2023 seçimlerinde uygulanmak üzere Seçim ve Siyasi Partiler Yasası değişikliği ile ilgili çalışmasını sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi’nde (AKP), teknolojik gelişmelere nazaran oy verme sisteminin de gözden geçirilmesi de tartışılıyor. Bu çerçevede öne çıkan görüş ise oy pusulalarının konulduğu zarfın kaldırılması oluşturuyor.
AKP’li bir kaynak, zarfsız oy kullanmak için yasal değişiklik gerektiğini ve mevzuyu Yüksek Seçim Heyeti (YSK) gündemine getireceklerini belirterek, “Türkiye oy zarfı kullanan iki ülkeden birisi. Bu, birfazlaca probleme yol açıyor. Bunu Yüksek Seçim Şurası’na da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz” dedi.
AKP’de teknolojik gelişmelere bakılırsa oy verme sistemi ve araçlarına ait yenilemeye gidilmesi tartışılıyor.
2023 seçimleri için olmasa da, ilerleyen yıllar için “elektronik oy kullanma” ve Türkiye’nin büsbütün “çipli” kimlik kartlarına geçmesi daha sonrası “parmak iziyle oy kullanma” seçenekleri bedellendiriliyor.
Elektronik sistemde ‘oy zaiyatı olur’ telaşı
Biroldukca ülke seçimlerde elektronik ortamda oy kullanıyor. Lakin bu sistem şu an Türkiye için uzak seçenek olarak görülüyor.
AKP kaynakları, birtakım firmaların kendilerine de gelerek elektronik oy kullanmasına imkan tanıyan aygıtlarla ilgili sunum yaptığını lakin bu sistemin daha fazlaca eğitim seviyesinin yüksek olduğu ülkelerde kullanıma uygun olduğunu söylüyor.
Sistemi kullanmanın kimi zorlukları niçiniyle, şimdilik bu biçimde bir uygulamaya sıcak bakılmıyor.
Aygıtın kullanmasında yaşanabilecek mümkün zahmetler niçiniyle bu biçimde bir sistemin “oy zayiatına” niye olacağı düşünülüyor.
‘Parmak izi’ sistemi
Teknolojik gelişmelere nazaran düşünülen bir öbür sistem ise Türkiye’deki tüm yurttaşların “çipli kimlik kartı”na geçmesi halinde parmak izi ile oy kullanma sistemi. Lakin, tüm Türkiye’de nüfus cüzdanlarının çipli kimlik kartına dönüştürülmesi sürecinin tamamlanmadığı dikkate alınarak, 2023 seçimleri için bu sistemin yetişmesi öngörülmüyor.
AKP kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran, sistemin özünü, her sandık başına bireylerin parmak izini okuyabilen aygıt yerleştirilmesi oluşturuyor.
Parmak izi okutulduğunda, seçmen oy pusulasını alabilecek ve bu parmak izinin kimlik kartındaki parmak iziyle uyuşup uyuşmadığı da denetim edilebilecek.
Parmak izi, kimlik kartıyla uyuşanlar lakin oy pusulası çıktısı alabilecek ve kabine giderek oyunu kullanabilecek.
Bu formülle, tekrarlanmış oy kullanması, “pusula çalınması” üzere sakıncaların da ortadan kaldırılabileceği söz ediliyor.
Oy zarfı yerine yalnızca pusulayla oy kullanılabilir
AKP’nin üzerinde durduğu en kıymetli değişiklik ise 2017’deki başkanlık sistemini önbakılırsan anayasa değişikliğinde yaşanan “mühürsüz oy” tartışmalarına niye olan “oy zarfı” kullanmasına son verilmesi oluşturuyor. Bu çerçevede, seçmenin tercihini yaptıktan daha sonra oy pusulasını koyduğu zarf sistemine son verilebileceği belirtiliyor.
Türkiye haricinde zarf kullanan fazlaca az ülke olduğu sebebi öne sürülerek, oy pusulalarının zarfa konulmadan, tercih yapıldıktan daha sonra, oy kapalılığını sağlayacak biçimde katlanıp, sandığa atılması teklifinin YSK gündemine getirilmesi düşünülüyor.
AKP’li kaynak, YSK’daki öbür siyasi partilerin temsilcilerine de bu öneriyi götüreceklerini belirtirken, bunun sebebini şu münasebetlere dayandırdı:
“Dünyada zarf kullanan iki ülkeden biriyiz. Seçmen, tercihini yaptıktan daha sonra oyu görünmeyecek biçimde katlayıp sandığa pusulayı direkt atabilir. Zarf ve pusula sayısı tutmayabiliyor yahut zarfın ortasından pusula çıktı mı çıkmadı mı; mühürlü-mühürsüz zarf, işaretli zarf tartışması oluyor. O niçinle zarfın hiç bir avantajı yok. Bunu YSK’ya da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz.”
Lakin zarfsız oy kullanmak için yasa değişikliği için Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun’da değişiklik yapılması gerekiyor.
Bu hususta muhalefetin de dayanak vermesi halinde, Seçim Yasası değişikliğine bu düzenlemenin de konulmasının gündeme gelebileceği tabir ediliyor.
AKP’li bir kaynak, zarfsız oy kullanmak için yasal değişiklik gerektiğini ve mevzuyu Yüksek Seçim Heyeti (YSK) gündemine getireceklerini belirterek, “Türkiye oy zarfı kullanan iki ülkeden birisi. Bu, birfazlaca probleme yol açıyor. Bunu Yüksek Seçim Şurası’na da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz” dedi.
AKP’de teknolojik gelişmelere bakılırsa oy verme sistemi ve araçlarına ait yenilemeye gidilmesi tartışılıyor.
2023 seçimleri için olmasa da, ilerleyen yıllar için “elektronik oy kullanma” ve Türkiye’nin büsbütün “çipli” kimlik kartlarına geçmesi daha sonrası “parmak iziyle oy kullanma” seçenekleri bedellendiriliyor.
Elektronik sistemde ‘oy zaiyatı olur’ telaşı
Biroldukca ülke seçimlerde elektronik ortamda oy kullanıyor. Lakin bu sistem şu an Türkiye için uzak seçenek olarak görülüyor.
AKP kaynakları, birtakım firmaların kendilerine de gelerek elektronik oy kullanmasına imkan tanıyan aygıtlarla ilgili sunum yaptığını lakin bu sistemin daha fazlaca eğitim seviyesinin yüksek olduğu ülkelerde kullanıma uygun olduğunu söylüyor.
Sistemi kullanmanın kimi zorlukları niçiniyle, şimdilik bu biçimde bir uygulamaya sıcak bakılmıyor.
Aygıtın kullanmasında yaşanabilecek mümkün zahmetler niçiniyle bu biçimde bir sistemin “oy zayiatına” niye olacağı düşünülüyor.
‘Parmak izi’ sistemi
Teknolojik gelişmelere nazaran düşünülen bir öbür sistem ise Türkiye’deki tüm yurttaşların “çipli kimlik kartı”na geçmesi halinde parmak izi ile oy kullanma sistemi. Lakin, tüm Türkiye’de nüfus cüzdanlarının çipli kimlik kartına dönüştürülmesi sürecinin tamamlanmadığı dikkate alınarak, 2023 seçimleri için bu sistemin yetişmesi öngörülmüyor.
AKP kaynaklarının verdiği bilgiye nazaran, sistemin özünü, her sandık başına bireylerin parmak izini okuyabilen aygıt yerleştirilmesi oluşturuyor.
Parmak izi okutulduğunda, seçmen oy pusulasını alabilecek ve bu parmak izinin kimlik kartındaki parmak iziyle uyuşup uyuşmadığı da denetim edilebilecek.
Parmak izi, kimlik kartıyla uyuşanlar lakin oy pusulası çıktısı alabilecek ve kabine giderek oyunu kullanabilecek.
Bu formülle, tekrarlanmış oy kullanması, “pusula çalınması” üzere sakıncaların da ortadan kaldırılabileceği söz ediliyor.
Oy zarfı yerine yalnızca pusulayla oy kullanılabilir
AKP’nin üzerinde durduğu en kıymetli değişiklik ise 2017’deki başkanlık sistemini önbakılırsan anayasa değişikliğinde yaşanan “mühürsüz oy” tartışmalarına niye olan “oy zarfı” kullanmasına son verilmesi oluşturuyor. Bu çerçevede, seçmenin tercihini yaptıktan daha sonra oy pusulasını koyduğu zarf sistemine son verilebileceği belirtiliyor.
Türkiye haricinde zarf kullanan fazlaca az ülke olduğu sebebi öne sürülerek, oy pusulalarının zarfa konulmadan, tercih yapıldıktan daha sonra, oy kapalılığını sağlayacak biçimde katlanıp, sandığa atılması teklifinin YSK gündemine getirilmesi düşünülüyor.
AKP’li kaynak, YSK’daki öbür siyasi partilerin temsilcilerine de bu öneriyi götüreceklerini belirtirken, bunun sebebini şu münasebetlere dayandırdı:
“Dünyada zarf kullanan iki ülkeden biriyiz. Seçmen, tercihini yaptıktan daha sonra oyu görünmeyecek biçimde katlayıp sandığa pusulayı direkt atabilir. Zarf ve pusula sayısı tutmayabiliyor yahut zarfın ortasından pusula çıktı mı çıkmadı mı; mühürlü-mühürsüz zarf, işaretli zarf tartışması oluyor. O niçinle zarfın hiç bir avantajı yok. Bunu YSK’ya da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz.”
Lakin zarfsız oy kullanmak için yasa değişikliği için Seçimlerin Temel Kararları ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanun’da değişiklik yapılması gerekiyor.
Bu hususta muhalefetin de dayanak vermesi halinde, Seçim Yasası değişikliğine bu düzenlemenin de konulmasının gündeme gelebileceği tabir ediliyor.