Benim için bayram 30 gündür

JoKeR

Active member
Bu bayram büyüklerimizden çoğunlukla duyduğumuz, “Nerede o eski bayramlar?” sitemini dikkate alıp, kelam konusu eski bayramların peşine düştük. Bu yıl 85. yaşını dolduran Aynur Mısıroğlu’nun bayramları, hayatının belirli devirlerinde farklı manalara gelmiş farklı ritüellerle kutlanmış. 1950’lerin Türkiye’sinde renkli likörler eşliğinde kutlanan dini bayramlardan, Kadir Mısıroğlu ile evliliğinin akabinde değişen bayramları, Londra’daki ümmet buluşmalarından bu çağın bayram kutlamalarına dair bir fazlaca mevzuyu Aynur Mısıroğlu’ndan dinledik.

DİNİ BAYRAMLAR LİKÖR İLE KUTLANIRDI

“1937 doğumlu olduğumu hesaba katarsak, Cumhuriyetin birinci bölümlerine şahidim. Benim ihtilal, pek eskilere ve daha değişik bir aile muhitine dayanıyor” diyen Mısıroğlu,ilk vakit içinderda hayatında 1950’ye kadar olan periyodunu bir kenara ayırıyor. Babasının Bursa ve Bilecik’te garnizon ve alay kumandanı olarak yüksek rütbeli askerliği sırasında geçen bayramlarının halktan uzak geçirdiğini söyleyen Mısıroğlu, “Cumhuriyet kurulduğundan beri askerler epey üst bir mevkide pek fazla kelam hakkına sahip oldukları için biz bulunduğumuz yerde bir nevi seçkin bir zümre üzereydik. Ve laikliğin şedid bir biçimde tatbik edildiği yerler memur ve asker zümreleridir. Halk kendini biraz daha geriye çekmiştir bu konuda. Zira laiklik bu vakitte hayli aksi bir biçimde anlaşılmış ve anlatılmıştır. O periyotlarda ben şahit olmasam da halk kendine nazaran bir bayram tebriği ve kutlaması yapmıştır” diyor. Mısıroğlu, o senelerda babası ve öteki subaylar ile onların aileleri, ilin valisi ve ileri gelen devlet memurları ile olan bir bayramlaşmalarının din ile dini vecibelerle ilgisi olmadığını söylüyor. Halkın tatil günleri ile ilgili kanun çıkarıldığı vakit, ulusal bayramlar protokole alındığı biçimde, protokol dışı bırakılarak sadece tatil edilmesini ve senelerca Ramazan Bayramı’nı “Şeker Bayramı” olarak kutlandığını söz eden Mısıroğlu, o bayramları şöyleki anlatıyor: “Babam askeri olarak oranın en yüksek mertebesinde olduğu için bayram günlerinde bizim konutun kapısı açık bırakılır, fazlaca kişi gelip bizimle bayramlaşırdı.

Ancak devlet mahfilleri içerisinde birbirimize gidip-gelmemiz olmazdı. Çok acı bir şeyi sizinle paylaşmak istiyorum, Ramazan ve Kurban Bayramlarında likör ve çikolata ile bayramlar kutlanırdı. Hatırlıyorum, küçük cam bardaklarda naneli ise yeşil vişneli ise kırmızı likörler ikram edilirdi. Biz çocuk olduğumuz için içmezdik lakin servis edilirdi. Ben evlendikten çok yıllar daha sonra bile yakınlarımız içinde bayramı likörle kutlayan aileler oldu. Likör sıkıntısında daha sonra bir de bayram namazı var… Bayramın en kıymetli rükünlerinden biri olan bayram namazını ben bilmiyordum. Halk gidiyordu, o öbür lakin benim halk ile temasım yoktu. Bu seçkin, memur ve asker zümresi karşısında kendilerini geri çekmişlerdi. Yaşayış usulleri içinde fazlaca büyük bir fark vardı bu niçinle iç içe değillerdi. 1950’ye kadar ki bayramlarımız bu biçimde geçti.”



O BÖLÜMÜN İNANCINI ANLAYAMAZSINIZ

Babasının 1949’daki vefatından daha sonra İstanbul’a doğduğu yere, Çengelköy’e dönen Mısıroğlu ve ailesi, burada orta sınıf bir aile olarak yaşamaya başlıyor. “İstanbul’da annemin ve ailemin görüştüğü kimseler bir daha bu memurlar zümresinden olan kimseler olsa da halk ile olan temasımız artmıştı” diyen Mısıroğlu’nun ailesi burada dini bayramları nispeten cahilce lakin biraz daha itinayla kutlandığını söylüyor: “Dedelerim gelip buraya yerleştikleri için bizim aile kabristanımız Çengelköy’deydi. Dini bayramlarda kabir ziyaretleri yapardık. Fazla dini hassasiyetimiz olmadığı biçimde buna ehemmiyet verirdik. Dinin ne olduğunu bilmediğimiz için, dini bir nazaranv olarak kabir ziyareti yapardık. O dönemin insanlarını iman bakımından anlayamazsınız, kimseyi muaheze edemeyiz lakin muamelat noktasında sıfır dereceye kadar düşen bir biçimdeydiler.” Mısıroğlu, “Dinen epey cahiliyane geçirdiğim ortaokul sıralarından üniversite senelerına gelince ben biraz ayılmaya başladım” diyor ve üniversitede kendi görüşleri haricinde çeşitli beşerlerle temasının olmasının onu farklı sıkıntılar üzerinde düşünmeye ittiğini anlatıyor: “Gördüm ki din diye bir şey varmış, Biz kandilleri kandil simiti yemek olarak bilirdik. halbuki onların manaları varmış, bu manalar bize öğretilmedi. Benim hocalarım ortasında bize dini anektod veren kimse olmadı. İçlerini bilmem fakat yeri gelmişken ya da gelmemişken Allah’tan, peygamberden bahseden olmazdı. Bilgi donamımız olmadığı için, hadiseleri tartamadık. Biz “Laik devletin cumhurbaşkanı mescide girmez” diye bilirken dış dünyayı gördük ve anladık ki millet bu biçimde laik değil. İngiltere kraliçesi hem de kilisenin başı. bu biçimde bir laiklik anlayışı tabi ki bayramlara fazlaca etki etti, bayramların manasını, ruhaniyetini kaldırdı. 1950’den daha sonra yavaş yavaş bugünlere gelebildik.”



KADIN-ERKEK ÇOCUK birlikte MESCİDE GİDERDİK

Kadir Mısıroğlu ile evlendikten daha sonraki bayramlarının epeyce daha nüfuslu ve renkli olduğunu söyleyen Mısıroğlu, ziyaretler, bayramlaşmalar ve kabir ziyaretlerinin bu kere daha ruhaniyetli bir biçimde devam ettiği bayramları o hoş günleri yad eder üzere anlatıyor: “Bayram namazının ne olduğunu gördüm, anladım. Bayram sabahı Kadir Beyefendi ve oğlum kalkar namaza masraflardı. Kadir Beyefendi kendine hiç dikkat etmezdi, bir bardak sütü sıkıntı içirir yolculardım. Namazın akabinde mescitte cemaatle tebrikleşilirdi. Biz de konutta ona göre hazırlığımızı yapardık. Kahvaltının akabinde aile büyüklerine giderdik. Bayramın ikinci günü de Kadir Beyefendi derneğin bayramlaşmasında olurdu.” 1980’den daha sonra ailecek İngiltere’ye gittiğinde orada farklı bir bayram havası ile tanıştığını söyleyen Mısıroğlu, İngiltere’de sırf bayramların değil, Ramazan’ın kendisinin de fazlaca renkli geçtiğinden şu sözlerle bahsediyor: “Türklerin sıklıkla oturduğu Kuzey Londra’da yaşıyorduk. Ramazan’ın herbir gününde bir diğeri iftara alıyordu, her akşam toplanıyorduk. İftarı bu biçimde şahane ziyafetler olarak düşünmeyin, yer sofraları kuruluyor tek dizine yer bulan lakin giriyor.” İngiltere’de sevinçle geçen iftarların akabinde bayram sabanı olduğunda tüm müslümanlar, kadın-erkek ve çocuk olmak üzere daima birlikte mescide giderlermiş.

MÜSLÜMAN KABİRLERİNİ ZİYARETE GİDERDİK

İngiltere’deki bayramlar yardımıyla ümmet olmanın ne demek olduğunu açıkça gördüğünü söyleyen Mısıroğlu, “Kendi semtimizde Aziziye Camii’ye yahut London Mosque dediğimiz büyük mescide giderdik. Oraya da gittiğimiz vakit şu hususiyeti vardı; dünyanın birfazlaca yerinden gelmiş, birebir ideali paylaşan beşerlerle daima bir arada bayramı eda ediyoruz. O da o kadar hoş oluyor ki… İster Somalili olun, ister Kanadalı, Nepalli olun ne farkeder? Daima birlikte tek söz “Eid mubarak” diyorsun, anlaşıyorsun” diyor. Mısıroğlu, İngiltere’de ehemmiyet verdikleri bir bayram ritüelinin de Türkiye’de olduğun üzere kabirleri ziyaret etmek olduğunu söylüyor: “Türkler çoklukla cenazelerini ülkelerine gönderse de Kıbrıslı Türklerin bir kısmı, farklı milletten müslümanlar oraya gömülebiliyor. İngiliz mezarlarının gerisinde başka bir yer yapmışlar, müslümanlara ilişkin. Biz arkadaşımla masraf onları ziyaret ederdik. Mezar taşlarında isimleri yazıyor ancak hiç birini tanımazdık. ‘Biz gitmesek kim gidecek’, fikriyle giderdik. 1991 yılında Türkiye’ye döndük. Ülkeye dönmek, üstelik dini taraflardan onca gelişimin akabinde dönmek elhamdulillah hayli hoştu..”



BENİM İÇİN BAYRAM 30 GÜN

“Benim naçiz kanaatim; Ramazan otuz günüyle bayram, daha sonraki üç günü tebrikleşmedir” diyen Mısıroğlu, şimdilerde, geçmişte birinci evlendiği vakit içinderdaki aile iftarlarının yerini toplu dernek, cemiyet iftarları; yüzyüze tebrikleşmenin yerini telefonlaşmalar, mesajlaşmalar aldığını ve tüm bunların periyodun getirdiği yenilikler olduğunu söylüyor: “Kınamıyorum, şu biçimde bakıyorum; bir defa devlet ricalinin birbirinin bayramını tebrik etmesi fazlaca hoş. Bir nevi işin resmi bir kanaldan ilerliyor. Bir bayram protokolü var artık. Farklı ülkelerin cumhurbaşkanları da bizim bayramımızı resmi olarak kutluyor. Genel olarak tüm dünyada müslümanların bayramı tebrik ediliyor. Evvelce dar etrafta birlikte hayli daha munis bir kutlama vardı evet. Lakin artık, bir Filistin’in, bir Myanmar’ın bayramını çabucak kutluyor, onları kucaklıyoruz. Çeşitli dernekler ve vakıfların fazlaca hoş çalışmaları var, bu sayede tahminen Afrika’nın en uçlarına kadar ulaşıyoruz. Bayramlar artık, dünyanın hertaraafındaki beşerlerle bayramlaşmak ve tebrikleşmeye döndü, ben de bundan epey mutluyum. Şimdiki bayramlar yardımıyla büyük bir sosyalizasyonun içerisinde bir ümmet bir fikri oluşuyor ve güçleniyor.”



KOMŞUYU AKRABA SANIRDIK

Bayramlar hakkındaki en hoş anılarından birinin de tebrik kartları olduğundan bahseden Mısıroğlu, o senelerda bayramdan bir hafta, on gün evvelden sokaklarda tebrik kartları satılmaya başlandığını söylüyor: “Süslü süslü, renkli renkli bu kartlara beşerler yakınları için bayram tebriği yazarlardı. Telefonlar fazla yayılmadığı için İstanbul haricinde bir tanıdığınız, yakınınız varsa kesinlikle tebrik kartı gönderirdiniz.” Ahbapların birbirine gidip gelmesi ve bayramlaşmanın Çengelköy’de daha yaygın olduğunu ve sık sık birbirlerini ziyaret ettiklerini söz eden Mısıroğlu, “Ben birtakım ahbaplarımızı akraba bilirdim daha sonradan öğrendim ki ortamızda hiç bir kan bağı yokmuş halbuki onlar bizim eski komşularımızmış. O denli yakın ve samimiydik” diyor.
 
Üst