JoKeR
Active member
Kelamlı tarih sözünü bilerek kullanıyorum. Zira bu kitap, arşiv dokümanları, vadeli yayın taramaları ya da hatırat koleksiyonlarının uzun uzadıya tetkiki ile ortaya çıkmamış. İhtimam, kentin kitapçıları içinde bir şöhrete kavuşmuş kişi ya da aileleri daha epey dört ciltlik Bursa Kütüğü Ansiklopedisi’nden ve Musa Ataş’ın yapıtlarından istifade ile kaleme alıyor. Onun çalışmasını ise kelam konusu kitapçıların yeni nesil temsilcileri ve bunların yanlarında çalışan kimselerin anlattıkları zenginleştiriyor. Bu elbette, bugün hayatta olmayan Bursa kitapçıları için geçerli. 1980’lerden itibaren kitapçılıkla meşgul olanlarla şahsen görüşülmüş.
Kitabın birinci konuğu, Bursa Sahaflar Çarşısı simalarından mücellit, sahaf ve Melâmî Cavit Çemrek. Ağustos 1958’de çarşıyı küle döndüren yangın, Çemrek’in dükkânında başlıyor. daha sonraki kişiselyet ise Kitapçı soyadını taşıyan Ali Haydar. Bursa’da günlük gazete dağıtımını kuran isim. 1887’de kitap, kırtasiye ve gazete satıcılığı ile mesleğe başlıyor. İstanbul’dan Mudanya’ya vapurla gelen gazetelerin en geç öğlen saatlerinde Bursalılara nasıl ulaştırıldığı bu portre altında görülebilir. Uğur Ozan İtina, etkisi yüksek kitapçıları müstakil başlıklar altında tek tek ele alıyor. Birtakım kitapçıları da bir ortada bulunmalarına vesile olan çarşı isimleriyle anlatıyor. Müstakil yazılarda kitapçıyı kuran şahsın biyografisi, ticaret hayatı, dükkânının yeri/yerleri, çocukları ya da damatlarına bölüm kelam hususuysa onların biyografileri, yakın dostları, yanlarında çalışanların anlattıkları ile iş tutma ahlakı, mezar yerlerine kadar bir çerçeve tayin ediyor. Bu çerçeveyi canlı birer görünüme kavuşturan ise varlıklı evrak ve fotoğraf kullanması. Bir gün tarih olacaklarının ve yaptıkları işi ilgiyle okuyacak okurların olacağını bilmeden yaşayan insanların öyküleri bu materyal ile hayatiyet kazanıyor.
KİTAPÇILARA AĞIR İSTEK
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, Uğur Ozan İtina, Nilüfer Belediyesi Haziran 2021, 182 sayfa
Bu kitapçılarda çalışanların anlattıklarından çıkan müştereklikler de var. Kitapçılara ilgi çok ağır. Bu, kitap satışlarına yetişilemeyecek derecede neredeyse. Her çalışan kesinlikle İstanbul’a giderek sabaha karşı Cağaloğlu’nda MEB’in kitap satış yerinde sıraya giriyor. daha sonra özel yayıncılardan kitap tedarik edilerek kitaplar kamyonla Bursa’ya gönderiliyor. İhsan Şekercioğlu’nun Akın Kitabevi’nde çalışmış Mükremin Elmalı’nın (d. 1941) anlattıkları çok ilgi cazibeli. O da MEB’in kapısında gece vakti kuyruğa girenlerden. Aldığı kitabın ölçüsünü söylerken 10-15 bin tondan bahsetmesi muazzam bir hadise. Bir de “bayağı” bir kitapçı tezgâhtarı bulunmasına karşın “Bir kitap bizde yoksa üzülürdüm.” diyecek kadar hassas bir ahlaka sahip. Türkiye’nin hasar bırakan politik atmosferinde polislerin yasaklı kitap baskınları da meşhur. Elmalı, Ömer Seyfettin’in Bomba ve Halide Edib’in Ateşten Gömlek kitaplarını bile polisin topladığını söylüyor. Elmalı’nın anlattıklarını bilhassa tavsiye ediyorum. 12 Mart ve 12 Eylül periyotlarında kitapçıların yaşadıklarını görmek bakımından da bu eser bir kaynak kabul edilmeli. Sol kitaplar satıyor diye okul yönetimince yasaklanan Özşen Kitabevi’nden kitap alabilmek için Işıklar Askerî Lisesi öğrencilerinin dolmuş sürücülerinden ricacı olmaları ve bu biçimdece kitaba ulaşmaları yakın Türkiye tarihinin sosyolojik bir hadisesidir.
ÖDÜLLÜ BİR KİTAP
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, gazeteci, siyasetçi, asker Yılmaz Akkılıç (ö. 2010) ismine verilen Bursa Araştırmaları Ödülü’ne layık görülmüş. Bu kitap vesilesiyle Akkılıç’ın Adım Kitabevi’nin kurucusu olduğunu ve bir kitapçı olarak nasıl çalıştığını da okuyoruz. Akkılıç’ın bilhassa gazete ve dergicilik faaliyetleri ile Bursa araştırmaları özel bir dikkati hak ediyor. Bursa’nın büyük bir kıymeti haiz kitapçılarından biri de Mücahit Koca’nın kurduğu Sur. Yeşil’e çıkarken Türk-İslam Yapıtları Müzesi karşısında mütevazı bir dükkânı bu gayeyle işletir. 1987’de açılan kitabevi, o tarihlerde Necip Fazıl, Sezai Karakoç ve Topçu’nun kitaplarını okumak için İstanbul’a muhtaç okurun ilgisi ile karşılaşıyor. Bursa’da sağ görüşlü olup da kültür kitabı satan kitapçı yok. Sur, İslamî ve ulusal problemler etrafında yazılmış kültür ve edebiyat kitapları satmak prensibiyle hareket ediyor. Müdavimlerine nazaran Bursa’nın kıymetli kültür mahfillerinden biri olarak tarihe karıştığını söyleyebiliriz.
İhtimam, Bursa Kitapçılar Çarşısı’na farklı bir başlık açıyor ve burada ortalarında merhum Cahit Çollak’ın da olduğu bir hayli kitapçı ve yayıncının öyküsüne yer veriyor. Bir kısmı hâlâ dükkânlarının başında. İtina, ömrün yenidenı Yoktur başlığı ile Çollak’ı kitapta müstakilen anlatıyor. O, Bursa’nın olduğu kadar Dergâh Yayınları vasıtasıyla İstanbul’un da muhabbet duyduğu simalardan.
Bir diğer etraf, Burç Pasajı. Altıparmak’taki fakültenin Görükle’ye taşınması, 1990’ların sonunda buraya Zafer Plaza ismiyle bir AVM açılması Bursa’nın kültür hayatında yozlaşma olarak görülüyor. Bunu destekleyen sair sebepler sonunda 2010’larda pasajdaki kitapçılar da çözülüp dağılıyorlar. Buradaki kitapçıların öyküsü de kitabın bir diğer kısmı.
Kitapta Tuz Pazarı’nda stant açanlar da yer alıyor. Bunlar nispeten günümüze yakın 1960-70’lerde doğan kitapçılar. daha sonra pek birçok Okçular ya da Sönmez’de dükkân işletecekler. Her biri emektar lakin temsilci olmak bakımından Mecit Bilgin’in ismini hatırlatalım. Alım, kitapçılık yapmak yanında bölge gazetelerinde yazılar ve edebî metinler yayımlıyor. Mustafa Armağan’ın babası Rafet Armağan, hala Sönmez’de Eser Sahaf’ı işleten Sami Kaynar, Bursa’nın maruf, meşhur simalarından 1970 nesli şairlerinden Nevzat Çalıkuşu da (d. 1955) kitapçılığa evvel stantlar açarak başlamış. Kitapta, Çalıkuşu’na farklı bir yer ayrıldığını görüyoruz. Soyadı, Çalıkuşu romanından yadigâr. Yeni Nilüfer’i 12 sayı, İhsan Deniz’le bir arada İpek Dili’ni 13 sayı çıkarıyor. Evvel Tuğ, daha sonra Sanat Kitabevi’ni işletiyor.
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, daha bir epeyce Bursalı simayı bir ortaya getiriyor. Araştırmacılar için bu kitaptan hareketle yorumlanacak, yazılacak yer ve kişiselyetler olduğu söz edilmeli.
Kitabın birinci konuğu, Bursa Sahaflar Çarşısı simalarından mücellit, sahaf ve Melâmî Cavit Çemrek. Ağustos 1958’de çarşıyı küle döndüren yangın, Çemrek’in dükkânında başlıyor. daha sonraki kişiselyet ise Kitapçı soyadını taşıyan Ali Haydar. Bursa’da günlük gazete dağıtımını kuran isim. 1887’de kitap, kırtasiye ve gazete satıcılığı ile mesleğe başlıyor. İstanbul’dan Mudanya’ya vapurla gelen gazetelerin en geç öğlen saatlerinde Bursalılara nasıl ulaştırıldığı bu portre altında görülebilir. Uğur Ozan İtina, etkisi yüksek kitapçıları müstakil başlıklar altında tek tek ele alıyor. Birtakım kitapçıları da bir ortada bulunmalarına vesile olan çarşı isimleriyle anlatıyor. Müstakil yazılarda kitapçıyı kuran şahsın biyografisi, ticaret hayatı, dükkânının yeri/yerleri, çocukları ya da damatlarına bölüm kelam hususuysa onların biyografileri, yakın dostları, yanlarında çalışanların anlattıkları ile iş tutma ahlakı, mezar yerlerine kadar bir çerçeve tayin ediyor. Bu çerçeveyi canlı birer görünüme kavuşturan ise varlıklı evrak ve fotoğraf kullanması. Bir gün tarih olacaklarının ve yaptıkları işi ilgiyle okuyacak okurların olacağını bilmeden yaşayan insanların öyküleri bu materyal ile hayatiyet kazanıyor.
KİTAPÇILARA AĞIR İSTEK
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, Uğur Ozan İtina, Nilüfer Belediyesi Haziran 2021, 182 sayfa
Bu kitapçılarda çalışanların anlattıklarından çıkan müştereklikler de var. Kitapçılara ilgi çok ağır. Bu, kitap satışlarına yetişilemeyecek derecede neredeyse. Her çalışan kesinlikle İstanbul’a giderek sabaha karşı Cağaloğlu’nda MEB’in kitap satış yerinde sıraya giriyor. daha sonra özel yayıncılardan kitap tedarik edilerek kitaplar kamyonla Bursa’ya gönderiliyor. İhsan Şekercioğlu’nun Akın Kitabevi’nde çalışmış Mükremin Elmalı’nın (d. 1941) anlattıkları çok ilgi cazibeli. O da MEB’in kapısında gece vakti kuyruğa girenlerden. Aldığı kitabın ölçüsünü söylerken 10-15 bin tondan bahsetmesi muazzam bir hadise. Bir de “bayağı” bir kitapçı tezgâhtarı bulunmasına karşın “Bir kitap bizde yoksa üzülürdüm.” diyecek kadar hassas bir ahlaka sahip. Türkiye’nin hasar bırakan politik atmosferinde polislerin yasaklı kitap baskınları da meşhur. Elmalı, Ömer Seyfettin’in Bomba ve Halide Edib’in Ateşten Gömlek kitaplarını bile polisin topladığını söylüyor. Elmalı’nın anlattıklarını bilhassa tavsiye ediyorum. 12 Mart ve 12 Eylül periyotlarında kitapçıların yaşadıklarını görmek bakımından da bu eser bir kaynak kabul edilmeli. Sol kitaplar satıyor diye okul yönetimince yasaklanan Özşen Kitabevi’nden kitap alabilmek için Işıklar Askerî Lisesi öğrencilerinin dolmuş sürücülerinden ricacı olmaları ve bu biçimdece kitaba ulaşmaları yakın Türkiye tarihinin sosyolojik bir hadisesidir.
ÖDÜLLÜ BİR KİTAP
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, gazeteci, siyasetçi, asker Yılmaz Akkılıç (ö. 2010) ismine verilen Bursa Araştırmaları Ödülü’ne layık görülmüş. Bu kitap vesilesiyle Akkılıç’ın Adım Kitabevi’nin kurucusu olduğunu ve bir kitapçı olarak nasıl çalıştığını da okuyoruz. Akkılıç’ın bilhassa gazete ve dergicilik faaliyetleri ile Bursa araştırmaları özel bir dikkati hak ediyor. Bursa’nın büyük bir kıymeti haiz kitapçılarından biri de Mücahit Koca’nın kurduğu Sur. Yeşil’e çıkarken Türk-İslam Yapıtları Müzesi karşısında mütevazı bir dükkânı bu gayeyle işletir. 1987’de açılan kitabevi, o tarihlerde Necip Fazıl, Sezai Karakoç ve Topçu’nun kitaplarını okumak için İstanbul’a muhtaç okurun ilgisi ile karşılaşıyor. Bursa’da sağ görüşlü olup da kültür kitabı satan kitapçı yok. Sur, İslamî ve ulusal problemler etrafında yazılmış kültür ve edebiyat kitapları satmak prensibiyle hareket ediyor. Müdavimlerine nazaran Bursa’nın kıymetli kültür mahfillerinden biri olarak tarihe karıştığını söyleyebiliriz.
İhtimam, Bursa Kitapçılar Çarşısı’na farklı bir başlık açıyor ve burada ortalarında merhum Cahit Çollak’ın da olduğu bir hayli kitapçı ve yayıncının öyküsüne yer veriyor. Bir kısmı hâlâ dükkânlarının başında. İtina, ömrün yenidenı Yoktur başlığı ile Çollak’ı kitapta müstakilen anlatıyor. O, Bursa’nın olduğu kadar Dergâh Yayınları vasıtasıyla İstanbul’un da muhabbet duyduğu simalardan.
Bir diğer etraf, Burç Pasajı. Altıparmak’taki fakültenin Görükle’ye taşınması, 1990’ların sonunda buraya Zafer Plaza ismiyle bir AVM açılması Bursa’nın kültür hayatında yozlaşma olarak görülüyor. Bunu destekleyen sair sebepler sonunda 2010’larda pasajdaki kitapçılar da çözülüp dağılıyorlar. Buradaki kitapçıların öyküsü de kitabın bir diğer kısmı.
Kitapta Tuz Pazarı’nda stant açanlar da yer alıyor. Bunlar nispeten günümüze yakın 1960-70’lerde doğan kitapçılar. daha sonra pek birçok Okçular ya da Sönmez’de dükkân işletecekler. Her biri emektar lakin temsilci olmak bakımından Mecit Bilgin’in ismini hatırlatalım. Alım, kitapçılık yapmak yanında bölge gazetelerinde yazılar ve edebî metinler yayımlıyor. Mustafa Armağan’ın babası Rafet Armağan, hala Sönmez’de Eser Sahaf’ı işleten Sami Kaynar, Bursa’nın maruf, meşhur simalarından 1970 nesli şairlerinden Nevzat Çalıkuşu da (d. 1955) kitapçılığa evvel stantlar açarak başlamış. Kitapta, Çalıkuşu’na farklı bir yer ayrıldığını görüyoruz. Soyadı, Çalıkuşu romanından yadigâr. Yeni Nilüfer’i 12 sayı, İhsan Deniz’le bir arada İpek Dili’ni 13 sayı çıkarıyor. Evvel Tuğ, daha sonra Sanat Kitabevi’ni işletiyor.
Bursa’daki Kitapçıların Son Yüzyılı, daha bir epeyce Bursalı simayı bir ortaya getiriyor. Araştırmacılar için bu kitaptan hareketle yorumlanacak, yazılacak yer ve kişiselyetler olduğu söz edilmeli.