JoKeR
Active member
ZEYNEP TUBA KESİTLİ
Selma Balcı, Berlin’de hasta ve yaşlı bakımı kapsamında hizmet veren bir firmada çalışıyor ve her gün farklı kültürlerden insanların kapısını açıyor. Balcı’yla Almanya’daki yaşlı ve hasta bakımı tecrübelerini konuştuk.
Edebiyat mezunusunuz fakat hâlihazırda Berlin’de yaşlı ve hasta bakımı kapsamında hizmet veren bir firmada çalışıyorsunuz. Seni bu işi yapmaya yönelten sebepler neydi?
Evet, edebiyat ömrümün ayrılmaz bir modülü, daima de o denli olacak ancak kimi vakit yol seni farklı bir yere gdolayır; planlamadığın bir yere. Benim için de o denli oldu. Altı aylık bir deneme sürecinden daha sonra devam etmeye karar verdim. İki yıldır bu kesimdeyim ve beni bu işi yapmaya çeken birkaç sebep söyleyebilirim; evvela farklı inanç ve kültürdeki insanları tanıma merakı, onların öykülerine yakın olma isteği ve bulunduğum topluma bir biçimde ilişkin olma muhtaçlığı diyebilirim.
Yaşlı nüfusu ağır bir ülke olan Almanya’da yaşlıların muhtaçlık duyduğu hizmet nasıl sağlanıyor?
Ferdi ömür kültürü, çekirdek aile yapısı, zayıf aile bağları, kimsesizlik üzere toplumsal problemler yaşlı ve hasta bakımına duyulan muhtaçlığı artırıyor. Burada, günlük ömrünüzde gereksiniminiz olan şeyleri; yaşlılık, ağır bir ameliyat daha sonrası süreksiz olarak bakıma muhtaç olma, yatağa bağımlı olma, bedensel mahzur üzere sebeplerle kendi başınıza karşılayamıyorsanız, meskende size bakabilecek biri olsa bile talep ettiğinizde toplumsal sigorta size bu hizmeti sunuyor. Yani ön şart yaşlılık değil muhtaçlık.
Türkiye’de yaşlılar çoklukla ömürlerini ailelerinin yanında sürdürüyor ve huzurevi son seçenek olarak görülüyor. Almanya’da bu durum nasıl? Bakım hizmeti almak olağan bir durum mu?
Aslında devlet bakıma muhtaç kişinin yakınlarına, bakımı üstlendikleri vakit muhakkak bir fiyat ödüyor ama hem ailelerin tıpkı vakitte hastaların birçoğu bunu yıpratıcı buluyor. Yani bakım meskeni olağan bir şey, göçmen ailelerde bile durum sıklıkla tıpkı.
MESKENLERİN KOKULARI BİRBİRİNDEN FARKLI
Her gün farklı kültürlerden insanların kapılarını açıyorsun. Bu sana ne hissettiriyor? Bakım verdiğin yaşlılarla ortanda nasıl bir bağ var?
Sabahları kapıyı açarken aklıma çoğunlukla “Ya öldüyse!” ihtimali geliyor. Zihnimde her konutun, her ruh halinin bir kokusu var. Yalnızlığın ağır ve tozlu bir kokusu var, pişmanlığın is üzere iyi-kötü anıların mevsimler üzere koktuğunu düşünüyorum. Kemikleşmiş alışkanlıkları var; her sabah bir dilim tereyağlı ekmek ve bir fincan kahve üzere örneğin. Bunlara şahit oluyorsun. Her biriyle fakat müsaade verdikleri ölçüde bağ kurabiliyor insan, kimileriyle elinde olmadan daha derin oluyor bu bağ.
Yemek, öz bakım üzere gereksinimleri haricinde farklı talepler var mı?
Farklı istekleri oluyor kimi vakit. örneğin bir hastaya gitmem gerektiğini söylemiş olduğimde onunla para karşılığında sohbet etmemi istemişti. Yani ona biraz daha vakit ayırmamı rica etmişti. Her kişi için makul bir müddetmiz var, onu aşamıyoruz. Birinin benden vaktimi satın almayı istemesi fazlaca etkilemişti beni. Evvelce biri bana “Berlin’de Yunan bir nineye Andersen Masalları okuyacaksın,” deseydi ona hayal gücünün epey düzgün olduğunu söylerdim. Ancak bir gün kendimi bahçeye bakan bir camın önünde eski bir koltuğa oturmuş, Andersen’in “Değirmenci Ve Oğulları” masalını okurken buldum. “Kibritçi Kız”ı okumayı yeni bitirmişim. Eleni de ben de o küçük kıza üzülüyoruz. Yüz yaşını aşmış bir hastam var. Etrafıyla olan oryantasyonunu, gerçeklik algısını büyük ölçüde yitirmiş. Bana “Size Selma Teyze desem, saygısızlık etmiş olur muyum?” diye sormuştu. Sesimin onu cennetten geri çağırdığını söyler her seferinde. Bana çocuk müzikleri söyler. Pelüş oyuncağı var, bir kardan adam, Mimi, onu yıkamama müsaade verir. “Onu incitmezsin sen,” der bana. İşte bu biçimde öyküleri oluyor insanın. vakit içinde bu detaylara alışıyor, onları gözden kaçırıyorsun. İş epey yorucu, daima olumlu şeylerle karşılaşmıyoruz lakin elimden gelenin en güzelini yapmaya çalışıyorum.
HÜRMET İŞİMİZİN ANAHTARI
Yaşlılarla bağ kurma sürecin nasıl gelişiyor?
Kimilerinde çok vakit alıyor bu. En mahrem anlarına şahit olduğumuz için sabır, yeterli bir müşahede ve şahsi alana hürmet işimizin anahtarı diyebilirim. Her birinin hastalıkları (fiziksel, ruhsal) ve özgeçmişleri hakkında bilgi içeren evrakları var. Bu da dikkat etmemiz gerekenler hakkında bize kolaylık sağlıyor.
Eşzamanlı olarak kaç bireye bakıyorsun? Bakım vereceğin bireyleri seçme talihin oluyor mu?
Günde ortalama altı kişi benim bakımımda oluyor. Bakım hizmeti vereceğimiz şahısları seçemiyoruz. Şayet kabul edilemeyecek bir durumla karşı karşıya kalırsak bunu bildiriyoruz ve o hastayla bir oburu ilgileniyor. Meslektaşımız da birebir sorunu yaşarsa, hasta ikaz ediliyor.
Yaşlılar seni tanımak için soru soruyor mu? Irkçı bir harekete, İslamofobik akına maruz kaldın mı?
Birinci vakit içinder soru sormaktan çekiniyorlar. daha sonra birinci sordukları nereli olduğum, inancım ve Almanya hakkındaki fikirlerim. Şimdiye kadar bakımını üstlendiğim şahıslar tarafınca ırkçı bir söyleme, hücuma maruz kalmadım.
Geriye dönüp baktığında bakım verdiklerin içinde seni en kasvete sokan, zorlayan yaşlı kimdi? Bu süreci nasıl atlattın?
En zorlandığım kişi gençliğinde doktor olan bir yaşlıydı. İki dünya savaşının da yıkıntılarını taşıdığını onu tanıdıkça fark ettim. Beyin kanaması daha sonrasında yatağa bağımlı kalmış, konuşma yetisini büyük ölçüde yitirmişti. Dört lisan biliyordu ve hafızası pek sağlıklıydı. Onunla çalıştıkça sessiz, telaşsız ve sistemli olmamı istediğini anladım. Gürültüden korkuyordu, kaşık çatal sesi olsa dahi. Evvelce neredeyse ağlayacak duruma geliyordum, epeyce gerilimliydi ama artık o meskende kendimi tuhaf bir biçimde huzurlu hissediyorum. Adaçayı kokuyor konut.
Almanya’da jenerasyon çatışması neredeyse yok
Türkiye’de yaşlıların toplumsal temsillerini yitirmeye başladığını gözlemliyoruz. Teknolojiyle ortası âlâ, toplumsal medyayı faal kullanan, hobiler edinen, toplumsal, ömrün daha ortasında yeni jenerasyon yaşlılarla karşı karşıyayız. Bu değişimle ilgili Almanya’ya dair müşahedelerin neler?
Almanya’nın yaşlı nüfusu Türkiye’ye kıyasla çok fazla ve bu da onların genç nüfus üstündeki tesirini artırıyor. İnsan gorerek öğrenen bir varlık, altmış yaş ve üzeri çalışan, azımsanamayacak kadar epey. Gündelik hayatın her alanındalar. İş hayatında, toplumsal ve kültürel hayatta, gençler onlardan onlar da ergenlerden eşit ölçüde etkileniyor diye düşünüyorum. Kültürel olarak burada, yetmiş yaşındaki birinin yeni şeyler denemek istemesi, hayatını farklı yaşamaya karar verdiğini söylemesi tuhaf karşılanmıyor. Seyahat etmek birinci tutkuları diyebilirim lakin teknoloji ile ortaları pek uygun sayılmaz. Fark ettiğim bir şey daha var onu da eklemek isterim. “Kuşak çatışması” kavramını burada pek duymazsınız.
Yaşlı ve hasta bakımına ne kadar daha devam etmeyi düşünüyorsun?
Sanırım, ruhsal ve bedensel olarak kendimi güzel hissettiğim sürece bu meslekte çalışmaya devam edeceğim.
Selma Balcı, Berlin’de hasta ve yaşlı bakımı kapsamında hizmet veren bir firmada çalışıyor ve her gün farklı kültürlerden insanların kapısını açıyor. Balcı’yla Almanya’daki yaşlı ve hasta bakımı tecrübelerini konuştuk.
Edebiyat mezunusunuz fakat hâlihazırda Berlin’de yaşlı ve hasta bakımı kapsamında hizmet veren bir firmada çalışıyorsunuz. Seni bu işi yapmaya yönelten sebepler neydi?
Evet, edebiyat ömrümün ayrılmaz bir modülü, daima de o denli olacak ancak kimi vakit yol seni farklı bir yere gdolayır; planlamadığın bir yere. Benim için de o denli oldu. Altı aylık bir deneme sürecinden daha sonra devam etmeye karar verdim. İki yıldır bu kesimdeyim ve beni bu işi yapmaya çeken birkaç sebep söyleyebilirim; evvela farklı inanç ve kültürdeki insanları tanıma merakı, onların öykülerine yakın olma isteği ve bulunduğum topluma bir biçimde ilişkin olma muhtaçlığı diyebilirim.
Yaşlı nüfusu ağır bir ülke olan Almanya’da yaşlıların muhtaçlık duyduğu hizmet nasıl sağlanıyor?
Ferdi ömür kültürü, çekirdek aile yapısı, zayıf aile bağları, kimsesizlik üzere toplumsal problemler yaşlı ve hasta bakımına duyulan muhtaçlığı artırıyor. Burada, günlük ömrünüzde gereksiniminiz olan şeyleri; yaşlılık, ağır bir ameliyat daha sonrası süreksiz olarak bakıma muhtaç olma, yatağa bağımlı olma, bedensel mahzur üzere sebeplerle kendi başınıza karşılayamıyorsanız, meskende size bakabilecek biri olsa bile talep ettiğinizde toplumsal sigorta size bu hizmeti sunuyor. Yani ön şart yaşlılık değil muhtaçlık.
Türkiye’de yaşlılar çoklukla ömürlerini ailelerinin yanında sürdürüyor ve huzurevi son seçenek olarak görülüyor. Almanya’da bu durum nasıl? Bakım hizmeti almak olağan bir durum mu?
Aslında devlet bakıma muhtaç kişinin yakınlarına, bakımı üstlendikleri vakit muhakkak bir fiyat ödüyor ama hem ailelerin tıpkı vakitte hastaların birçoğu bunu yıpratıcı buluyor. Yani bakım meskeni olağan bir şey, göçmen ailelerde bile durum sıklıkla tıpkı.
MESKENLERİN KOKULARI BİRBİRİNDEN FARKLI
Her gün farklı kültürlerden insanların kapılarını açıyorsun. Bu sana ne hissettiriyor? Bakım verdiğin yaşlılarla ortanda nasıl bir bağ var?
Sabahları kapıyı açarken aklıma çoğunlukla “Ya öldüyse!” ihtimali geliyor. Zihnimde her konutun, her ruh halinin bir kokusu var. Yalnızlığın ağır ve tozlu bir kokusu var, pişmanlığın is üzere iyi-kötü anıların mevsimler üzere koktuğunu düşünüyorum. Kemikleşmiş alışkanlıkları var; her sabah bir dilim tereyağlı ekmek ve bir fincan kahve üzere örneğin. Bunlara şahit oluyorsun. Her biriyle fakat müsaade verdikleri ölçüde bağ kurabiliyor insan, kimileriyle elinde olmadan daha derin oluyor bu bağ.
Yemek, öz bakım üzere gereksinimleri haricinde farklı talepler var mı?
Farklı istekleri oluyor kimi vakit. örneğin bir hastaya gitmem gerektiğini söylemiş olduğimde onunla para karşılığında sohbet etmemi istemişti. Yani ona biraz daha vakit ayırmamı rica etmişti. Her kişi için makul bir müddetmiz var, onu aşamıyoruz. Birinin benden vaktimi satın almayı istemesi fazlaca etkilemişti beni. Evvelce biri bana “Berlin’de Yunan bir nineye Andersen Masalları okuyacaksın,” deseydi ona hayal gücünün epey düzgün olduğunu söylerdim. Ancak bir gün kendimi bahçeye bakan bir camın önünde eski bir koltuğa oturmuş, Andersen’in “Değirmenci Ve Oğulları” masalını okurken buldum. “Kibritçi Kız”ı okumayı yeni bitirmişim. Eleni de ben de o küçük kıza üzülüyoruz. Yüz yaşını aşmış bir hastam var. Etrafıyla olan oryantasyonunu, gerçeklik algısını büyük ölçüde yitirmiş. Bana “Size Selma Teyze desem, saygısızlık etmiş olur muyum?” diye sormuştu. Sesimin onu cennetten geri çağırdığını söyler her seferinde. Bana çocuk müzikleri söyler. Pelüş oyuncağı var, bir kardan adam, Mimi, onu yıkamama müsaade verir. “Onu incitmezsin sen,” der bana. İşte bu biçimde öyküleri oluyor insanın. vakit içinde bu detaylara alışıyor, onları gözden kaçırıyorsun. İş epey yorucu, daima olumlu şeylerle karşılaşmıyoruz lakin elimden gelenin en güzelini yapmaya çalışıyorum.
HÜRMET İŞİMİZİN ANAHTARI
Yaşlılarla bağ kurma sürecin nasıl gelişiyor?
Kimilerinde çok vakit alıyor bu. En mahrem anlarına şahit olduğumuz için sabır, yeterli bir müşahede ve şahsi alana hürmet işimizin anahtarı diyebilirim. Her birinin hastalıkları (fiziksel, ruhsal) ve özgeçmişleri hakkında bilgi içeren evrakları var. Bu da dikkat etmemiz gerekenler hakkında bize kolaylık sağlıyor.
Eşzamanlı olarak kaç bireye bakıyorsun? Bakım vereceğin bireyleri seçme talihin oluyor mu?
Günde ortalama altı kişi benim bakımımda oluyor. Bakım hizmeti vereceğimiz şahısları seçemiyoruz. Şayet kabul edilemeyecek bir durumla karşı karşıya kalırsak bunu bildiriyoruz ve o hastayla bir oburu ilgileniyor. Meslektaşımız da birebir sorunu yaşarsa, hasta ikaz ediliyor.
Yaşlılar seni tanımak için soru soruyor mu? Irkçı bir harekete, İslamofobik akına maruz kaldın mı?
Birinci vakit içinder soru sormaktan çekiniyorlar. daha sonra birinci sordukları nereli olduğum, inancım ve Almanya hakkındaki fikirlerim. Şimdiye kadar bakımını üstlendiğim şahıslar tarafınca ırkçı bir söyleme, hücuma maruz kalmadım.
Geriye dönüp baktığında bakım verdiklerin içinde seni en kasvete sokan, zorlayan yaşlı kimdi? Bu süreci nasıl atlattın?
En zorlandığım kişi gençliğinde doktor olan bir yaşlıydı. İki dünya savaşının da yıkıntılarını taşıdığını onu tanıdıkça fark ettim. Beyin kanaması daha sonrasında yatağa bağımlı kalmış, konuşma yetisini büyük ölçüde yitirmişti. Dört lisan biliyordu ve hafızası pek sağlıklıydı. Onunla çalıştıkça sessiz, telaşsız ve sistemli olmamı istediğini anladım. Gürültüden korkuyordu, kaşık çatal sesi olsa dahi. Evvelce neredeyse ağlayacak duruma geliyordum, epeyce gerilimliydi ama artık o meskende kendimi tuhaf bir biçimde huzurlu hissediyorum. Adaçayı kokuyor konut.
Almanya’da jenerasyon çatışması neredeyse yok
Türkiye’de yaşlıların toplumsal temsillerini yitirmeye başladığını gözlemliyoruz. Teknolojiyle ortası âlâ, toplumsal medyayı faal kullanan, hobiler edinen, toplumsal, ömrün daha ortasında yeni jenerasyon yaşlılarla karşı karşıyayız. Bu değişimle ilgili Almanya’ya dair müşahedelerin neler?
Almanya’nın yaşlı nüfusu Türkiye’ye kıyasla çok fazla ve bu da onların genç nüfus üstündeki tesirini artırıyor. İnsan gorerek öğrenen bir varlık, altmış yaş ve üzeri çalışan, azımsanamayacak kadar epey. Gündelik hayatın her alanındalar. İş hayatında, toplumsal ve kültürel hayatta, gençler onlardan onlar da ergenlerden eşit ölçüde etkileniyor diye düşünüyorum. Kültürel olarak burada, yetmiş yaşındaki birinin yeni şeyler denemek istemesi, hayatını farklı yaşamaya karar verdiğini söylemesi tuhaf karşılanmıyor. Seyahat etmek birinci tutkuları diyebilirim lakin teknoloji ile ortaları pek uygun sayılmaz. Fark ettiğim bir şey daha var onu da eklemek isterim. “Kuşak çatışması” kavramını burada pek duymazsınız.
Yaşlı ve hasta bakımına ne kadar daha devam etmeyi düşünüyorsun?
Sanırım, ruhsal ve bedensel olarak kendimi güzel hissettiğim sürece bu meslekte çalışmaya devam edeceğim.