4 bin Türk el aletinin geçmişe uzanan öyküsü

JoKeR

Active member
Türkiye’nin birinci el aletleri üretim firması ve yalnız ülkemizin değil Avrupa’nın da güvendiği bir marka olan Kanca’nın 55’inci yılı için hazırlanan Alet İşler kitabı okuyucusuyla buluştu. Türkiye’de bir unsur imza atan ve alanında büyük bir boşluğu dolduran kitaptan yola çıkılarak bir de müze açılması planlanıyor. Kanca İdare Şurası Lideri Alper Kanca kitabın hazırlanma öne sürülen nedenini şu biçimde anlatıyor: “Aletler üzerine müze kurmaya çalışırken el aletleri konusunda yayımlanmış hiç bir kitap, sergileyeceğimiz aletlerle ilgili bir literatür olmadığını fark ettik ve kendi literatürümüzü kendimiz yaratmalıyız dedik.” Kitap fikrinin ortaya çıkma öyküsü aslında Kanca’nın öğrencilik senelerına uzanıyor. Öğrencilik senelerında babası Abdullah Kanca ile Avrupa’da biroldukca sanayi kuruluşunu ziyaret ettiklerini aktararak “Gördüğüm bütün bu işletmelerde küçük de olsa o firmaların kuruluşta ürettikleri mamüllerinin yer Qolurdu. Biroldukça Alman, Fransız firmasında buna emsal koleksiyonlar müzeler vardı, bizim ülkemizde hiç bir büyük firmanın bu biçimde bir koleksiyonu yoktu” diyor.



İÇİMDE UKTEYDİ

“niçin Türkiye’deki şirketler bir koleksiyon yapmazdı, bu içimde bir ukteydi” diyen Kanca, yıllar daha sonra gençlik hayalini gerçekleştirmek için Bayram Çiçek ile bir arada yüzlerce el aleti topladıklarını lisana getiriyor. Kanca, kitap fikrinin gelişmesini ise şu sözlerle anlatıyor: “Anadolu’yu karış karış gezerek 4 bin civarı alet topladık. Müze için yer gerekiyordu. Fark ettim ki, asıl sorun bilgi sorunu idi, el aletleri konusunda yayımlanmış hiç bir kitap yoktu, sergileyeceğimiz aletlerle ilgili bir literatür yoktu. Kendi literatürümüzü kendimiz yaratmalıyız’ dedik ve kitap üzerine bir çalışma başlattık.”

Bu çalışma alternatif bir tarih algısı

Kitabın editörü Akif Kuruçay ise, Türkiye’de merkezine nesneleri ele alan maddi kültür çalışmalarının yeni bir alan olduğunu vurgulayarak, “Bu cins çalışmalar insanlık tarihini kültürle, gündelik ömür pratikleri ile ilişkilendiren alternatif bir tarih algısı sunuyor. El aletleri maddi kültür kümesinin öne çıkan en değerli nesneleri, zira biz her şeyi bu el aletleri ile yapıyoruz. Bu sahnelere odaklanmış her çalışma uygarlık sahnesindeki konumumuzu da belirlemesi açısından büyük kıymet taşıyor” diyor. Kuruçay, ulusal kimliğin oluşmasında aletlerin yerinin yadsınamayacağını, hiç bir zanaatın aletsiz icra edilemeyeceğini vurgulayarak, kitapta aletler temasını disiplinler ortası bir yaklaşımla, eğlenceli ve keyifli bir yerde ele aldıklarını söylüyor.


Dünya tarihinde ezber bozduk

Kitabın müelliflerinden arkeolog Nezih Başgelen de, Türkiye’nin uygarlık tarihi açısından epeyce özel bir coğrafya olduğu görüşünü aktararak, “Biz hakikaten dünya tarihinde alet edavatların tarihi açısından da ezberleri bozduk. İnsanoğlunun dünyayı değiştirme hikayesinin en değerli aktörleri aslında aletlerdir. Bizim coğrafyamız da sahiden alet arkeolojisi aletin tarihi ve gelişmeninin uygarlık açısından taşıdığı rolü gösteren örneklerle dolu” sözlerini kullanıyor. Başgelen, kitapta fazlaca farklı bulguların yer aldığını vurgulayarak, kendi yaptığı bir çalışma sırasında bulduğu, Balıkesir Karabayır’da açılan bir nekropolde aletleri ile gömülü bulunan bir ustanın öyküsünün de en âlâ biçimde işlendiğini söylüyor.

Kitapta ‘Türk Fotoğrafında İş, Ekmek ve Alet’ başlıklı makaleye imza atan Trabzon Üniversitesi, Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. İlkay Canan Okkalı da, makale ile birlikte Türkiye’deki toplumsal toplumsal tarihî değişimlerin Türk fotoğrafına yansımalarını da kronolojik bir biçimde izleyeceğimiz bir metin ortaya çıktığını kaydetti.
 
Üst