2021’de siyasete, ekonomik kriz yüzünden iktidarla muhalefet içinde büyüyen çekişme damgasını vurdu. Bu, 2022’de de ana gündem olacak. Uzmanlara göre siyaseti en epeyce; Erdoğan’ın ne yapacağının bilinmezliği zorlayacak.
“Erken seçim aslına bakarsan son üç-dört yıldır Türkiye’nin bitmeyen gündemi olduğu için 2022’de de erken seçimi konuşmaya devam edeceğiz. Ancak erken seçim kestirimleri, kehanetleri ne ölçüde gerçekleşir, onu bilebilmek hayli güç.”
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, hükümetin iktisattaki krizi çözmeye dönük ataklarının siyaset kulislerinde “Erken mi, baskın mı seçim geliyor?” sorularını bir defa daha gündeme taşıdığını, 2022’de bu soruların epey konuşulacağını DW Türkçe’ye bu sözlerle anlatıyor. Uslu’ya göre 2021’e damgasını vuran Cumhur İttifakı ile Millet İttifakı içindeki çekişme 2022’nin de ana gündemi olacak. Lakin bu gündemi zorlayacak, değiştirecek hatta zirve taklak edecek olan bir gerçeklik var: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ne yapacağının bilinmezliği.
2020’de iktidarla muhalefet içinde Türkiye’de yoksulluk olup olmadığına ait tartışmalar, 2021’de yaşanan döviz kriziyle o denli bir noktaya vardı ki; muhalefetin ekonomiyi yönetememekle suçladığı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ben ekonomistim. İktisadın kitabını yazdım” açıklamaları 2022’de de dikkatlerin Erdoğan’ın üzerinde olacağının işareti olarak görülüyor.
Bitmeyen “erken seçim” tartışması
Ankara’da siyaseti yakından izleyen gazetecilerden Sedat Bozkurt, dikkatlerin niye 2022’de de Erdoğan’da olacağını DW Türkçe’ye “2022’de; iktisat bilimine de uygun olmayan işler yaparak seçmen kitlesini konsolide etmek, kendisinden kopan ya da kopmak isteyen seçmen kitlesini geri almak isteyen bir siyasi iktidar goreceğiz” kelamlarıyla anlatıyor.
Bozkurt, Erdoğan’ın bu noktada ne yapacağının tam çözülemediğini, bu yüzden de erken ya da baskın seçim tartışmalarının nereye varacağının bilinmezliğinin 2022’yi zorlayacağını öngörüyor:
“Erdoğan piyasada para döndükçe, çorba kaynadıkça insanların kendisine oy vereceğine inanıyor. Bunu istikrar olarak da sundu yıllardır. Siyaseti bu biçimde kurguladı. İnsanlara kredi verdi, kendisine ilişkin olmayan parayı harcattı, taksitlerini ödeyebilir hale getirdi. İki, üç seçim kotardı bu biçimde. Artık, iktisat açısından elinin rahat olmadığını biliyoruz. Dövizi yükseltmek, daha sonra düşürmek, faizleri düşürmeye çalışmak da bunu gösteriyor. İktisat bilimine muhalif şeyler yapıyor fakat seçmeni, seçmen kitlesini nasıl konsolide edecek? 2022’de Erdoğan’ın en çok buna oynadığına tanıklık edeceğiz. Seçim yok diyor lakin 24 Haziran seçimleri öncesinde de demişti. Daima seçim yok deyişi, erken seçimin habercisi olabilirse de, yeni yıldaki atılımlarına fazlaca daha yakından bakmamız gerekiyor.”
“Erdoğan seçmen toplamaya çalışacak”
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu da, Erdoğan’ın 2022’de en çok AKP’den kopan seçmeni partiye geri getirmek için tüm kartlarını açacağını savunuyor. Minimum fiyatta yapılan yüzde 50 oranındaki artışın, vergi indiriminin bu kartlardan yalnızca birkaçı olduğunu söyleyen Uslu, “Erdoğan, siyaseti daima bir açılım siyasetine kilitlemeye çalışacak. Seçmen toplamaya, oy kazanmaya yönelecek. Artık öbür devası kalmadı. 2022’de seçim yapamasa bile bu yılın nerdeyse tamamının bir seçime hazırlık yılı olacağını kendisi de biliyor” diyor.
AKP, iktidara geldiği 2002’de oyların yüzde 34,3’ünü aldı. İktidarda 19 yılını geride bırakan AKP’nin bugün yüzde 30 bandının da altına düştüğünü söyleyen Uslu, Erdoğan’ın büsbütün kaybettiği oyları bir daha kazanma gayretinin 2022’de öne çıkacağını düşünüyor:
2021 boyunca yaşanan ekonomik krizin de tesiriyle tüm kamuoyu anketleri Cumhur İttifakı’nın iki partisi AKP ile MHP’deki oy erimesine dikkat çeken sonuçlar sundular kamuoyuna. Son araştırmalar Aksoy Araştırma ile Metropol’den geldi. Aksoy Araştırma kararsızlar dağıtılmadan AKP’nin oy oranını yüzde 26,7 gösterdi.
Tıpkı araştırmada ana muhalefet partisi CHP’nin bir daha kararsızlar dağıtılmadan yüzde 24,5 olarak gösterilmesi ve AKP ile CHP içindeki oy farkının yüzde 2’de kaldığının görülmesi dikkat çekti. Araştırmada baraj yüzde 7’ye çekilmediği durumda MHP’nin baraj altı kalacağı tespiti yapıldı.
Metropoll’ün “Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı nazaranvini yapış usulünü onaylıyor musunuz?” sorusuna “Evet” diyenlerin oranı yüzde 38,6’da kalırken, “Hayır” diyenlerin oranı yüzde 57,2 oldu.
“Muhalefet cephesinden altılı fotoğraf gelecek”
2021 boyunca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve AKP’nin Türkiye’yi yönetemediği, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türkiye’de şeffaf idare anlayışını ortadan kaldırdığı tenkidinden geri adım atmayan muhalefet cephesi, sene sonuna hakikat bu tenkitlerini daha da güçlendirdi. Yalnızca erken seçim istemekle yetinmeyen muhalefet, güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş için yürütülen ortak çalışmada da sona geldi. Millet İttifakı’nı oluşturan CHP, Uygun Parti, Saadet ve Demokrat Parti’nin yanı sıra AKP’den kopan Gelecek ve DEVA partileri de bu çalışmaya takviye verdi.
Bu çalışmada Türkiye’ye “kuvvetler ayrılığı” prensibinin bir daha getirilmesini ve cumhurbaşkanının yetkilerinin sonlandırılmasını isteyen altı muhalefet partisi başkanının birinci defa birlikte fotoğraf verip, çalışmanın bilgileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmesi planlanıyor. bu biçimdesi bir beraberliğin muhalefetin iktidar karşısında daha da güçlendiği manasına geldiğini söyleyen gazeteci Sedat Bozkurt, “Seçim sürecinde bir arada hareket etmeseler bile seçimden daha sonra oluşturulacak parlamento tabanında bunu gerçekleştireceklerini beyan ettiler. Bu; aslında seçim ittifakından daha sıkıntı bir iş. Bu niçinle, seçim ittifakını epey rahat kotaracaklarını ben düşünüyorum” diyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için yapılan muahedeyi altı partinin genel liderinin kamuoyuna birlikte duyurmasının ya da birlikte bir açıklama yapmasının 2022’in en dikkat cazibeli manzarası olacağını düşünen İbrahim Uslu da, “Muhtemelen muhalefet cephesinden altılık fotoğraf gelecek. daha sonraki süreçte de bu altı partinin bir ittifak çatısı altında birleşmesi için gerekli adımlar atılır” öngörüsünde bulunuyor.
Muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişe dönük muahedesini kamuoyuna duyurmasının akabinde iktidar ile muhalefet içinde erken seçim tartışmasının daha da büyümesi bekleniyor. DW Türkçe’ye konuşan MHP’li yetkililer “Biz istemedikten daha sonra seçim olmaz” derken, AKP ile MHP’nin muhalefetin tam aksine 2022’ye değil de 2023’e odaklanacağı iletisi veriyor.
HDP kapatılacak mı?
2021’de siyaset kulislerini en epey hareketlendiren bir öbür gelişme TBMM’nin üçüncü büyük partisi Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında açılan kapatma davası oldu. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) açılan kapatma davasının iddianamesinde 451 HDP’li hakkında siyasi yasak istendi, 69 partilinin kelam ve hareketlerinin partinin ‘temelli kapatılması’nı gerektirecek cürümlerin odağında olduğu lisana getirildi. Bu hatalar; terör örgütüne takviye aksiyonları ve açıklamaları olarak sayıldı. Başsavcılık HDP’nin malvarlığına el konulmasını ve Hazine yardımından yoksun bırakılması isteğini de iddianameye koydu.
HDP ön savunmasında mütalaa beklenmeden yargılamanın durdurulması gerektiğini istedi. Kürt meselesine tahlil için yürütülen çalışmaların yargılama konusu yapıldığına dikkat çeken HDP avukatları, tahlil süreci vaktinde ve daha sonrasında HDP’nin eforlarının yargılama konusu yapılamayacağını lisana getirdi. Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Bekir Şahin de dava hakkındaki temel görüşünü AYM’ye sundu. Artık gözler AYM’de. AYM’den çıkacak karar 2022’nin en sıcak gelişmelerinden biri olmaya aday.
“HDP’nin kapatılmasıyla ilgili karar 2022’de netleşmezse sürpriz olmaz” diyen kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, AYM’nin bir periyot AKP hakkındaki kapatma davasını dört ayda sonuçlandırdığını hatırlatıyor. Uslu, “AYM, HDP ile ilgili dava daha başlamadan iki yıl sürebileceğini söylemiş oldu. Muhakkak ki epey süratli çözmeye niyeti yok, vakte oynuyor. HDP’yi kapatmanın iktidar cephesine yarar getirmeyeceği açık” diyor.
Gazeteci Sedat Bozkurt da HDP’yi kapatmanın AKP ile MHP oylarındaki erimeyi hızlandıracağının hesabının yapıldığını anlatıyor. Bozkurt, HDP’nin kapatılmayacağı üzere 2022’de siyasette ‘anahtar rol’ oynayacağını lisana getirirken, “HDP üçüncü bir ittifak modeli olarak Millet İttifakı’nın yörüngesinde seçime girecektir. Parlamentoya dönüş çalışmalarına katkı sağlayacaktır ve anahtar rol oynayacaktır” öngörüsünde bulunuyor.
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe
“Erken seçim aslına bakarsan son üç-dört yıldır Türkiye’nin bitmeyen gündemi olduğu için 2022’de de erken seçimi konuşmaya devam edeceğiz. Ancak erken seçim kestirimleri, kehanetleri ne ölçüde gerçekleşir, onu bilebilmek hayli güç.”
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, hükümetin iktisattaki krizi çözmeye dönük ataklarının siyaset kulislerinde “Erken mi, baskın mı seçim geliyor?” sorularını bir defa daha gündeme taşıdığını, 2022’de bu soruların epey konuşulacağını DW Türkçe’ye bu sözlerle anlatıyor. Uslu’ya göre 2021’e damgasını vuran Cumhur İttifakı ile Millet İttifakı içindeki çekişme 2022’nin de ana gündemi olacak. Lakin bu gündemi zorlayacak, değiştirecek hatta zirve taklak edecek olan bir gerçeklik var: Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ne yapacağının bilinmezliği.
2020’de iktidarla muhalefet içinde Türkiye’de yoksulluk olup olmadığına ait tartışmalar, 2021’de yaşanan döviz kriziyle o denli bir noktaya vardı ki; muhalefetin ekonomiyi yönetememekle suçladığı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Ben ekonomistim. İktisadın kitabını yazdım” açıklamaları 2022’de de dikkatlerin Erdoğan’ın üzerinde olacağının işareti olarak görülüyor.
Bitmeyen “erken seçim” tartışması
Ankara’da siyaseti yakından izleyen gazetecilerden Sedat Bozkurt, dikkatlerin niye 2022’de de Erdoğan’da olacağını DW Türkçe’ye “2022’de; iktisat bilimine de uygun olmayan işler yaparak seçmen kitlesini konsolide etmek, kendisinden kopan ya da kopmak isteyen seçmen kitlesini geri almak isteyen bir siyasi iktidar goreceğiz” kelamlarıyla anlatıyor.
Bozkurt, Erdoğan’ın bu noktada ne yapacağının tam çözülemediğini, bu yüzden de erken ya da baskın seçim tartışmalarının nereye varacağının bilinmezliğinin 2022’yi zorlayacağını öngörüyor:
“Erdoğan piyasada para döndükçe, çorba kaynadıkça insanların kendisine oy vereceğine inanıyor. Bunu istikrar olarak da sundu yıllardır. Siyaseti bu biçimde kurguladı. İnsanlara kredi verdi, kendisine ilişkin olmayan parayı harcattı, taksitlerini ödeyebilir hale getirdi. İki, üç seçim kotardı bu biçimde. Artık, iktisat açısından elinin rahat olmadığını biliyoruz. Dövizi yükseltmek, daha sonra düşürmek, faizleri düşürmeye çalışmak da bunu gösteriyor. İktisat bilimine muhalif şeyler yapıyor fakat seçmeni, seçmen kitlesini nasıl konsolide edecek? 2022’de Erdoğan’ın en çok buna oynadığına tanıklık edeceğiz. Seçim yok diyor lakin 24 Haziran seçimleri öncesinde de demişti. Daima seçim yok deyişi, erken seçimin habercisi olabilirse de, yeni yıldaki atılımlarına fazlaca daha yakından bakmamız gerekiyor.”
“Erdoğan seçmen toplamaya çalışacak”
Kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu da, Erdoğan’ın 2022’de en çok AKP’den kopan seçmeni partiye geri getirmek için tüm kartlarını açacağını savunuyor. Minimum fiyatta yapılan yüzde 50 oranındaki artışın, vergi indiriminin bu kartlardan yalnızca birkaçı olduğunu söyleyen Uslu, “Erdoğan, siyaseti daima bir açılım siyasetine kilitlemeye çalışacak. Seçmen toplamaya, oy kazanmaya yönelecek. Artık öbür devası kalmadı. 2022’de seçim yapamasa bile bu yılın nerdeyse tamamının bir seçime hazırlık yılı olacağını kendisi de biliyor” diyor.
AKP, iktidara geldiği 2002’de oyların yüzde 34,3’ünü aldı. İktidarda 19 yılını geride bırakan AKP’nin bugün yüzde 30 bandının da altına düştüğünü söyleyen Uslu, Erdoğan’ın büsbütün kaybettiği oyları bir daha kazanma gayretinin 2022’de öne çıkacağını düşünüyor:
2021 boyunca yaşanan ekonomik krizin de tesiriyle tüm kamuoyu anketleri Cumhur İttifakı’nın iki partisi AKP ile MHP’deki oy erimesine dikkat çeken sonuçlar sundular kamuoyuna. Son araştırmalar Aksoy Araştırma ile Metropol’den geldi. Aksoy Araştırma kararsızlar dağıtılmadan AKP’nin oy oranını yüzde 26,7 gösterdi.
Tıpkı araştırmada ana muhalefet partisi CHP’nin bir daha kararsızlar dağıtılmadan yüzde 24,5 olarak gösterilmesi ve AKP ile CHP içindeki oy farkının yüzde 2’de kaldığının görülmesi dikkat çekti. Araştırmada baraj yüzde 7’ye çekilmediği durumda MHP’nin baraj altı kalacağı tespiti yapıldı.
Metropoll’ün “Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı nazaranvini yapış usulünü onaylıyor musunuz?” sorusuna “Evet” diyenlerin oranı yüzde 38,6’da kalırken, “Hayır” diyenlerin oranı yüzde 57,2 oldu.
“Muhalefet cephesinden altılı fotoğraf gelecek”
2021 boyunca Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ve AKP’nin Türkiye’yi yönetemediği, cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin Türkiye’de şeffaf idare anlayışını ortadan kaldırdığı tenkidinden geri adım atmayan muhalefet cephesi, sene sonuna hakikat bu tenkitlerini daha da güçlendirdi. Yalnızca erken seçim istemekle yetinmeyen muhalefet, güçlendirilmiş parlamenter sisteme dönüş için yürütülen ortak çalışmada da sona geldi. Millet İttifakı’nı oluşturan CHP, Uygun Parti, Saadet ve Demokrat Parti’nin yanı sıra AKP’den kopan Gelecek ve DEVA partileri de bu çalışmaya takviye verdi.
Bu çalışmada Türkiye’ye “kuvvetler ayrılığı” prensibinin bir daha getirilmesini ve cumhurbaşkanının yetkilerinin sonlandırılmasını isteyen altı muhalefet partisi başkanının birinci defa birlikte fotoğraf verip, çalışmanın bilgileri hakkında kamuoyunu bilgilendirmesi planlanıyor. bu biçimdesi bir beraberliğin muhalefetin iktidar karşısında daha da güçlendiği manasına geldiğini söyleyen gazeteci Sedat Bozkurt, “Seçim sürecinde bir arada hareket etmeseler bile seçimden daha sonra oluşturulacak parlamento tabanında bunu gerçekleştireceklerini beyan ettiler. Bu; aslında seçim ittifakından daha sıkıntı bir iş. Bu niçinle, seçim ittifakını epey rahat kotaracaklarını ben düşünüyorum” diyor.
Güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçiş için yapılan muahedeyi altı partinin genel liderinin kamuoyuna birlikte duyurmasının ya da birlikte bir açıklama yapmasının 2022’in en dikkat cazibeli manzarası olacağını düşünen İbrahim Uslu da, “Muhtemelen muhalefet cephesinden altılık fotoğraf gelecek. daha sonraki süreçte de bu altı partinin bir ittifak çatısı altında birleşmesi için gerekli adımlar atılır” öngörüsünde bulunuyor.
Muhalefetin güçlendirilmiş parlamenter sisteme geçişe dönük muahedesini kamuoyuna duyurmasının akabinde iktidar ile muhalefet içinde erken seçim tartışmasının daha da büyümesi bekleniyor. DW Türkçe’ye konuşan MHP’li yetkililer “Biz istemedikten daha sonra seçim olmaz” derken, AKP ile MHP’nin muhalefetin tam aksine 2022’ye değil de 2023’e odaklanacağı iletisi veriyor.
HDP kapatılacak mı?
2021’de siyaset kulislerini en epey hareketlendiren bir öbür gelişme TBMM’nin üçüncü büyük partisi Halkların Demokratik Partisi (HDP) hakkında açılan kapatma davası oldu. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı’nca Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) açılan kapatma davasının iddianamesinde 451 HDP’li hakkında siyasi yasak istendi, 69 partilinin kelam ve hareketlerinin partinin ‘temelli kapatılması’nı gerektirecek cürümlerin odağında olduğu lisana getirildi. Bu hatalar; terör örgütüne takviye aksiyonları ve açıklamaları olarak sayıldı. Başsavcılık HDP’nin malvarlığına el konulmasını ve Hazine yardımından yoksun bırakılması isteğini de iddianameye koydu.
HDP ön savunmasında mütalaa beklenmeden yargılamanın durdurulması gerektiğini istedi. Kürt meselesine tahlil için yürütülen çalışmaların yargılama konusu yapıldığına dikkat çeken HDP avukatları, tahlil süreci vaktinde ve daha sonrasında HDP’nin eforlarının yargılama konusu yapılamayacağını lisana getirdi. Yargıtay Cumhuriyet Savcısı Bekir Şahin de dava hakkındaki temel görüşünü AYM’ye sundu. Artık gözler AYM’de. AYM’den çıkacak karar 2022’nin en sıcak gelişmelerinden biri olmaya aday.
“HDP’nin kapatılmasıyla ilgili karar 2022’de netleşmezse sürpriz olmaz” diyen kamuoyu araştırmacısı İbrahim Uslu, AYM’nin bir periyot AKP hakkındaki kapatma davasını dört ayda sonuçlandırdığını hatırlatıyor. Uslu, “AYM, HDP ile ilgili dava daha başlamadan iki yıl sürebileceğini söylemiş oldu. Muhakkak ki epey süratli çözmeye niyeti yok, vakte oynuyor. HDP’yi kapatmanın iktidar cephesine yarar getirmeyeceği açık” diyor.
Gazeteci Sedat Bozkurt da HDP’yi kapatmanın AKP ile MHP oylarındaki erimeyi hızlandıracağının hesabının yapıldığını anlatıyor. Bozkurt, HDP’nin kapatılmayacağı üzere 2022’de siyasette ‘anahtar rol’ oynayacağını lisana getirirken, “HDP üçüncü bir ittifak modeli olarak Millet İttifakı’nın yörüngesinde seçime girecektir. Parlamentoya dönüş çalışmalarına katkı sağlayacaktır ve anahtar rol oynayacaktır” öngörüsünde bulunuyor.
Hilal Köylü / Ankara
© Deutsche Welle Türkçe