JoKeR
Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ
İmzalı kitaplar, bir koleksiyon materyali olmanın ötesinde manalar taşımaktadır. Edebiyat ve tarih araştırmacıları için bir muharririn yetiştiği çevreyi tespit etmek, ortaya koyduğu yapıtları tanımak açısından birinci dereceden değere sahiptir. İşte imzalı kitaplar tam da bu boşluğu doldurabilecek niteliklere sahiptir. O denli ki, bir muharririn kitabını yakın bir dost yahut akrabasına veya bir meslektaşına samimi bir ithafla imzalaması şahıslar içindeki ilgiyi de ortaya çıkarmaktadır.
Ne var ki rastgele bir müellifin imzaladığı kitapları toplayıp bir ortaya getirmek zannedildiği kadar kolay değildir. Bu cins kitapların epey az bir kısmına kütüphanelerden erişebilmek mümkündür. Bu kısıtlı erişim imkânı da o müellifin kültürel, toplumsal ve edebî etrafını göstermekten uzaktır. Şayet talihiniz yaver masraf de imzalı kitapları büyük oranda bir ortaya getirilmiş bir müellifle karşılaşırsanız, birçok vakit gölgede kalan o müellifin ferdi hayatına erişebilmek için bir ipucu yakalamış olursunuz. Tam da bu noktada müzayedeler imdadımıza yetişmektedir. Günümüzde pandeminin de tesiriyle birden fazla vakit dijital ortama taşınan müzayedelerde kelam etmiş olduğumuz muharrirler içindeki ilgiler ağını çözmek mümkün olabilmektedir.
İSTANBUL MÜZAYEDE’DEN ANILAR VE İMZALAR III
İstanbul Müzayede’nin 14 Ekim’de sona erecek kelam konusu müzayedesini bu gözle incelemekte fayda vardır. Dikkatli okuyucularımızın hatırlayacağı üzere gazetemizin bu sayfalarında İstanbul Müzayede tarafınca daha evvel iki kez düzenlenen “Anılar ve İmzalar” isimli mezatlar hakkında yazılar yazmıştım.
Ahmet Hamdi Tanpınar’dan Saatleri Ayarlama Enstitüsü isimli yapıtı Tahir Alangu’ya imzalı ve ithaflı
Abdülhak Şinasi Hisar’dan Tahir Alangu’ya imza ve ithaflı Kemal’e Veda isimli yapıtı
Nahit Sırrı Örik’den Tahir Alangu’ya imzalı ve ithaflı
Birbirinden enteresan ve pahalı imzalı kitap, el yazması, kartpostal, doküman, fotoğraf ve efemeraları bir ortaya getiren “Anılar ve İmzalar” müzayedesinin üçüncüsü de edebiyat ve sanat severlerin ilgisine sunuldu. 14 Ekim saat 21:00’a kadar internet üzerinden pey verilebilecek olan müzayede için tıpkı akşam 21:02 itibariyle canlı mezat yapılacak.
Pekiyi, bu müzayedede ne tıp eserler sanatseverler ve koleksiyonerlerin karşısına çıkarılmaktadır? Daha evvelki müzayedelerden farklı olarak burada imzalı kitapların değerli bir kısmı, Ömer Seyfettin biyografisi ile tanıdığımız (May yayınları, 1968) edebiyat tarihçisi Tahir Alangu’ya (1915-1973) ithafla ülkemizin önde gelen edebiyatçıları tarafınca imzalanmıştır. Bu koleksiyon her şeydilk evvel üstte bahsetmiş olduğum edebî çevreyi Tahir Alangu etrafında oluşturma imkânı sunmaktadır. Müzayedede satışa sunulan yapıtların kimilerinde Tahir Alangu’ya son derece samimi ithaflar, kimi vakit bir hoca öğrenci bağını hatırlatan hitaplar, birtakım bazı da hürmet ihtiva eden tabirler görmek mümkündür.
Örneğin Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Çok düzgün ve aziz dost Tahir Alangu’ya” ithafıyla imzaladığı Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961) kitabı, Yaşar Kemal ve Orhan Kemal’in “Tahir Alangu’ya sevgilerimle” formunda imzaladıkları kitapları, Abdülhak Şinasi Hisar’ın “Aziz anılarına müteşekkir olduğum dostum aziz muharrir Tahir Alangu’ya” hitabıyla imzaladığı Yahya Kemal’e Veda (1959) isimli yapıtı ile “Dostum Tahir Alangu, sanki Fehim Beyefendi ve bize ne dersiniz” kelamlarıyla imzaladığı Fehim Beyefendi ve Biz (1942) yapıtını bu çerçevede göstermek mümkündür.
Halide Edip imzalı fotoğraf
İSTEK TEVFİK’TEN TORUNUNA MEKTUP
Müzayedede İstek Tevfik üzere değişik kimi isimlerin imzaları da bulunmaktadır. Filozof olarak bilinen ve Bölükbaşı soyadını alan İstek Tevfik’in torunu Rıza’ya gönderdiği bir kartpostal mektup kayda bedeldir. Ön yüzündeki görsele “bizim evimiz” diye işaretlediği kartpostalın ardında çok hoş bir el yazısıyla kaleme aldığı şu tabirler yer almaktadır:
“Cuma, 19 Teşrinisani [Ocak] 1940
Sevgili oğlum İstek,
Dün dayın Nazif Bey’den bir mektup aldım, sana 25 lira da benim tarafımdan göndermiş olduğunu yazmıştı. Varlıklı olsaydık daha fazla gönderebilirdik, ama değiliz. Senin eline her vakit bu kadar para geçmez, onun için ben sana bir nasihat vermek isterim ki hatırında kasın. Bu parayı sakla, harcetme. Bak, çabucak hemen oturacak bir konutumuz yok. daha sonra tahminen bir önemli vakitte lazım olur da para bulamazsınız. Hem artık bütün dünya harp ortasında yanıp yıkılıyor Yarın ne olacağını kimse bilemiyor. En varlıklı adamlar aniden yoksul düşüyor. halbuki biz ve siz esasen fukara adamlarız. Derslerine eyi çalış, sıradan yaşamağa alış, inşallah para kazanmaya başlarsan, birinci evvelce para toplarsın da annene bir hoş mesken yaptırırsın. Bunu şimdiden aklında tut oğlum. Anne anne ve ben derslerine çalıştığına pek şad olduk; gözlerinden öperiz oğlum.
Büyük baba İstek Tevfik.”
İstek Tevfik’in torununa gönderdiği bu kartta yer alan ve tavırlı olması konusundaki tavsiyeleri herbiçimde bugün de geçerliliğini korumaktadır.
Mehmet Akif imzalı doküman
Mehmet Akif’in imzası
Müzayedede dikkat alımlı bir kıymet eser de Mehmet Akif imzalı bir dokümandır. Bu evrakta Akif, anteti silinmeye yüz tutmuş bir kâğıda “Hafız Yunus” başlığı atarak evvel bir dörtlük yazmış altında da birtakım açıklamalar kaleme alarak imzalamıştır. Dörtlüğün son iki satırı, beyit halinde Sırat-ı Müstakim mecmuasında da yayımlanmıştır. Mecmuada yayımlanmadan evvel müsvedde çalışmasını hatırlatan ve tarihsiz olan bu dokümandaki dörtlüğün son iki satırı şöyledir:
“İki hasiyyet eder batıl ü hakkı temyiz
Biri tedkik-i haberdir biri tamik-i nazar”
Müzayededeki dokümanda bu beyti Mehmet Akif şöyleki açıklıyor: “Eğriyi doğruyu iki hasiyyet [özellik] pâk eder. Biri daha sonradan gelen kelamı düşünmek oburu tamik-i nazardır, yani derin bakmak demektir.”
Lakin burada “hasiyyet” sözünün Arap alfabesinde noktalı h harfi ile yazılması gerekirken Mehmet Akif üzere lisana vakıf birisinin bu kelimeyi noktasız harfle birebir vakitte iki kere yazmış olması şaşırtıcıdır.
Tevfik Fikret ve oğlu Haluk, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit tıpkı karede
Mehmet Rauf’un defterleri ve yapıtları
Son olarak Mehmed Rauf’un müzayedede satışa çıkarılan öykü ve tiyatro yapıtlarını ihtiva eden 27 adet deftere de değinmek isterim. Mehmed Rauf’un muhtemelen yayımlanmamış birtakım yapıtları, müsveddeleri ve karalamalarının da yer aldığı bu defterler hiç kuşku yok ki son periyot edebiyat tarihi araştırmaları açısından epeyce değerlidir. Müzayedede ayrıyeten Yahya Kemal imzalı bir şiir, Besim Ömer imzalı mektup; Orhan Veli, Oğuz Atay, Cemal Süreyya, Yusuf Atılgan, Atilla İlhan, Edip Cansever, Necip Fazıl Kısakürek, Kemal Tahir, Reşad Ekrem Koçu, Nahit Sırrı Örik, Ahmet Kabaklı, Halid Ziya, Ahmet Haşim imzalı kitaplar, Behçet Necatigil’in Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü yapıtını hazırlarken derlediği çalışmalardan bir lot, Peyami Safa’nın daktiloyla ve el yazısıyla yazılı ve imzalı 29 Ekim 1959 tarihindeki dava metni, Namık Kemal’in kendi el yazısıyla bir şiiri ile Celaleddin Harzemşah isimli kitabı, Tevfik Fikret oğlu Haluk, Mehmet Rauf ve Hüseyin Cahit’in birebir karede yer aldığı bir fotoğraf, Halide Edip’in imzalı fotoğrafı, Orta Güler’in objektifinden edebiyat ve sanat dünyasına mensup isimlerin fotoğrafları başta olmak üzere daha biroldukça sanat bedeli taşıyan eser yeni sahiplerini bekliyor.
Ercüment Ekrem Talû’dan Refi’ Cevat’a ithaflı ve imzalı fotoğraf
İmzalı kitaplar, bir koleksiyon materyali olmanın ötesinde manalar taşımaktadır. Edebiyat ve tarih araştırmacıları için bir muharririn yetiştiği çevreyi tespit etmek, ortaya koyduğu yapıtları tanımak açısından birinci dereceden değere sahiptir. İşte imzalı kitaplar tam da bu boşluğu doldurabilecek niteliklere sahiptir. O denli ki, bir muharririn kitabını yakın bir dost yahut akrabasına veya bir meslektaşına samimi bir ithafla imzalaması şahıslar içindeki ilgiyi de ortaya çıkarmaktadır.
Ne var ki rastgele bir müellifin imzaladığı kitapları toplayıp bir ortaya getirmek zannedildiği kadar kolay değildir. Bu cins kitapların epey az bir kısmına kütüphanelerden erişebilmek mümkündür. Bu kısıtlı erişim imkânı da o müellifin kültürel, toplumsal ve edebî etrafını göstermekten uzaktır. Şayet talihiniz yaver masraf de imzalı kitapları büyük oranda bir ortaya getirilmiş bir müellifle karşılaşırsanız, birçok vakit gölgede kalan o müellifin ferdi hayatına erişebilmek için bir ipucu yakalamış olursunuz. Tam da bu noktada müzayedeler imdadımıza yetişmektedir. Günümüzde pandeminin de tesiriyle birden fazla vakit dijital ortama taşınan müzayedelerde kelam etmiş olduğumuz muharrirler içindeki ilgiler ağını çözmek mümkün olabilmektedir.
İSTANBUL MÜZAYEDE’DEN ANILAR VE İMZALAR III
İstanbul Müzayede’nin 14 Ekim’de sona erecek kelam konusu müzayedesini bu gözle incelemekte fayda vardır. Dikkatli okuyucularımızın hatırlayacağı üzere gazetemizin bu sayfalarında İstanbul Müzayede tarafınca daha evvel iki kez düzenlenen “Anılar ve İmzalar” isimli mezatlar hakkında yazılar yazmıştım.
Ahmet Hamdi Tanpınar’dan Saatleri Ayarlama Enstitüsü isimli yapıtı Tahir Alangu’ya imzalı ve ithaflı
Abdülhak Şinasi Hisar’dan Tahir Alangu’ya imza ve ithaflı Kemal’e Veda isimli yapıtı
Nahit Sırrı Örik’den Tahir Alangu’ya imzalı ve ithaflı
Birbirinden enteresan ve pahalı imzalı kitap, el yazması, kartpostal, doküman, fotoğraf ve efemeraları bir ortaya getiren “Anılar ve İmzalar” müzayedesinin üçüncüsü de edebiyat ve sanat severlerin ilgisine sunuldu. 14 Ekim saat 21:00’a kadar internet üzerinden pey verilebilecek olan müzayede için tıpkı akşam 21:02 itibariyle canlı mezat yapılacak.
Pekiyi, bu müzayedede ne tıp eserler sanatseverler ve koleksiyonerlerin karşısına çıkarılmaktadır? Daha evvelki müzayedelerden farklı olarak burada imzalı kitapların değerli bir kısmı, Ömer Seyfettin biyografisi ile tanıdığımız (May yayınları, 1968) edebiyat tarihçisi Tahir Alangu’ya (1915-1973) ithafla ülkemizin önde gelen edebiyatçıları tarafınca imzalanmıştır. Bu koleksiyon her şeydilk evvel üstte bahsetmiş olduğum edebî çevreyi Tahir Alangu etrafında oluşturma imkânı sunmaktadır. Müzayedede satışa sunulan yapıtların kimilerinde Tahir Alangu’ya son derece samimi ithaflar, kimi vakit bir hoca öğrenci bağını hatırlatan hitaplar, birtakım bazı da hürmet ihtiva eden tabirler görmek mümkündür.
Örneğin Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Çok düzgün ve aziz dost Tahir Alangu’ya” ithafıyla imzaladığı Saatleri Ayarlama Enstitüsü (1961) kitabı, Yaşar Kemal ve Orhan Kemal’in “Tahir Alangu’ya sevgilerimle” formunda imzaladıkları kitapları, Abdülhak Şinasi Hisar’ın “Aziz anılarına müteşekkir olduğum dostum aziz muharrir Tahir Alangu’ya” hitabıyla imzaladığı Yahya Kemal’e Veda (1959) isimli yapıtı ile “Dostum Tahir Alangu, sanki Fehim Beyefendi ve bize ne dersiniz” kelamlarıyla imzaladığı Fehim Beyefendi ve Biz (1942) yapıtını bu çerçevede göstermek mümkündür.
Halide Edip imzalı fotoğraf
İSTEK TEVFİK’TEN TORUNUNA MEKTUP
Müzayedede İstek Tevfik üzere değişik kimi isimlerin imzaları da bulunmaktadır. Filozof olarak bilinen ve Bölükbaşı soyadını alan İstek Tevfik’in torunu Rıza’ya gönderdiği bir kartpostal mektup kayda bedeldir. Ön yüzündeki görsele “bizim evimiz” diye işaretlediği kartpostalın ardında çok hoş bir el yazısıyla kaleme aldığı şu tabirler yer almaktadır:
“Cuma, 19 Teşrinisani [Ocak] 1940
Sevgili oğlum İstek,
Dün dayın Nazif Bey’den bir mektup aldım, sana 25 lira da benim tarafımdan göndermiş olduğunu yazmıştı. Varlıklı olsaydık daha fazla gönderebilirdik, ama değiliz. Senin eline her vakit bu kadar para geçmez, onun için ben sana bir nasihat vermek isterim ki hatırında kasın. Bu parayı sakla, harcetme. Bak, çabucak hemen oturacak bir konutumuz yok. daha sonra tahminen bir önemli vakitte lazım olur da para bulamazsınız. Hem artık bütün dünya harp ortasında yanıp yıkılıyor Yarın ne olacağını kimse bilemiyor. En varlıklı adamlar aniden yoksul düşüyor. halbuki biz ve siz esasen fukara adamlarız. Derslerine eyi çalış, sıradan yaşamağa alış, inşallah para kazanmaya başlarsan, birinci evvelce para toplarsın da annene bir hoş mesken yaptırırsın. Bunu şimdiden aklında tut oğlum. Anne anne ve ben derslerine çalıştığına pek şad olduk; gözlerinden öperiz oğlum.
Büyük baba İstek Tevfik.”
İstek Tevfik’in torununa gönderdiği bu kartta yer alan ve tavırlı olması konusundaki tavsiyeleri herbiçimde bugün de geçerliliğini korumaktadır.
Mehmet Akif imzalı doküman
Mehmet Akif’in imzası
Müzayedede dikkat alımlı bir kıymet eser de Mehmet Akif imzalı bir dokümandır. Bu evrakta Akif, anteti silinmeye yüz tutmuş bir kâğıda “Hafız Yunus” başlığı atarak evvel bir dörtlük yazmış altında da birtakım açıklamalar kaleme alarak imzalamıştır. Dörtlüğün son iki satırı, beyit halinde Sırat-ı Müstakim mecmuasında da yayımlanmıştır. Mecmuada yayımlanmadan evvel müsvedde çalışmasını hatırlatan ve tarihsiz olan bu dokümandaki dörtlüğün son iki satırı şöyledir:
“İki hasiyyet eder batıl ü hakkı temyiz
Biri tedkik-i haberdir biri tamik-i nazar”
Müzayededeki dokümanda bu beyti Mehmet Akif şöyleki açıklıyor: “Eğriyi doğruyu iki hasiyyet [özellik] pâk eder. Biri daha sonradan gelen kelamı düşünmek oburu tamik-i nazardır, yani derin bakmak demektir.”
Lakin burada “hasiyyet” sözünün Arap alfabesinde noktalı h harfi ile yazılması gerekirken Mehmet Akif üzere lisana vakıf birisinin bu kelimeyi noktasız harfle birebir vakitte iki kere yazmış olması şaşırtıcıdır.
Tevfik Fikret ve oğlu Haluk, Mehmet Rauf, Hüseyin Cahit tıpkı karede
Mehmet Rauf’un defterleri ve yapıtları
Son olarak Mehmed Rauf’un müzayedede satışa çıkarılan öykü ve tiyatro yapıtlarını ihtiva eden 27 adet deftere de değinmek isterim. Mehmed Rauf’un muhtemelen yayımlanmamış birtakım yapıtları, müsveddeleri ve karalamalarının da yer aldığı bu defterler hiç kuşku yok ki son periyot edebiyat tarihi araştırmaları açısından epeyce değerlidir. Müzayedede ayrıyeten Yahya Kemal imzalı bir şiir, Besim Ömer imzalı mektup; Orhan Veli, Oğuz Atay, Cemal Süreyya, Yusuf Atılgan, Atilla İlhan, Edip Cansever, Necip Fazıl Kısakürek, Kemal Tahir, Reşad Ekrem Koçu, Nahit Sırrı Örik, Ahmet Kabaklı, Halid Ziya, Ahmet Haşim imzalı kitaplar, Behçet Necatigil’in Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü yapıtını hazırlarken derlediği çalışmalardan bir lot, Peyami Safa’nın daktiloyla ve el yazısıyla yazılı ve imzalı 29 Ekim 1959 tarihindeki dava metni, Namık Kemal’in kendi el yazısıyla bir şiiri ile Celaleddin Harzemşah isimli kitabı, Tevfik Fikret oğlu Haluk, Mehmet Rauf ve Hüseyin Cahit’in birebir karede yer aldığı bir fotoğraf, Halide Edip’in imzalı fotoğrafı, Orta Güler’in objektifinden edebiyat ve sanat dünyasına mensup isimlerin fotoğrafları başta olmak üzere daha biroldukça sanat bedeli taşıyan eser yeni sahiplerini bekliyor.
Ercüment Ekrem Talû’dan Refi’ Cevat’a ithaflı ve imzalı fotoğraf