Edebiyat tarihçisi Mehmet Fuad Köprülü’nün vefatının 55’inci yılı

AirdropAvcisi

New member
Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa’nın soyundan gelen Köprülü, 4 Aralık 1890’da İsmail Faiz Beyefendi ile Hatice Hanım’ın çocukları olarak İstanbul’da Halid Efendi Konağı’nda dünyaya geldi.

Ayasofya Merkez Rüştiyesi’ni bitirdikten daha sonra Mercan İdadisi’ne giren Köprülü, erken yaşında şiir yazmaya başladı. Basılan birinci şiiri, 1905’te 2. Abdülhamid Han için yazdığı methiye oldu.

Köprülü, 1907-1910’da Mekteb-i Hukuk’a (Hukuk Fakültesi) devam etti, edebiyat ve tarih alanında ilerlemek için hukuk tahsilini yarıda bıraktı.

ŞİİRLER YAZDI

“Fecr-i Ati” topluluğuna 1909’da katılan Köprülü’nün şiir ve çeşitli mevzular üzerine kaleme aldığı makaleler, “Mehasin” ve “Servet-i Fünun” dergileriyle “Tanin” gazetesinde yayımlandı.

Hukuk tahsilini yarıda bıraktığı için tenkitlere maruz kalan Köprülü, bahisle ilgili yaptığı bir açıklamada şunları söylemişti:


HUKUK PİŞMANLIĞI

“İmtihanlarımda çok muvaffak oldum lakin büyük bir hayal kırıklığıyla karşılaştım. Tedrisat, son derece kötü idi. Benim talebesi bulunduğum 1907 Darülfünunu bir alemdi. İslam hukukunu okutan hocalardan istifade etmediğimi söyleyemem. Fakat yeni Avrupa ilimlerini okutanlar lisan bilmezdi. Ellerine geçmiş, palavra yanlış çevirilerden eminim kendileri de bir şey anlamayarak ders verirlerdi ki, ben bu yapıtları, elimde bulunan asıllarından okumayı tercih ederdim. Fransızcayı hocalarımdan daha âlâ biliyordum. Hatta birtakım dersleri, bahisleri, onlardan daha epey evvel ve daha uygun öğrenmiştim. Hukukta fazla kalmak, vakit kaybetmekten öteki bir şey değildi.”



KENDİ KENDİNİ YETİŞTİRDİ


Mehmet Fuad Köprülü, okulu bırakmasının akabinde kendi kendisini yetiştirmeye karar verdi. Mercan, Kabataş, Galatasaray ve İstanbul liselerinde, 1910-1913’te Türkçe ve Edebiyat hocalığı yapan Köprülü, 1913’te Halit Ziya Uşaklıgil’den boşalan İstanbul Darülfünununda “Türk Edebiyatı Tarihi” müderrisliğine getirildi.

Köprülü, Türk Derneği, Türk Yurdu Cemiyeti ve Türk Ocağının azaları içinde yer alırken, Ziya Gökalp etrafına girdikten daha sonra “Milli Edebiyat” akımını benimsedi.

TÜRKİYE TARİHİ KİTABI

Bu senelerda Türk tarihinin birinci periyotlarına kadar inerek, birinci Türk topluluklarının da tarih ve edebiyatlarını inceleyen Köprülü, 1919’da basılan “Türk Edebiyatı’nda Birinci Mutasavvıflar” kitabıyla Fransız, Alman, Macar ve Rus ilim insanları içinde tanınır hale geldi. Köprülü, 1923’te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dekanı oldu ve “Türkiye Tarihi” isimli kitabı çıkardı.


EDEBİYATIN ORDİNARYÜSÜ

Başarılı tarihçi, 1928’de bu biçimdeki ismiyle “Türk Tarih Encümeni” olan Türk Tarih Kurumunun başkanlığına seçildi, 1932-1934’te “Divan Edebiyatı Antolojisi”ni yayınladı, 1933’te ise “ordinaryüs profesör” unvanını aldı.

Köprülü, 1935’ten daha sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi kürsüsüne ilaveten Ankara’daki Lisan ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde “Orta Vakit Türk Tarihi” kürsüsüne, Siyasal Bilgiler Mektebinde de “Müesseseler Tarihi” hocalığına tayin edildi.

Dr. Adnan Adıvar’ın murahhas müdürlüğü altında yayımlanmaya başlayan İslam Ansiklopedisi’ne 1940 ile 1950’de, 71 makaleyle katılan Köprülü’nün bu çalışmada “Azeri Edebiyatı” ve “Çağatay Edebiyatı” hususları de bulunuyor.


HAYATINI KAYBETTİ

Ankara’da 15 Ekim 1965’te, Türk Tarih Kurumu’ndan meskenine yürüyerek gittiği sırada trafik kazası geçiren Köprülü, tedavi gördüğü İstanbul Baltalimanı Hastanesi’nde, 28 Haziran 1966’da hayatını kaybetti.

Köprülü’nün cenazesi, Beyazıt Mescidi’nde kılınan namazın akabinde Çemberlitaş’taki aile kabristanına defnedildi.


BİRTAKIM YAPITLARI…

Ömrünün neredeyse 60 yılını yazarak geçiren Köprülü, gerisinde 1500’ün üzerinde kitap ve makale bıraktı.

Köprülü’nün kaleme aldığı değerli eserler içinde, “Türk Tarihinin Ana Hatları”, “Erzurumlu Emrah”, “Edebiyat Araştırmaları”, “Ali Şir Nevai”, “Bizans Kurumlarının Osmanlı Kurumlarına Tesiri”, “Demokrasi Yolunda”, “Les Origines de L’Empire Ottoman”, “Fuzuli hayatı ve Eserleri”, “Türk Tarih-i Dinisi”, “Malumat-ı Edebiyye”, “Türk Lisanının Sarf ve Nahvi”, “Mektep Şiirleri”, “Yeni Osmanlı Tarih-i Edebiyatı”, “Türk Edebiyatında Birinci Mutasavvıflar”, “Nasreddin Hoca”, “Türk Edebiyatı Tarihi”, “Türkiye Tarihi”, “Bugünkü Edebiyat”, “Hayat-ı Fikriye”, “Azeri Edebiyatına İlişkin Tetkikler”, “Milli Edebiyat Cereyanının Birinci Mübeşşirleri ve Divan-ı Türk-i sıradan”, “Türk Saz Şairleri Antolojisi”, “Türk Lisanı ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar”, “Anadolu’da Türk Lisanı ve Edebiyatı’nın Tekamülüne Bir Bakış”, “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu”, “Edebiyat Araştırmaları Külliyatı”, “İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi”, “Divan Edebiyatı Antolojisi”, “Türk Saz Şairleri Antolojisi”, “Türk Edebiyatı Tarihi I-II”, “Tevfik Fikret ve Ahlakı” ve “Milli Kıraat” da yer aldı.
 
Üst