet Rauf’a göre, aslolan müelliflerin hayalleri ve işlenen olay değil, yapıtın yazınsal bir lisanı olup olmamasıydı. Romancının olay anlatımından fazlaca, o olayı yaşayan şahısların ruhsal durumlarını irdelemeye yönelmesi gerektiğini düşünüyordu.

Tiyatro ile de ilgilenen müellif, bu oyunlarında daha epey aşk, kıskançlık, iki aşk içinde bocalama üzere temaları işledi. Romanın asıl konusunu oluşturan Suat, kocası Süreyya ile mutsuz bir evlilik sürdürmektedir. Oturdukları yalıda kız kardeşi Hacer ve kocası da vardır. Mutsuzluğunu arttıran bir öteki niye de budur.

Daima yalnız kalmayı yeğleyen Suat, kocasıyla boğazın masvavi sularında kayıkla gezintiye çıkar.


SUAT’IN HÜZNÜ

bir süre daha sonra kayıkla gezmenin ona epeyce yeterli geldiğini fark eden Suat artık bunu rutin haline getirir. Birden fazla vakit Süreyya yanında olmayarak. Kocası ise karısına karşı pek ilgisizdir. Onun memnunluğu için hiç bir gayrette bulunmaz.


YASAK AŞK

bu vakitte verilen edebi yapıtların ana konusu genelde aşk, sevgi, yasak aşk, üzere hususlar üzerinde olmuştur. Gerçekten Halit Ziya Uşaklıgil’in Aşk- Memnu romanı da yasak aşkı ele alan romandır.

Eylül’de de yasak aşkın işlendiğini kitabı okuyan edebiyatseverler haberdardır. vakit içinde biten hisler, bağa üçüncü bir kişinin dâhil olması bayanlar ve erkekler içinde büyük kıskançlıklara, ihtiraslara, entrikalara yol açmıştır. Süreyya ve Necip içinde olduğu üzere.

ÜÇÜNCÜ BİR KİŞİ: NECİP

Suat ve Süreyya’nın yakın arkadaşı olan Necip, bayanlara karşı çok aralıklıdır. Bütün bayanların erkekleri aldattığını düşünerek evliliği istememiştir. Onun tasavvur ettiği bayanı asla bulamayacağını, karşısına çıkmayacağını büsbütün inanmıştır.

Suat’ın yalnız kayık gezintilerine eşlik etmeye başlar. Sık sık konutlarına gitmeye, onu görmediği bir gün kendisinde eksikliklere niye olduğunu hissetmeye başlar. İltifatla başlayan küçük dokunuşlar yerini bir vakit daha sonra sevgiye bırakır.

Yalıdaki her insanın dikkatini çekmeye müsait olan bu durum tenkitlere yol açar. O denli ki, hizmetçi kızın “Necip Beyefendi geldi” demesi bile Suat’ı heyecanlandırıyordu.

Yalıda çıkan büyük bir olay niçiniyle roman son bulur. Ancak bu olay beraberinde acıklı sondur.

Türk romanın kıymetli yapıtları içinde bulunan Eylül’ü edebiyatımızın köklerine inmek isteyen her kitapseverin kitaplığında kesinlikle bulunmalıdır.

Ergül Tosun

Kitap sayfası için irtibat:

[email protected]
 
Üst