JoKeR
Active member
DİLBER DURAL
Hepimiz sıhhatimiz kelam konusu olduğunda endişeleniyor ve huzursuz oluyoruz. Doğal olarak çabucak en yakınımızda olduğu için internete başvuruyoruz. daha sonrasında anında binlerce sıhhat sitesine, yanlış kaynaklara, hastalığı geçirmiş bireylerin yorumuna ve farklı fikirlerdeki çelişkili bilgilere aldanıyoruz. Artık bu davranış tıp lisanında Siberkondri ismiyle bir hastalık olarak kabul ediliyor ve uzmanlar vakit kaybı ve tasaya sebep olan siberkondriyi, ruhsal belirtilerini ve bu tip durumlarla karşı karşıya kalmamak için dijital sıhhat okuryazarlığının niye değerli olduğuna dikkat çekiyor. Uzmanlar, yanlış sıhhat aramasının bir epeyce değerli sonuçları olacağı konusunda uyarıyor.
Aylin Tutgun Ünal
Z JENERASYONUNU TEHDİT EDİYOR
Geçtiğimiz aylar Üsküdar Üniversitesinde 18-75 yaş içindeki bin 196 şahısla yapılan bir anket çalışması Siberkondri hastalığının bilhassa gençler içinde süratle yayıldığını gözler önüne serdi. Araştırmaya nazaran, 20 yaşın altındaki Z nesli hekim yerine internete başvuruyor. Araştırma bulgularına bakılırsa, yaş arttıkça siberkondri seviyesi de azalıyor. 1946-1964 yılları içinde doğanların, siberkondri hastalığı düzeyinin en düşük düzeyde olduğu ortaya çıktı. Doktora gitmeyi en hayli yeğleyenler 55 yaşın üstündeki şahıslar olup daha hayli Sıhhat Merkezindeki Aile Tabiplerine başvuruyorlar. Araştırmadan yola çıkılarak Nevzat Tarhan, Aylin Tutgun Ünal ve Yücel Ekinci Dijital Sıhhat Okuryazarlığı üzerine bir kitap hazırladı.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Özellikle Google platformunda hastalık arama hastalığı dediğimiz bu hastalık tipi hayli yaygınlaştı. Kişi kendinde bulduğu belirtileri Google’a yazarak arama yapıyor ve aradıkça tasası artıyor. Siberkondri diye isimlendirdiğimiz ruhsal bir rahatsızlıktır bu” sözlerine yer veriyor. Yanlış sıhhat aramasının bir fazlaca değerli sonuçları olacağına dikkat çeken Tarhan, “Kişi doktora gitmek yerine kendisine teşhis koyabilir, okuduğu tavsiye ile doktora müracaattan ilaç satın alabilir, test yaptırmaya karar verebilir ve hatta tabibi da ikna etmeye çalışabilir” diyor. Bu üzere durumların kişinin tasasını daha da arttırarak siberkondrik bir hale getirebileceğini vurguluyor.
Tarhan internetten edinilen bilgi ile kendine teşhis koymanın, tavsiye ile ilaç satın almanın ve kullanmanın, diğerlerine teşhis koymanın ve ilaç tavsiye etmenin, doktora muhtaçlığı yok saymanın, internette daima hastalık arama eğiliminin siberkondrik şahıslarda görülen özellikler olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Hekimlere gelen hastalarımızda bunu fazlaca görüyoruz. Olağan üstü teorik bilgi lakin kendi kendine konulmuş yanlış biroldukca teşhis. Tabipleri de güç durumda bırakıyor ikna etmek için fazlaca uğraşılan olgular başladı. Siberkondri hastalığının teşhis edilmesinde hasta görüşmelerinin yanı sıra kullanılan ölçekler de hastalık eğilimi hakkında fikir veriyor. Bu ölçeklerin boyutsal yapıları klinikte ayrıntılı incelemeler yapmayı sağlıyor. Örneğin; ölçeklerde zorlantı, çok telaş, aşırılık, içini rahatlatma, doktora güvensizlik üzere ölçüm boyutları yer almaktadır.”
BAĞLARI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Siberkondrinin, çoklukla yüksek seviyede gerilime niye olabildiğinin altını çizen Tarhan, bu niçinle; nabzın yükselmesine, beyin ağrılarına, kas gerginliğine ve zayıflamış bir bağışıklık sistemine sebep olduğuna dikkat çekiyor. Tarhan, “Siberkondri tıbbi olmayan problemleri da birlikteinde getirebilmektedir. Daima olarak arkadaş ve aile ortamında sıhhat meselelerinin ve hastalıkların lisana getirilmesi bıkkınlık vereceği için bu bireyler ile münasebetler olumsuz istikamette etkilenebilmektedir. Siberkondri, bir bireyin görünür hastalıkları niçiniyle hayli fazla işi kaçırması durumunda mesleğine de ziyan verebilmektedir. Bu bireyler hem eksik işlerinden birebir vakitte değerli klinik testlerden bahsettikleri yahut internette değerli ilaçlar satın aldıkları için ekonomik problemler yaşayabilirler” diyor.
Yücel Ekinci
DİJİTAL SIHHAT OKURYAZARLIĞI NEDİR?
Yeni medya uzmanı Yücel Ekinci ise, siberkondri hastalığına yakalanmamak için dijital sıhhat okuryazarlığının kıymetine değiniyor. Ekinci dijital sıhhat okuryazarı olan bireylerin, bir sıhhat sorununu çözmek için elektronik kaynaklardan bilgi alıp kullanabilen, şahsi sıhhat ve bakım sıkıntılarını daha uygun yönetebilen bireyler olduğunu söylüyor. Eğitim ve öğretim yoluyla dijital sıhhat okuryazarlığı maharetinin artırılması gerektiğini, bilhassa yaşlı kullanıcıların sosyoekonomik açıdan dezavantajlı şartlarda yaşayanlar ve genel olarak daha düşük dijital okuryazarlık düzeylerine sahip olanlar için kişisel gereksinimlere uyacak biçimde dijital sıhhat yaklaşımlarının tasarlanması ve uyarlanması çalışmalarına öncelik verilmesini öneriyor. Günümüzde toplumsal medya ortamında her insanın birtakım bilgiler paylaştığını ve sıhhat ayrıntılarının de bilhassa pandemi devrinde hayli fazla dolanıma girdiğini belirten Ekinci, kişinin özel olarak hastalık araması yapmasa bile toplumsal medya ortamında karşılaştığını söz ediyor. Ekinci, nelere dikkat etmemiz gerektiği konusunda dijital sıhhat okuryazarlığı hünerlerinin bize yol gösterdiğini belirtiyor.
Ekinci, dijital sıhhat okuryazarlığı maharetlerinin neler olduğunu da değiniyor. Sıhhatle ilgili bilgiyi arama, bulma, manaya, kıymetlendirme ve elde edilen bilgiyi ne biçimde kullanabileceğine karar verme, farklı kaynaklardan bilgiyi doğrulama/teyit etme dijital sıhhat okuryazarlığı hünerlerinin başında geliyor. Bunun yanında; dijital sıhhat teknolojilerini kullanabilme, web sitesinden randevu alabilme, sonuç öğrenebilme üzere marifetler de kıymet arz ediyor. Ayrıyeten toplumsal medyada resmi kurum, kuruluşların hesaplarını takip etme ve hakikat bilgiyi resmi kaynaklardan teyit etme de bu marifetler içinde yer alıyor.
Nevzat Tarhan
İnternette arama yapmadan evvel beş teklif
*Sağlıkla ilgili rastgele bir şeyi Google’da aramadan evvel, ruh halinizi değerlendirin. Başınızdan geçen niyetleri yazın. Niyetleriniz paniğe kapılmışsa ve felaketse, bilgisayardan birkaç dakika uzaklaşın ve bir daha değerlendirin.
*Aramayı yapmak için kendi motivasyonunuzu anlayın. “Güvence verme”, “endişe” üzere sözler yahut pek duygusal bir durumla ilgili öteki tabirler ortaya çıkarsa, bir arama başlatmadan evvel kendinize birkaç dakika verin.
*Aramanızı tabir edebileceğiniz birkaç farklı yol yazın. Arama kutusuna ne koyduğunuz, neyin geri geleceğini belirler. Birçok insanın fark etmediği şey, kutuya koyduklarının çoklukla nasıl hissettiklerini ve esasen düşündüklerini yansıtmasıdır.
*Kendinize bir vakit sonu verin. Daha fazla bilgiye gereksiniminiz olursa çabucak sonrasında her vakit geri dönebilirsiniz, lakin bunun için harcanan vakti ayırmak, farkında olmadan yüksek bir tasa durumuna çekilmemenizi sağlayabilir.
*Her vakit çevrim içi sıhhat bilgisi aramalarının sonlarını anlayın. Genel sıhhatinize dikkat etmenin sadece bir yoludur. Emniyetli sıhhat uzmanları, tanıdıklar ve aile üyeleri dahil, sizin için yararlı olabilecek başka bilgi kaynaklarını aramaya her vakit devam etmelisiniz.
Hepimiz sıhhatimiz kelam konusu olduğunda endişeleniyor ve huzursuz oluyoruz. Doğal olarak çabucak en yakınımızda olduğu için internete başvuruyoruz. daha sonrasında anında binlerce sıhhat sitesine, yanlış kaynaklara, hastalığı geçirmiş bireylerin yorumuna ve farklı fikirlerdeki çelişkili bilgilere aldanıyoruz. Artık bu davranış tıp lisanında Siberkondri ismiyle bir hastalık olarak kabul ediliyor ve uzmanlar vakit kaybı ve tasaya sebep olan siberkondriyi, ruhsal belirtilerini ve bu tip durumlarla karşı karşıya kalmamak için dijital sıhhat okuryazarlığının niye değerli olduğuna dikkat çekiyor. Uzmanlar, yanlış sıhhat aramasının bir epeyce değerli sonuçları olacağı konusunda uyarıyor.
Aylin Tutgun Ünal
Z JENERASYONUNU TEHDİT EDİYOR
Geçtiğimiz aylar Üsküdar Üniversitesinde 18-75 yaş içindeki bin 196 şahısla yapılan bir anket çalışması Siberkondri hastalığının bilhassa gençler içinde süratle yayıldığını gözler önüne serdi. Araştırmaya nazaran, 20 yaşın altındaki Z nesli hekim yerine internete başvuruyor. Araştırma bulgularına bakılırsa, yaş arttıkça siberkondri seviyesi de azalıyor. 1946-1964 yılları içinde doğanların, siberkondri hastalığı düzeyinin en düşük düzeyde olduğu ortaya çıktı. Doktora gitmeyi en hayli yeğleyenler 55 yaşın üstündeki şahıslar olup daha hayli Sıhhat Merkezindeki Aile Tabiplerine başvuruyorlar. Araştırmadan yola çıkılarak Nevzat Tarhan, Aylin Tutgun Ünal ve Yücel Ekinci Dijital Sıhhat Okuryazarlığı üzerine bir kitap hazırladı.
Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, “Özellikle Google platformunda hastalık arama hastalığı dediğimiz bu hastalık tipi hayli yaygınlaştı. Kişi kendinde bulduğu belirtileri Google’a yazarak arama yapıyor ve aradıkça tasası artıyor. Siberkondri diye isimlendirdiğimiz ruhsal bir rahatsızlıktır bu” sözlerine yer veriyor. Yanlış sıhhat aramasının bir fazlaca değerli sonuçları olacağına dikkat çeken Tarhan, “Kişi doktora gitmek yerine kendisine teşhis koyabilir, okuduğu tavsiye ile doktora müracaattan ilaç satın alabilir, test yaptırmaya karar verebilir ve hatta tabibi da ikna etmeye çalışabilir” diyor. Bu üzere durumların kişinin tasasını daha da arttırarak siberkondrik bir hale getirebileceğini vurguluyor.
Tarhan internetten edinilen bilgi ile kendine teşhis koymanın, tavsiye ile ilaç satın almanın ve kullanmanın, diğerlerine teşhis koymanın ve ilaç tavsiye etmenin, doktora muhtaçlığı yok saymanın, internette daima hastalık arama eğiliminin siberkondrik şahıslarda görülen özellikler olduğunu belirtiyor ve ekliyor: “Hekimlere gelen hastalarımızda bunu fazlaca görüyoruz. Olağan üstü teorik bilgi lakin kendi kendine konulmuş yanlış biroldukca teşhis. Tabipleri de güç durumda bırakıyor ikna etmek için fazlaca uğraşılan olgular başladı. Siberkondri hastalığının teşhis edilmesinde hasta görüşmelerinin yanı sıra kullanılan ölçekler de hastalık eğilimi hakkında fikir veriyor. Bu ölçeklerin boyutsal yapıları klinikte ayrıntılı incelemeler yapmayı sağlıyor. Örneğin; ölçeklerde zorlantı, çok telaş, aşırılık, içini rahatlatma, doktora güvensizlik üzere ölçüm boyutları yer almaktadır.”
BAĞLARI OLUMSUZ ETKİLİYOR
Siberkondrinin, çoklukla yüksek seviyede gerilime niye olabildiğinin altını çizen Tarhan, bu niçinle; nabzın yükselmesine, beyin ağrılarına, kas gerginliğine ve zayıflamış bir bağışıklık sistemine sebep olduğuna dikkat çekiyor. Tarhan, “Siberkondri tıbbi olmayan problemleri da birlikteinde getirebilmektedir. Daima olarak arkadaş ve aile ortamında sıhhat meselelerinin ve hastalıkların lisana getirilmesi bıkkınlık vereceği için bu bireyler ile münasebetler olumsuz istikamette etkilenebilmektedir. Siberkondri, bir bireyin görünür hastalıkları niçiniyle hayli fazla işi kaçırması durumunda mesleğine de ziyan verebilmektedir. Bu bireyler hem eksik işlerinden birebir vakitte değerli klinik testlerden bahsettikleri yahut internette değerli ilaçlar satın aldıkları için ekonomik problemler yaşayabilirler” diyor.
Yücel Ekinci
DİJİTAL SIHHAT OKURYAZARLIĞI NEDİR?
Yeni medya uzmanı Yücel Ekinci ise, siberkondri hastalığına yakalanmamak için dijital sıhhat okuryazarlığının kıymetine değiniyor. Ekinci dijital sıhhat okuryazarı olan bireylerin, bir sıhhat sorununu çözmek için elektronik kaynaklardan bilgi alıp kullanabilen, şahsi sıhhat ve bakım sıkıntılarını daha uygun yönetebilen bireyler olduğunu söylüyor. Eğitim ve öğretim yoluyla dijital sıhhat okuryazarlığı maharetinin artırılması gerektiğini, bilhassa yaşlı kullanıcıların sosyoekonomik açıdan dezavantajlı şartlarda yaşayanlar ve genel olarak daha düşük dijital okuryazarlık düzeylerine sahip olanlar için kişisel gereksinimlere uyacak biçimde dijital sıhhat yaklaşımlarının tasarlanması ve uyarlanması çalışmalarına öncelik verilmesini öneriyor. Günümüzde toplumsal medya ortamında her insanın birtakım bilgiler paylaştığını ve sıhhat ayrıntılarının de bilhassa pandemi devrinde hayli fazla dolanıma girdiğini belirten Ekinci, kişinin özel olarak hastalık araması yapmasa bile toplumsal medya ortamında karşılaştığını söz ediyor. Ekinci, nelere dikkat etmemiz gerektiği konusunda dijital sıhhat okuryazarlığı hünerlerinin bize yol gösterdiğini belirtiyor.
Ekinci, dijital sıhhat okuryazarlığı maharetlerinin neler olduğunu da değiniyor. Sıhhatle ilgili bilgiyi arama, bulma, manaya, kıymetlendirme ve elde edilen bilgiyi ne biçimde kullanabileceğine karar verme, farklı kaynaklardan bilgiyi doğrulama/teyit etme dijital sıhhat okuryazarlığı hünerlerinin başında geliyor. Bunun yanında; dijital sıhhat teknolojilerini kullanabilme, web sitesinden randevu alabilme, sonuç öğrenebilme üzere marifetler de kıymet arz ediyor. Ayrıyeten toplumsal medyada resmi kurum, kuruluşların hesaplarını takip etme ve hakikat bilgiyi resmi kaynaklardan teyit etme de bu marifetler içinde yer alıyor.
Nevzat Tarhan
İnternette arama yapmadan evvel beş teklif
*Sağlıkla ilgili rastgele bir şeyi Google’da aramadan evvel, ruh halinizi değerlendirin. Başınızdan geçen niyetleri yazın. Niyetleriniz paniğe kapılmışsa ve felaketse, bilgisayardan birkaç dakika uzaklaşın ve bir daha değerlendirin.
*Aramayı yapmak için kendi motivasyonunuzu anlayın. “Güvence verme”, “endişe” üzere sözler yahut pek duygusal bir durumla ilgili öteki tabirler ortaya çıkarsa, bir arama başlatmadan evvel kendinize birkaç dakika verin.
*Aramanızı tabir edebileceğiniz birkaç farklı yol yazın. Arama kutusuna ne koyduğunuz, neyin geri geleceğini belirler. Birçok insanın fark etmediği şey, kutuya koyduklarının çoklukla nasıl hissettiklerini ve esasen düşündüklerini yansıtmasıdır.
*Kendinize bir vakit sonu verin. Daha fazla bilgiye gereksiniminiz olursa çabucak sonrasında her vakit geri dönebilirsiniz, lakin bunun için harcanan vakti ayırmak, farkında olmadan yüksek bir tasa durumuna çekilmemenizi sağlayabilir.
*Her vakit çevrim içi sıhhat bilgisi aramalarının sonlarını anlayın. Genel sıhhatinize dikkat etmenin sadece bir yoludur. Emniyetli sıhhat uzmanları, tanıdıklar ve aile üyeleri dahil, sizin için yararlı olabilecek başka bilgi kaynaklarını aramaya her vakit devam etmelisiniz.