IşıkHaber
New member
Daniel Trilling
2021 yılının iki belirleyici imgesi kaçan insanları tasvir ediyor. Birincisi, Batı’nın 20 yıllık Afganistan işgali sona ererken, Kabil Havaalanı’ndaki pist boyunca bir ABD Hava Kuvvetleri jetinin peşinden umutsuzca koşan insanların manzarası. Başkasındaysa, Yunanistan’ın Evia adasındaki orman yangınında, adadan tahliye edilirken ufuk çizgisinin kıyamet kırmızısına bürünüşünü bir feribotun güvertesinden seyreden yolcular var.
Her iki imge de bizlere, bir felaket yaşandığında insanların her şeyi terk etmek zorunda kaldıkları sürat -kaçmak zorunda kaldığınızda, tertipli bir sıra halinde, gerekli dokümanları ve eşyaları yanınıza almak için nadiren vakit vardır- ve güvenlik yollarını denetim edenlerin elinde tuttuğu güç hakkında bir şeyler anlatıyorlar.
SÖYLENTİLERİ DEĞİL GERÇEKLERİ BAZ ALMALIYIZ
Bir felakete verdiğimiz reaksiyon kelam konusu olduğunda, birçok vakit yardım edilmesi gereken epeyce fazla insan olacağı, bunların bizi de tabana çekme riski olduğu üzere fecî kestirimler baskın gelir. 2015 mülteci krizinin gölgesi -Almanya’nın büyük ihtimalle bir daha sonraki şansölyesi olacak olan Armin Laschet’in kendi kelamlarıyla, Avrupa hudutlarında “yinelanmaması gereken” ani bir insan seli-, Batı’nın Afganistan’a verdiği yansıyı biçimlendiriyor. En karamsar gözlemciler, önümüzdeki iklim mültecileri dalgasında bir sınama niteliği görüyorlar: Yorumcu Anatol Lieven’in yakın vakitte lisana getirdiği üzere, Taliban’ın Afganistan’da idaresi ele geçirmesi ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin geçen günlerde yayınlanan raporu, “Batı demokrasisinin bir yıkıma karşı dayanıklılığını test edebilecek bir fırtınanın habercisi.”
bir daha de bu endişeler karşısında direnmemiz büyük ehemmiyet taşıyor. Göç, ‘mülteci krizi’ telaffuzuyla ilgili baskın anlatının lisana getirdiğinden epeyce daha karmaşık bir müddetç ve en kıymetli şey, geleceğin neler getirebileceğiyle ilgili spekülasyonlara kapılıp gitmekten çok, insanların muhtaçlıklarının burada ve artık nasıl karşılandığıdır.
Son günlerde Taliban misillemelerinin tehdidi altında olan Afganları tahliye etme konusundaki ağır ilerleyen uğraşlara ait tenkitlerin daha da çoğalması yüzünden İngiltere hükümetini saran suçlama oyunu, başarısız olmamız halinde bizleri neyin beklediğinin bir örneği. Geçen hafta sonu Sunday Times gazetesinde ‘üst seviye askeri kaynaklar’ tarafınca bir daha yerleştirme faaliyetini genişletme eforlarını engellemekle itham edilen [İngiltere] İçişleri Bakanlığı, öne sürülen argümanları kesin biçimde reddetti. Savunma Bakanı Ben Wallace, diplomatlarını Kabil’den çıkardığı ve vize müracaatlarını sürece koyması için geride ‘18 yaşındaki nazaranvlileri’ bıraktığı için Dışişleri Bakanlığı’nı kınadı.
GÖÇ SİYASETLERİ ENDİŞELERLE ŞEKİLLENİYOR
Emsal tartışmalar, hükümetler Taliban’ın ülkeyi son hız ele geçirmesine bir cevap vermek için çabalarken, Avrupa’nın öbür yerlerinde -ve daha uzak bölgelerde- de yaşanıyor. Avrupa Parlamentosu Lideri David Sassoli, yüzeydeki telaffuzların birçoklarının asil bir ruh taşıdığını lisana getirdi: “Zulme uğrama tehlikesiyle karşı karşıya kalanlara sığınma hakkı tanınmalı” dedi. Lakin İngiltere de dahil olmak üzere, Avrupa hükümetlerinin yansıları abartılı bir göç korkusu etrafında şekilleniyor.
Emmanuel Macron bu hafta yaptığı açıklamada, Fransa’nın “değerlerimizi paylaşanların” yanında olacağını lisana getirirken, hem de “Avrupa’ya yönelen sistemsiz göç akışlarını” önlemek emeliyle “sağlam” bir AB planı hazırlanması davetinde bulundu. Kimi ülkeler başvurusu reddedilen Afgan sığınmacıların hudut dışı süreçlerinin sürdürülmesinde ısrarcı: Avusturya, sığınmacıların inançlı bir biçimde Afganistan’a geri dönememeleri halinde üçüncü ülkelerde “sınır dışı merkezleri” kurulmasını talep ediyor. İngiltere hükümeti, gecikmiş bir biçimde Taliban misillemesinin tehdidi altında olan Afganlar için bir bir daha yerleştirme üzerinde düşünürken bile, buraya kendi inisiyatifleriyle seyahat ederek İngiltere’ye sığınan insanları “hatalı” bir biçimde cezalandıracak bir hudut tasarısı üzerinde çalışıyor.
Avrupa’nın hudut siyaseti, muhatabı olan hükümetleri sıkıntıyı manipüle etmeye teşvik eden bir gerçeklik olan 2015’teki göç hareketinin yinelanmasından kaçınma dileğiyle şekilleniyor: Son 18 ayda Türkiye, Fas ve Belarus, göçmen kümelerinin AB topraklarına geçmesine müsaade vererek çeşitli konularda siyasi bir baskı yaratmaya çalıştı. tıpkı vakitte, yerinden edilen beşerler genelde dünyanın varlıklı bölgelerine yönelmiyorlar: Mültecilerin büyük kısmına gelişmekte olan ülkeler mesken sahipliği yapıyor. Beşerler Batı’ya ulaşmaya çalıştıklarında, bunun niçini diğer bir yerde güvenlik bulamamaları ve bunu yapmaya çalışanlar sıklıkla sırf parası, irtibatları ya da var olan sert önlemleri aşmaya yürek edecek iradeye sahip olanlar.
TARTIŞMALAR BAŞKANLARIN İSTEKLERİNE DEĞİL, GÖÇÜN GERÇEKLERİNE DAYANMALI
Aslında, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün temmuz ayında belirttiği üzere, “öncelikli ve belirleyici özelliği… tüm taraflarca işlenen büyük insan hakları ihlalleri ve savaş kabahatlerinden dolayı sivillere ziyan vermek olan” bir savaş yüzünden, birkaç yıldır Afganistan’dan daha fazla sayıda insan kaçıyor. Bu, savaşa dahil olan hükümetlerin yaşananları örtbas etmesine yardımcı oluyor.
Periyodun İçişleri Bakanı David Blunkett, 2002 yılındaki birinci zafer anında, sığınmacıların, “İster Kosova isterse Afganistan olsun, zulümden kurtardıklarımızın meskenlerine dönmeleri ve ülkelerini bir daha kurmaları gerektiğini” söylemiş oldu. 2015 yılına gelindiğindeyse bir İngiliz Mahkemesi, ülkenin inançsız olması niçiniyle Afganistan’a yapılan hudut dışı süreçlerinin askıya alınmasına hükmetmişti. Hükümet ise sonraki yıl bu sonucu temyize giderek bozdu.
Yeni bir mülteci dalgasının hayaleti bir epey siyasi hedefe hizmet edebilir. Daha sert hudut siyasetlerini haklı göstermek emeliyle kullanılabilir; bir kişinin siyasi tercihine bağlı biçimde ya bir iddianamede kullanmak ya da Batı’nın yapacağı bir askeri müdahaleye onay almak gayesiyle masaya getirilebilir. Buna rağmen, tartışmalarımız ahlaki bir yargı içermekten çok, siyasi başkanlarımızın olmasını istediği üzere değil de mevcut haliyle göçün gerçeklerine dayalı olmalı.
MİLYONLARCA İNSAN YERİNDEN EDİLDİ
İngiltere ve öbür hükümetlerin tahliye ve bir daha yerleştirme eforlarını hızlandırmaları gerekse de bu kâfi olmayacak. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği UNHCR tarafınca bana aktarılan son sayılara nazaran, Afganistan’da bu yılın başından beri neredeyse yüzde 80’i bayan ve çocuk olmak üzere 550 bin kişi ülke ortasında yerinden edilmiş durumda; büyük kısmı Kabil’de temel gereksinimlere ya da tıbbi yardıma ulaşamadan, güç şartlarda kalıyor. 2020 yılının sonuna kadar ülke ortasında yerlerinden edilen 2,9 milyon şahsa ekleniyorlar. İngiltere de dahil olmak üzere, ülkeler son senelerda Afganistan’a sağladıkları yardımları azalttı; UNHCR, aralık ayına kadar insanların muhtaçlıklarını karşılamak için fonların artırılmasını talep ediyor.
Bunun yanı sıra, Afganistan’a komşu olan ülkelerin sonlarını açık tutmalarına ve muhtaçlığı olan insanlara barınma imkanı sunmalarına yardımcı olmak için ortak bir milletlerarası uğraş da gösterilmeli. Bu ülkeler, 40 yıllık işgal ve iç savaşın eseri ve dünyanın en büyüklerinden biri olan Afgan mülteci diasporasının büyük kısmının bel bağladığı ve birçok insanın muhtemelen kalacağı yerler. Buna rağmen İran ve Pakistan üzere ülkelerin bunu tek başına başarması beklenemez: Kanada’nın 20 bin savunmasız beşere sığınma hakkı verme teklifi İngiltere ve bunu yapabilecek kapasiteye sahip öteki ülkeler tarafınca takip edilmeli. İngiltere, hâlihazırda ülkede bulunan Afgan sığınmacılar için de bir af sonucu çıkarmalı ve ailelerin bir daha birleşmesini kolaylaştırmalı.
Batı’nın Afganistan’dan çekilmesi artık dayanak görürken ve yorumcular İngiltere’nin milletlerarası nüfuzunu kaybedişinin yasını tutarken, ulusal tartışmaların içe yönelmesi beklenen görünüyor. Savaştan ve bundan daha sonra yaşanacak olanlar şeylerden etkilenen beşerler ise bu lükse sahip değiller.
Makalenin orjinali The Guardian gazetesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
2021 yılının iki belirleyici imgesi kaçan insanları tasvir ediyor. Birincisi, Batı’nın 20 yıllık Afganistan işgali sona ererken, Kabil Havaalanı’ndaki pist boyunca bir ABD Hava Kuvvetleri jetinin peşinden umutsuzca koşan insanların manzarası. Başkasındaysa, Yunanistan’ın Evia adasındaki orman yangınında, adadan tahliye edilirken ufuk çizgisinin kıyamet kırmızısına bürünüşünü bir feribotun güvertesinden seyreden yolcular var.
Her iki imge de bizlere, bir felaket yaşandığında insanların her şeyi terk etmek zorunda kaldıkları sürat -kaçmak zorunda kaldığınızda, tertipli bir sıra halinde, gerekli dokümanları ve eşyaları yanınıza almak için nadiren vakit vardır- ve güvenlik yollarını denetim edenlerin elinde tuttuğu güç hakkında bir şeyler anlatıyorlar.
SÖYLENTİLERİ DEĞİL GERÇEKLERİ BAZ ALMALIYIZ
Bir felakete verdiğimiz reaksiyon kelam konusu olduğunda, birçok vakit yardım edilmesi gereken epeyce fazla insan olacağı, bunların bizi de tabana çekme riski olduğu üzere fecî kestirimler baskın gelir. 2015 mülteci krizinin gölgesi -Almanya’nın büyük ihtimalle bir daha sonraki şansölyesi olacak olan Armin Laschet’in kendi kelamlarıyla, Avrupa hudutlarında “yinelanmaması gereken” ani bir insan seli-, Batı’nın Afganistan’a verdiği yansıyı biçimlendiriyor. En karamsar gözlemciler, önümüzdeki iklim mültecileri dalgasında bir sınama niteliği görüyorlar: Yorumcu Anatol Lieven’in yakın vakitte lisana getirdiği üzere, Taliban’ın Afganistan’da idaresi ele geçirmesi ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin geçen günlerde yayınlanan raporu, “Batı demokrasisinin bir yıkıma karşı dayanıklılığını test edebilecek bir fırtınanın habercisi.”
bir daha de bu endişeler karşısında direnmemiz büyük ehemmiyet taşıyor. Göç, ‘mülteci krizi’ telaffuzuyla ilgili baskın anlatının lisana getirdiğinden epeyce daha karmaşık bir müddetç ve en kıymetli şey, geleceğin neler getirebileceğiyle ilgili spekülasyonlara kapılıp gitmekten çok, insanların muhtaçlıklarının burada ve artık nasıl karşılandığıdır.
Son günlerde Taliban misillemelerinin tehdidi altında olan Afganları tahliye etme konusundaki ağır ilerleyen uğraşlara ait tenkitlerin daha da çoğalması yüzünden İngiltere hükümetini saran suçlama oyunu, başarısız olmamız halinde bizleri neyin beklediğinin bir örneği. Geçen hafta sonu Sunday Times gazetesinde ‘üst seviye askeri kaynaklar’ tarafınca bir daha yerleştirme faaliyetini genişletme eforlarını engellemekle itham edilen [İngiltere] İçişleri Bakanlığı, öne sürülen argümanları kesin biçimde reddetti. Savunma Bakanı Ben Wallace, diplomatlarını Kabil’den çıkardığı ve vize müracaatlarını sürece koyması için geride ‘18 yaşındaki nazaranvlileri’ bıraktığı için Dışişleri Bakanlığı’nı kınadı.
GÖÇ SİYASETLERİ ENDİŞELERLE ŞEKİLLENİYOR
Emsal tartışmalar, hükümetler Taliban’ın ülkeyi son hız ele geçirmesine bir cevap vermek için çabalarken, Avrupa’nın öbür yerlerinde -ve daha uzak bölgelerde- de yaşanıyor. Avrupa Parlamentosu Lideri David Sassoli, yüzeydeki telaffuzların birçoklarının asil bir ruh taşıdığını lisana getirdi: “Zulme uğrama tehlikesiyle karşı karşıya kalanlara sığınma hakkı tanınmalı” dedi. Lakin İngiltere de dahil olmak üzere, Avrupa hükümetlerinin yansıları abartılı bir göç korkusu etrafında şekilleniyor.
Emmanuel Macron bu hafta yaptığı açıklamada, Fransa’nın “değerlerimizi paylaşanların” yanında olacağını lisana getirirken, hem de “Avrupa’ya yönelen sistemsiz göç akışlarını” önlemek emeliyle “sağlam” bir AB planı hazırlanması davetinde bulundu. Kimi ülkeler başvurusu reddedilen Afgan sığınmacıların hudut dışı süreçlerinin sürdürülmesinde ısrarcı: Avusturya, sığınmacıların inançlı bir biçimde Afganistan’a geri dönememeleri halinde üçüncü ülkelerde “sınır dışı merkezleri” kurulmasını talep ediyor. İngiltere hükümeti, gecikmiş bir biçimde Taliban misillemesinin tehdidi altında olan Afganlar için bir bir daha yerleştirme üzerinde düşünürken bile, buraya kendi inisiyatifleriyle seyahat ederek İngiltere’ye sığınan insanları “hatalı” bir biçimde cezalandıracak bir hudut tasarısı üzerinde çalışıyor.
Avrupa’nın hudut siyaseti, muhatabı olan hükümetleri sıkıntıyı manipüle etmeye teşvik eden bir gerçeklik olan 2015’teki göç hareketinin yinelanmasından kaçınma dileğiyle şekilleniyor: Son 18 ayda Türkiye, Fas ve Belarus, göçmen kümelerinin AB topraklarına geçmesine müsaade vererek çeşitli konularda siyasi bir baskı yaratmaya çalıştı. tıpkı vakitte, yerinden edilen beşerler genelde dünyanın varlıklı bölgelerine yönelmiyorlar: Mültecilerin büyük kısmına gelişmekte olan ülkeler mesken sahipliği yapıyor. Beşerler Batı’ya ulaşmaya çalıştıklarında, bunun niçini diğer bir yerde güvenlik bulamamaları ve bunu yapmaya çalışanlar sıklıkla sırf parası, irtibatları ya da var olan sert önlemleri aşmaya yürek edecek iradeye sahip olanlar.
TARTIŞMALAR BAŞKANLARIN İSTEKLERİNE DEĞİL, GÖÇÜN GERÇEKLERİNE DAYANMALI
Aslında, İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün temmuz ayında belirttiği üzere, “öncelikli ve belirleyici özelliği… tüm taraflarca işlenen büyük insan hakları ihlalleri ve savaş kabahatlerinden dolayı sivillere ziyan vermek olan” bir savaş yüzünden, birkaç yıldır Afganistan’dan daha fazla sayıda insan kaçıyor. Bu, savaşa dahil olan hükümetlerin yaşananları örtbas etmesine yardımcı oluyor.
Periyodun İçişleri Bakanı David Blunkett, 2002 yılındaki birinci zafer anında, sığınmacıların, “İster Kosova isterse Afganistan olsun, zulümden kurtardıklarımızın meskenlerine dönmeleri ve ülkelerini bir daha kurmaları gerektiğini” söylemiş oldu. 2015 yılına gelindiğindeyse bir İngiliz Mahkemesi, ülkenin inançsız olması niçiniyle Afganistan’a yapılan hudut dışı süreçlerinin askıya alınmasına hükmetmişti. Hükümet ise sonraki yıl bu sonucu temyize giderek bozdu.
Yeni bir mülteci dalgasının hayaleti bir epey siyasi hedefe hizmet edebilir. Daha sert hudut siyasetlerini haklı göstermek emeliyle kullanılabilir; bir kişinin siyasi tercihine bağlı biçimde ya bir iddianamede kullanmak ya da Batı’nın yapacağı bir askeri müdahaleye onay almak gayesiyle masaya getirilebilir. Buna rağmen, tartışmalarımız ahlaki bir yargı içermekten çok, siyasi başkanlarımızın olmasını istediği üzere değil de mevcut haliyle göçün gerçeklerine dayalı olmalı.
MİLYONLARCA İNSAN YERİNDEN EDİLDİ
İngiltere ve öbür hükümetlerin tahliye ve bir daha yerleştirme eforlarını hızlandırmaları gerekse de bu kâfi olmayacak. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği UNHCR tarafınca bana aktarılan son sayılara nazaran, Afganistan’da bu yılın başından beri neredeyse yüzde 80’i bayan ve çocuk olmak üzere 550 bin kişi ülke ortasında yerinden edilmiş durumda; büyük kısmı Kabil’de temel gereksinimlere ya da tıbbi yardıma ulaşamadan, güç şartlarda kalıyor. 2020 yılının sonuna kadar ülke ortasında yerlerinden edilen 2,9 milyon şahsa ekleniyorlar. İngiltere de dahil olmak üzere, ülkeler son senelerda Afganistan’a sağladıkları yardımları azalttı; UNHCR, aralık ayına kadar insanların muhtaçlıklarını karşılamak için fonların artırılmasını talep ediyor.
Bunun yanı sıra, Afganistan’a komşu olan ülkelerin sonlarını açık tutmalarına ve muhtaçlığı olan insanlara barınma imkanı sunmalarına yardımcı olmak için ortak bir milletlerarası uğraş da gösterilmeli. Bu ülkeler, 40 yıllık işgal ve iç savaşın eseri ve dünyanın en büyüklerinden biri olan Afgan mülteci diasporasının büyük kısmının bel bağladığı ve birçok insanın muhtemelen kalacağı yerler. Buna rağmen İran ve Pakistan üzere ülkelerin bunu tek başına başarması beklenemez: Kanada’nın 20 bin savunmasız beşere sığınma hakkı verme teklifi İngiltere ve bunu yapabilecek kapasiteye sahip öteki ülkeler tarafınca takip edilmeli. İngiltere, hâlihazırda ülkede bulunan Afgan sığınmacılar için de bir af sonucu çıkarmalı ve ailelerin bir daha birleşmesini kolaylaştırmalı.
Batı’nın Afganistan’dan çekilmesi artık dayanak görürken ve yorumcular İngiltere’nin milletlerarası nüfuzunu kaybedişinin yasını tutarken, ulusal tartışmaların içe yönelmesi beklenen görünüyor. Savaştan ve bundan daha sonra yaşanacak olanlar şeylerden etkilenen beşerler ise bu lükse sahip değiller.
Makalenin orjinali The Guardian gazetesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)