JoKeR
Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ
Türk edebiyatında biyografi müellifliği ve biyografik eser denilince birinci akla gelen isimlerden biri olan Beşir Ayvazoğlu, kültür ve sanat dünyamızdan altı renkli kişiselyetin hayatını “Her Kuyuda Bir Yusuf” isimli kitabında bir ortaya getirdi.
“Bir vakit içinder şöhret sahibi olsalar bile unutulmuş pahalı beşerler da vardır; bana sorarsanız, onları gün ışığına çıkarıp bir daha kıymetlendirmek de kuyudan Yusuf çıkarmaya benzer” diyen Ayvazoğlu, kitabında Cinuçen Tanrıkorur, Nuri Arlasez, Hakkı Süha Gezgin, Hasan Ferit Cansever, Florinalı Nâzım ve Hânende Nedim’in hayatını sade ve akıcı bir üslupla okuyucuya anlatıyor. Kelam konusu isimler üzerine farklı vakit içinderda ve çeşitli vesilelerle yazmış olduğu portre yazılarının zenginleştirilmiş ve gözden geçirilmiş haliyle bir ortaya geldiği bu yapıtta bir fazlaca hatıra ve anekdot da yer alıyor.
CİNUÇEN TANRIKORUR ÜZERİNE
Beşir Ayvazoğlu birinci kere, kırk küsur yıl Bursa Devlet Hoş Sanatlar Galerisi’nde verdiği resitalde yakından görme imkanına sahip olduğu udi ve bestekâr Çinucen Tanrıkorur’un (1938-2000) vakit içinde yakın dostları ortasına girdiğini, onun her mevzuda son derece titiz, mükemmeliyetçi ve müşkülpesent bir sanatkâr olduğu söz ediyor. Çocuk yaştan itibaren annesinin söylemiş olduği içli müzikler ve çaldığı ud sesiyle büyüyen Cinuçen Tanrıkorur musiki üzerine yazan bütün muharrirleri okuyarak, ses ve saz üstatlarını dinleyerek kendi kendini yetiştirir. Çinucen Beyefendi çabucak hemen on dört yaşında birinci bestesini yapar. Babasının ısrarıyla seçtiği mimarlık mesleğine karşın kendisi udi ve bestekâr olarak tanınmıştır. Hoş Sanatlar Akademisi senelerında musiki hakkında yazmaya başlamış ve asıl mesleği müelliflik olmadığı biçimde çeşitli mecmua ve gazetelerde musiki üzerine yazıları yayımlanır. Ayvazoğlu’nun onun “Türk musikisine ses eğitimiyle başlamış, daha sonra ud çalmasını öğrenmiş, radyo imtihanlarını udu ile kazandığı için bu alanda ilerlemiş ve tanınmış lakin ses eğitimini hiç bir vakit bırakmadığı için çalıp söyleyen bir udî olarak ozanlık geleneğini ihya etmiş bir icracı” olduğunu anlatmaktadır. Kitapta Çinucen Bey’in musikişinaslığının yanı sıra ömrünün son senelerında hüsn-i çizgi meşk ederek rika, sülüs ve talik icazeti aldığını da öğreniyoruz.
Kitapta yer alan ikinci isim Nuri Arlasez. Nuri Arlasez (1910-2000). Galatasaray Lisesi’nden daha sonra başladığı Hukuk eğitimi yarıda bırakarak Hint ideolojisine yönelir. İngiliz tarihçi Arnold Toynbee, Prof. Roger de Pasquier, iktisat profesörü Fransçois Perroux, fotoğraf sanatkarı John Bigelow üzere bir fazlaca ilim ve sanat adamıyla mektuplaşacak kadar İngilizce ve Fransızcaya hâkim olan Nuri Arlasez’in 1962’de tanıştığı Arnold Toynbee’le vefatına kadar mektuplaştıkları üzere ona İstanbul, Bursa ve Antalya seyahatlerinde mihmandarlık ettiği tabir ediliyor. Ömrü boyunca hiç evlenmeyen Nuri Arlasez, yazma kitap, ferman, vakfiye, sürece vb. yapıtları ömrü boyunca toplayarak süper bir koleksiyona da sahip olmuştur. Münzevi bir hayat yaşayan ve şöhretten bucak bucak kaçan Arlasez bin bir emekle bir ortaya getirdiği koleksiyonunu hayattayken emin ellere teslim etmeye karar verir. Koleksiyonun tamamını Süleymaniye Kütüphanesi, Topkapı Sarayı’na ve IRCICA’ya bağışlar. Ayrıyeten Süleymaniye ve Bağlı Kütüphaneleri Geliştirme Vakfı ismiyle bir de vakıf kurar.
GAZETECİ MUALLİM NEYZEN
Gazeteci, muallim ve neyzen Hakkı Süha Gezgin kitapta ele alınan bir öbür renkli kişiselyet. Neredeyse kırk yıl edebiyat öğretmenlik yaptığı İstanbul Erkek Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapan Hakkı Süha, Tarık Buğra, Sait Faik, Kenan Hulusi, Ercüment Behzat Lav, Alaettin Yavaşca üzere biroldukca şair, müellif ve musikişinas onun öğrencisi olmuştu. Edebiyata şiirle başlamış evvel “Seyyah” çabucak sonrasında da “Gezgin” müstear ismini kullanmıştı. Vakit gazetesinde çıkan fıkra, deneme ve tenkit yazılarından ötürü vakit muharriri olarak anılmıştır. Başta Vakit gazetesi olmak üzere çeşitli gazete ve mecmualarda musikiye dair yazılar da kaleme almıştı. Hakkı Süha’nın ayrıyeten Neyzen Emin Efendi ve Rauf Yekta Bey’den ney dersleri alarak harikulâde hoş ney üflediği, konutunda de musiki fasılları icra edildiğini öğreniyoruz. Yazma ve matbu yapıtlardan oluşan kütüphanesini yangın endişesinden dolayı meskeninin bahçesindeki küçük bir sarnıçta koruma eden Hakkı Süha’nın kitaplarına son derece düşkün olduğu dikkati çekiyor. Tıpkı Nuri Arlasez üzere hiç evlenmeyen Hakkı Süha Gezgin yakalandığı akciğer kanserinden kurtulamayarak 1963’de vefat etmiştir.
Mimar Turgut Cansever’in babası dahiliye mütehassısı Dr. Hasan Ferit Cansever’in (1891-1969) anlatıldığı kısımda onun doktorluğu, Kanal ve Sina cephesindeki sıhhat hizmetleri, Türk Ocağı’nın kuruluşundaki faaliyetleri, sıtma hastalığının tedavisi için verdiği uğraş, Türk Ocaklarının kapatılması, Irkçılık Turancılık Davası üzere çeşitli başlıklar bulunuyor. Ayvazoğlu’nun “etyemez Türkçü” olarak bahsetmiş olduğu Hasan Ferid Bey’in 1953’de Kandemir’e verdiği bir mülakatta yirmi yıldır hiç et yemediğini anlatmaktadır. Hasan Ferit Cansever hakkında anılarını anlatanlar da onun vejeteryan olduğundan uzun uzadıya kelam etmektedirler.
Kitabın beşinci kısmında Florinalı Nazım’ın (1883-1939) biyografisi yer alıyor. Muharririn müstakil bir eser olarak 2007’de yayınlanan yapıtına yeni bilgiler ekleyerek kaleme aldığı bu kısımda Florinalı’nın hayatı, ihtifal düzenleme merakı, hayranı olduğu Abdülhak Hamid üzere şöhret olma emeli ve bundan dolayı matbuat dünyasında mizaha bahis olması, Peyami Safa, Süleyman Nazif, Faruk Nafiz’le girdiği polemikler, avukatlığı, meskeninde çıkan yangın hadisesi ve kaleme aldığı eserler yer alıyor.
Yapıtın son kısmında eski İstanbul’da Boğaziçi ve mehtap alemleriyle özdeşleşen Üsküdarlı hanende Nedim Bey’in sanatkarlığı ve Said Halim Paşa’nın kız kardeşi prenses Zehra Hanım’la skandal evliliği çeşitli kaynaklardan hareketle anlatılıyor. Lem’i Atlı, Leyla Saz, Semiha Ayverdi, Abdülhak Şinasi Hisar, Refii Cevat Ulunay, Sermet Muhtar, Ahmet Rasim ve Ercüment Ekrem Talu, Saffet Şarlı’nın anlatımlarında Hanende Nedim’in sesinin hoşluğundan ve mehtap alemlerinden bahsetmektedir. Boğaziçi bülbülü lakabıyla anılan Hanende Nedim’in Prenses Zehra Halim’le olan evliliğinin prensesin isteği üzerine son bulmasıyla son derece müteessir bir biçimde köşesine çekildiği kaydedilmektedir.
Ayvazoğlu’nun kaleme aldığı bu çalışma, Türk kültür ve sanat dünyasına katkıda bulunmuş ama isimleri pek ön plana çıkmayan bu isimleri yakından tanımamıza vesile olmaktadır. Müellifin kitapta kelamı edilen kimi isimlerle şahsen görüşmüş olması yapıta hem de hatırat niteliği de kazandırmaktadır.
Türk edebiyatında biyografi müellifliği ve biyografik eser denilince birinci akla gelen isimlerden biri olan Beşir Ayvazoğlu, kültür ve sanat dünyamızdan altı renkli kişiselyetin hayatını “Her Kuyuda Bir Yusuf” isimli kitabında bir ortaya getirdi.
“Bir vakit içinder şöhret sahibi olsalar bile unutulmuş pahalı beşerler da vardır; bana sorarsanız, onları gün ışığına çıkarıp bir daha kıymetlendirmek de kuyudan Yusuf çıkarmaya benzer” diyen Ayvazoğlu, kitabında Cinuçen Tanrıkorur, Nuri Arlasez, Hakkı Süha Gezgin, Hasan Ferit Cansever, Florinalı Nâzım ve Hânende Nedim’in hayatını sade ve akıcı bir üslupla okuyucuya anlatıyor. Kelam konusu isimler üzerine farklı vakit içinderda ve çeşitli vesilelerle yazmış olduğu portre yazılarının zenginleştirilmiş ve gözden geçirilmiş haliyle bir ortaya geldiği bu yapıtta bir fazlaca hatıra ve anekdot da yer alıyor.
CİNUÇEN TANRIKORUR ÜZERİNE
Beşir Ayvazoğlu birinci kere, kırk küsur yıl Bursa Devlet Hoş Sanatlar Galerisi’nde verdiği resitalde yakından görme imkanına sahip olduğu udi ve bestekâr Çinucen Tanrıkorur’un (1938-2000) vakit içinde yakın dostları ortasına girdiğini, onun her mevzuda son derece titiz, mükemmeliyetçi ve müşkülpesent bir sanatkâr olduğu söz ediyor. Çocuk yaştan itibaren annesinin söylemiş olduği içli müzikler ve çaldığı ud sesiyle büyüyen Cinuçen Tanrıkorur musiki üzerine yazan bütün muharrirleri okuyarak, ses ve saz üstatlarını dinleyerek kendi kendini yetiştirir. Çinucen Beyefendi çabucak hemen on dört yaşında birinci bestesini yapar. Babasının ısrarıyla seçtiği mimarlık mesleğine karşın kendisi udi ve bestekâr olarak tanınmıştır. Hoş Sanatlar Akademisi senelerında musiki hakkında yazmaya başlamış ve asıl mesleği müelliflik olmadığı biçimde çeşitli mecmua ve gazetelerde musiki üzerine yazıları yayımlanır. Ayvazoğlu’nun onun “Türk musikisine ses eğitimiyle başlamış, daha sonra ud çalmasını öğrenmiş, radyo imtihanlarını udu ile kazandığı için bu alanda ilerlemiş ve tanınmış lakin ses eğitimini hiç bir vakit bırakmadığı için çalıp söyleyen bir udî olarak ozanlık geleneğini ihya etmiş bir icracı” olduğunu anlatmaktadır. Kitapta Çinucen Bey’in musikişinaslığının yanı sıra ömrünün son senelerında hüsn-i çizgi meşk ederek rika, sülüs ve talik icazeti aldığını da öğreniyoruz.
Kitapta yer alan ikinci isim Nuri Arlasez. Nuri Arlasez (1910-2000). Galatasaray Lisesi’nden daha sonra başladığı Hukuk eğitimi yarıda bırakarak Hint ideolojisine yönelir. İngiliz tarihçi Arnold Toynbee, Prof. Roger de Pasquier, iktisat profesörü Fransçois Perroux, fotoğraf sanatkarı John Bigelow üzere bir fazlaca ilim ve sanat adamıyla mektuplaşacak kadar İngilizce ve Fransızcaya hâkim olan Nuri Arlasez’in 1962’de tanıştığı Arnold Toynbee’le vefatına kadar mektuplaştıkları üzere ona İstanbul, Bursa ve Antalya seyahatlerinde mihmandarlık ettiği tabir ediliyor. Ömrü boyunca hiç evlenmeyen Nuri Arlasez, yazma kitap, ferman, vakfiye, sürece vb. yapıtları ömrü boyunca toplayarak süper bir koleksiyona da sahip olmuştur. Münzevi bir hayat yaşayan ve şöhretten bucak bucak kaçan Arlasez bin bir emekle bir ortaya getirdiği koleksiyonunu hayattayken emin ellere teslim etmeye karar verir. Koleksiyonun tamamını Süleymaniye Kütüphanesi, Topkapı Sarayı’na ve IRCICA’ya bağışlar. Ayrıyeten Süleymaniye ve Bağlı Kütüphaneleri Geliştirme Vakfı ismiyle bir de vakıf kurar.
GAZETECİ MUALLİM NEYZEN
Gazeteci, muallim ve neyzen Hakkı Süha Gezgin kitapta ele alınan bir öbür renkli kişiselyet. Neredeyse kırk yıl edebiyat öğretmenlik yaptığı İstanbul Erkek Lisesi’nde edebiyat öğretmenliği yapan Hakkı Süha, Tarık Buğra, Sait Faik, Kenan Hulusi, Ercüment Behzat Lav, Alaettin Yavaşca üzere biroldukca şair, müellif ve musikişinas onun öğrencisi olmuştu. Edebiyata şiirle başlamış evvel “Seyyah” çabucak sonrasında da “Gezgin” müstear ismini kullanmıştı. Vakit gazetesinde çıkan fıkra, deneme ve tenkit yazılarından ötürü vakit muharriri olarak anılmıştır. Başta Vakit gazetesi olmak üzere çeşitli gazete ve mecmualarda musikiye dair yazılar da kaleme almıştı. Hakkı Süha’nın ayrıyeten Neyzen Emin Efendi ve Rauf Yekta Bey’den ney dersleri alarak harikulâde hoş ney üflediği, konutunda de musiki fasılları icra edildiğini öğreniyoruz. Yazma ve matbu yapıtlardan oluşan kütüphanesini yangın endişesinden dolayı meskeninin bahçesindeki küçük bir sarnıçta koruma eden Hakkı Süha’nın kitaplarına son derece düşkün olduğu dikkati çekiyor. Tıpkı Nuri Arlasez üzere hiç evlenmeyen Hakkı Süha Gezgin yakalandığı akciğer kanserinden kurtulamayarak 1963’de vefat etmiştir.
Mimar Turgut Cansever’in babası dahiliye mütehassısı Dr. Hasan Ferit Cansever’in (1891-1969) anlatıldığı kısımda onun doktorluğu, Kanal ve Sina cephesindeki sıhhat hizmetleri, Türk Ocağı’nın kuruluşundaki faaliyetleri, sıtma hastalığının tedavisi için verdiği uğraş, Türk Ocaklarının kapatılması, Irkçılık Turancılık Davası üzere çeşitli başlıklar bulunuyor. Ayvazoğlu’nun “etyemez Türkçü” olarak bahsetmiş olduğu Hasan Ferid Bey’in 1953’de Kandemir’e verdiği bir mülakatta yirmi yıldır hiç et yemediğini anlatmaktadır. Hasan Ferit Cansever hakkında anılarını anlatanlar da onun vejeteryan olduğundan uzun uzadıya kelam etmektedirler.
Kitabın beşinci kısmında Florinalı Nazım’ın (1883-1939) biyografisi yer alıyor. Muharririn müstakil bir eser olarak 2007’de yayınlanan yapıtına yeni bilgiler ekleyerek kaleme aldığı bu kısımda Florinalı’nın hayatı, ihtifal düzenleme merakı, hayranı olduğu Abdülhak Hamid üzere şöhret olma emeli ve bundan dolayı matbuat dünyasında mizaha bahis olması, Peyami Safa, Süleyman Nazif, Faruk Nafiz’le girdiği polemikler, avukatlığı, meskeninde çıkan yangın hadisesi ve kaleme aldığı eserler yer alıyor.
Yapıtın son kısmında eski İstanbul’da Boğaziçi ve mehtap alemleriyle özdeşleşen Üsküdarlı hanende Nedim Bey’in sanatkarlığı ve Said Halim Paşa’nın kız kardeşi prenses Zehra Hanım’la skandal evliliği çeşitli kaynaklardan hareketle anlatılıyor. Lem’i Atlı, Leyla Saz, Semiha Ayverdi, Abdülhak Şinasi Hisar, Refii Cevat Ulunay, Sermet Muhtar, Ahmet Rasim ve Ercüment Ekrem Talu, Saffet Şarlı’nın anlatımlarında Hanende Nedim’in sesinin hoşluğundan ve mehtap alemlerinden bahsetmektedir. Boğaziçi bülbülü lakabıyla anılan Hanende Nedim’in Prenses Zehra Halim’le olan evliliğinin prensesin isteği üzerine son bulmasıyla son derece müteessir bir biçimde köşesine çekildiği kaydedilmektedir.
Ayvazoğlu’nun kaleme aldığı bu çalışma, Türk kültür ve sanat dünyasına katkıda bulunmuş ama isimleri pek ön plana çıkmayan bu isimleri yakından tanımamıza vesile olmaktadır. Müellifin kitapta kelamı edilen kimi isimlerle şahsen görüşmüş olması yapıta hem de hatırat niteliği de kazandırmaktadır.