JoKeR
Active member
GÜLÇİN DURMAN
“Haydi başla bakalım. Seni dinliyoruz “diyor annem. Her akşam olduğu üzere o, örgüsü elinde divanda oturuyor. Biri bebek başkası benden iki yaş küçük kardeşlerim ise uykulu gözlerle anneme yaslanmışlar. Çok geçmez, uykuya dalarlar. Babamın kitaplığından bir kitabı çekip alıyorum. Giriş kısmını ararken, annem her günkü ikazını yinelıyor. “Yavaş yavaş oku olur mu? Takip etmekte zorlanmayalım.” Teklemeden, bir çırpıda okuyamayacağımı bildiğim biçimde, ciddiyetle “Tamam tamam, yavaş okuyacağım” diyorum. Ortamızda bir oyun bu. İşin aslını ikimiz de bildiğimiz biçimde, annem usanmıyor her akşam ikaz ediyor beni. Okumakta zorlandığımı bilmezden gelmesi, hevesle okumaya başlamamı beklemesi, hele ki o ciddiyeti; pek hoşuma gidiyor. Bu yüzden de heceleri kuvvetlikle birleştirip, neredeyse acı çeker üzere ağır ağır sözlere oradan da cümlelere geçeceğimi bilsem de; annemle kardeşlerime kitap okumayı epey seviyorum. Sınıfta öğretmenin karşısındaki o ürkek, sessiz çocuktan o kadar farklıyım ki, bu okuma saatinde.
Akşamları kitap okuma saatimiz, okumayı sökmem için annemle babamın uydurdukları bir oyun aslında. Okuyacağım kitapları ekseriyetle annem belirliyor. En sevdiği iki muharrir var. Ömer Seyfettin ve Kemalettin Tuğcu.
Kapağında kravatı ve kasketiyle çok şık bir kadro elbise giymiş sırtında çuval taşıyan yaşlı bir adamla, ikisi kaçmak üzere olan üç çocuğun fotoğrafının yer aldığı “Eskici Baba” nın girişinden başlıyorum okumaya.
“Küçük konutun önündeki meydanda, Çeşme sokağında oynayan çocuklar onun sesini köşe başında duyar duymaz oyunlarını bırakarak çil yavrusu üzere dağılıp konutlarına kaçarlar. Bu, iri yapılı, epeyce yaşlı, beyaz sakallı ve pak yüzlü bir adamcağızdır. Çocuklarıyla başa çıkamayan, onlara kelam geçiremeyen anneler pencereden bu adamı göstererek:
-“Usandım artık seni ona vereceğim, çuvalına koyup götürsün, derler…”
KEMALETTİN TUĞCU KİTAPLARI
bu biçimde bu biçimde, onlarca kitabını okumuşumdur Kemalettin Tuğcu’nun. Her bir yeni kitapla bir arada; hayatta müsabaka imkânı bulamayacağım insanları, olayları, hisleri tanımış oluyordum. Okumayı sökmem kadar kitapları sevmem, hatta yazmaya başlamam da tahminen etkisi olmuştur o okuma saatinin ve natürel ki Kemalettin Tuğcu’nun da. Üstelik, günlerce beni ıstıraptan mahveden o facianın rövanşını da onun yardımıyla almıştım. Öğretmen, bütün sınıfın önünde kırmızı kurdelemi çekip almıştı, bir sayfayı okuyamadım diye. Bütün bu başıma gelenleri, can simidi olup hayatımı kurtaran kitapların müellifine da anlatabilseydim ne mükemmel olurdu değil mi?
ZİYARETİNE GİTTİM
Bin dokuz yüz doksan altı yılının ekim ayında, Kanal 7’de yayımlanan “Kitap Defter Kalem” programı için Mukadder Gemici ile vefatından az bir vakit evvel Kemalettin Tuğcu’yu ziyaret ettik. Fakat ne kitaplarının hayatımdaki yerinden bahsettim ne de kurdele sıkıntısını açtım. O denli kupkuru bir vakit geçip gitti kızı Gül Acır’ın Acıbadem’deki meskeninde. Pişmanlık duyduğum, ıstırapla hatırladığım bir müsabakadır o gün… Hele ki, epey emeğine rağmen daima eleştirilmiş, yerilmiş, görmezden gelinmiş bir müellif olduğunu öğrendikten daha sonra. Bir fotoğraf çektirmeyi, kitabını imzalatmayı dahi akıl etmemişiz o gün.
Hüzün ve pişmanlıktan öbür o güne dair aklımda kalanları şu biçimde sıralayabilirim: Salondaki, berjer koltukta oturan Kemalettin Tuğcu güler yüzle bizi karşılamıştı. O güne kadar, rahatsızlığından haberim yoktu benim. Eski İstanbullulara mahsus bir biçimde konuşuyordu. Tahminen taa o günlerde de rahatsızlığı vardı fakat bize hiç sezdirmedi. çok yavaş ancak kibar bir biçimde konuştu. Kendinden emin insanlara has bir rahatlığa sahipti. Çocukluğunda hastalığı yüzünden senelerca yattığını, insanlardan uzak bir hayat sürdüğünü anlatınca; dayanamadık sorduk. “Peki, onca kitabı nasıl yazabildiniz bu biçimdeyken?”
HAYAL KURARAK YAZDIM
Doksan dört yaşına karşın muzip bir çocuk üzere gülümsedi ve yanıtıyla bizi daha da şaşırttı. “Hayal kurarak.” dedi. Şaşkınlığımız güzeline gitmiş olmalı ki, “Ben yattığım yerden, hayallerimde Aya, uzaya bile çıkıyordum”
Nitekim de yüzlerce kitabına (bir görüşe bakılırsa 476 kitabı bulunuyor) şöyleki bir baktığımızda dahi, Kemalettin Tuğcu’daki hayal gücünün ne kadar güçlü olduğunu anlayabiliyoruz. 27 Aralık 1902’de dünyaya gelen Tuğcu; II. Meşrutiyet, 31 Mart Hadisesi, Çanakkale Savaşı ile I. Dünya Savaşı, Ulusal Uğraş üzere kıymetli bir fazlaca olaya tanıklık etmiş. “İşgal Altında İstanbul kitabının muharriri Bilge Criss, İstanbul’un işgal senelerına, düşman askerlerinin tavrına dair Kemalettin Tuğcu ile 1986 yılında bir röportaj yaptığını belirtiyor kitabında. TRT imali, “Cumhuriyete Kanat Gerenler” belgeselinde yer aldığına dair bir bilgiye de ulaştım, lakin belgeseli bulamadım. Bu iki kaynak da erişime açılsa ne düzgün olurdu.
“Ben annemin iç acısıydım. Sakat doğduğum için bilinmeyen kapalı ağlardı. Annem beni yanından hiç ayırmazdı” diyerek anlattığı annesi Şaziment Hanımla daima yakın olmuş. Babası Binbaşı Ali Galip Beyefendi ile bağlantısı ise tıpkı romanlarında kahramanlarına yaşattığı üzere imiş. Yani aralıklı bir baba oğul münasebeti hayatışlar. Varlıklı bir aile olmalarına karşın, yaşadıkları üç yangından daha sonra ellerinde pek bir şey kalmamış.
Kemalettin Tuğcu, kitaplarının biyografi kısmında şu sözlere kesinlikle yer verilmiş: hiç bir okula gitmedi ve özel olarak da ders almadı. Kendi kendisini yetiştirmiş ve çeviriler yapacak kadar da Fransızca öğrenmiştir. Bütün gençliğini Çengelköy’deki köşkte toplumdan uzak olarak geçirmiş, bu ortada roman, kıssa şiirler yazmış, küçük el sanatlarının çabucak hepsini öğrenmiştir.
Küçük el sanatlarından amaç marangozluk, ciltçilik, duvarcılık üzere zanaatlar-ki köşkün tamiratı da onun elinden geçermiş-, bunların yanı sıra keman ile piyano çalmayı da bilirmiş.
Marazi bir tutku olarak isimlendirdiği yazmak, annesinin teselli olsun diye bir buluşudur aslında. O günlerini de şöyleki anlatır Kemalettin Tuğcu: “Benim kadar ağlayan genç pek azdır sanırım. Ağladığımı sezen annem çabucak bir defter aldırdı. Mütareke senelerında başlayan bu yazı yazma hastalığı, beni melankolik bir insan yaptı. Bütün o hayatı çocukluğu ve gençliği yazarak yaşadım.”
BİRİNCİ ROMANINI 13 YAŞINDA YAZDI
Yazma tutkusu sonucunda birinci romanını daha on üç yaşında iken muharrir. Yirmili yaşlarında, Kasımpaşa Deniz Hastanesi’nde ameliyat olunca, koltuk değneği ile de olsa yürümeye başlar. Kemalettin Tuğcu romanı denilince, benim birinci aklıma gelen daima ‘çalışmak’ olmuştur. Çalışan, üreten, mahir, pes etmeyen karakterler gözümün önüne gelir daima olarak. Tıpkı roman kahramanları üzere, Kemalettin Tuğcu’ da ömrü boyunca çalışmış çabalamıştır. Nasıl ki kitaplarının ana teması çoklukla ekmek arbedesi olmuşsa, onun da uğraşı daima ekmek yolunda olmuş. Ulaşım imkanlarının kısıtlı olduğu devirlerde, senelerca Çengelköy’den Babıali’ye gidip gelmiş. Romanlarındaki kahramanlar üzere onun da eyvallahı yokmuş ne engelli indiriminden faydalanmış ne de istemediği yerde durmuş. Çocuklarının okul masrafı için istediği artırımı kabul etmeyen işveren karşısında, istifasını vererek ceketini alıp anında çıkıvermiş yazıhaniçin. Hepimiz onu çocuk kitapları muharriri olarak bilsek de aslında, yazarlığının birinci periyotlarında yetişkinler için kitaplar kaleme almış. Bin dokuz yüz elli beşten daha sonra ise yalnızca çocuklar için yazmış.
Bu yazı için, bir daha Kemalettin Tuğcu kitaplarını okurken bir yandan da hissettiklerimi ölçmeye çaba ettim. Okuyucu olarak kitaplar, çocukluğumdaki kadar olmasa da bir daha de merak ortasında bıraktı beni. Ve en kıymetlisi de hiç sıkılmadan kitapları bitirebildim. Okuduklarım ortasında “Eskici Baba” ile “Yer Altında Bir Şehir” daha öne çıktılar. Şöyle ki, “Eskici Baba” tipik bir Kemalettin Tuğcu romanıydı. Yoksul ancak onurlu beşerler, yanlış anlaşılma yüzünden farklı düşmüş bir aile, sert ve ürkütücü manzarasının altında melek üzere bir kalbi olan yaşlı bir adam ve çabucak hemen altı yaşında bulunmasına karşın olgun bir insan üzere konuşan, muhakeme eden, yemekler yapıp, bir ardiyeyi temizleyip düzenleyen bir kız çocuğu fazlaca tanıdıktı. Bu ortada Yeşilçam Sineması’nın birinci çocuk kahramanı olan “Ayşecik” karakterinin de Kemalettin Tuğcu’ya ilişkin olduğunu hatırlatayım.
“Yer Altında Bir Şehir” ise Ömer Seyfettin’in “Eski Kahramanlar” serisi ile Jules Verne’nin fantastik -macera romanları içinde gidip gelen bir çeşit üzere geldi bana. Bu kitabın, detaylı bir incelemesi yapılsa tahminen yeridir.
“Yer Altında Bir Şehir’ de düşman zulmünden kaçan Türklerin başkanı Osman Baba bir daha ihtiyar bir kahraman- sanırım Türk müellifler içinde yapıtlarında yaşlılara en epeyce yer veren muharrir da Kemalettin Tuğcu olmalı- insanlardan tutun da, karşılaştığı bütün yırtıcı hayvanlarla-kartal, kurt, ayı- dövüşüp boğuşuyor ve tıpkı Ömer Seyfettin’in kahramanları üzere akıl almaz şeyler yapıyor. Başkaları üzere bu iki kitapta da gerçek, dürüst, ahlaklı, merhametli ve çalışkan olanlar kazanıyor.
Kitap Defter Kalem programı için Kemalettin Tuğcu evrakını hazırlarken, kızının konutundan daha sonra oğlunun Çengelköy’deki konutuna de gitmiştik. Konut ile birkaç da fotoğraf kameraya alınmıştı o gün. Fotoğraflar içinde liseden aşina olduğum genç bir kızı görür görmez, kim olduğunu sormuştum. Torunu olduğunu öğrenince içim bir tuhaf oldu. Birebir periyotta Kandilli Kız Lisesi’nde okuduğumuz için, dedesinin kitapları hakkında öğretmenlerin söylenmelerini, aşağılamalarını -hele bir Türkçe öğretmeni vardı ki, hakaretamiz kelamlarını unutmak mümkün değildi- daima duymuş, kim bilir ne kadar üzülmüştü.
Çocukluğumuzun muharriri Kemalettin Tuğcu, 18 Ekim 1996’da vefat etti.
Kitapları ise kim ne derse desin hala okunuyor, hala kendinden kelam ettiriyor, hala yaşıyorlar…
Kaynaklar:
– TUĞCU, K. (1972). Eskici Baba. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– TUĞCU, K. (1978). Yer Altında Bir Kent. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– TUĞCU, K. (1978). Altın Düşü. İstanbul: Erdini Yayınevi.
– TUĞCU, K. (1979). İsmini Değiştiren Çocuk. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– CRİSS, B. (2018). İşgal Altında İstanbul 1918-1923. İstanbul: Yayınları
– HOŞ, M.R. (Ağustos 2018) Kemalettin Tuğcu İçin Vefa Ödevi (Günlük) Ankara: Türk Lisanı Mecmuası
– Çocuk Vakfı: Kemalettin Tuğcu: Çocuklara Okumayı Sevdiren Müellif
– TRT Arşiv: Adam ve Çocuk
“Haydi başla bakalım. Seni dinliyoruz “diyor annem. Her akşam olduğu üzere o, örgüsü elinde divanda oturuyor. Biri bebek başkası benden iki yaş küçük kardeşlerim ise uykulu gözlerle anneme yaslanmışlar. Çok geçmez, uykuya dalarlar. Babamın kitaplığından bir kitabı çekip alıyorum. Giriş kısmını ararken, annem her günkü ikazını yinelıyor. “Yavaş yavaş oku olur mu? Takip etmekte zorlanmayalım.” Teklemeden, bir çırpıda okuyamayacağımı bildiğim biçimde, ciddiyetle “Tamam tamam, yavaş okuyacağım” diyorum. Ortamızda bir oyun bu. İşin aslını ikimiz de bildiğimiz biçimde, annem usanmıyor her akşam ikaz ediyor beni. Okumakta zorlandığımı bilmezden gelmesi, hevesle okumaya başlamamı beklemesi, hele ki o ciddiyeti; pek hoşuma gidiyor. Bu yüzden de heceleri kuvvetlikle birleştirip, neredeyse acı çeker üzere ağır ağır sözlere oradan da cümlelere geçeceğimi bilsem de; annemle kardeşlerime kitap okumayı epey seviyorum. Sınıfta öğretmenin karşısındaki o ürkek, sessiz çocuktan o kadar farklıyım ki, bu okuma saatinde.
Akşamları kitap okuma saatimiz, okumayı sökmem için annemle babamın uydurdukları bir oyun aslında. Okuyacağım kitapları ekseriyetle annem belirliyor. En sevdiği iki muharrir var. Ömer Seyfettin ve Kemalettin Tuğcu.
Kapağında kravatı ve kasketiyle çok şık bir kadro elbise giymiş sırtında çuval taşıyan yaşlı bir adamla, ikisi kaçmak üzere olan üç çocuğun fotoğrafının yer aldığı “Eskici Baba” nın girişinden başlıyorum okumaya.
“Küçük konutun önündeki meydanda, Çeşme sokağında oynayan çocuklar onun sesini köşe başında duyar duymaz oyunlarını bırakarak çil yavrusu üzere dağılıp konutlarına kaçarlar. Bu, iri yapılı, epeyce yaşlı, beyaz sakallı ve pak yüzlü bir adamcağızdır. Çocuklarıyla başa çıkamayan, onlara kelam geçiremeyen anneler pencereden bu adamı göstererek:
-“Usandım artık seni ona vereceğim, çuvalına koyup götürsün, derler…”
KEMALETTİN TUĞCU KİTAPLARI
bu biçimde bu biçimde, onlarca kitabını okumuşumdur Kemalettin Tuğcu’nun. Her bir yeni kitapla bir arada; hayatta müsabaka imkânı bulamayacağım insanları, olayları, hisleri tanımış oluyordum. Okumayı sökmem kadar kitapları sevmem, hatta yazmaya başlamam da tahminen etkisi olmuştur o okuma saatinin ve natürel ki Kemalettin Tuğcu’nun da. Üstelik, günlerce beni ıstıraptan mahveden o facianın rövanşını da onun yardımıyla almıştım. Öğretmen, bütün sınıfın önünde kırmızı kurdelemi çekip almıştı, bir sayfayı okuyamadım diye. Bütün bu başıma gelenleri, can simidi olup hayatımı kurtaran kitapların müellifine da anlatabilseydim ne mükemmel olurdu değil mi?
ZİYARETİNE GİTTİM
Bin dokuz yüz doksan altı yılının ekim ayında, Kanal 7’de yayımlanan “Kitap Defter Kalem” programı için Mukadder Gemici ile vefatından az bir vakit evvel Kemalettin Tuğcu’yu ziyaret ettik. Fakat ne kitaplarının hayatımdaki yerinden bahsettim ne de kurdele sıkıntısını açtım. O denli kupkuru bir vakit geçip gitti kızı Gül Acır’ın Acıbadem’deki meskeninde. Pişmanlık duyduğum, ıstırapla hatırladığım bir müsabakadır o gün… Hele ki, epey emeğine rağmen daima eleştirilmiş, yerilmiş, görmezden gelinmiş bir müellif olduğunu öğrendikten daha sonra. Bir fotoğraf çektirmeyi, kitabını imzalatmayı dahi akıl etmemişiz o gün.
Hüzün ve pişmanlıktan öbür o güne dair aklımda kalanları şu biçimde sıralayabilirim: Salondaki, berjer koltukta oturan Kemalettin Tuğcu güler yüzle bizi karşılamıştı. O güne kadar, rahatsızlığından haberim yoktu benim. Eski İstanbullulara mahsus bir biçimde konuşuyordu. Tahminen taa o günlerde de rahatsızlığı vardı fakat bize hiç sezdirmedi. çok yavaş ancak kibar bir biçimde konuştu. Kendinden emin insanlara has bir rahatlığa sahipti. Çocukluğunda hastalığı yüzünden senelerca yattığını, insanlardan uzak bir hayat sürdüğünü anlatınca; dayanamadık sorduk. “Peki, onca kitabı nasıl yazabildiniz bu biçimdeyken?”
HAYAL KURARAK YAZDIM
Doksan dört yaşına karşın muzip bir çocuk üzere gülümsedi ve yanıtıyla bizi daha da şaşırttı. “Hayal kurarak.” dedi. Şaşkınlığımız güzeline gitmiş olmalı ki, “Ben yattığım yerden, hayallerimde Aya, uzaya bile çıkıyordum”
Nitekim de yüzlerce kitabına (bir görüşe bakılırsa 476 kitabı bulunuyor) şöyleki bir baktığımızda dahi, Kemalettin Tuğcu’daki hayal gücünün ne kadar güçlü olduğunu anlayabiliyoruz. 27 Aralık 1902’de dünyaya gelen Tuğcu; II. Meşrutiyet, 31 Mart Hadisesi, Çanakkale Savaşı ile I. Dünya Savaşı, Ulusal Uğraş üzere kıymetli bir fazlaca olaya tanıklık etmiş. “İşgal Altında İstanbul kitabının muharriri Bilge Criss, İstanbul’un işgal senelerına, düşman askerlerinin tavrına dair Kemalettin Tuğcu ile 1986 yılında bir röportaj yaptığını belirtiyor kitabında. TRT imali, “Cumhuriyete Kanat Gerenler” belgeselinde yer aldığına dair bir bilgiye de ulaştım, lakin belgeseli bulamadım. Bu iki kaynak da erişime açılsa ne düzgün olurdu.
“Ben annemin iç acısıydım. Sakat doğduğum için bilinmeyen kapalı ağlardı. Annem beni yanından hiç ayırmazdı” diyerek anlattığı annesi Şaziment Hanımla daima yakın olmuş. Babası Binbaşı Ali Galip Beyefendi ile bağlantısı ise tıpkı romanlarında kahramanlarına yaşattığı üzere imiş. Yani aralıklı bir baba oğul münasebeti hayatışlar. Varlıklı bir aile olmalarına karşın, yaşadıkları üç yangından daha sonra ellerinde pek bir şey kalmamış.
Kemalettin Tuğcu, kitaplarının biyografi kısmında şu sözlere kesinlikle yer verilmiş: hiç bir okula gitmedi ve özel olarak da ders almadı. Kendi kendisini yetiştirmiş ve çeviriler yapacak kadar da Fransızca öğrenmiştir. Bütün gençliğini Çengelköy’deki köşkte toplumdan uzak olarak geçirmiş, bu ortada roman, kıssa şiirler yazmış, küçük el sanatlarının çabucak hepsini öğrenmiştir.
Küçük el sanatlarından amaç marangozluk, ciltçilik, duvarcılık üzere zanaatlar-ki köşkün tamiratı da onun elinden geçermiş-, bunların yanı sıra keman ile piyano çalmayı da bilirmiş.
Marazi bir tutku olarak isimlendirdiği yazmak, annesinin teselli olsun diye bir buluşudur aslında. O günlerini de şöyleki anlatır Kemalettin Tuğcu: “Benim kadar ağlayan genç pek azdır sanırım. Ağladığımı sezen annem çabucak bir defter aldırdı. Mütareke senelerında başlayan bu yazı yazma hastalığı, beni melankolik bir insan yaptı. Bütün o hayatı çocukluğu ve gençliği yazarak yaşadım.”
BİRİNCİ ROMANINI 13 YAŞINDA YAZDI
Yazma tutkusu sonucunda birinci romanını daha on üç yaşında iken muharrir. Yirmili yaşlarında, Kasımpaşa Deniz Hastanesi’nde ameliyat olunca, koltuk değneği ile de olsa yürümeye başlar. Kemalettin Tuğcu romanı denilince, benim birinci aklıma gelen daima ‘çalışmak’ olmuştur. Çalışan, üreten, mahir, pes etmeyen karakterler gözümün önüne gelir daima olarak. Tıpkı roman kahramanları üzere, Kemalettin Tuğcu’ da ömrü boyunca çalışmış çabalamıştır. Nasıl ki kitaplarının ana teması çoklukla ekmek arbedesi olmuşsa, onun da uğraşı daima ekmek yolunda olmuş. Ulaşım imkanlarının kısıtlı olduğu devirlerde, senelerca Çengelköy’den Babıali’ye gidip gelmiş. Romanlarındaki kahramanlar üzere onun da eyvallahı yokmuş ne engelli indiriminden faydalanmış ne de istemediği yerde durmuş. Çocuklarının okul masrafı için istediği artırımı kabul etmeyen işveren karşısında, istifasını vererek ceketini alıp anında çıkıvermiş yazıhaniçin. Hepimiz onu çocuk kitapları muharriri olarak bilsek de aslında, yazarlığının birinci periyotlarında yetişkinler için kitaplar kaleme almış. Bin dokuz yüz elli beşten daha sonra ise yalnızca çocuklar için yazmış.
Bu yazı için, bir daha Kemalettin Tuğcu kitaplarını okurken bir yandan da hissettiklerimi ölçmeye çaba ettim. Okuyucu olarak kitaplar, çocukluğumdaki kadar olmasa da bir daha de merak ortasında bıraktı beni. Ve en kıymetlisi de hiç sıkılmadan kitapları bitirebildim. Okuduklarım ortasında “Eskici Baba” ile “Yer Altında Bir Şehir” daha öne çıktılar. Şöyle ki, “Eskici Baba” tipik bir Kemalettin Tuğcu romanıydı. Yoksul ancak onurlu beşerler, yanlış anlaşılma yüzünden farklı düşmüş bir aile, sert ve ürkütücü manzarasının altında melek üzere bir kalbi olan yaşlı bir adam ve çabucak hemen altı yaşında bulunmasına karşın olgun bir insan üzere konuşan, muhakeme eden, yemekler yapıp, bir ardiyeyi temizleyip düzenleyen bir kız çocuğu fazlaca tanıdıktı. Bu ortada Yeşilçam Sineması’nın birinci çocuk kahramanı olan “Ayşecik” karakterinin de Kemalettin Tuğcu’ya ilişkin olduğunu hatırlatayım.
“Yer Altında Bir Şehir” ise Ömer Seyfettin’in “Eski Kahramanlar” serisi ile Jules Verne’nin fantastik -macera romanları içinde gidip gelen bir çeşit üzere geldi bana. Bu kitabın, detaylı bir incelemesi yapılsa tahminen yeridir.
“Yer Altında Bir Şehir’ de düşman zulmünden kaçan Türklerin başkanı Osman Baba bir daha ihtiyar bir kahraman- sanırım Türk müellifler içinde yapıtlarında yaşlılara en epeyce yer veren muharrir da Kemalettin Tuğcu olmalı- insanlardan tutun da, karşılaştığı bütün yırtıcı hayvanlarla-kartal, kurt, ayı- dövüşüp boğuşuyor ve tıpkı Ömer Seyfettin’in kahramanları üzere akıl almaz şeyler yapıyor. Başkaları üzere bu iki kitapta da gerçek, dürüst, ahlaklı, merhametli ve çalışkan olanlar kazanıyor.
Kitap Defter Kalem programı için Kemalettin Tuğcu evrakını hazırlarken, kızının konutundan daha sonra oğlunun Çengelköy’deki konutuna de gitmiştik. Konut ile birkaç da fotoğraf kameraya alınmıştı o gün. Fotoğraflar içinde liseden aşina olduğum genç bir kızı görür görmez, kim olduğunu sormuştum. Torunu olduğunu öğrenince içim bir tuhaf oldu. Birebir periyotta Kandilli Kız Lisesi’nde okuduğumuz için, dedesinin kitapları hakkında öğretmenlerin söylenmelerini, aşağılamalarını -hele bir Türkçe öğretmeni vardı ki, hakaretamiz kelamlarını unutmak mümkün değildi- daima duymuş, kim bilir ne kadar üzülmüştü.
Çocukluğumuzun muharriri Kemalettin Tuğcu, 18 Ekim 1996’da vefat etti.
Kitapları ise kim ne derse desin hala okunuyor, hala kendinden kelam ettiriyor, hala yaşıyorlar…
Kaynaklar:
– TUĞCU, K. (1972). Eskici Baba. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– TUĞCU, K. (1978). Yer Altında Bir Kent. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– TUĞCU, K. (1978). Altın Düşü. İstanbul: Erdini Yayınevi.
– TUĞCU, K. (1979). İsmini Değiştiren Çocuk. İstanbul: İtimat Kitabevi.
– CRİSS, B. (2018). İşgal Altında İstanbul 1918-1923. İstanbul: Yayınları
– HOŞ, M.R. (Ağustos 2018) Kemalettin Tuğcu İçin Vefa Ödevi (Günlük) Ankara: Türk Lisanı Mecmuası
– Çocuk Vakfı: Kemalettin Tuğcu: Çocuklara Okumayı Sevdiren Müellif
– TRT Arşiv: Adam ve Çocuk