IşıkHaber
New member
McGill Üniversitesi öncülüğünde gerçekleştirilen bir araştırma, bir ova kenti olan (günümüzde Guatemala sonları ortasında kalan) Itzan’da yaşayan Maya toplumunun büyüklüğünün, iklim değişikliğine bağlı olarak vakit ortasında değiştiğini gözler önüne seriyor. Geçtiğimiz günlerde Quaternary Science Reviews isimli mecmuada yayınlanan bulgular, hem kuraklıkların birebir vakitte çok yağışlı periyotların nüfusun kıymetli ölçüde azalmasına yol açtığını gösteriyor.
BULGULAR İNSAN DIŞKILARINDAN ELDE EDİLDİ
Bu sonuçlara, kentin yakınlarında bulunan bir gölün tabanından alınan stanolleri (insan ve hayvan dışkısında bulunan organik molekülleri) incelemeyi de içeren gorece yeni bir tekniğin kullanılması yardımıyla ulaşıldı.
Stanoller üzerinde yapılan ölçümler, nüfus büyüklüğündeki değişimleri varsayım etmek ve bunların, iklimsel değişimlere dair ayrıntıların yanı sıra bitki örtüsünde biyolojik ve arkeolojik kaynaklara dayanarak yaşandığı bilinen değişikliklerle ne oranda uyumlu olduklarını incelemek için kullanıldı.
Araştırmacılar, bu tekniği kullanarak, günümüzden 3 bin 300 yıl evvel başlayan bir vakit dilimi içerisinde bu alanda yaşayan Maya nüfusunda görülen temel değişimleri ortaya koyabildiler. Bunun yanı sıra, toprak kullanmasındaki ve ziraî uygulamalardaki değişimlerle ilişkili olarak yüzlerce yıl boyunca yerleşim nizamlarında meydana gelen değişimleri de saptayabildiler.
Dahası, arazinin daha evvel arkeolojik delillerle önerilenden hayli daha erken bir periyotta yerleşime açıldığını keşfettiler.
YENİ TEKNİK BİRÇOK YENİ BİLGİ SAĞLADI
Dışkı kalıntılarından elde edilen stanoller, insanların arkeolojik delillerin gösterdiğinden yaklaşık 650 yıl evvel Itzan kentinin yamaçlarında yaşıyor olduklarını ortaya koyuyor. Ayrıyeten, daha evvelce kuraklık ya da bir savaşın tüm nüfusun bölgeden ayrılmasına niye olduğuna inanıldığı bir vakit diliminde, yani MS 800-1000 yılları içinde yaşanan ‘çöküşün’ akabinde, Mayaların daha az sayıda olsa bile bölgede yaşamaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Daha evvel bilinmeyen bir bilgi olarak, Güney Maya ovalarındaki (Nojpeten ya da Guatemala’daki çağdaş Flores bölgesindeki) son Maya kalesine yapılan MS 1697’deki İspanyol saldırısından kaçan mültecilerin tarihî bir kaydıyla birlikte, büyük bir nüfus artışına dair daha fazla delil bulunuyor.
Maya ovalarında hayatış eski nüfusun büyüklüğüne dair kestirimler, klasik biçimde yer incelemesi ve yapılan hafriyatlar aracılığıyla elde edilmişti. Arkeologlar, nüfus dinamiklerini bir daha canlandırmak için konut yapılarını bulur, haritalandırır, onları sayar ve yerleşim tarihlerini belirlemek maksadıyla buraları kazarlar. Nüfus eğilimlerini alanda ve bölgesel ölçeklerde karşılaştırırlar. daha sonrasında, bununla birlikte yaşanan ekolojik değişimleri bir daha canlandırmak için polen tahlili ve göllerdeki toprak erozyonuna ait göstergeler üzere teknikleri kullanırlar.
Mcgill Üniversitesi bünyesindeki Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde hekim adayı ve makalenin başyazarı olan Benjamin Keenan, “Bu araştırma, arkeolojik ispatlarda saptanamayan değişimlere bakmak için yeni bir imkan sağlayarak arkeologlara yardımcı olacak; çünkü bu ispatlar hiç var olmamış ya da o devirden bu yana kaybolmuş ya da tahrip olmuş olabilirdi” diyor. “Maya düzlükleri, tropik orman ortamı yüzünden binaları ve insan hayatına ait öteki kayıtları korumak için hiç de elverişli bir yer değil.”
MAYALAR HEM KURAKLIKTAN birebir vakitte SELLERDEN ETKİLENDİLER
Laguna Itzan’daki tortulardan elde edilen dışkı stanolü, bölgede yaşayan Maya nüfusunun MS 90-280 içindeki, MS 730-900 içindeki ve MÖ1350-950 içindeki epey daha az araştırılmış olan kuraklık esnasında, yani üç farklı devirde görülen kuraklıklar sırasında azaldığını teyit ediyor. Araştırmacılar, bunun yanı sıra nüfusun MÖ 400 ile 210 yılları içinde görülen çok yağışlı bir periyotta de azaldığını ve bu durumun şu ana dek fazlaca az dikkat çeken bir şey olduğunu buldular. Hem kuru birebir vakitte çok yağışlı periyotlara bir reaksiyon olarak yaşanan nüfus düşüşleri, sadece kurak devirlerde değil, her iki uç iklim noktasında da nüfus üzerinde iklimsel tesirler olduğunu gösteriyor.
Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde yardımcı doçent ve makalenin kıdemli muharriri olan Peter Douglas, “Genel olarak, toplumun bizdilk evvel iklim değişikliğinden olumsuz etkilenen ve buna ahenk sağlamış olan medeniyetlerin var olduğunu bilmesi önemli” diyor. “İklim ve nüfus değişimleriyle ilgili ispatları birbirine bağlayarak, yağışlar ile bu antik kentlerin nüfuslarını sürdürme marifetleri içinde açık bir ilişki görmeye başlayabiliriz.”
birebir vakitte, araştırma, Maya halkının, (‘gece toprağı’ ismiyle da bilinen) insan atıklarının mahsuller için bir gübre olarak kullanılması üzere teknikleri kullanarak, toprak tahribatı ve besin kaybı üzere çevresel meselelere ahenk sağlayabildiğini düşündürüyor. Bu bulguya, en yüksek insan nüfuslarıyla ilgili arkeolojik ispatların bulunduğu bir vakitte, göl tortusundan elde edilen bakılırsace düşük ölçüdeki dışkısal stanol aracılığıyla ulaşıldı. Bu konuya dair beklenen bir açıklama, insan atıklarının tarlalarda gübre olarak kullanılması ve bu yüzden stanollerin göllere akmaması olabilir.
Bu makalenin özgünü, McGill Üniversitesi’nin internet sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
BULGULAR İNSAN DIŞKILARINDAN ELDE EDİLDİ
Bu sonuçlara, kentin yakınlarında bulunan bir gölün tabanından alınan stanolleri (insan ve hayvan dışkısında bulunan organik molekülleri) incelemeyi de içeren gorece yeni bir tekniğin kullanılması yardımıyla ulaşıldı.
Stanoller üzerinde yapılan ölçümler, nüfus büyüklüğündeki değişimleri varsayım etmek ve bunların, iklimsel değişimlere dair ayrıntıların yanı sıra bitki örtüsünde biyolojik ve arkeolojik kaynaklara dayanarak yaşandığı bilinen değişikliklerle ne oranda uyumlu olduklarını incelemek için kullanıldı.
Araştırmacılar, bu tekniği kullanarak, günümüzden 3 bin 300 yıl evvel başlayan bir vakit dilimi içerisinde bu alanda yaşayan Maya nüfusunda görülen temel değişimleri ortaya koyabildiler. Bunun yanı sıra, toprak kullanmasındaki ve ziraî uygulamalardaki değişimlerle ilişkili olarak yüzlerce yıl boyunca yerleşim nizamlarında meydana gelen değişimleri de saptayabildiler.
Dahası, arazinin daha evvel arkeolojik delillerle önerilenden hayli daha erken bir periyotta yerleşime açıldığını keşfettiler.
YENİ TEKNİK BİRÇOK YENİ BİLGİ SAĞLADI
Dışkı kalıntılarından elde edilen stanoller, insanların arkeolojik delillerin gösterdiğinden yaklaşık 650 yıl evvel Itzan kentinin yamaçlarında yaşıyor olduklarını ortaya koyuyor. Ayrıyeten, daha evvelce kuraklık ya da bir savaşın tüm nüfusun bölgeden ayrılmasına niye olduğuna inanıldığı bir vakit diliminde, yani MS 800-1000 yılları içinde yaşanan ‘çöküşün’ akabinde, Mayaların daha az sayıda olsa bile bölgede yaşamaya devam ettiğini ortaya koyuyor.
Daha evvel bilinmeyen bir bilgi olarak, Güney Maya ovalarındaki (Nojpeten ya da Guatemala’daki çağdaş Flores bölgesindeki) son Maya kalesine yapılan MS 1697’deki İspanyol saldırısından kaçan mültecilerin tarihî bir kaydıyla birlikte, büyük bir nüfus artışına dair daha fazla delil bulunuyor.
Maya ovalarında hayatış eski nüfusun büyüklüğüne dair kestirimler, klasik biçimde yer incelemesi ve yapılan hafriyatlar aracılığıyla elde edilmişti. Arkeologlar, nüfus dinamiklerini bir daha canlandırmak için konut yapılarını bulur, haritalandırır, onları sayar ve yerleşim tarihlerini belirlemek maksadıyla buraları kazarlar. Nüfus eğilimlerini alanda ve bölgesel ölçeklerde karşılaştırırlar. daha sonrasında, bununla birlikte yaşanan ekolojik değişimleri bir daha canlandırmak için polen tahlili ve göllerdeki toprak erozyonuna ait göstergeler üzere teknikleri kullanırlar.
Mcgill Üniversitesi bünyesindeki Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde hekim adayı ve makalenin başyazarı olan Benjamin Keenan, “Bu araştırma, arkeolojik ispatlarda saptanamayan değişimlere bakmak için yeni bir imkan sağlayarak arkeologlara yardımcı olacak; çünkü bu ispatlar hiç var olmamış ya da o devirden bu yana kaybolmuş ya da tahrip olmuş olabilirdi” diyor. “Maya düzlükleri, tropik orman ortamı yüzünden binaları ve insan hayatına ait öteki kayıtları korumak için hiç de elverişli bir yer değil.”
MAYALAR HEM KURAKLIKTAN birebir vakitte SELLERDEN ETKİLENDİLER
Laguna Itzan’daki tortulardan elde edilen dışkı stanolü, bölgede yaşayan Maya nüfusunun MS 90-280 içindeki, MS 730-900 içindeki ve MÖ1350-950 içindeki epey daha az araştırılmış olan kuraklık esnasında, yani üç farklı devirde görülen kuraklıklar sırasında azaldığını teyit ediyor. Araştırmacılar, bunun yanı sıra nüfusun MÖ 400 ile 210 yılları içinde görülen çok yağışlı bir periyotta de azaldığını ve bu durumun şu ana dek fazlaca az dikkat çeken bir şey olduğunu buldular. Hem kuru birebir vakitte çok yağışlı periyotlara bir reaksiyon olarak yaşanan nüfus düşüşleri, sadece kurak devirlerde değil, her iki uç iklim noktasında da nüfus üzerinde iklimsel tesirler olduğunu gösteriyor.
Dünya ve Gezegen Bilimleri Bölümü’nde yardımcı doçent ve makalenin kıdemli muharriri olan Peter Douglas, “Genel olarak, toplumun bizdilk evvel iklim değişikliğinden olumsuz etkilenen ve buna ahenk sağlamış olan medeniyetlerin var olduğunu bilmesi önemli” diyor. “İklim ve nüfus değişimleriyle ilgili ispatları birbirine bağlayarak, yağışlar ile bu antik kentlerin nüfuslarını sürdürme marifetleri içinde açık bir ilişki görmeye başlayabiliriz.”
birebir vakitte, araştırma, Maya halkının, (‘gece toprağı’ ismiyle da bilinen) insan atıklarının mahsuller için bir gübre olarak kullanılması üzere teknikleri kullanarak, toprak tahribatı ve besin kaybı üzere çevresel meselelere ahenk sağlayabildiğini düşündürüyor. Bu bulguya, en yüksek insan nüfuslarıyla ilgili arkeolojik ispatların bulunduğu bir vakitte, göl tortusundan elde edilen bakılırsace düşük ölçüdeki dışkısal stanol aracılığıyla ulaşıldı. Bu konuya dair beklenen bir açıklama, insan atıklarının tarlalarda gübre olarak kullanılması ve bu yüzden stanollerin göllere akmaması olabilir.
Bu makalenin özgünü, McGill Üniversitesi’nin internet sitesinde yayımlanmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)