JoKeR
Active member
Mescitler Allah’ın konutudur. Bu yüzden Müslümanlar için son derece değerlidir. Çocuklar İslam diniyle birinci vakit içinderda mescitte tanışır. Burada gördükleri muamele onların bir ömür dinle bağlantısını de belirler. Bu yüzden de mescitler büyükler kadar çocukların dünyasında da kıymetli adreslerdir. Son senelerda sıkça tartışılan konulardan birisi mescitler oyun alanı mı yoksa ibadet alanı mı olduğu hususu. Bilhassa ramazan aylarında teravih için mescide gelen çocukların da yetişkinlerin de sayısı artmakta. Sayı arttıkça her Ramazan ayında çocuk ve cami konusu bir defa daha gündeme geliyor. Biz de bu hafta çocukların dini eğitimi konusunda akademik olarak çalışmalar imza atmış olan Bursa Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Din Eğitimi ve Anabilim Kısmı Lideri Prof.Dr. Mehmet Emin Ay’ın kapısını çaldık. Mescitlerde çocuğun eğitimi nasıl olmalı, cami adabı nasıl anlatılmalı diye sorduk. Buyrun.
– Mescitler müslümanlar için ne mana teşkil eder? Mescitlerin değeri hakkında neler söylenebilir?
Evvel dilerseniz cami sözü üzerinde duralım. İslam kültüründe daha fazla “mescid” sözüyle tabir edilen ve insanların namaz kılmak için secde ettikleri yer manasındaki mabedler, bizim kültürümüzde “cami” olarak bilinir ve asırlardır bu biçimdece zikredilir. bir daha kültürümüzde daha çok beş vakit namazların edildiği küçük mabedler için mescid sözü kullanılır.
Cami, söz itibariyle “cem eden, bir ortaya toplayan” demektir. Aslında bu sözün, Allah Teâlâ’nın Esmâül-Hüsnâ olarak bildiğimiz o en hoş isimlerinden biri olan el-Câmi’ (c.c.) ismiyle de alakası vardır. Çünkü Allah Teâlâ hem bu dünyada birebir vakitte mahşer gününde tüm insanları bir ortaya toplayacak kudretin sahibidir. Bu sınırsız kudretiyle Arefe gününde tüm hacı adayı müminleri Arafat Vadisinde bir yerde topladığı üzere, mahşer gününde de tüm insanlığı bir ortaya toplayacaktır. İşte cami de kadın-erkek, yaşlı-genç, zengin-fakir, amir-memur… her bölümden insanı bir ortaya toplayan bir kudsî yerdir. Kudsî diyoruz zira bir hadis-i şerifte söz edildiği üzere “Allah’ın isminin anıldığı bu yerler, meleklerin, semanın katlarından seyrettikleri yerlerdir. Mescidler, ışığın semaya yükselerek dikkat çektiği kandil misali yerlerdir ve yeryüzünde Allah’a en hayli şirin gelen yerler, mescidlerdir.” ötürüsıyla Allah’ın bu biçimdesine kıymet verdiği mescitlerimiz bizler için de çok yüksek derecede değerlidir, pahalıdır. Şu mısralarda sanırım bu hakikat en veciz biçimiyle anlatılmaktadır:
Allah’a giden yollar, mescitlerden geçiyor.
Mevlâ kullarını secdelerde seçiyor…
Her şey gizli şu iki cümlede:
Yoktur mevt, Allah Allah diyene…
Canım kurban olsun,
başı secdede.
İki büklüm Allah Allah diyene…
Prof. Dr. Mehmet Emin Ay
MÜSLÜMAN MÜSLÜMANI RAHATSIZ ETMEMELİ
– Müslümanların ibadethanesi olan mescitlerde uyulması gereken adap kuralları nelerdir? Mescitte bulunurken nelere dikkat etmeli?
Mescid’in secde edilen yer olduğunu biraz evvel söz ettik. Secde ânı ise bir kulun Rabbine en yakın olduğu vakittir. Büyük bir makamda iken bizim o makamın sahibine hürmeten nasıl diğer bir şeyle meşgul olmamamız bizden beklenen bir sorumluluk şuuru ise, birebir biçimde diğerini da bu sorumluluğunu yerine getirmekten alıkoymamak da üzerimizde bir yükümlülüktür. İşte her bir Müslüman, kendisi üzere konuk olan Allah’ın kullarını, fizikî ve ruhsal olarak rahatsız edici her bir davranıştan kaçınmalı, bu şuurla davranışlarını denetim etmelidir. Din kardeşi olan her bir Müslümanı ne sesiyle ne de nefesiyle rahatsız etmemeli, bundan muhakkak kaçınmalıdır. Bu bağlamda yüksek sesle konuşmamalı, ağız ve diş paklığı başta olmak üzere vücudu paklığına (elbise, çorap) titizlik gösterip oburunu bu konularda rencide etmemelidir. Boş bulduğu yere oturmalı, ön safa geçmek kanısıyla insanlara eziyet vermemelidir. Dünya işlerine ilişkin hususları konuşmaktan, beşerlerle münakaşa etmekten de kaçınmalıdır. Zira Peygamberimiz bunun yanlış bir davranış olduğunu söz etmiş ve mabedlerin ibadet için ve Allah’ı anmak için olduğunu vurgulamıştır. Paklığı “dinin yarısı” olarak kabul eden İslam dininin mabedlerinin paklığına katkıda bulunmak da bu bahiste paklığa itina göstermek de bir daha cami adabındandır, denilir kitaplarımızda…
ÇOCUKLARA TATLI LİSANLA ANLATILMALI
– Özellikle son senelerda mescitlerde ortaya çıkan ve medyaya da yansıyan kimi imgeler var. kimi vakit mescitte top oynayan çocukları, kimi vakit ellerinde akıllı telefonlarla cami ortasında dolaşan gençleri, mescitlerin içine salınmış kedileri görüyoruz. Bu imajlar vakit zaman cami cemaatinin şikayetlerine yol açıyor. Bu durumları nasıl değerlendiriyorsunuz. Bu hususta nelere dikkat edilmeli?
Doğrusu bu hususta bir baş karışıklığının olduğunu düşünüyorum. Akademik çalışma alanım olduğu için beni direkt ilgilendiren bir mevzu olması hasebiyle ben de kimi durumlardan şikayetçiyim. Dilerseniz hususa etraflıca bakarak sonuca ulaşmaya çalışalım.
Bir sefer yeni yetişen kuşağın mescide âşina, mescitle barışık bir kuşak olması, anne babalar başta olmak üzere her birimizin üzerine bir görevdir. ötürüsıyla anne baba çocuğunun elinden tutarak küçük yaştan itibaren onu mescide götürmek mecburiyetindedir. Bu sorumluluğu öteki hiç bir kimseye devredemez. Başta mescitteki din bakılırsavlileri olmak üzere caminin cemaati de Allah’ın konutuna konuk olarak gelmiş olan bu küçük müminleri sevmeli, kıldıkları namazın tahminen onun hürmetine kabul olacağını düşünmeli, onların gönlünü sözün tam manasıyla beğenilen tutmalıdır. kimi vakit bilemeden yaptığı yanılgı ve kusurları müsamaha ile karşılamalıdır. Her bir çocuk ya da genç mescide geldiği için keyifli olmalı, sevinç duymalı ve onun bu mutluluğunda cami vazifelilerinin ve cemaatin de manidar bir katkısı bulunmalıdır. Buraya kadar anlattıklarımız kesinlikle bize düşen ortak görevlerdir. Lakin bundan daha sonrasında hassasiyet göstermemiz gereken öbür durumlar da vardır ki bu durumlar birtakım şikayetlere de sebep teşkil etmektedir. Pekala nedir bunlar? Sizin de sorunuzda söz ettiğiniz üzere, mescitte top oynanması, kedi beslenmesi ya da çocukların namaz kılınırken kendi ortalarında ikili-üçlü kümeler halinde sesli bir biçimde oyun oynamaları… işte bunlar kanaatimce tahlil bekleyen bir din eğitimi sıkıntısıdır. Zira bu sorun, çocukları mescide alıştırmak/ısındırmak emeliyle onlara gösterilmesi gereken ilgi ve müsamahanın ölçüsünün kaçması sıkıntısıdır. Bendeniz burada evvela anne babaların sorumlu olduğunu ve bu sorumluluklarını yerine getirmediklerini düşünüyorum. Bir çocuk yaptığı davranışın yanlış olduğunu bilemez. “Çocuk çocukluğunu yapar” diye bir kelam vardır. Ona, davranışlarının gerçek ya da yanlış olduğunu öğretecek olan evvela anne babasıdır. Cami adabını anne babasından öğrenme imkanı bulamayan bir çocuk korkarız ki bunu öteki bir yerden de öğrenemeyecektir. Dahası yaşı ilerledikçe yanılgılarını gideremeyen çocukların bu durumuna reaksiyon gösteren cemaat ile müsabakası maalesef mescitten ve dinden soğumasına da niçiniyet verebilecektir. Bu sebeple her hususta olduğu üzere cami içi ömrümüzde da hiç kimse için “sınırsız özgürlük” kelam konusu olamaz, olmamalıdır, gözbebeğimiz sevgili yavrularımız için bile…
– Mescitler müslümanlar için ne mana teşkil eder? Mescitlerin değeri hakkında neler söylenebilir?
Evvel dilerseniz cami sözü üzerinde duralım. İslam kültüründe daha fazla “mescid” sözüyle tabir edilen ve insanların namaz kılmak için secde ettikleri yer manasındaki mabedler, bizim kültürümüzde “cami” olarak bilinir ve asırlardır bu biçimdece zikredilir. bir daha kültürümüzde daha çok beş vakit namazların edildiği küçük mabedler için mescid sözü kullanılır.
Cami, söz itibariyle “cem eden, bir ortaya toplayan” demektir. Aslında bu sözün, Allah Teâlâ’nın Esmâül-Hüsnâ olarak bildiğimiz o en hoş isimlerinden biri olan el-Câmi’ (c.c.) ismiyle de alakası vardır. Çünkü Allah Teâlâ hem bu dünyada birebir vakitte mahşer gününde tüm insanları bir ortaya toplayacak kudretin sahibidir. Bu sınırsız kudretiyle Arefe gününde tüm hacı adayı müminleri Arafat Vadisinde bir yerde topladığı üzere, mahşer gününde de tüm insanlığı bir ortaya toplayacaktır. İşte cami de kadın-erkek, yaşlı-genç, zengin-fakir, amir-memur… her bölümden insanı bir ortaya toplayan bir kudsî yerdir. Kudsî diyoruz zira bir hadis-i şerifte söz edildiği üzere “Allah’ın isminin anıldığı bu yerler, meleklerin, semanın katlarından seyrettikleri yerlerdir. Mescidler, ışığın semaya yükselerek dikkat çektiği kandil misali yerlerdir ve yeryüzünde Allah’a en hayli şirin gelen yerler, mescidlerdir.” ötürüsıyla Allah’ın bu biçimdesine kıymet verdiği mescitlerimiz bizler için de çok yüksek derecede değerlidir, pahalıdır. Şu mısralarda sanırım bu hakikat en veciz biçimiyle anlatılmaktadır:
Allah’a giden yollar, mescitlerden geçiyor.
Mevlâ kullarını secdelerde seçiyor…
Her şey gizli şu iki cümlede:
Yoktur mevt, Allah Allah diyene…
Canım kurban olsun,
başı secdede.
İki büklüm Allah Allah diyene…
Prof. Dr. Mehmet Emin Ay
MÜSLÜMAN MÜSLÜMANI RAHATSIZ ETMEMELİ
– Müslümanların ibadethanesi olan mescitlerde uyulması gereken adap kuralları nelerdir? Mescitte bulunurken nelere dikkat etmeli?
Mescid’in secde edilen yer olduğunu biraz evvel söz ettik. Secde ânı ise bir kulun Rabbine en yakın olduğu vakittir. Büyük bir makamda iken bizim o makamın sahibine hürmeten nasıl diğer bir şeyle meşgul olmamamız bizden beklenen bir sorumluluk şuuru ise, birebir biçimde diğerini da bu sorumluluğunu yerine getirmekten alıkoymamak da üzerimizde bir yükümlülüktür. İşte her bir Müslüman, kendisi üzere konuk olan Allah’ın kullarını, fizikî ve ruhsal olarak rahatsız edici her bir davranıştan kaçınmalı, bu şuurla davranışlarını denetim etmelidir. Din kardeşi olan her bir Müslümanı ne sesiyle ne de nefesiyle rahatsız etmemeli, bundan muhakkak kaçınmalıdır. Bu bağlamda yüksek sesle konuşmamalı, ağız ve diş paklığı başta olmak üzere vücudu paklığına (elbise, çorap) titizlik gösterip oburunu bu konularda rencide etmemelidir. Boş bulduğu yere oturmalı, ön safa geçmek kanısıyla insanlara eziyet vermemelidir. Dünya işlerine ilişkin hususları konuşmaktan, beşerlerle münakaşa etmekten de kaçınmalıdır. Zira Peygamberimiz bunun yanlış bir davranış olduğunu söz etmiş ve mabedlerin ibadet için ve Allah’ı anmak için olduğunu vurgulamıştır. Paklığı “dinin yarısı” olarak kabul eden İslam dininin mabedlerinin paklığına katkıda bulunmak da bu bahiste paklığa itina göstermek de bir daha cami adabındandır, denilir kitaplarımızda…
ÇOCUKLARA TATLI LİSANLA ANLATILMALI
– Özellikle son senelerda mescitlerde ortaya çıkan ve medyaya da yansıyan kimi imgeler var. kimi vakit mescitte top oynayan çocukları, kimi vakit ellerinde akıllı telefonlarla cami ortasında dolaşan gençleri, mescitlerin içine salınmış kedileri görüyoruz. Bu imajlar vakit zaman cami cemaatinin şikayetlerine yol açıyor. Bu durumları nasıl değerlendiriyorsunuz. Bu hususta nelere dikkat edilmeli?
Doğrusu bu hususta bir baş karışıklığının olduğunu düşünüyorum. Akademik çalışma alanım olduğu için beni direkt ilgilendiren bir mevzu olması hasebiyle ben de kimi durumlardan şikayetçiyim. Dilerseniz hususa etraflıca bakarak sonuca ulaşmaya çalışalım.
Bir sefer yeni yetişen kuşağın mescide âşina, mescitle barışık bir kuşak olması, anne babalar başta olmak üzere her birimizin üzerine bir görevdir. ötürüsıyla anne baba çocuğunun elinden tutarak küçük yaştan itibaren onu mescide götürmek mecburiyetindedir. Bu sorumluluğu öteki hiç bir kimseye devredemez. Başta mescitteki din bakılırsavlileri olmak üzere caminin cemaati de Allah’ın konutuna konuk olarak gelmiş olan bu küçük müminleri sevmeli, kıldıkları namazın tahminen onun hürmetine kabul olacağını düşünmeli, onların gönlünü sözün tam manasıyla beğenilen tutmalıdır. kimi vakit bilemeden yaptığı yanılgı ve kusurları müsamaha ile karşılamalıdır. Her bir çocuk ya da genç mescide geldiği için keyifli olmalı, sevinç duymalı ve onun bu mutluluğunda cami vazifelilerinin ve cemaatin de manidar bir katkısı bulunmalıdır. Buraya kadar anlattıklarımız kesinlikle bize düşen ortak görevlerdir. Lakin bundan daha sonrasında hassasiyet göstermemiz gereken öbür durumlar da vardır ki bu durumlar birtakım şikayetlere de sebep teşkil etmektedir. Pekala nedir bunlar? Sizin de sorunuzda söz ettiğiniz üzere, mescitte top oynanması, kedi beslenmesi ya da çocukların namaz kılınırken kendi ortalarında ikili-üçlü kümeler halinde sesli bir biçimde oyun oynamaları… işte bunlar kanaatimce tahlil bekleyen bir din eğitimi sıkıntısıdır. Zira bu sorun, çocukları mescide alıştırmak/ısındırmak emeliyle onlara gösterilmesi gereken ilgi ve müsamahanın ölçüsünün kaçması sıkıntısıdır. Bendeniz burada evvela anne babaların sorumlu olduğunu ve bu sorumluluklarını yerine getirmediklerini düşünüyorum. Bir çocuk yaptığı davranışın yanlış olduğunu bilemez. “Çocuk çocukluğunu yapar” diye bir kelam vardır. Ona, davranışlarının gerçek ya da yanlış olduğunu öğretecek olan evvela anne babasıdır. Cami adabını anne babasından öğrenme imkanı bulamayan bir çocuk korkarız ki bunu öteki bir yerden de öğrenemeyecektir. Dahası yaşı ilerledikçe yanılgılarını gideremeyen çocukların bu durumuna reaksiyon gösteren cemaat ile müsabakası maalesef mescitten ve dinden soğumasına da niçiniyet verebilecektir. Bu sebeple her hususta olduğu üzere cami içi ömrümüzde da hiç kimse için “sınırsız özgürlük” kelam konusu olamaz, olmamalıdır, gözbebeğimiz sevgili yavrularımız için bile…