Danıştay 10. Daire, basın meslek örgütlerinden üçünün gazetecilerin turkuaz basın kartı almasını zorlaştıran kararların iptali için açtığı davada karar verdi. Yönetmelik değişikliğinin yürütmesi ikiye karşı üç oy ile durduruldu.
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, gazetecilerin turkuaz basın kartı almasını düzenleyen Basın Kartı Yönetmeliği’nde değişiklik yapmıştı. Yönetmelik değişikliğiyle “sigorta primlerinin çalışma mevzuatı asıllarına uygun olarak yatırılmış olması” ibaresinin yerine “mücbir sebepler haricinde bir aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” ibaresinin yanında “hata işlemek emeliyle örgüt kurmak, üyesi olmak yahut yardım etmek”, “hedef gösterme, teşvik etme, legal gösterme, övme”, “Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yol ve tavırlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek biçimde faaliyette bulunması” üzere tabirler eklenmişti.
Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Türkiye Foto Muhabirleri Derneği (FMD) ; bu değişikliğin basın kartı verilmesinde “keyfiyete yol açtığını” ve “hukuka ters olduğunu” ileri sürerek, yönetmelikteki 11 hususu ile İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin bir bendinin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle Danıştay’da dava açmıştı.
Bağlantı Başkanlığı: İşsizlikte direkt basın kartının iptalinin kelam konusu değil
Danıştay’a savunma veren Cumhurbaşkanlığı İrtibat Bakanlığı, “Belli kimi kabahatlerden karar giymiş bireylerin kartı alamaması işin tabiatı. Basın kartı sahibinin orta vermeksizin çalışması gerek. İşsizlik durumunda hür basın kartı düzenleniyor, ötürüsıyla işsizlik durumunda direkt basın kartının iptalinin kelam konusu değil” savunmasını verdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına da işaret eden Bağlantı Başkanlığı’nın savunması şöyleki:
“Haberlerde ve olayların yorumunda gerçeklerden saptırma, çarpıtma yahut kısaltma yoluyla gayeli olarak ayrılınamaz. Doğruluğu kuşku uyandırabilen ve araştırılması gazetecilik imkânları ortasında bulunan haberler, araştırılıp doğruluğuna emin olunmadan yayınlanamaz. AİHM kararlarında da gazetecilik nazaranvi yerine getirilirken gazetecilik etiği prensiplerine dikkat edilmesi gerek.”
Üç üye “yetkisi yok” dedi
Danıştay 10. Daire, yönetmelik değişikliğinin yürütmesini ikiye karşı üç oy ile durdurdu.
Danıştay 10. Daire Lideri Yılmaz Akçil ve üye Hamdi Şenler ise karşı oy kullandı. Daire’nin aldığı yürütmeyi durdurma sonucunda Bağlantı Başkanlığı’nın basın kartını kimlere verileceğini düzenleme yetkisi olmadığı şöyle söz edildi:
“14 sayılı İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 3. hususunun (k) bendinde, ‘Basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, Basın Kartı Komitesinin sekretarya faaliyetlerini yürütmek’ kararına yer verilerek, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığına basın kartı ile ilgili olarak yalnızca basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenleme yetkisi verildiği, basın kartının kimlere verileceğinin ve hangi hallerde basın kartının iptali gerekeceğinin belirlenmesi konusunda bir yetkiye yer verilmediği görülmektedir. Anayasanın 13. unsuru ve 26. hususunun 4. fıkrası mucibince, bu belirlemelerin şahsen kanunla yapılması gerektiği aşikardır. Bu niçinle, basın kartının kazanılması ve iptaline ait kararların yönetimin keyfiliğine müsaade vermeyecek biçimde yalnızca kanunla düzenlenebileceği, kanun haricinde yönetmelik ve öteki alt düzenleyici süreçlerle bu bahiste düzenleme yapılmasının hukuken mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.”
Daire lideri “yetki var” dedi
Lider Akçil ve Üye Şenler ise yazdıkları muhalefet şerhinde Bağlantı Başkanlığı’nın basın kartını kimlere verileceğini yönetmelikle düzenleme yetkisi olduğunu şöyle savundu:
“24 Temmuz 2018 tarih ve 30488 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14 sayılı Bağlantı Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin ‘nazaranvler’ başlıklı 3. unsurunun birinci fıkrasının (k) bendinde, ‘Basın yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, basın kartı komitesinin sekreterya faaliyetlerini yürütmek’ İrtibat Başkanlığının nazaranvleri içinde sayılmıştır. Anılan Kararnamenin ‘Düzenleme vazife ve yetkisi’ başlıklı 19. unsurunda de, ‘Başkanlık; misyon, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapabilir’ kuralına yer verilmiştir. Dava konusu Yönetmeliğinin 3. hususunun 1. fıkrasında, bu Yönetmeliğin, 14 sayılı İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3. hususunun birinci fıkrasının (h), (ı), ve (k) bentleri ile 19. hususuna dayanılarak hazırlandığı belirtilmiştir. İrtibat Başkanlığına basın-yayın kuruluşu mensuplarına ‘basın kartı’ verme ve bu hususta düzenleme yapma yetkisi, 14 sayılı Bağlantı Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3. unsurunun birinci fıkrasının (k) bendi ile 19. hususu uyarınca verilmiş olduğundan, 21 Mayıs 2021 tarih ve 31487 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 20 Mayıs 2021 tarih ve 4001 sayılı Cumhurbaşkanı sonucuna ekli Basın Kartı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilen Basın Kartı Yönetmeliği’nin 3. unsurunun 1. fıkrasında hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.”
Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı, gazetecilerin turkuaz basın kartı almasını düzenleyen Basın Kartı Yönetmeliği’nde değişiklik yapmıştı. Yönetmelik değişikliğiyle “sigorta primlerinin çalışma mevzuatı asıllarına uygun olarak yatırılmış olması” ibaresinin yerine “mücbir sebepler haricinde bir aydan fazla olmamak üzere orta vermeden çalışması” ibaresinin yanında “hata işlemek emeliyle örgüt kurmak, üyesi olmak yahut yardım etmek”, “hedef gösterme, teşvik etme, legal gösterme, övme”, “Taşıdığı sıfatın saygınlığına gölge düşürebilecek yol ve tavırlar sergilemek suretiyle basın meslek onurunu zedeleyecek biçimde faaliyette bulunması” üzere tabirler eklenmişti.
Gazeteciler Cemiyeti, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS), Türkiye Foto Muhabirleri Derneği (FMD) ; bu değişikliğin basın kartı verilmesinde “keyfiyete yol açtığını” ve “hukuka ters olduğunu” ileri sürerek, yönetmelikteki 11 hususu ile İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin bir bendinin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle Danıştay’da dava açmıştı.
Bağlantı Başkanlığı: İşsizlikte direkt basın kartının iptalinin kelam konusu değil
Danıştay’a savunma veren Cumhurbaşkanlığı İrtibat Bakanlığı, “Belli kimi kabahatlerden karar giymiş bireylerin kartı alamaması işin tabiatı. Basın kartı sahibinin orta vermeksizin çalışması gerek. İşsizlik durumunda hür basın kartı düzenleniyor, ötürüsıyla işsizlik durumunda direkt basın kartının iptalinin kelam konusu değil” savunmasını verdi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) kararlarına da işaret eden Bağlantı Başkanlığı’nın savunması şöyleki:
“Haberlerde ve olayların yorumunda gerçeklerden saptırma, çarpıtma yahut kısaltma yoluyla gayeli olarak ayrılınamaz. Doğruluğu kuşku uyandırabilen ve araştırılması gazetecilik imkânları ortasında bulunan haberler, araştırılıp doğruluğuna emin olunmadan yayınlanamaz. AİHM kararlarında da gazetecilik nazaranvi yerine getirilirken gazetecilik etiği prensiplerine dikkat edilmesi gerek.”
Üç üye “yetkisi yok” dedi
Danıştay 10. Daire, yönetmelik değişikliğinin yürütmesini ikiye karşı üç oy ile durdurdu.
Danıştay 10. Daire Lideri Yılmaz Akçil ve üye Hamdi Şenler ise karşı oy kullandı. Daire’nin aldığı yürütmeyi durdurma sonucunda Bağlantı Başkanlığı’nın basın kartını kimlere verileceğini düzenleme yetkisi olmadığı şöyle söz edildi:
“14 sayılı İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Kanun Kararında Kararname’nin 3. hususunun (k) bendinde, ‘Basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, Basın Kartı Komitesinin sekretarya faaliyetlerini yürütmek’ kararına yer verilerek, Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığına basın kartı ile ilgili olarak yalnızca basın-yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenleme yetkisi verildiği, basın kartının kimlere verileceğinin ve hangi hallerde basın kartının iptali gerekeceğinin belirlenmesi konusunda bir yetkiye yer verilmediği görülmektedir. Anayasanın 13. unsuru ve 26. hususunun 4. fıkrası mucibince, bu belirlemelerin şahsen kanunla yapılması gerektiği aşikardır. Bu niçinle, basın kartının kazanılması ve iptaline ait kararların yönetimin keyfiliğine müsaade vermeyecek biçimde yalnızca kanunla düzenlenebileceği, kanun haricinde yönetmelik ve öteki alt düzenleyici süreçlerle bu bahiste düzenleme yapılmasının hukuken mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.”
Daire lideri “yetki var” dedi
Lider Akçil ve Üye Şenler ise yazdıkları muhalefet şerhinde Bağlantı Başkanlığı’nın basın kartını kimlere verileceğini yönetmelikle düzenleme yetkisi olduğunu şöyle savundu:
“24 Temmuz 2018 tarih ve 30488 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 14 sayılı Bağlantı Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin ‘nazaranvler’ başlıklı 3. unsurunun birinci fıkrasının (k) bendinde, ‘Basın yayın kuruluşu mensuplarına basın kartı düzenlemek, basın kartı komitesinin sekreterya faaliyetlerini yürütmek’ İrtibat Başkanlığının nazaranvleri içinde sayılmıştır. Anılan Kararnamenin ‘Düzenleme vazife ve yetkisi’ başlıklı 19. unsurunda de, ‘Başkanlık; misyon, yetki ve sorumluluk alanına giren konularda idari düzenlemeler yapabilir’ kuralına yer verilmiştir. Dava konusu Yönetmeliğinin 3. hususunun 1. fıkrasında, bu Yönetmeliğin, 14 sayılı İrtibat Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3. hususunun birinci fıkrasının (h), (ı), ve (k) bentleri ile 19. hususuna dayanılarak hazırlandığı belirtilmiştir. İrtibat Başkanlığına basın-yayın kuruluşu mensuplarına ‘basın kartı’ verme ve bu hususta düzenleme yapma yetkisi, 14 sayılı Bağlantı Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 3. unsurunun birinci fıkrasının (k) bendi ile 19. hususu uyarınca verilmiş olduğundan, 21 Mayıs 2021 tarih ve 31487 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 20 Mayıs 2021 tarih ve 4001 sayılı Cumhurbaşkanı sonucuna ekli Basın Kartı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirilen Basın Kartı Yönetmeliği’nin 3. unsurunun 1. fıkrasında hukuka karşıtlık bulunmamaktadır.”