Paha Akal
Olaf Scholz’un başbakanlığındaki yeni Alman hükümeti için Türkiye ile münasebetler bu yılın en güçlü dış siyaset başlıklarından birini oluşturuyor.
Türkiye’de demokrasi alanındaki gerilemenin sürmesi, Ankara ile Berlin içinde siyasi pek fazlaca bahiste görüş ayrılıklarının devam etmesi, ilgilerin güçlü geçeceğinin işaretleri olarak görülüyor.
Öbür yandan Alman hükümetinin, AB’nin istikrarı ve güvenliği açısından ehemmiyet verdiği pek fazlaca memleketler arası hususta, Türkiye “zor lakin beraberinde zarurî bir muhatap” olarak görülmeye devam ediliyor.
Suriye, Doğu Akdeniz, Libya ve Afganistan üzere tansiyon ve ihtilaf hususlarının bu yıl da gündemde kıymetli yer tutması beklenirken, milletlerarası alanda tasalara niye olan Rusya-Ukrayna krizi ve Bosna Hersek’teki tansiyonun de öne çıkması bekleniyor.
Scholz’den Biden’a benzeri hal
Almanya’nın yeni başbakanı Olaf Scholz’un, vazifeye gelmesinin akabinde, tıpkı ABD Lideri Joe Biden üzere Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik aralı ve ihtiyatlı bir tavır takınması dikkat çekiyor.
Bu yaklaşımda, AB ve ABD’nin Türkiye siyasetlerinde ortak bir tavır belirlemiş olmaları, tarafların Erdoğan ile yeni krizler yaşanmasına yol açabilecek angajmanlardan kaçınmalarının tesirli olduğu belirtiliyor. Yeni yaklaşımın ana eksenini, Türkiye’nin rotasını yenide Batı İttifakı’na, demokratik hukuk devletine çevirmesi oluşturuyor.
Geçen sene 15 Haziran’da AB-ABD başkanlar tepesi daha sonrasında yapılan ortak açıklamada, bu yaklaşım şu sözlerle özetlenmişti:
“Biz, demokratik bir Türkiye ile işbirliğine dayanan ve her iki taraf için yararlı bir bağlantı istiyoruz.”
Alman hükümetinin Türkiye’ye bakışı
Almanya’nın yeni başkanı, nazaranve başlamasının akabinde Türkiye ile bağlantılar konusunda açıklama yapmadı. Lakin Scholz’un yaptığı birinci dış ziyaretler ve telefon görüşmeleri, yeni hükümetin dış siyasetinde evvelari ve Türkiye’ye nasıl konumlandırdığı konusunda kıymetli ipuçları veriyor.
8 Aralık’ta yemin ederek nazaranve başlayan Scholz, birinci dış ziyaretini 10 Aralık’ta Fransa’ya yaptı, birebir gün Brüksel’e geçti, AB’nin üst seviye yetkilileriyle bir ortaya geldikten daha sonra NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile görüştü. Scholz, ABD Lideri Joe Biden ile birinci telefon görüşmesini de bir daha 10 Aralık’ta yaptı.
Başbakan Olaf Scholz’un Erdoğan ile telefon görüşmesini, bakılırsave gelmesinden 11 gün daha sonra yapması, üstelik birebir gün Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile görüşmesi, dikkatlerden kaçmadı.
Almanya hükümet sözcüsü, telefon görüşmesine ait yaptığı kısa açıklamada, Erdoğan’ın Scholz’ü yeni nazaranvinden dolayı tebrik ettiğini, önderlerin ikili ve dış siyaset mevzularını ele aldıklarını, tarafların “yakın istişarelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kaldıklarını” söylemekle yetindi.
Almanya için kritik başlıklar
Koalisyonun büyük ortağı Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) yanısıra, hükümet ortağı Yeşiller’in de demokrasi ve insan hakları hususlarında büyük hassasiyet taşıması, iki partide de Türkiye kökenli siyasetçilerin ve Türkiye’yi yakından tanıyan isimlerin bulunması, Türkiye’deki iç siyasi gelişmelerin, ikili bağlantılar gündemine yansımasını da birlikteinde getiriyor.
birebir vakitte, Merkel hükümetinde olduğu üzere, Scholz hükümetinde de, Türkiye denince akla gelen birinci hususların başında, Suriyeli mülteciler bulunuyor.
2015 yılından bu yana yaklaşık 1 milyon Suriyeli sığınmacının geldiği Almanya, yeni bir istikrarsızlık ve tansiyon durumunda, tekrar bir sığınmacı akınıyla karşı karşıya kalmaktan kaygı ediyor ve bu biçimde bir durumu engellemek için Türkiye ile işbirliğini devam ettirmek istiyor.
AB-Türkiye Mülteci Mutabakatı’nın uygulamasının güzelleştirilmesi konusunda görüşmelerin bu yıl devam etmesi bekleniyor. Öteki yandan Almanya, farklı memleketler arası yardım kuruluşları aracılığıyla, Türkiye’deki sığınmacılara yönelik projelere finansman takviyesini de devam ettiriyor.
Öte yandan Türkiye’deki ekonomik meseleler ve siyasi tartışmalar, kamuoyunda sığınmacılar konusunda hoşnutsuzluk ve reaksiyonlar, yakından izlenmeye devam ediliyor.
Kutuplaşmanın Almanya’ya taşınması tasası
Alman siyasetçilerin Türkiye konusunda korkuyla izlediklerini lisana getirdikleri bir öteki değerli bahis, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın telaffuzları, bunların birlikteinde toplumda görülen kutuplaşma ve Avrupa ülkeleriyle yaşanan gerginlikler.
Erdoğan’ın yakın geçmişte, referandum ve seçimler öncesinde yürüttüğü kampanyalarda, kendi kitlesini konsolide etmek için kutuplaştırıcı bir telaffuz kullandığına dikkat çeken siyasi uzmanlar, devir periyot Avrupa ülkelerine yöneltilen “Nazi” ithamlarına misal ağır suçlamaların siyasi krizlere yol açtığını, hem de kasıtlı olarak tırmandırılan tansiyonun, Avrupa’da yaşayan Türkiye kökenliler içinde da huzursuzlukları ve kutuplaşmaları birlikteinde getirdiğini hatırlatıyor.
Alman hükümet etrafları, gelişmelerin yakından izlendiğini belirterek, Türkiye’de bir baskın seçim sonucunın alınması durumunda, geçmişte yaşanan aksiliklerin yenidenlanması için gerekil adımların atılacağını, Almanya’nın iç güvenliği tehlikeye sokacak gelişmelere müsaade verilmeyeceğini vurguluyorlar.
Kritik Osman Kavala sonucu
Yeni Alman hükümetinin dış siyasette demokrasi ve insan haklarını evvelandiren bir çizgi izleyeceğini açıklamasının akabinde, bunun yansımalarının Türkiye ile münasebetlerde de görülmesi bekleniyor. Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Kurulu’nun ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulaması için birfazlaca davette bulunan Almanya, Osman Kavala’nın özgür bırakılmasını istiyor.
Avrupa Kurulu, Türkiye hakkında ihlal prosedürünü başlatmak için düğmeye basmakla bir arada, Ankara’ya Osman Kavala’nın hür bırakılması sonucunı uygulaması için 19 Ocak’a kadar yeni bir fırsat tanımıştı.
Bu mevzuda son haftalarda Avrupa ülkelerinden kamuoyuna dönük bir açıklama gelmemesi dikkat çekerken, kimi Batılı diplomatlar bu durum için “fırtına öncesi sessizlik” benzetmesini yapıyor.
AİHM kararlarına karşın Kavala’nın özgür bırakılmaması durumunda, Türkiye sırf memleketler arası yükümlülüklerini yerine getirmeyen bir ülke olarak anılmakla kalmayacak, AB ile alakalarda de daha derin bir kriz riski ortaya çıkacak.
Ağır sonuçlar doğurabilir
Demokraside gerileme niçiniyle fiilen dondurulan Türkiye’nin AB üyelik müzakerelerinin bu kere resmen askıya alınması da kelam konusu olabilecek. AB’nin, aday ülke Türkiye’de ” demokrasi ve hukuk devleti üzere temel bedellerin önemli ve daima bir biçimde ihlali” durumunda, bu tarafta bir karar alma yetkisi bulunuyor.
Ayrıyeten AB’nin Global İnsan Hakları Yaptırım Rejimi uyarınca da, Türkiye’de AİHM kararlarının uygulanmasını engelleyen siyasi sorumlular ve yetkililer hakkında yaptırım gündeme gelebilir. bu biçimde bir yaptırım önerisi, Avrupa Birliği Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ile üye ülkeler tarafınca yapılabiliyor. Yaptırım sonucu ise AB Kurulu’nda oybirliği ile alınıyor.
Steinmeier Türkiye’yi ziyaret etmedi
Yeni yılın bir öbür değerli dönemeçlerinden birini de Almanya’da 13 Şubat 2022 tarihinde yapılması öngörülen cumhurbaşkanlığı seçimleri oluşturacak.
Almanya-Türkiye bağlarını yakından takip eden tecrübeli bir siyasetçi olan Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, beraberinde Erdoğan’ın siyasetlerini açık kelamlı bir biçimde eleştiren sayılı başkanlardan biri. Steinmeier’ın bugüne kadar Türkiye’yi ziyaret etmemesinin de, Erdoğan’a yönelik bir bildiri olduğu belirtiliyor.
halbuki Steinmeier’dilk evvel 2014 yılında devrin cumhurbaşkanı Joachim Gauck, 2010 yılında da devrin cumhurbaşkanı Christian Wulff, Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştirmişlerdi.
Türkiye’yi yakından takip ediyor
Şubat ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bir kere daha seçilme talihi yüksek olduğu belirtilen Steinmeier, birinci vakit içinderda 2005- 2009 devrinde, daha sonra da 2013- 2017 yılları içinde Almanya dışişleri bakanı olarak bakılırsav yapmıştı. daha sonra cumhurbaşkanı seçilen Steinmeier, Erdoğan iktidarının Türkiye’de yol açtığı değişimi epeyce yakından takip eden bir siyasetçi.
Steinmeier, daha ihtiyatlı ve diplomatik bir lisan kullanan Merkel’den farklı olarak, kamuoyu önünde yaptığı açıklamalarda da, Erdoğan’ın siyasetleri hakkındaki tasa, tenkit ve ikazlarını fazlaca daha açık tabirlerle lisana getirmişti.
Steinmeier’in verdiği bildiriler ve takındığı tavır, Almanya’nın Türkiye’ye yönelik devlet siyasetinin temel parametrelerini sergilemesi niçiniyle de ayrıyeten değerli görülüyor.
Steinmeier’in dikkat çeken bildirileri
Türkiye’de cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yürürlüğe girmesinden bir kaç ay daha sonra, Eylül 2018’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı Berlin’de ağırlayan Steinmeier, konuğunun onuruna verdiği, hayli sayıda davetlinin katıldığı akşam yemeğinde Türk heyetinde soğuk duş tesiri yaratan bir konuşma yapmıştı.
Türkiye’ye, Almanya’daki Nazi değerinde, ortalarında yüzlerce bilim insanı ve sanatkarların bulunduğu insanlara mesken sahipliği yaptığı için minnettar olduklarını söyleyen Steinmeier, “80 yıl evvel Almanlar Türkiye’ye sığınmıştı, bugün ise, sivil toplum üzerinde artan baskının kaynaklık ettiği artan telaş niçiniyle Türkiye’den hayli sayıda kişi bize sığınıyor” demişti. Alman Cumhurbaşkanı, Erdoğan’a dönerek kelamlarına şu biçimde devam etmişti:
“Keskin toplumsal farklılıkların insan hakları ve hukukun üstünlüğü temelinde tahlile kavuşturulmasını temenni ediyoruz. Ve bu yalnızca bir temenni değil. İstikrarlı, demokratik anayasaya dayanan, ekonomik olarak başarılı, Avrupa yönelimli bir Türkiye, Almanya’nın menfaatleri açısından büyük değer taşımaktadır… Sayın Cumhurbaşkanı, olanları görmezden gelerek, olağan gündeme dönemeyeceğimizi anlayacağınızı umuyorum.”
Steinmeier’in üç yıl evvel Erdoğan’ın yüzüne bakarak kamuoyu önünde yaptığı ve tarihi olarak nitelendirilen bu konuşması aslında ilgilerde bugün gelinen noktaya da ışık tutuyor.
Son senelerdaki tansiyonların bağlarda büyük hasara ve derin itimat buhranına yol açmasının akabinde bugün iki ülke içinde işbirliği daha epeyce, mülteci krizi, Suriye, Libya ya da Afganistan üzere memleketler arası hususlarla hudutlu kalmış durumda.
Erdoğan liderliğindeki Türkiye’yi artık Avrupa ailesi ortasında değil, AB’nin komşusu olarak görmeye başlayan Almanya, işbirliğine mecbur kaldığı alanlar haricinde Ankara’ya dönük soğuk bir hal ortasında bulunuyor.
Steinmeier’in son olarak Ekim ayında verdiği bir röportajda lisana getirdiği görüşler de Almanya’nın Türkiye ile bağlara bakışını özetliyor.
Türkiye’yi “büyüklüğü, coğrafik pozisyonu ve siyasi tartısı prestijiyle Almanya için stratejik manası olan bir partner” olarak nitelendiren Steinmeier, birebir vakitte son senelerda yaşanan gelişmelerin tasalara yol açtığını vurgulayarak, “Şu epey açık: Türkiye’de yaşanacakları ve Türkiye ile yola nasıl devam edileceğini umursamamamız kelam konusu olamaz” dedi. Türkiye’de artan siyasi ve toplumsal kutuplaşmaya dikkat çeken Steinmeier, “Bu kutuplaşmada farklı fikirde olana gitgide daha kuvvetli bir biçimde düşman gözüyle bakılarak saldırılıyor. Bu demokrasiye yeterli gelmiyor” görüşünü kaydetti.
Türkiye’deki gelişmeler belirleyici olacak
Almanya’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonuçlanması ve yeni koalisyon hükümetinin de nazaranve ısınmasıyla, Berlin ile Ankara içinde temasların da, evvela bakanlar seviyesinde başlaması bekleniyor.
Bağlantılarda kıymetli bir rol oynayacak isimlerden biri de, Almanya’nın yeni Dışişleri Bakanı Annalena Bearbock olacak.
Yeşiller Partisi’nin eş lideri olan Bearbock, bakılırsave gelmesinin çabucak akabinde yaptığı açıklamada, hükümetin bedeller temelinde bir dış siyaset izleyeceğini, demokrasi ve insan hakları mevzularına tartı vereceklerin söylemişti.
Almanya’nın yeni dışişleri bakanının Türkiye konusunda izleyeceği siyaset, AB-Türkiye mülteci mutabakatı konusunda takınacağı tutum, Doğu Akdeniz’deki tansiyonlar konusunda yürüteceği diplomasi, Berlin ile Ankara içinde münasebetlerin geleceğini de şekillendirecek.
Diplomatik kaynaklar, Almanya’nın Türkiye’ye yönelik siyasetinde yeni hükümetin yaklaşımı kadar, Türkiye’deki iç siyasi gelişmelerin ve dış siyasette atılacak adımların da belirleyici olacağını vurguluyorlar.
Bilhassa demokrasi ve insan hakları mevzularında gerilemenin sürmesi durumunda, bunun gerek ikili ilgileri, gerekse de AB ile Türkiye içinde, Gümrük Birliği’ni güncelleme ve siyasi diyaloğu geliştirme konusundaki görüşmeleri olumsuz etkileyeceği kaydediliyor.
Olaf Scholz’un başbakanlığındaki yeni Alman hükümeti için Türkiye ile münasebetler bu yılın en güçlü dış siyaset başlıklarından birini oluşturuyor.
Türkiye’de demokrasi alanındaki gerilemenin sürmesi, Ankara ile Berlin içinde siyasi pek fazlaca bahiste görüş ayrılıklarının devam etmesi, ilgilerin güçlü geçeceğinin işaretleri olarak görülüyor.
Öbür yandan Alman hükümetinin, AB’nin istikrarı ve güvenliği açısından ehemmiyet verdiği pek fazlaca memleketler arası hususta, Türkiye “zor lakin beraberinde zarurî bir muhatap” olarak görülmeye devam ediliyor.
Suriye, Doğu Akdeniz, Libya ve Afganistan üzere tansiyon ve ihtilaf hususlarının bu yıl da gündemde kıymetli yer tutması beklenirken, milletlerarası alanda tasalara niye olan Rusya-Ukrayna krizi ve Bosna Hersek’teki tansiyonun de öne çıkması bekleniyor.
Scholz’den Biden’a benzeri hal
Almanya’nın yeni başbakanı Olaf Scholz’un, vazifeye gelmesinin akabinde, tıpkı ABD Lideri Joe Biden üzere Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik aralı ve ihtiyatlı bir tavır takınması dikkat çekiyor.
Bu yaklaşımda, AB ve ABD’nin Türkiye siyasetlerinde ortak bir tavır belirlemiş olmaları, tarafların Erdoğan ile yeni krizler yaşanmasına yol açabilecek angajmanlardan kaçınmalarının tesirli olduğu belirtiliyor. Yeni yaklaşımın ana eksenini, Türkiye’nin rotasını yenide Batı İttifakı’na, demokratik hukuk devletine çevirmesi oluşturuyor.
Geçen sene 15 Haziran’da AB-ABD başkanlar tepesi daha sonrasında yapılan ortak açıklamada, bu yaklaşım şu sözlerle özetlenmişti:
“Biz, demokratik bir Türkiye ile işbirliğine dayanan ve her iki taraf için yararlı bir bağlantı istiyoruz.”
Alman hükümetinin Türkiye’ye bakışı
Almanya’nın yeni başkanı, nazaranve başlamasının akabinde Türkiye ile bağlantılar konusunda açıklama yapmadı. Lakin Scholz’un yaptığı birinci dış ziyaretler ve telefon görüşmeleri, yeni hükümetin dış siyasetinde evvelari ve Türkiye’ye nasıl konumlandırdığı konusunda kıymetli ipuçları veriyor.
8 Aralık’ta yemin ederek nazaranve başlayan Scholz, birinci dış ziyaretini 10 Aralık’ta Fransa’ya yaptı, birebir gün Brüksel’e geçti, AB’nin üst seviye yetkilileriyle bir ortaya geldikten daha sonra NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ile görüştü. Scholz, ABD Lideri Joe Biden ile birinci telefon görüşmesini de bir daha 10 Aralık’ta yaptı.
Başbakan Olaf Scholz’un Erdoğan ile telefon görüşmesini, bakılırsave gelmesinden 11 gün daha sonra yapması, üstelik birebir gün Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ve Çin Devlet Lideri Şi Cinping ile görüşmesi, dikkatlerden kaçmadı.
Almanya hükümet sözcüsü, telefon görüşmesine ait yaptığı kısa açıklamada, Erdoğan’ın Scholz’ü yeni nazaranvinden dolayı tebrik ettiğini, önderlerin ikili ve dış siyaset mevzularını ele aldıklarını, tarafların “yakın istişarelerin sürdürülmesi konusunda mutabık kaldıklarını” söylemekle yetindi.
Almanya için kritik başlıklar
Koalisyonun büyük ortağı Toplumsal Demokrat Parti’nin (SPD) yanısıra, hükümet ortağı Yeşiller’in de demokrasi ve insan hakları hususlarında büyük hassasiyet taşıması, iki partide de Türkiye kökenli siyasetçilerin ve Türkiye’yi yakından tanıyan isimlerin bulunması, Türkiye’deki iç siyasi gelişmelerin, ikili bağlantılar gündemine yansımasını da birlikteinde getiriyor.
birebir vakitte, Merkel hükümetinde olduğu üzere, Scholz hükümetinde de, Türkiye denince akla gelen birinci hususların başında, Suriyeli mülteciler bulunuyor.
2015 yılından bu yana yaklaşık 1 milyon Suriyeli sığınmacının geldiği Almanya, yeni bir istikrarsızlık ve tansiyon durumunda, tekrar bir sığınmacı akınıyla karşı karşıya kalmaktan kaygı ediyor ve bu biçimde bir durumu engellemek için Türkiye ile işbirliğini devam ettirmek istiyor.
AB-Türkiye Mülteci Mutabakatı’nın uygulamasının güzelleştirilmesi konusunda görüşmelerin bu yıl devam etmesi bekleniyor. Öteki yandan Almanya, farklı memleketler arası yardım kuruluşları aracılığıyla, Türkiye’deki sığınmacılara yönelik projelere finansman takviyesini de devam ettiriyor.
Öte yandan Türkiye’deki ekonomik meseleler ve siyasi tartışmalar, kamuoyunda sığınmacılar konusunda hoşnutsuzluk ve reaksiyonlar, yakından izlenmeye devam ediliyor.
Kutuplaşmanın Almanya’ya taşınması tasası
Alman siyasetçilerin Türkiye konusunda korkuyla izlediklerini lisana getirdikleri bir öteki değerli bahis, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın telaffuzları, bunların birlikteinde toplumda görülen kutuplaşma ve Avrupa ülkeleriyle yaşanan gerginlikler.
Erdoğan’ın yakın geçmişte, referandum ve seçimler öncesinde yürüttüğü kampanyalarda, kendi kitlesini konsolide etmek için kutuplaştırıcı bir telaffuz kullandığına dikkat çeken siyasi uzmanlar, devir periyot Avrupa ülkelerine yöneltilen “Nazi” ithamlarına misal ağır suçlamaların siyasi krizlere yol açtığını, hem de kasıtlı olarak tırmandırılan tansiyonun, Avrupa’da yaşayan Türkiye kökenliler içinde da huzursuzlukları ve kutuplaşmaları birlikteinde getirdiğini hatırlatıyor.
Alman hükümet etrafları, gelişmelerin yakından izlendiğini belirterek, Türkiye’de bir baskın seçim sonucunın alınması durumunda, geçmişte yaşanan aksiliklerin yenidenlanması için gerekil adımların atılacağını, Almanya’nın iç güvenliği tehlikeye sokacak gelişmelere müsaade verilmeyeceğini vurguluyorlar.
Kritik Osman Kavala sonucu
Yeni Alman hükümetinin dış siyasette demokrasi ve insan haklarını evvelandiren bir çizgi izleyeceğini açıklamasının akabinde, bunun yansımalarının Türkiye ile münasebetlerde de görülmesi bekleniyor. Türkiye’nin üyesi olduğu Avrupa Kurulu’nun ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulaması için birfazlaca davette bulunan Almanya, Osman Kavala’nın özgür bırakılmasını istiyor.
Avrupa Kurulu, Türkiye hakkında ihlal prosedürünü başlatmak için düğmeye basmakla bir arada, Ankara’ya Osman Kavala’nın hür bırakılması sonucunı uygulaması için 19 Ocak’a kadar yeni bir fırsat tanımıştı.
Bu mevzuda son haftalarda Avrupa ülkelerinden kamuoyuna dönük bir açıklama gelmemesi dikkat çekerken, kimi Batılı diplomatlar bu durum için “fırtına öncesi sessizlik” benzetmesini yapıyor.
AİHM kararlarına karşın Kavala’nın özgür bırakılmaması durumunda, Türkiye sırf memleketler arası yükümlülüklerini yerine getirmeyen bir ülke olarak anılmakla kalmayacak, AB ile alakalarda de daha derin bir kriz riski ortaya çıkacak.
Ağır sonuçlar doğurabilir
Demokraside gerileme niçiniyle fiilen dondurulan Türkiye’nin AB üyelik müzakerelerinin bu kere resmen askıya alınması da kelam konusu olabilecek. AB’nin, aday ülke Türkiye’de ” demokrasi ve hukuk devleti üzere temel bedellerin önemli ve daima bir biçimde ihlali” durumunda, bu tarafta bir karar alma yetkisi bulunuyor.
Ayrıyeten AB’nin Global İnsan Hakları Yaptırım Rejimi uyarınca da, Türkiye’de AİHM kararlarının uygulanmasını engelleyen siyasi sorumlular ve yetkililer hakkında yaptırım gündeme gelebilir. bu biçimde bir yaptırım önerisi, Avrupa Birliği Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi ile üye ülkeler tarafınca yapılabiliyor. Yaptırım sonucu ise AB Kurulu’nda oybirliği ile alınıyor.
Steinmeier Türkiye’yi ziyaret etmedi
Yeni yılın bir öbür değerli dönemeçlerinden birini de Almanya’da 13 Şubat 2022 tarihinde yapılması öngörülen cumhurbaşkanlığı seçimleri oluşturacak.
Almanya-Türkiye bağlarını yakından takip eden tecrübeli bir siyasetçi olan Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, beraberinde Erdoğan’ın siyasetlerini açık kelamlı bir biçimde eleştiren sayılı başkanlardan biri. Steinmeier’ın bugüne kadar Türkiye’yi ziyaret etmemesinin de, Erdoğan’a yönelik bir bildiri olduğu belirtiliyor.
halbuki Steinmeier’dilk evvel 2014 yılında devrin cumhurbaşkanı Joachim Gauck, 2010 yılında da devrin cumhurbaşkanı Christian Wulff, Türkiye’ye resmi ziyaret gerçekleştirmişlerdi.
Türkiye’yi yakından takip ediyor
Şubat ayındaki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde bir kere daha seçilme talihi yüksek olduğu belirtilen Steinmeier, birinci vakit içinderda 2005- 2009 devrinde, daha sonra da 2013- 2017 yılları içinde Almanya dışişleri bakanı olarak bakılırsav yapmıştı. daha sonra cumhurbaşkanı seçilen Steinmeier, Erdoğan iktidarının Türkiye’de yol açtığı değişimi epeyce yakından takip eden bir siyasetçi.
Steinmeier, daha ihtiyatlı ve diplomatik bir lisan kullanan Merkel’den farklı olarak, kamuoyu önünde yaptığı açıklamalarda da, Erdoğan’ın siyasetleri hakkındaki tasa, tenkit ve ikazlarını fazlaca daha açık tabirlerle lisana getirmişti.
Steinmeier’in verdiği bildiriler ve takındığı tavır, Almanya’nın Türkiye’ye yönelik devlet siyasetinin temel parametrelerini sergilemesi niçiniyle de ayrıyeten değerli görülüyor.
Steinmeier’in dikkat çeken bildirileri
Türkiye’de cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin yürürlüğe girmesinden bir kaç ay daha sonra, Eylül 2018’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı Berlin’de ağırlayan Steinmeier, konuğunun onuruna verdiği, hayli sayıda davetlinin katıldığı akşam yemeğinde Türk heyetinde soğuk duş tesiri yaratan bir konuşma yapmıştı.
Türkiye’ye, Almanya’daki Nazi değerinde, ortalarında yüzlerce bilim insanı ve sanatkarların bulunduğu insanlara mesken sahipliği yaptığı için minnettar olduklarını söyleyen Steinmeier, “80 yıl evvel Almanlar Türkiye’ye sığınmıştı, bugün ise, sivil toplum üzerinde artan baskının kaynaklık ettiği artan telaş niçiniyle Türkiye’den hayli sayıda kişi bize sığınıyor” demişti. Alman Cumhurbaşkanı, Erdoğan’a dönerek kelamlarına şu biçimde devam etmişti:
“Keskin toplumsal farklılıkların insan hakları ve hukukun üstünlüğü temelinde tahlile kavuşturulmasını temenni ediyoruz. Ve bu yalnızca bir temenni değil. İstikrarlı, demokratik anayasaya dayanan, ekonomik olarak başarılı, Avrupa yönelimli bir Türkiye, Almanya’nın menfaatleri açısından büyük değer taşımaktadır… Sayın Cumhurbaşkanı, olanları görmezden gelerek, olağan gündeme dönemeyeceğimizi anlayacağınızı umuyorum.”
Steinmeier’in üç yıl evvel Erdoğan’ın yüzüne bakarak kamuoyu önünde yaptığı ve tarihi olarak nitelendirilen bu konuşması aslında ilgilerde bugün gelinen noktaya da ışık tutuyor.
Son senelerdaki tansiyonların bağlarda büyük hasara ve derin itimat buhranına yol açmasının akabinde bugün iki ülke içinde işbirliği daha epeyce, mülteci krizi, Suriye, Libya ya da Afganistan üzere memleketler arası hususlarla hudutlu kalmış durumda.
Erdoğan liderliğindeki Türkiye’yi artık Avrupa ailesi ortasında değil, AB’nin komşusu olarak görmeye başlayan Almanya, işbirliğine mecbur kaldığı alanlar haricinde Ankara’ya dönük soğuk bir hal ortasında bulunuyor.
Steinmeier’in son olarak Ekim ayında verdiği bir röportajda lisana getirdiği görüşler de Almanya’nın Türkiye ile bağlara bakışını özetliyor.
Türkiye’yi “büyüklüğü, coğrafik pozisyonu ve siyasi tartısı prestijiyle Almanya için stratejik manası olan bir partner” olarak nitelendiren Steinmeier, birebir vakitte son senelerda yaşanan gelişmelerin tasalara yol açtığını vurgulayarak, “Şu epey açık: Türkiye’de yaşanacakları ve Türkiye ile yola nasıl devam edileceğini umursamamamız kelam konusu olamaz” dedi. Türkiye’de artan siyasi ve toplumsal kutuplaşmaya dikkat çeken Steinmeier, “Bu kutuplaşmada farklı fikirde olana gitgide daha kuvvetli bir biçimde düşman gözüyle bakılarak saldırılıyor. Bu demokrasiye yeterli gelmiyor” görüşünü kaydetti.
Türkiye’deki gelişmeler belirleyici olacak
Almanya’da cumhurbaşkanlığı seçimlerinin sonuçlanması ve yeni koalisyon hükümetinin de nazaranve ısınmasıyla, Berlin ile Ankara içinde temasların da, evvela bakanlar seviyesinde başlaması bekleniyor.
Bağlantılarda kıymetli bir rol oynayacak isimlerden biri de, Almanya’nın yeni Dışişleri Bakanı Annalena Bearbock olacak.
Yeşiller Partisi’nin eş lideri olan Bearbock, bakılırsave gelmesinin çabucak akabinde yaptığı açıklamada, hükümetin bedeller temelinde bir dış siyaset izleyeceğini, demokrasi ve insan hakları mevzularına tartı vereceklerin söylemişti.
Almanya’nın yeni dışişleri bakanının Türkiye konusunda izleyeceği siyaset, AB-Türkiye mülteci mutabakatı konusunda takınacağı tutum, Doğu Akdeniz’deki tansiyonlar konusunda yürüteceği diplomasi, Berlin ile Ankara içinde münasebetlerin geleceğini de şekillendirecek.
Diplomatik kaynaklar, Almanya’nın Türkiye’ye yönelik siyasetinde yeni hükümetin yaklaşımı kadar, Türkiye’deki iç siyasi gelişmelerin ve dış siyasette atılacak adımların da belirleyici olacağını vurguluyorlar.
Bilhassa demokrasi ve insan hakları mevzularında gerilemenin sürmesi durumunda, bunun gerek ikili ilgileri, gerekse de AB ile Türkiye içinde, Gümrük Birliği’ni güncelleme ve siyasi diyaloğu geliştirme konusundaki görüşmeleri olumsuz etkileyeceği kaydediliyor.