JoKeR
Active member
MUSTAFA NACİ TURAN
Bir insanın hayatı gelen tek bir telefon ile değişebilir mi? Rastgele bir Uygur Türkü için, şayet bu telefon Çin’den geliyor ise en yeterlisi o telefonu hiç açmamak diyebiliriz.
Tarih ile çabucak hemen birinci tanışmamızda Uygurların, Orta Asya’da devlet kuran bir Türk uzunluğu olduğunu öğrenir ve Uygur gerçeğinden haberdar oluruz. Uygur Türklerinin kendi alfabelerini icat etmiş ve matbaayı kullanmış olmaları da bizler için farklı bir gurur kaynağı olmuştur. Bunların ötesinde, Türk tarihi ve edebiyatı uzmanları ve hudutlu bir etraf haricinde, toplumumuzun çoğunluğu Uygurlar hakkında fazla bir bilgi sahibi değildir. Hatta Uygurların yaşadığı yurtları muğlak bir söz olan “Orta Asya” tabiriyle söz edilir. Kadim Türk vatanı olan “Doğu Türkistan” denildiğinde, ideolojik bir telaffuz gözüyle bakılır ve ne yazık ki önemsizleştirilir. halbukiki ne kadar görmezden gelinse yahut unutulmuşluğa terk edilse de, tarihte ve günümüzde, bin yıldan fazla bir vakittir, Uygur ve Doğu Türkistan gerçeği varlığını korumuştur. Uygurlar, öz vatanları Doğu Türkistan’da, Türkçenin Uygur lehçesi olan lisanlarıyla, manevi bedelleri ve aile bağlarıyla, ömür üsluplarıyla, devletler ve siyasi oluşumlar inşa etmişlerdir.
DÜNYA ZULME SESSİZ KALDI
Çin Kampından Nasıl Kurtuldum, Gülbahar Haitiwaji – Rozenn Morgat, Çev. Prof.Dr. Mustafa Daş, Mihrabad Yayınları, Haziran 2021, 240 sayfa
1949 Yılında Çin, Doğu Türkistan’ı resmen işgali ile Şincan (Xinjiang, “Yeni Sınır”) Özerk Bölgesi olarak yapılandırdı. 1989 Tiananmen Meydanı protestoları ile öğrencilerin baskıcı ve yozlaşmış hükümete karşı olan başkaldırısını fazlaca sert bir halde bastıran komünist parti, gelecekte bu usul olayların yaşanmaması için bilhassa Uygur Türklerine gerçek manada distopik bir ömür şeklini dayattı. Her türlü gözetleme, asimilasyon ve soykırıma maruz kalan Uygurlar kadim vatanlarında azınlık durumuna düşürüldüler. Kelam konusu bu zulmün çağdaş dünyada yeri olmadığı aşikar iken Çin’in ekonomik gücü ile yaptığı şantajların kararında dünya bu zulme sessiz kaldı. herkesin sahip olması gereken insan hakları Uygurlar için geçerli değildi adeta. Dünyanın tavrını bir kenara bırakırsak,Türkiye’nin ve Türk halkının bu zülme sessiz kalmasının izahı yoktur.
Bu davayı içselleştirmek için, kokunç azap metodlarını uygulayan Çin’in evvel inkar ettiği, saklayamaz hâle geldiğinde ise “bir daha eğitim okulları” palavrasıyla üzerini örtmeye çalıştığı Çin Toplama kamplarının iç yüzünü, birinci ağızdan şahsen oradan kurtulmuş Gülbahar Haitiwaij’den dinlemek fazlaca tesirli olacaktır. Öyleki 24 saat hareketli kameralarla izlenen ve gün ışığının görülmediği demir perdelerle örtülü koğuşlar, dudakların ufak kımıldaması karşısında “dua ediyorsun” diyerek verilen hücre cezaları, yatağa zincirle bağlanarak geçirilen günler, sabahın erken saatlerinde başlayıp geç saatlere kadar devam eden eğitimler, yorulmanın yasak olduğu askeri ve ruhsal beyin yıkama eğitimleri, zorla yapılan kısırlaştırıcı ve “anıları silici” iğneler, bitmeyen sorgulamalar, her gün bir kişinin isminin anons edilip asla geri dönmeyişlerinin yaşattığı sonu gelmez gerginlikler, heran idam edilmeye gdolayılme korkusu ile geçmek bilmeyen günler…
Gülbahar Heyithacı’nın anılarını okuyunca, bu kamplarda Çin’in kendi ismiyle literatürde özel bir yer edinmiş azap metotlarını, Doğu Türkistan’ı Türksüz hâle getirmek için yaptıklarını ve kampların gerçek yüzünü öğrenecek; çaresizliğin verdiği bir isyan duygusu ve içten içe kabaran bir öfkeyi hissedeceksiniz. Uygurların kendi vatanlarında binlerce yıl yaşadıkları topraklarında nasıl bir kıskaç ortasında yok edilmekte olduklarını, Çin’in, “bölücülük”, “dini radikalizmle mücadele” argümanlarının nasıl bir palavra ve göz boyamadan ibaret olduğunu, ekonomik gücünü ve beşinci kol faaliyetlerini kullanarak bunlarla dünyayı nasıl aldattığını yüreğiniz daralarak birinci ağızdan idrak edeceksiniz.
Gülbahar Hativaci, yaşadığı onca acı ve maruz kaldığı insanlık dışı azaplara uzun müddet sessiz kalmayı seçmiştir. Zira Çin Hükümeti, daima onu, Doğu Türkistan’da kalan annesi ve kardeşlerini de toplama kamplarına kapatmakla tehdit etmiştir. Bu niçinle Çin’in artan palavraları ve göz boyamaları karşısında bedeli ne olursa olsun bu gerçeği dünya kamuoyuna açıklamaya karar vermesi uzun içsel gerginlikler yaşamasına yol açmış, sonunda Uygur halkının geleceğini düşünerek harekete geçmeye karar vermiştir.
Fransa’da mülteci olarak ikamet etme hakkına sahip Gülbahar Haitiwaji (Heyithacı) yalnızca sıradan bir emeklilik süreci için Doğu Türkistan’a gitmişti. Biroldukça risk ve tehdide karşın Uygur soykırımını dünyaya haykırabilmek için yaşadıklarını, gördüklerini kitap hâlinde yayınlattı. Elinizdeki eser bir Uygur hanımın Çin’in toplama kamplarında yaşadığı zulüm anılarıdır. Ve bugün Çin, Şincan’da toplama kampı kurma işini durdurmak bir yana Uygurları kamplara taşımaya devam ederken, bayanlarını kısırlaştırırken ne BM ne de rastgele bir memleketler arası heyet günümüzde bu soykırımın boyutunu tespit etmeyi başaramadı. Bu kitap kelam konusu kamplardan kurtulup yaşananlara tanıklık eden birinci kişi olan Gülbahar Haitiwaji’nin bir sesi olması bakımından epeyce değerlidir.
Bir insanın hayatı gelen tek bir telefon ile değişebilir mi? Rastgele bir Uygur Türkü için, şayet bu telefon Çin’den geliyor ise en yeterlisi o telefonu hiç açmamak diyebiliriz.
Tarih ile çabucak hemen birinci tanışmamızda Uygurların, Orta Asya’da devlet kuran bir Türk uzunluğu olduğunu öğrenir ve Uygur gerçeğinden haberdar oluruz. Uygur Türklerinin kendi alfabelerini icat etmiş ve matbaayı kullanmış olmaları da bizler için farklı bir gurur kaynağı olmuştur. Bunların ötesinde, Türk tarihi ve edebiyatı uzmanları ve hudutlu bir etraf haricinde, toplumumuzun çoğunluğu Uygurlar hakkında fazla bir bilgi sahibi değildir. Hatta Uygurların yaşadığı yurtları muğlak bir söz olan “Orta Asya” tabiriyle söz edilir. Kadim Türk vatanı olan “Doğu Türkistan” denildiğinde, ideolojik bir telaffuz gözüyle bakılır ve ne yazık ki önemsizleştirilir. halbukiki ne kadar görmezden gelinse yahut unutulmuşluğa terk edilse de, tarihte ve günümüzde, bin yıldan fazla bir vakittir, Uygur ve Doğu Türkistan gerçeği varlığını korumuştur. Uygurlar, öz vatanları Doğu Türkistan’da, Türkçenin Uygur lehçesi olan lisanlarıyla, manevi bedelleri ve aile bağlarıyla, ömür üsluplarıyla, devletler ve siyasi oluşumlar inşa etmişlerdir.
DÜNYA ZULME SESSİZ KALDI
Çin Kampından Nasıl Kurtuldum, Gülbahar Haitiwaji – Rozenn Morgat, Çev. Prof.Dr. Mustafa Daş, Mihrabad Yayınları, Haziran 2021, 240 sayfa
1949 Yılında Çin, Doğu Türkistan’ı resmen işgali ile Şincan (Xinjiang, “Yeni Sınır”) Özerk Bölgesi olarak yapılandırdı. 1989 Tiananmen Meydanı protestoları ile öğrencilerin baskıcı ve yozlaşmış hükümete karşı olan başkaldırısını fazlaca sert bir halde bastıran komünist parti, gelecekte bu usul olayların yaşanmaması için bilhassa Uygur Türklerine gerçek manada distopik bir ömür şeklini dayattı. Her türlü gözetleme, asimilasyon ve soykırıma maruz kalan Uygurlar kadim vatanlarında azınlık durumuna düşürüldüler. Kelam konusu bu zulmün çağdaş dünyada yeri olmadığı aşikar iken Çin’in ekonomik gücü ile yaptığı şantajların kararında dünya bu zulme sessiz kaldı. herkesin sahip olması gereken insan hakları Uygurlar için geçerli değildi adeta. Dünyanın tavrını bir kenara bırakırsak,Türkiye’nin ve Türk halkının bu zülme sessiz kalmasının izahı yoktur.
Bu davayı içselleştirmek için, kokunç azap metodlarını uygulayan Çin’in evvel inkar ettiği, saklayamaz hâle geldiğinde ise “bir daha eğitim okulları” palavrasıyla üzerini örtmeye çalıştığı Çin Toplama kamplarının iç yüzünü, birinci ağızdan şahsen oradan kurtulmuş Gülbahar Haitiwaij’den dinlemek fazlaca tesirli olacaktır. Öyleki 24 saat hareketli kameralarla izlenen ve gün ışığının görülmediği demir perdelerle örtülü koğuşlar, dudakların ufak kımıldaması karşısında “dua ediyorsun” diyerek verilen hücre cezaları, yatağa zincirle bağlanarak geçirilen günler, sabahın erken saatlerinde başlayıp geç saatlere kadar devam eden eğitimler, yorulmanın yasak olduğu askeri ve ruhsal beyin yıkama eğitimleri, zorla yapılan kısırlaştırıcı ve “anıları silici” iğneler, bitmeyen sorgulamalar, her gün bir kişinin isminin anons edilip asla geri dönmeyişlerinin yaşattığı sonu gelmez gerginlikler, heran idam edilmeye gdolayılme korkusu ile geçmek bilmeyen günler…
Gülbahar Heyithacı’nın anılarını okuyunca, bu kamplarda Çin’in kendi ismiyle literatürde özel bir yer edinmiş azap metotlarını, Doğu Türkistan’ı Türksüz hâle getirmek için yaptıklarını ve kampların gerçek yüzünü öğrenecek; çaresizliğin verdiği bir isyan duygusu ve içten içe kabaran bir öfkeyi hissedeceksiniz. Uygurların kendi vatanlarında binlerce yıl yaşadıkları topraklarında nasıl bir kıskaç ortasında yok edilmekte olduklarını, Çin’in, “bölücülük”, “dini radikalizmle mücadele” argümanlarının nasıl bir palavra ve göz boyamadan ibaret olduğunu, ekonomik gücünü ve beşinci kol faaliyetlerini kullanarak bunlarla dünyayı nasıl aldattığını yüreğiniz daralarak birinci ağızdan idrak edeceksiniz.
Gülbahar Hativaci, yaşadığı onca acı ve maruz kaldığı insanlık dışı azaplara uzun müddet sessiz kalmayı seçmiştir. Zira Çin Hükümeti, daima onu, Doğu Türkistan’da kalan annesi ve kardeşlerini de toplama kamplarına kapatmakla tehdit etmiştir. Bu niçinle Çin’in artan palavraları ve göz boyamaları karşısında bedeli ne olursa olsun bu gerçeği dünya kamuoyuna açıklamaya karar vermesi uzun içsel gerginlikler yaşamasına yol açmış, sonunda Uygur halkının geleceğini düşünerek harekete geçmeye karar vermiştir.
Fransa’da mülteci olarak ikamet etme hakkına sahip Gülbahar Haitiwaji (Heyithacı) yalnızca sıradan bir emeklilik süreci için Doğu Türkistan’a gitmişti. Biroldukça risk ve tehdide karşın Uygur soykırımını dünyaya haykırabilmek için yaşadıklarını, gördüklerini kitap hâlinde yayınlattı. Elinizdeki eser bir Uygur hanımın Çin’in toplama kamplarında yaşadığı zulüm anılarıdır. Ve bugün Çin, Şincan’da toplama kampı kurma işini durdurmak bir yana Uygurları kamplara taşımaya devam ederken, bayanlarını kısırlaştırırken ne BM ne de rastgele bir memleketler arası heyet günümüzde bu soykırımın boyutunu tespit etmeyi başaramadı. Bu kitap kelam konusu kamplardan kurtulup yaşananlara tanıklık eden birinci kişi olan Gülbahar Haitiwaji’nin bir sesi olması bakımından epeyce değerlidir.