JoKeR
Active member
KAMİL EŞFAK BERKİ
İbrahim Baz’dan Cudî dağının Tufandan bugüne romanı. Ömer ve Halil Darülfünûn’da tanışırlar. 1920’de Ulusal Çaba başlayınca son sınıf yarıda kalmıştır. Kırk yıl birbirlerini görmüyorlar. Çoban Halil Cudi’de Sefine Festivali’ne davet eder Ömer’i (1960). Sefine gemi demektir ve Nuh’un Gemisi’ne bir göndermedir. Halil mektuplarında Cudi’yi bir sevgili üzere anlatır Ömer’e. Uzun soluklu bir anlatı akışı görüyoruz bu kitapta.
RUH HALLERİ / YERLER
Cudi, İbrahim Baz, Ketebe Yayınları 2021, 248 sayfa
“Şeyh Şeyda’nın ismi geçince Hamid heyecanlanacak; kamyon da sevinecek. Cudi, sırt üstü yatmış bir insan üzere. Anlatıda bir mantık örgüsü başlatan cümle: “Bilesiniz ki Cudi dağı, Hz. Nuh’un duasının yanıtıdır.”
Heştan köyü, Nuh’la bir arada inen 80 kişinin yeni vatanları. Yeni hayat oradan başlayacaktır.
Tevrat’ta “Gemi Ararat dağına oturdu” denmişken, Kur’an’da “dağların en cömerdi olan Cudi’ye oturdu” bilgisi bulunuyor. Elmalı tefsiri çok detaylıdır. Anlarız ki, Son Vahiy yanlışlığı önlemek için, Cudi’nin ismini vermiş gerçekten. Türkiye’de yüz yıldan beri Nuh’un Gemisi’nin Ağrı Dağı’na oturduğu, Batı ülkelerince tez edilip duruyor. Kur’an’da bir metafor var fakat; “Dağların en cömerdi olan” Cudi. Cud Arapça cömert manasındadır. Bu, Gemi’yi delecek bir çıkıntısı olmayacak bir düzlük demektir. Cizre, Silopi ve Şırnak içinde; çıkılsın Cudi’ye hele. Roman da bunun sıkıntısını yüklenmiş işte. Kitapta anlatıcı ben coşkulu bir akış sağlamıştır.
AĞRI DAĞI – CUDÎ DAĞI
Bilim insanları detaylı incelemeler ortaya koymuşlardır. Bilhassa Prof. Hikmet Tanyu Diyanet İslâm Ansiklopedisi’nde okur karşısına güçlü materyal çıkarmıştır.
birinci vakit içinderda sürpriz bir karşılaştırma: “Bu dağa, Ermeniler ‘Massis’ yahut ‘Masik’ derken, yalnızca Avrupa ve Amerika coğrafyacıları Ararat demektedirler” (DİA, Ağrı Dağı). Yaklaşık yüz yıldır Ermeniler içinde da Ararat denilmektedir.
Prof. Hikmet Tanyu’nun mevzu bağlamında daha ileri bir tarihî realiteyi bakışlara sunuşu da var. Ararat isminin günümüzde Ağrı ismine dönüşmesi de bir serüven içerir. Bu dağın geleneklerde farklı isimlendirilmeleri bulunmalıdır. Yakut lisanında “Ağr”, Selçuklu Türklerinde “Eğri”, kimi vakit de “Ağır Dağ” denilmekteydi. Araplarda ise Büyük Ağrı’ya Cebelü’l-hâris, Küçük Ağrı’ya Cebelü’l-huveyris diye isim koymuşlardır.
Hikmet Tanyu dinler tarihi profesörü olarak tarihî coğrafya bilgilerini de ihmal etmez, güçlü bir serimleme sunar.
Babil’li alım rahip Berassos’un tarihinde Gemi’nin Urmiye [Urumiah] cihetinde Musul’un kuzeydoğusundaki Kurt dağı üzerine oturduğu yazılıdır (Jewish Encyclopedia, II, 74.C.F.K). Öte yandan, Tekvin 8/4’ün Ârâmice ve Süryânice çevirilerinde: Gemi’nin üzerine oturduğu yer için Cinse Kardu (Ture: dağ) olarak zikredilir ki burası Van gölünün güneydoğusundaki dağlardır. (Tikva S. Fryme Ejd, III, 290). Tanyu, Süryani yorumcuların görüşlerini de verir: “Ture Kardu, Kur’an’da da Gemi’nin indiği dağ olarak gösterilen (bk. Hûd mühleti, 11/14) Cûdi dağıdır. Tanyu bu bilgiyi Süryani ruhbanlarından Aziz Günel’in Türk Süryaniler Tarihi kitabından (Diyarbakır, 1970) almıştır.
Cûdi dağı hakkında daha geniş bilgi Prof. Tanyu’nun (Cûdi dağı, DİA) hususundadır. Şaşırtan kaynaklar veren bu yazı buraya sığmayacak kadar uzundur. Ülke çapında ve ruhunda fevkalade bedelli bir bahis yerli ilgiyi hak eder. Amerikalılar ilgileniyorlar, lakin tarih ve Hakikat açısından bir hassasiyete ulaşamadılar bir türlü.
1937’DEKİ İNCELEMELER
Tanyu: “1937’de Binbaşı Cevdet Sunay, on beş subay ve elli erle bir arada Ağrı dağının doruğuna ulaşmıştır. Bu heyet, tezlerin tersine, Nuh’un gemisinin enkazına rastlamamıştır.”
ROMANIN BOYUTLARI
Cudî tarihî roman niteliğini aşan coşkun bir anlatıdır. İç içe dönüşlerle, çağdaş bir roman diyebiliriz ona. Dramatik bir metin; tarihî bir tabanı, bir de şimdiki vakit duyarlıklarıyla ağır, sürükleyici bir ses, dahası Tufan ve Hz. Nuh’a odaklanan bir kalp çarpıyor: Bu kalbin manevî odağı demek olan Süveyda, romana farklı bir buut kazandırmış. Muharririn üslubundaki manevi seyahat lezzeti veren söyleyişler bizi alıp götürmekte.
Evliya Çelebi’de, Gemi’den kereste modülleri müşahedesini okuruz. On yıl kadar evvel, seyahatte söyleştiğimiz genç bir Cizreli de “hâlâ bulunabiliyor” demişti. Ne dersiniz: Karbon 14 testinde geç kalınmasa! Tufan’dan bugüne geçen asırların sayısı malûm olur. Bu da bir arkeoloji değil mi efendiler?
Tanyu’nun dediği üzere: “Yabancıların Nuh’un gemisinin Ağrı dağında olduğuna dair ısrarlı tezleri, turistik ve sportif görünümlü de olsa onlarca gerçekleştirilen kimi tırmanışların Ağrı dağına yönelik birtakım siyasi, stratejik ve dinî emellerle ilişkili olduğunu düşündürmektedir.”
İlmi datalar ışığında yabancıların mevzuyu, özüne hürmet ile görmeleri beklenir. Gerçekten, son Noah sinemasında, senaryoda Kur’an’da mevcut detaylardan yararlanıldığını gördük. Senarist İbrahim Hakkı, Elmalı’nın Kur’an tefsirinden yararlanmıştı.
Bu roman lokal duyarlık ile Tufan üzere bütün insanlığın malı bir mucizeyi sorumluluk duygusu ortasında taşıyan bir roman olmuş. Sayın İbrahim Baz’ı kutluyoruz.
İbrahim Baz’dan Cudî dağının Tufandan bugüne romanı. Ömer ve Halil Darülfünûn’da tanışırlar. 1920’de Ulusal Çaba başlayınca son sınıf yarıda kalmıştır. Kırk yıl birbirlerini görmüyorlar. Çoban Halil Cudi’de Sefine Festivali’ne davet eder Ömer’i (1960). Sefine gemi demektir ve Nuh’un Gemisi’ne bir göndermedir. Halil mektuplarında Cudi’yi bir sevgili üzere anlatır Ömer’e. Uzun soluklu bir anlatı akışı görüyoruz bu kitapta.
RUH HALLERİ / YERLER
Cudi, İbrahim Baz, Ketebe Yayınları 2021, 248 sayfa
“Şeyh Şeyda’nın ismi geçince Hamid heyecanlanacak; kamyon da sevinecek. Cudi, sırt üstü yatmış bir insan üzere. Anlatıda bir mantık örgüsü başlatan cümle: “Bilesiniz ki Cudi dağı, Hz. Nuh’un duasının yanıtıdır.”
Heştan köyü, Nuh’la bir arada inen 80 kişinin yeni vatanları. Yeni hayat oradan başlayacaktır.
Tevrat’ta “Gemi Ararat dağına oturdu” denmişken, Kur’an’da “dağların en cömerdi olan Cudi’ye oturdu” bilgisi bulunuyor. Elmalı tefsiri çok detaylıdır. Anlarız ki, Son Vahiy yanlışlığı önlemek için, Cudi’nin ismini vermiş gerçekten. Türkiye’de yüz yıldan beri Nuh’un Gemisi’nin Ağrı Dağı’na oturduğu, Batı ülkelerince tez edilip duruyor. Kur’an’da bir metafor var fakat; “Dağların en cömerdi olan” Cudi. Cud Arapça cömert manasındadır. Bu, Gemi’yi delecek bir çıkıntısı olmayacak bir düzlük demektir. Cizre, Silopi ve Şırnak içinde; çıkılsın Cudi’ye hele. Roman da bunun sıkıntısını yüklenmiş işte. Kitapta anlatıcı ben coşkulu bir akış sağlamıştır.
AĞRI DAĞI – CUDÎ DAĞI
Bilim insanları detaylı incelemeler ortaya koymuşlardır. Bilhassa Prof. Hikmet Tanyu Diyanet İslâm Ansiklopedisi’nde okur karşısına güçlü materyal çıkarmıştır.
birinci vakit içinderda sürpriz bir karşılaştırma: “Bu dağa, Ermeniler ‘Massis’ yahut ‘Masik’ derken, yalnızca Avrupa ve Amerika coğrafyacıları Ararat demektedirler” (DİA, Ağrı Dağı). Yaklaşık yüz yıldır Ermeniler içinde da Ararat denilmektedir.
Prof. Hikmet Tanyu’nun mevzu bağlamında daha ileri bir tarihî realiteyi bakışlara sunuşu da var. Ararat isminin günümüzde Ağrı ismine dönüşmesi de bir serüven içerir. Bu dağın geleneklerde farklı isimlendirilmeleri bulunmalıdır. Yakut lisanında “Ağr”, Selçuklu Türklerinde “Eğri”, kimi vakit de “Ağır Dağ” denilmekteydi. Araplarda ise Büyük Ağrı’ya Cebelü’l-hâris, Küçük Ağrı’ya Cebelü’l-huveyris diye isim koymuşlardır.
Hikmet Tanyu dinler tarihi profesörü olarak tarihî coğrafya bilgilerini de ihmal etmez, güçlü bir serimleme sunar.
Babil’li alım rahip Berassos’un tarihinde Gemi’nin Urmiye [Urumiah] cihetinde Musul’un kuzeydoğusundaki Kurt dağı üzerine oturduğu yazılıdır (Jewish Encyclopedia, II, 74.C.F.K). Öte yandan, Tekvin 8/4’ün Ârâmice ve Süryânice çevirilerinde: Gemi’nin üzerine oturduğu yer için Cinse Kardu (Ture: dağ) olarak zikredilir ki burası Van gölünün güneydoğusundaki dağlardır. (Tikva S. Fryme Ejd, III, 290). Tanyu, Süryani yorumcuların görüşlerini de verir: “Ture Kardu, Kur’an’da da Gemi’nin indiği dağ olarak gösterilen (bk. Hûd mühleti, 11/14) Cûdi dağıdır. Tanyu bu bilgiyi Süryani ruhbanlarından Aziz Günel’in Türk Süryaniler Tarihi kitabından (Diyarbakır, 1970) almıştır.
Cûdi dağı hakkında daha geniş bilgi Prof. Tanyu’nun (Cûdi dağı, DİA) hususundadır. Şaşırtan kaynaklar veren bu yazı buraya sığmayacak kadar uzundur. Ülke çapında ve ruhunda fevkalade bedelli bir bahis yerli ilgiyi hak eder. Amerikalılar ilgileniyorlar, lakin tarih ve Hakikat açısından bir hassasiyete ulaşamadılar bir türlü.
1937’DEKİ İNCELEMELER
Tanyu: “1937’de Binbaşı Cevdet Sunay, on beş subay ve elli erle bir arada Ağrı dağının doruğuna ulaşmıştır. Bu heyet, tezlerin tersine, Nuh’un gemisinin enkazına rastlamamıştır.”
ROMANIN BOYUTLARI
Cudî tarihî roman niteliğini aşan coşkun bir anlatıdır. İç içe dönüşlerle, çağdaş bir roman diyebiliriz ona. Dramatik bir metin; tarihî bir tabanı, bir de şimdiki vakit duyarlıklarıyla ağır, sürükleyici bir ses, dahası Tufan ve Hz. Nuh’a odaklanan bir kalp çarpıyor: Bu kalbin manevî odağı demek olan Süveyda, romana farklı bir buut kazandırmış. Muharririn üslubundaki manevi seyahat lezzeti veren söyleyişler bizi alıp götürmekte.
Evliya Çelebi’de, Gemi’den kereste modülleri müşahedesini okuruz. On yıl kadar evvel, seyahatte söyleştiğimiz genç bir Cizreli de “hâlâ bulunabiliyor” demişti. Ne dersiniz: Karbon 14 testinde geç kalınmasa! Tufan’dan bugüne geçen asırların sayısı malûm olur. Bu da bir arkeoloji değil mi efendiler?
Tanyu’nun dediği üzere: “Yabancıların Nuh’un gemisinin Ağrı dağında olduğuna dair ısrarlı tezleri, turistik ve sportif görünümlü de olsa onlarca gerçekleştirilen kimi tırmanışların Ağrı dağına yönelik birtakım siyasi, stratejik ve dinî emellerle ilişkili olduğunu düşündürmektedir.”
İlmi datalar ışığında yabancıların mevzuyu, özüne hürmet ile görmeleri beklenir. Gerçekten, son Noah sinemasında, senaryoda Kur’an’da mevcut detaylardan yararlanıldığını gördük. Senarist İbrahim Hakkı, Elmalı’nın Kur’an tefsirinden yararlanmıştı.
Bu roman lokal duyarlık ile Tufan üzere bütün insanlığın malı bir mucizeyi sorumluluk duygusu ortasında taşıyan bir roman olmuş. Sayın İbrahim Baz’ı kutluyoruz.