Eski Washington Büyükelçisi Namık Tan, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Lideri Recep Tayyip Erdoğan’ın, 4 yıldır cezaevinde tutuklu bulunan Osman Kavala’nın hür bırakılmasına ait davette bulunan 10 büyükelçinin “istenmeyen adam” ilan edilmesi istikametindeki talimatını, “Çok ağır bir yaptırım. İstisnaidir. Savaş vakit içinderında çıkar. Ya da nazaranvi olmayan alana giren diplomatlar için uygulanır. Son derece duygusal bir tepki” diye kıymetlendirdi.
Gazeteci İsmail Saymaz’ın Halk TV’de yayımlanan köşesinde soruların yanıtlayan Tan’ın karşılıkları şöyleki:
‘İstenmeyen adam’ davetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok ağır bir yaptırım. İstisnaidir. Savaş vakit içinderında çıkar. Ya da misyonu olmayan alana giren diplomatlar için uygulanır. Son derece duygusal bir reaksiyon.
Büyükelçilerin açıklamasını nasıl yorumluyorsunuz?
neden yaptılar? Farkındalık yaratmak, dört yıldır mahpusta olduğunu söylemek, hukuksuzluk yaşandığını ortaya koymak için. Bunun yolu bu değil. Büyükelçilerin söylemiş oldukleri değil, teşebbüs biçimi yanlış. Yersiz ve vakitsiz.
Tamam yanlış bir sistem, reaksiyon gösterildi. Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldılar. Biraz daha fazla reaksiyon gösteriyorsanız, büyükelçilerinizi istişare için çağırırsınız. Bu fazlaca rahatsız olduğunuz manasına gelir. Lakin reaksiyon verirken en üstten başlamazsınız. Kendinize hareket alanı bırakırsınız.
Bu en üstten bir reaksiyon mi?
Tabi canım, cumhurbaşkanı şahsen açıklıyor. meğer şöyleki olur: Açıklamayı Dışişleri Bakanınıza yaptırırsınız. Ki, yansılara bakılırsa hareket alanı kalsın.
İstenmeyen adam ilan edilirler mi?
Edilecekler. Yüzde yüz.
En berbat senaryo ne?
Onlar da büyükelçilerimize ‘mukabele-i bilmisil’ dediğimiz kural altında karşılık verirler. Diplomasi tarihi bunu bu biçimde yazmıştır.
Şunu unutmamak lazım: İçişlerine karışmama prensibi esaslı değişikliklere uğradı. İnsan hakları, içişleri sorunu olmaktan çıktı. Ayrıyeten milletlerarası örgütler çerçevesinde birtakım yükümlülükleri kabul etmişsiniz. İnsan hakları düzenlemelerini iç hukukun modülü yapmışsınız.
İçişlerine karışmama konusunda güya ders veriyoruz. Biz bir sürü yerde müdahalede bulunduk. Avrupa’da neler neler söylemiş olduk. 10 büyükelçinin müdahalesi ne ölçüde isabetli, bu tartışılır. Lakin içişlerine müdahale diye hudut dışı etmenin isabeti de hayli önemli tartışılır. Ok yaydan çıktı. Muhtemelen büyükelçiler sınırdışı edilecek. İnşallah AB sonucu çıkmaz. Toplu bir karar da alabilirler. Bu kadar yatırıma muhtaçlık duyduğumuz periyotta ölçüsüz bir reaksiyon diye düşünüyorum.
Karar alınırken sonuçlar öngörülmüyor mu?
Latife yaptığınızı zannediyorum. Dışişleri Bakanlığı işlevlerini yitirmiş. Bakanın siyaset oluşturulmasında rolü yok. Bakanlık bir nevi haberleşme ajansı haline gelmiş. Öteki yerde alınıyor kararlar. Bir adım atılmadan evvel nasıl geri dönüleceğini hesap edersiniz. Burada o denli birşey var mı?
Gazeteci İsmail Saymaz’ın Halk TV’de yayımlanan köşesinde soruların yanıtlayan Tan’ın karşılıkları şöyleki:
‘İstenmeyen adam’ davetini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Çok ağır bir yaptırım. İstisnaidir. Savaş vakit içinderında çıkar. Ya da misyonu olmayan alana giren diplomatlar için uygulanır. Son derece duygusal bir reaksiyon.
Büyükelçilerin açıklamasını nasıl yorumluyorsunuz?
neden yaptılar? Farkındalık yaratmak, dört yıldır mahpusta olduğunu söylemek, hukuksuzluk yaşandığını ortaya koymak için. Bunun yolu bu değil. Büyükelçilerin söylemiş oldukleri değil, teşebbüs biçimi yanlış. Yersiz ve vakitsiz.
Tamam yanlış bir sistem, reaksiyon gösterildi. Dışişleri Bakanlığı’na çağrıldılar. Biraz daha fazla reaksiyon gösteriyorsanız, büyükelçilerinizi istişare için çağırırsınız. Bu fazlaca rahatsız olduğunuz manasına gelir. Lakin reaksiyon verirken en üstten başlamazsınız. Kendinize hareket alanı bırakırsınız.
Bu en üstten bir reaksiyon mi?
Tabi canım, cumhurbaşkanı şahsen açıklıyor. meğer şöyleki olur: Açıklamayı Dışişleri Bakanınıza yaptırırsınız. Ki, yansılara bakılırsa hareket alanı kalsın.
İstenmeyen adam ilan edilirler mi?
Edilecekler. Yüzde yüz.
En berbat senaryo ne?
Onlar da büyükelçilerimize ‘mukabele-i bilmisil’ dediğimiz kural altında karşılık verirler. Diplomasi tarihi bunu bu biçimde yazmıştır.
Şunu unutmamak lazım: İçişlerine karışmama prensibi esaslı değişikliklere uğradı. İnsan hakları, içişleri sorunu olmaktan çıktı. Ayrıyeten milletlerarası örgütler çerçevesinde birtakım yükümlülükleri kabul etmişsiniz. İnsan hakları düzenlemelerini iç hukukun modülü yapmışsınız.
İçişlerine karışmama konusunda güya ders veriyoruz. Biz bir sürü yerde müdahalede bulunduk. Avrupa’da neler neler söylemiş olduk. 10 büyükelçinin müdahalesi ne ölçüde isabetli, bu tartışılır. Lakin içişlerine müdahale diye hudut dışı etmenin isabeti de hayli önemli tartışılır. Ok yaydan çıktı. Muhtemelen büyükelçiler sınırdışı edilecek. İnşallah AB sonucu çıkmaz. Toplu bir karar da alabilirler. Bu kadar yatırıma muhtaçlık duyduğumuz periyotta ölçüsüz bir reaksiyon diye düşünüyorum.
Karar alınırken sonuçlar öngörülmüyor mu?
Latife yaptığınızı zannediyorum. Dışişleri Bakanlığı işlevlerini yitirmiş. Bakanın siyaset oluşturulmasında rolü yok. Bakanlık bir nevi haberleşme ajansı haline gelmiş. Öteki yerde alınıyor kararlar. Bir adım atılmadan evvel nasıl geri dönüleceğini hesap edersiniz. Burada o denli birşey var mı?