JoKeR
Active member
Kırgız edebiyatçı muharrir Cengiz Aytmatov, vefatının 13. yılında yad ediliyor.
Kırgız edebiyatının yanı sıra Rus ve Türk edebiyatında da önde gelen isimlerden biri olan Aytmatov, “Beyaz Gemi”, “Cemile”, “Selvi Boylum Al Yazmalım”, “Gün Olur Asra Bedel”, “Cengiz Han’a Küsen Bulut”, “Elveda Gülsarı”, “Dişi Kurdun Rüyaları” ve “Toprak Ana” isimli unutulmaz çalışmalara imza attı.
Aytmatov, devlet adamı Törekul Aytmatov ile Tatar asıllı tiyatro sanatkarı ve öğretmen Nagima Aytmatov’un çocuğu olarak 12 Aralık 1928’de dünyaya geldi.
Kırgızistan’ın Talas bölgesinin Şeker köyünde doğan usta müellif, okul ömrüne 1935’te Rusçayı da öğrendiği Moskova’daki bir Sovyet okulunda başladı. Aytmatov’un babası, ailesini Şeker’e gönderdikten daha sonra 1937’de tutuklandı ve bir yıl daha sonra kurşuna dizildi.
Eğitimine, 1938’de taşındıkları Kirovskoye’deki Rus yatılı bölge okulunda devam eden muharrir, ailesinin geçim ıstırabı niçiniyle küçük yaşta çalışmaya başladı.
AYTMATOV’UN TÜM YAPITLARI KETEBE’DE
14 yaşında Rusça öğretmenliği yaptı
Cengiz Aytmatov, çabucak hemen 14 yaşındayken vergi tahsildarlığı, tarım makinelerinin sayımı, Rusça öğretmenliği üzere işlerde çalıştı.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra 1946’da ailesiyle Cambul’a taşınan Aytmatov, Veteriner Teknik Okuluna girdi ve yüksek tahsilini 1953’te Bişkek’teki Tarım Enstitüsü’nde tamamladı.
Usta edebiyatçı, 1952’de kaleme aldığı “Gazeteci Cyuda” isimli hikayede, savaş daha sonrası açlık ve sefalet çeken Japon çocuklarının hayatlarını ele aldı.
Müelliflik mesleğine Moskova’da başlayan Aytmatov, 1956-1958 içinde Rusya’nın başşehri Moskova’daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünde eğitimine devam etti.
Kırgızistan’ın folklorik öykülerini çağdaş edebiyatla harmanlayan usta müellif, yapıtlarıyla 1957’de Sovyet Müellifler Birliği’ne kabul edildi, 1963’te ise Lenin Ödülü’ne layık görüldü.
2008’de Almanya’da vefat etti
Muharrir Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, Sovyetler Birliği Parlamentosunda milletvekili olarak da nazaranv yaptı.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin eski Devlet Lideri ve son önderi Mihail Gorbaçov’un danışmanlığını yapan beş şahıstan biri olan Aytmatov, 1996’da Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafınca “kültür elçisi” sıfatıyla Kırgızistan’ın UNESCO temsilciliğine tayin edildi.
Cengiz Aytmatov, çalışmalarıyla 1985’te Hindistan Javaharlal Nehru Mükafatı, 1988’de Japonya Doğu İdeolojisi Enstitüsü Akademi Mükafatı, 1994’te Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Mükafatı, 1998’de Friedrich Rueckert Mükafatı ile 2004’te Alexender Men ve Leo Kopelev Ödülü’nün de ortalarında bulunduğu hayli sayıda mükafata layık görüldü.
Yapıtları yüzden çok lisana çeviri edilen ünlü edebiyatçı, 2008’de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başşehri Kazan’da ani böbrek rahatsızlığı geçirdi. Aytmatov, tedavi için gdolayıldüğü Almanya’da 10 Haziran 2008’de 79 yaşında hayatını kaybetti.
Birinci sefer 1975’te Türkiye’ye geldi
Aytmatov, 1970’te kaleme aldığı “Selvi Boylum Al Yazmalım” isimli romanıyla Türkiye’de tanındı. Kitaptan uyarlanan ve başrollerinde Kadir İnanır ile Türkan Şoray’ın rol aldığı tıpkı isimli sinema, Türk sinemasının klasikleri içinde yer aldı.
Türkiye’de yapıtları en hayli okunan yabancı edebiyatçılardan biri olan Aytmatov, birinci kere 1975’te Turan Ülkesi Edebiyatına Hizmet Ödülü’nü almak üzere Türkiye’ye geldi.
Cengiz Aytmatov, 1992’de İstanbul Sinema Günleri’ne katılmak ve 2007’de ise Türk Dünyası Mükafatı ile fahri doktora unvanını almak üzere iki kere daha İstanbul’u ziyaret etti.
Aytmatov ismine 1998’de Ankara’da memleketler arası bir bilgi şöleni düzenlendi, 2013’te ise Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başşehri aktiflikleri çerçevesinde Cengiz Aytmatov Bilgi Konutu açıldı.
Yapıtları
Cengiz Aytmatov, “Dişi Kurdun Rüyaları” ve “Elveda Gülsarı” romanlarında insanların yanı sıra hayvanların da psikolojisini anlatmış, romanlarında insani özellikler atfettiği kurt ve at üzere hayvanlara yer vererek bu hususta başarılı olmuş dünyadaki sayılı müelliflerden biri olarak tanınıyor.
Son romanı “Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı” isimli yapıtı 2007’de okuyucuyla buluşan Aytmatov’un 1956’da “Zorlu Geçit”,1958’de “Cemile”, 1962’de “İlk Öğretmenim”, 1963’te “Elveda Gülsarı” ve “Toprak Ana”, “Dağlar ve Steplerden Masallar”, 1964’te “Kızıl Elma”, 1970’te “Selvi Boylum Al Yazmalım”, 1973’te “Fuji-Yama”, “Beyaz Gemi”,1977’de “Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek”, 1980’de “Gün Olur Asra Bedel”, 1986’da “Dişi Kurdun Rüyaları”, 1988’de “Darağacı – Dişi Kurdun Rüyaları”, 1990’da “Cengiz Han’a Küsen Bulut”, 1995’te ise “Kassandra Damgası” isimli kitapları yayımlandı.
Kırgız edebiyatının yanı sıra Rus ve Türk edebiyatında da önde gelen isimlerden biri olan Aytmatov, “Beyaz Gemi”, “Cemile”, “Selvi Boylum Al Yazmalım”, “Gün Olur Asra Bedel”, “Cengiz Han’a Küsen Bulut”, “Elveda Gülsarı”, “Dişi Kurdun Rüyaları” ve “Toprak Ana” isimli unutulmaz çalışmalara imza attı.
Aytmatov, devlet adamı Törekul Aytmatov ile Tatar asıllı tiyatro sanatkarı ve öğretmen Nagima Aytmatov’un çocuğu olarak 12 Aralık 1928’de dünyaya geldi.
Kırgızistan’ın Talas bölgesinin Şeker köyünde doğan usta müellif, okul ömrüne 1935’te Rusçayı da öğrendiği Moskova’daki bir Sovyet okulunda başladı. Aytmatov’un babası, ailesini Şeker’e gönderdikten daha sonra 1937’de tutuklandı ve bir yıl daha sonra kurşuna dizildi.
Eğitimine, 1938’de taşındıkları Kirovskoye’deki Rus yatılı bölge okulunda devam eden muharrir, ailesinin geçim ıstırabı niçiniyle küçük yaşta çalışmaya başladı.
AYTMATOV’UN TÜM YAPITLARI KETEBE’DE
14 yaşında Rusça öğretmenliği yaptı
Cengiz Aytmatov, çabucak hemen 14 yaşındayken vergi tahsildarlığı, tarım makinelerinin sayımı, Rusça öğretmenliği üzere işlerde çalıştı.
İkinci Dünya Savaşı’ndan daha sonra 1946’da ailesiyle Cambul’a taşınan Aytmatov, Veteriner Teknik Okuluna girdi ve yüksek tahsilini 1953’te Bişkek’teki Tarım Enstitüsü’nde tamamladı.
Usta edebiyatçı, 1952’de kaleme aldığı “Gazeteci Cyuda” isimli hikayede, savaş daha sonrası açlık ve sefalet çeken Japon çocuklarının hayatlarını ele aldı.
Müelliflik mesleğine Moskova’da başlayan Aytmatov, 1956-1958 içinde Rusya’nın başşehri Moskova’daki Maksim Gorki Edebiyat Enstitüsünde eğitimine devam etti.
Kırgızistan’ın folklorik öykülerini çağdaş edebiyatla harmanlayan usta müellif, yapıtlarıyla 1957’de Sovyet Müellifler Birliği’ne kabul edildi, 1963’te ise Lenin Ödülü’ne layık görüldü.
2008’de Almanya’da vefat etti
Muharrir Aytmatov, edebi çalışmalarına ek olarak, Sovyetler Birliği Parlamentosunda milletvekili olarak da nazaranv yaptı.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin eski Devlet Lideri ve son önderi Mihail Gorbaçov’un danışmanlığını yapan beş şahıstan biri olan Aytmatov, 1996’da Kırgızistan Cumhurbaşkanı Askar Akayev tarafınca “kültür elçisi” sıfatıyla Kırgızistan’ın UNESCO temsilciliğine tayin edildi.
Cengiz Aytmatov, çalışmalarıyla 1985’te Hindistan Javaharlal Nehru Mükafatı, 1988’de Japonya Doğu İdeolojisi Enstitüsü Akademi Mükafatı, 1994’te Avusturya Avrupa Edebiyatı Devlet Mükafatı, 1998’de Friedrich Rueckert Mükafatı ile 2004’te Alexender Men ve Leo Kopelev Ödülü’nün de ortalarında bulunduğu hayli sayıda mükafata layık görüldü.
Yapıtları yüzden çok lisana çeviri edilen ünlü edebiyatçı, 2008’de Rus televizyon kanalının belgesel çekimleri için gittiği Tataristan’ın başşehri Kazan’da ani böbrek rahatsızlığı geçirdi. Aytmatov, tedavi için gdolayıldüğü Almanya’da 10 Haziran 2008’de 79 yaşında hayatını kaybetti.
Birinci sefer 1975’te Türkiye’ye geldi
Aytmatov, 1970’te kaleme aldığı “Selvi Boylum Al Yazmalım” isimli romanıyla Türkiye’de tanındı. Kitaptan uyarlanan ve başrollerinde Kadir İnanır ile Türkan Şoray’ın rol aldığı tıpkı isimli sinema, Türk sinemasının klasikleri içinde yer aldı.
Türkiye’de yapıtları en hayli okunan yabancı edebiyatçılardan biri olan Aytmatov, birinci kere 1975’te Turan Ülkesi Edebiyatına Hizmet Ödülü’nü almak üzere Türkiye’ye geldi.
Cengiz Aytmatov, 1992’de İstanbul Sinema Günleri’ne katılmak ve 2007’de ise Türk Dünyası Mükafatı ile fahri doktora unvanını almak üzere iki kere daha İstanbul’u ziyaret etti.
Aytmatov ismine 1998’de Ankara’da memleketler arası bir bilgi şöleni düzenlendi, 2013’te ise Eskişehir Türk Dünyası Kültür Başşehri aktiflikleri çerçevesinde Cengiz Aytmatov Bilgi Konutu açıldı.
Yapıtları
Cengiz Aytmatov, “Dişi Kurdun Rüyaları” ve “Elveda Gülsarı” romanlarında insanların yanı sıra hayvanların da psikolojisini anlatmış, romanlarında insani özellikler atfettiği kurt ve at üzere hayvanlara yer vererek bu hususta başarılı olmuş dünyadaki sayılı müelliflerden biri olarak tanınıyor.
Son romanı “Dağlar Devrildiğinde-Ebedi Nişanlı” isimli yapıtı 2007’de okuyucuyla buluşan Aytmatov’un 1956’da “Zorlu Geçit”,1958’de “Cemile”, 1962’de “İlk Öğretmenim”, 1963’te “Elveda Gülsarı” ve “Toprak Ana”, “Dağlar ve Steplerden Masallar”, 1964’te “Kızıl Elma”, 1970’te “Selvi Boylum Al Yazmalım”, 1973’te “Fuji-Yama”, “Beyaz Gemi”,1977’de “Deniz Kıyısında Koşan Ala Köpek”, 1980’de “Gün Olur Asra Bedel”, 1986’da “Dişi Kurdun Rüyaları”, 1988’de “Darağacı – Dişi Kurdun Rüyaları”, 1990’da “Cengiz Han’a Küsen Bulut”, 1995’te ise “Kassandra Damgası” isimli kitapları yayımlandı.