İtimat Bayar
Çitciyan ailesi üzere doğup büyüdükleri Ordu’dan 1915’te mevte gönderilen ve birçok geri gelemeyen ailelerin kim olduklarını bilmeden, bu kıymetli insanların tehciri niye yaşadıklarını, niye gittiklerini sorgulamadan, yaşadıkları acıları, kayıpları yazmadan onları tanımaya çalışmak bana göre gerçek değil. Vahram Çitciyan’ın kıssasını sırf Diego Maradona ile çektirdikleri bir fotoğraf üzerinden yazmak, anlatmak da öyle… Bu yüzden Vahram Bey’in Arjantin’de yaşayan eşi Araksi Tatlıyla irtibata geçerek Vahram Bey’in ve ailesinin hüznünü doğdukları topraklardan alan ancak bir o kadar da muvaffakiyetle dolu kıssasını aktarmak istedim.
1915 olaylarından daha sonra büyük kayıplarla Ordu’ya geri gelebilen 135 aileden biri Çitciyan ailesidir. Vahram Bey’in büyükbabası Antranik Beyefendi ve büyükannesi Arsaluys Hanım 1915’te Ordu’dan sevk edilen aileler içindedır. Antranik Beyefendi yolda öldürülüyor. Arsaluys Hanım bir vakit daha sonra Ordu’ya sağ olarak geri gelmeyi başarıyor. Döndüğünde ailesinin öteki mensuplarından sağ kalan olup olmadığını öğrenemiyor. Giderken geride (muhtemelen komşularına) bıraktığı 5 erkek çocuğundan yalnızca Artin’e ve kızı Keğuhi’ye komşularından bir ailenin sahip çıktığını görüyor ve onlarla yeni bir ömür kurmaya çalışıyor. Öbür çocukların Rusya, Amerika, Kanada üzere ülkelere gittiğine yahut gönderildiklerine dair duyumlar alıyor. Arsaluys Hanım oğullarını, Artin Beyefendi kardeşlerini bulmak için epey gayret gösteriyor lakin bir bilgiye ulaşamıyorlar. Arsaluys Hanım maalesef hayatının sonuna dek başka çocuklarına kavuşamıyor.
Artin Beyefendi, hayatını uzun yıllar fındık tüccarı olarak Ordu’da eşi Dikranuhi Hanım ile sürdürüyor. Dikranuyi Hanım da 1915’te ailesini kaybetmiş. Ordu’ya geri döndükten daha sonra kız kardeşine bir Türk ailenin sahip çıktığını öğreniyor. Lakin kız kardeşi hafız okuluna gidiyor ve “Benim annem babam onlar” diyerek kendisini himaye eden aileden ayrılmak istemiyor. Dikranuyi Hanım’ın kız kardeşi ailede “Hafız Hanım” olarak bilinmiş ve bu biçimde hayatış.
Artin Çitciyan ve Dikranuhi Sercanyan’ın beş çocuğundan biri Vahram Beyefendi. Çitciyanların 4 erkek 1 kız çocukları var. En büyükleri Andranik ve sırasıyla Dikran, Anjel, Vahram ve Aram Çitciyan. Vahram Beyefendi Ordu’da Ermeni mahallesinde, yeni ismiyle Zaferimilli Mahallesi’nde 2 Mart 1934’te doğmuş. Birinci ve orta öğretimini Ordu’da tamamladıktan daha sonra Ordu Lisesi’nden mezun olmuş, tıpkı eşi Araksi Hanım üzere. Liseyi bitirdikten daha sonra 1954 yılında askerlik vazifesi için Malatya’ya gidiyor. Askerden döndüğünde ise ailenin aldığı kararla 1957 yılında Ordu’dan İstanbul’a gidiyorlar. İstanbul’da iki sene yaşayan aile bu sefer, Artin Bey’in kız kardeşi Keğuhi Hanım’ın oğlu Nişan Deveci’nin daha evvel gittiği ve vize sorununun olmadığı Arjantin’e gitme sonucu alıyor.
Aile Arjantin’e gittikten daha sonra Artin Beyefendi artık ticaretle uğraşmıyor ve eşi Dikranuhi Hanım ile sakin bir ömrü tercih ediyor. O yaşlarındaki insanların doğduğu büyüdüğü yerden epeyce uzakta farklı bir ülkeye, kültüre alışma süreci çocuklarının geçirdiği süreçten daha farklı ve sıkıntı olmalı. Artin Beyefendi Arjantin’de hayatına devam ederken birgün Ermenistan’dan kardeşinin orada olduğuna dair bir haber geliyor. Yıl 1966… Artin Beyefendi kardeşini ve akrabalarını görmek için evvel Avrupa’ya oradan gemiyle Türkiye üzerinden Ermenistan’a gidiyor. Kardeşiyle yıllar daha sonra buluşuyorlar. Neler hissetti, neler yaşadı bilmiyoruz ancak şeker hastası olduğu bilinen Artin Beyefendi orada kötüleşiyor ve Ermenistan’da vefat ediyor. Büyük oğlu, Arjantin’den Ermenistan’a babasının cenazesini almaya geliyor ve Artin Beyefendi Arjantin, Buenos Aires’te Ermeni Mezarlığı’na defnediliyor. Eşi Dikranuhi Hanım ise 1988’de vefat ediyor. Onu da Buenos Aires’te Ermeni Mezarlığı’na defnediyorlar.
Vahram Beyefendi ve kardeşleri Arjantin’de soyisimlerinin birinci iki harfini içeren “Chitex” dokuma firmasını kuruyorlar. Aile dokuma bölümünde fazlaca başarılı oluyor, fabrikalar kuruluyor. Çitciyan ailesi bu biçimdelikle tanınan, geniş etrafa sahip bir aileye dönüşüyor.
Vahram Beyefendi, Ordu’dan aile dostları olan Karacaömer Köyü’nden Sahag Sevimli ve Araksi Tatlı’nın oğlu Karakin Tatlı ve Arusyak Hanım’ın kızı Araksi Hanım ile 1968’de İstanbul’da evleniyor. Arjantin’de düğün merasiminin yapıldığı San George Vicente Lopez Kilisesi onların evlilikleri ile açılıyor.
Araksi Hanım’ın babası Karakin Sevecen Almanya’da eğitim görmüş üç dört lisan bilen donanımlı bir gençmiş. Karakin Bey’in babası vefat ettiğinde ailesi Almanya’dan Ordu’ya geri dönmesini istiyor. bu biçimdelikle Ordu’ya dönerek hayatını orada sürdürüyor. Karakin Beyefendi, 1974 yılında kızını ziyaret etmek için geldiği Arjantin’de vefat ediyor. Babasının vefatından daha sonra annesi Arusyak Hanım Arjantin’de kızı Araksi Hanımlarla yaşamaya başlıyor ve o da 1983 yılında vefat ediyor. Tatlı ailesinin mezarları da Arjantin’de, Buenos Aires Ermeni Mezarlığı’nda bulunuyor.
Vahram Beyefendi işinde başarılı, evliliğinde keyifli bir hayat sürdürüyor. İki çocukları var; oğulları Diego ve kızları Karina. Vahram Bey’i Türkiye’nin tanıması ise Arjantin’de kurduğu Deportivo Armenio Kulübü ve dünyaca ünlü futbolcu Maradona’yla olan irtibatı yardımıyla oluyor.
Araksi Hanım’a “Vahram Bey’in Maradona’yla olan bağlantısı nedir? O günlere dair neler hatırlıyorsunuz?” diye sorduğumda “Benim kocam futbol hastasıydı, hayli severdi futbolu, Türkiye’de Beşiktaş futbol kadrosunu tutardı. Arjantin’de Deportivo Armenio Kulübü’nü kurdu ve lideri oldu. O yüzden bütün futbolcuları tanıyordu.” dedi. Maradona’nın menajeri Jorge Cyterszpiler Maradona’yı bütün kulüplere gdolayıyor, gösteriyormuş, Armenio Kulübüne de getiriyor. Maradona bu biçimdelar çocukmuş. “İstediler ki Vahram biraz el versin bu çocuğa, takviye olsun maddi olarak, etrafı de hayli genişti, yardımcı oldu. Bizim kulüpte oynamadı lakin her vakit maçlara gelirdi, gözükürdü. O günden daha sonra bağımız daima devam etti, konutumuza gelmiştir, bütün aile, çocuklar tanır kendisini. Oğlum Diego’nun ismi ordan gelir.” diye ekliyor.
Vahram Beyefendi yıllar daha sonra, 1971 yılında, doğup büyüdüğü Ordu’ya geliyor. Bu ziyaretinde Orduspor için kendi dokuma fabrikasında yaptırdığı özel formaları ikram ediyor. Doğduğu büyüdüğü mahalleye gidip çocukluk arkadaşlarıyla görüşüyor. yıllar daha sonra yapılan bu ziyaretin Vahram Beyefendi için neler söz ettiğini ondan dinleyemediğimiz için ne yazık ki bilemiyoruz.
Vahram Beyefendi vefat etmedilk evvel şöyleki vasiyet ediyor: “Öldüğümde yakın beni ve küllerimi Deportivo Armenio kulübü için yaptırdığım stadyuma dökün.”
Aile, vasiyeti 29 Mart 2011’de yerine getiriyor.
Çitciyan ailesi üzere doğup büyüdükleri Ordu’dan 1915’te mevte gönderilen ve birçok geri gelemeyen ailelerin kim olduklarını bilmeden, bu kıymetli insanların tehciri niye yaşadıklarını, niye gittiklerini sorgulamadan, yaşadıkları acıları, kayıpları yazmadan onları tanımaya çalışmak bana göre gerçek değil. Vahram Çitciyan’ın kıssasını sırf Diego Maradona ile çektirdikleri bir fotoğraf üzerinden yazmak, anlatmak da öyle… Bu yüzden Vahram Bey’in Arjantin’de yaşayan eşi Araksi Tatlıyla irtibata geçerek Vahram Bey’in ve ailesinin hüznünü doğdukları topraklardan alan ancak bir o kadar da muvaffakiyetle dolu kıssasını aktarmak istedim.
1915 olaylarından daha sonra büyük kayıplarla Ordu’ya geri gelebilen 135 aileden biri Çitciyan ailesidir. Vahram Bey’in büyükbabası Antranik Beyefendi ve büyükannesi Arsaluys Hanım 1915’te Ordu’dan sevk edilen aileler içindedır. Antranik Beyefendi yolda öldürülüyor. Arsaluys Hanım bir vakit daha sonra Ordu’ya sağ olarak geri gelmeyi başarıyor. Döndüğünde ailesinin öteki mensuplarından sağ kalan olup olmadığını öğrenemiyor. Giderken geride (muhtemelen komşularına) bıraktığı 5 erkek çocuğundan yalnızca Artin’e ve kızı Keğuhi’ye komşularından bir ailenin sahip çıktığını görüyor ve onlarla yeni bir ömür kurmaya çalışıyor. Öbür çocukların Rusya, Amerika, Kanada üzere ülkelere gittiğine yahut gönderildiklerine dair duyumlar alıyor. Arsaluys Hanım oğullarını, Artin Beyefendi kardeşlerini bulmak için epey gayret gösteriyor lakin bir bilgiye ulaşamıyorlar. Arsaluys Hanım maalesef hayatının sonuna dek başka çocuklarına kavuşamıyor.
Artin Beyefendi, hayatını uzun yıllar fındık tüccarı olarak Ordu’da eşi Dikranuhi Hanım ile sürdürüyor. Dikranuyi Hanım da 1915’te ailesini kaybetmiş. Ordu’ya geri döndükten daha sonra kız kardeşine bir Türk ailenin sahip çıktığını öğreniyor. Lakin kız kardeşi hafız okuluna gidiyor ve “Benim annem babam onlar” diyerek kendisini himaye eden aileden ayrılmak istemiyor. Dikranuyi Hanım’ın kız kardeşi ailede “Hafız Hanım” olarak bilinmiş ve bu biçimde hayatış.
Artin Çitciyan ve Dikranuhi Sercanyan’ın beş çocuğundan biri Vahram Beyefendi. Çitciyanların 4 erkek 1 kız çocukları var. En büyükleri Andranik ve sırasıyla Dikran, Anjel, Vahram ve Aram Çitciyan. Vahram Beyefendi Ordu’da Ermeni mahallesinde, yeni ismiyle Zaferimilli Mahallesi’nde 2 Mart 1934’te doğmuş. Birinci ve orta öğretimini Ordu’da tamamladıktan daha sonra Ordu Lisesi’nden mezun olmuş, tıpkı eşi Araksi Hanım üzere. Liseyi bitirdikten daha sonra 1954 yılında askerlik vazifesi için Malatya’ya gidiyor. Askerden döndüğünde ise ailenin aldığı kararla 1957 yılında Ordu’dan İstanbul’a gidiyorlar. İstanbul’da iki sene yaşayan aile bu sefer, Artin Bey’in kız kardeşi Keğuhi Hanım’ın oğlu Nişan Deveci’nin daha evvel gittiği ve vize sorununun olmadığı Arjantin’e gitme sonucu alıyor.
Aile Arjantin’e gittikten daha sonra Artin Beyefendi artık ticaretle uğraşmıyor ve eşi Dikranuhi Hanım ile sakin bir ömrü tercih ediyor. O yaşlarındaki insanların doğduğu büyüdüğü yerden epeyce uzakta farklı bir ülkeye, kültüre alışma süreci çocuklarının geçirdiği süreçten daha farklı ve sıkıntı olmalı. Artin Beyefendi Arjantin’de hayatına devam ederken birgün Ermenistan’dan kardeşinin orada olduğuna dair bir haber geliyor. Yıl 1966… Artin Beyefendi kardeşini ve akrabalarını görmek için evvel Avrupa’ya oradan gemiyle Türkiye üzerinden Ermenistan’a gidiyor. Kardeşiyle yıllar daha sonra buluşuyorlar. Neler hissetti, neler yaşadı bilmiyoruz ancak şeker hastası olduğu bilinen Artin Beyefendi orada kötüleşiyor ve Ermenistan’da vefat ediyor. Büyük oğlu, Arjantin’den Ermenistan’a babasının cenazesini almaya geliyor ve Artin Beyefendi Arjantin, Buenos Aires’te Ermeni Mezarlığı’na defnediliyor. Eşi Dikranuhi Hanım ise 1988’de vefat ediyor. Onu da Buenos Aires’te Ermeni Mezarlığı’na defnediyorlar.
Vahram Beyefendi ve kardeşleri Arjantin’de soyisimlerinin birinci iki harfini içeren “Chitex” dokuma firmasını kuruyorlar. Aile dokuma bölümünde fazlaca başarılı oluyor, fabrikalar kuruluyor. Çitciyan ailesi bu biçimdelikle tanınan, geniş etrafa sahip bir aileye dönüşüyor.
Vahram Beyefendi, Ordu’dan aile dostları olan Karacaömer Köyü’nden Sahag Sevimli ve Araksi Tatlı’nın oğlu Karakin Tatlı ve Arusyak Hanım’ın kızı Araksi Hanım ile 1968’de İstanbul’da evleniyor. Arjantin’de düğün merasiminin yapıldığı San George Vicente Lopez Kilisesi onların evlilikleri ile açılıyor.
Araksi Hanım’ın babası Karakin Sevecen Almanya’da eğitim görmüş üç dört lisan bilen donanımlı bir gençmiş. Karakin Bey’in babası vefat ettiğinde ailesi Almanya’dan Ordu’ya geri dönmesini istiyor. bu biçimdelikle Ordu’ya dönerek hayatını orada sürdürüyor. Karakin Beyefendi, 1974 yılında kızını ziyaret etmek için geldiği Arjantin’de vefat ediyor. Babasının vefatından daha sonra annesi Arusyak Hanım Arjantin’de kızı Araksi Hanımlarla yaşamaya başlıyor ve o da 1983 yılında vefat ediyor. Tatlı ailesinin mezarları da Arjantin’de, Buenos Aires Ermeni Mezarlığı’nda bulunuyor.
Vahram Beyefendi işinde başarılı, evliliğinde keyifli bir hayat sürdürüyor. İki çocukları var; oğulları Diego ve kızları Karina. Vahram Bey’i Türkiye’nin tanıması ise Arjantin’de kurduğu Deportivo Armenio Kulübü ve dünyaca ünlü futbolcu Maradona’yla olan irtibatı yardımıyla oluyor.
Araksi Hanım’a “Vahram Bey’in Maradona’yla olan bağlantısı nedir? O günlere dair neler hatırlıyorsunuz?” diye sorduğumda “Benim kocam futbol hastasıydı, hayli severdi futbolu, Türkiye’de Beşiktaş futbol kadrosunu tutardı. Arjantin’de Deportivo Armenio Kulübü’nü kurdu ve lideri oldu. O yüzden bütün futbolcuları tanıyordu.” dedi. Maradona’nın menajeri Jorge Cyterszpiler Maradona’yı bütün kulüplere gdolayıyor, gösteriyormuş, Armenio Kulübüne de getiriyor. Maradona bu biçimdelar çocukmuş. “İstediler ki Vahram biraz el versin bu çocuğa, takviye olsun maddi olarak, etrafı de hayli genişti, yardımcı oldu. Bizim kulüpte oynamadı lakin her vakit maçlara gelirdi, gözükürdü. O günden daha sonra bağımız daima devam etti, konutumuza gelmiştir, bütün aile, çocuklar tanır kendisini. Oğlum Diego’nun ismi ordan gelir.” diye ekliyor.
Vahram Beyefendi yıllar daha sonra, 1971 yılında, doğup büyüdüğü Ordu’ya geliyor. Bu ziyaretinde Orduspor için kendi dokuma fabrikasında yaptırdığı özel formaları ikram ediyor. Doğduğu büyüdüğü mahalleye gidip çocukluk arkadaşlarıyla görüşüyor. yıllar daha sonra yapılan bu ziyaretin Vahram Beyefendi için neler söz ettiğini ondan dinleyemediğimiz için ne yazık ki bilemiyoruz.
Vahram Beyefendi vefat etmedilk evvel şöyleki vasiyet ediyor: “Öldüğümde yakın beni ve küllerimi Deportivo Armenio kulübü için yaptırdığım stadyuma dökün.”
Aile, vasiyeti 29 Mart 2011’de yerine getiriyor.