JoKeR
Active member
Kâinata ibret ve mana nazarıyla bakan için her şey birer esma suretindedir. Sanatı görüp sanatkâra ulaşmak işte bütün sorun. Abdullah Simavî’nin Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi de bu yolda nazarlarımızı gerçek manaya yöneltiyor.
Kâinatta zerreden küreye yaratılmış olan her bir kesim Allah’ın esmasından birer işaret taşır. O işaretler yolumuzu şaşırdığımız an bizleri hakikat yola sevk eder. Esmaları manaya ve mana planında gerçek isimlendirme üzerine Osmanlı’da esmâü’l-hüsna şerhi geleneği oluşmuştur. Bunun değerli örneklerinden birisi olan Abdullah Simavî’nin Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi (Haz. Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan) Şubat 2021, 226 s. + tıpkı basım) Ketebe yayınları içinden çıktı. Osmanlı Klasiklerini yaşatma ismine değerli bir yayın dizisini de okurla buluşturan Ketebe yayınları içinden çıkan bu eser, 1323 tarihindeki ve Süleymaniye Kütüphanesinde yer alan nüshadan yayına hazırlanmış. Nisbesinde yer aldığı üzere Kütahya Simavlı olan Abdullah Simavi (öl. 1491), Molla İlâhi ismiyle bilinip tanınmış, Horasan, Semerkant merkezli tasavvuf geleneğine intisap etmiş bir zattır. Semerkant’ta Ubeydullah Ahrar’a intisap edip, icazet alırken, başka taraftan Bahaüddin Nakşibend hazretlerinin de kabrine geçip orada da tefekkür ibadetle meşgul olmuştur. Kitabın girişinde verilen bilgiler ışığında Abdullah Simavî’nin yaşadığı bâtıni seyahatten daha sonra Simav’a dönerek burada dergâh kurduğu naklediliyor. Hatta Abdullah Simavî, Nakşibendîliğin Anadolu’da neşv ü nema bulması noktasında kıymetli görevler ifa etmiş bir isimdir. Fatih’in İstanbul’u fethettikten daha sonra yaptığı davete ise katılmayıp yanında yer alan Buyruk Ahmet Buhari’yi göndererek icabet etmiştir. daha sonraları bir mühlet Zeyrek Medreselerinde ilim ve irşad ile meşgul olmuş, akabinde Evranoszade Ahmet Bey’in teklifi ile Vardar Yenicesi’ne gidip orada ömrünün sonuna kadar irşat görevi ve eser telifi ile meşgul olmuş.
HER BİR ESMANIN AKABİNDE BİRER AHLAKİ DÜSTUR
Abdullah Simavî’nin Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi, Haz. Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan, Ketebe Yayınları, Şubat 2021, 226 sayfa
Yapıtı yayına hazırlayan Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan’ın söz ettiği üzere yazıldığı periyot itibariyle kısa, öz bilgiler ihtiva etmekle bir arada sade bir Türkçe ile kaleme alınmış. Toplam 71 varaktan oluşan ve 142 sayfayı ihtiva eden eser, Ağrıkan’ın da sözü ile birer ahlak umdesi olarak şerh edilmiş metinlerden oluşmakta. Her bir esma, lafız ve manası ile verildikten daha sonra “kulun bundan nasibi” denilip yeni bir kapı açılmış ve buradan mana ummanına dalmak hedeflenmiştir. bir daha kitabın girişinde söz edildiği üzere “bu, esmâü’l-hüsnâ’nın ahlakı güzelleştirmedeki tesiri göz önünde bulundurularak yapılan bir tefsirdir ve bahse farklı bir pencere açmaktadır.” (s.15)
Abdullah Simavî yapıtın girişinde esmâü’l-hüsna’yı saymayı tavsiye eden hadise atıf yaparak şunları söylüyor: “Ebu Hureyre (r.a.) Peygamber Efendimiz’den şöyleki nakletmiştir: “Allah’ın doksan dokuz ismi vardır, kim onları sayarsa kesinlikle cennete girer.” Bu isimlere beraberinde sıfat da denir. Hadis-i şerif’in aslında geçen “ahsa” sözü saymak değil, ezberlemek manasındadır. Bir kimse bu isimlerin manasını bilip vacibine vacip, muhaline muhal, caizine caiz diyerek iman etse ve bu isimlerle mümkün olduğunca amel edip onları kendisine huy edinse o kimse cennet girer, demektir.”
Allah’ın esmasının da sayısının bilindiği üzere yalnızca doksan dokuz olmadığını belirterek bunu da şu rivayetle destekliyor: “Âlimler, Allahu Teâlâ’nın üç bin ismi olduğunu nakledip “Bin adedini yalnızca melekler bilir. Bin adedini yalnızca peygamberler bilir. Üç yüz tanesi Tevrat’ta; üç yüz tanesi İncil’de; üç yüz tanesi Zebur’da; doksan dokuzu Kur’an-ı Kerim’dedir ve bir adedini ise Allahu Teâlâ kendi zatı için seçmiştir.” demişlerdir.” (s.31)
İLİM TAHSİLİNİN KRİTERLERİ
Her bir esmada kulun nasibini ortaya koyan Abdullah Simavî, tasavvuf yolunda kazandığı füyüzatı yapıtına taşımıştır. Örneğin el-Alîm esmasının zahiri manasını verdikten daha sonra kulun bundan nasibini şöyleki izah etmiş: “Kulun bundan nasibi yaptığı işlerin nereye varacağını bilip kıyamet gününde yararı olacak şeylerle uğraşması; dinî ilimleri bilhassa iman ve akaidi ihtiva ettiği için ilimlerin en erdemlisi olan ve Allah’ın zat, sıfat ve fiilerinden bahseden “ma’arif-i ilahiyye’yi tahsile çalışmasıdır.” Buradan bir derkenar daha açarak şunları söyler: “Zira ilmin gururu malumun onuruna bağlıdır. Yani Bârî Teâlâ’nın zat, sıfat ve efalinden daha gururlu bir şey yoktur. İlimleri de ilimlerin en onurlusudur. Yani bunların ilimlerini öğrenmek ve öğretmek öteki bütün ilimleri öğrenmek ve öğretmekten iyidir.” (s.67)
Niçin esmaü’l-hüsnâyı tahsil? Bunun da yanıtını kitaptan veriyor: “Hakk Sübhanehu ve Teala’yı vacip, muhal ve caiz olan sıfatları ile bilmeden öteki ilimle meşgul olanlar İslâm dinini değiştirmiş olurlar.” Abdullah Simavî yapıtın son kısmında özelikle buna vurgu yapmakta ve şu biçimde demektedir: Allah; zatı, sıfatları ve esması ile hakkıyla tanınmadan başka ilimler tahsil edilemez. Zira Allah’ı bilmek ilmi herkese farz-ı ayndır ve bu nas ile sabittir.
Abdullah Simavî, Rabbimizin kulundan muradı olan şeyleri esmasının ışığında anlamış, anlamlandırmış. Tahsil etmiş olduğu ilim sebebiyledir ki görüneni değil, görülmek isteneni bizlere yazmış. Aslın bütün bunları yaparken bir şeye daha vurgu yapıyor, insan manevi eksikliğini yalnızca kitap okuyarak gideremez. Kişi evvel Allah’ın inayeti, enbiya ve evliyanın yardımı ile olgunlaşabilir. Yayınlanmış olan şerh bir büyük hak dostunun bu büyük mana birikimini ihtiva ediyor. Ne keyifli Esmâü’l-Hüsnâ’nın ışığında ömrünü inşa edip, tertibe koyanlara…
Kâinatta zerreden küreye yaratılmış olan her bir kesim Allah’ın esmasından birer işaret taşır. O işaretler yolumuzu şaşırdığımız an bizleri hakikat yola sevk eder. Esmaları manaya ve mana planında gerçek isimlendirme üzerine Osmanlı’da esmâü’l-hüsna şerhi geleneği oluşmuştur. Bunun değerli örneklerinden birisi olan Abdullah Simavî’nin Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi (Haz. Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan) Şubat 2021, 226 s. + tıpkı basım) Ketebe yayınları içinden çıktı. Osmanlı Klasiklerini yaşatma ismine değerli bir yayın dizisini de okurla buluşturan Ketebe yayınları içinden çıkan bu eser, 1323 tarihindeki ve Süleymaniye Kütüphanesinde yer alan nüshadan yayına hazırlanmış. Nisbesinde yer aldığı üzere Kütahya Simavlı olan Abdullah Simavi (öl. 1491), Molla İlâhi ismiyle bilinip tanınmış, Horasan, Semerkant merkezli tasavvuf geleneğine intisap etmiş bir zattır. Semerkant’ta Ubeydullah Ahrar’a intisap edip, icazet alırken, başka taraftan Bahaüddin Nakşibend hazretlerinin de kabrine geçip orada da tefekkür ibadetle meşgul olmuştur. Kitabın girişinde verilen bilgiler ışığında Abdullah Simavî’nin yaşadığı bâtıni seyahatten daha sonra Simav’a dönerek burada dergâh kurduğu naklediliyor. Hatta Abdullah Simavî, Nakşibendîliğin Anadolu’da neşv ü nema bulması noktasında kıymetli görevler ifa etmiş bir isimdir. Fatih’in İstanbul’u fethettikten daha sonra yaptığı davete ise katılmayıp yanında yer alan Buyruk Ahmet Buhari’yi göndererek icabet etmiştir. daha sonraları bir mühlet Zeyrek Medreselerinde ilim ve irşad ile meşgul olmuş, akabinde Evranoszade Ahmet Bey’in teklifi ile Vardar Yenicesi’ne gidip orada ömrünün sonuna kadar irşat görevi ve eser telifi ile meşgul olmuş.
HER BİR ESMANIN AKABİNDE BİRER AHLAKİ DÜSTUR
Abdullah Simavî’nin Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi, Haz. Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan, Ketebe Yayınları, Şubat 2021, 226 sayfa
Yapıtı yayına hazırlayan Müzeyyen Muradoğlu Ağrıkan’ın söz ettiği üzere yazıldığı periyot itibariyle kısa, öz bilgiler ihtiva etmekle bir arada sade bir Türkçe ile kaleme alınmış. Toplam 71 varaktan oluşan ve 142 sayfayı ihtiva eden eser, Ağrıkan’ın da sözü ile birer ahlak umdesi olarak şerh edilmiş metinlerden oluşmakta. Her bir esma, lafız ve manası ile verildikten daha sonra “kulun bundan nasibi” denilip yeni bir kapı açılmış ve buradan mana ummanına dalmak hedeflenmiştir. bir daha kitabın girişinde söz edildiği üzere “bu, esmâü’l-hüsnâ’nın ahlakı güzelleştirmedeki tesiri göz önünde bulundurularak yapılan bir tefsirdir ve bahse farklı bir pencere açmaktadır.” (s.15)
Abdullah Simavî yapıtın girişinde esmâü’l-hüsna’yı saymayı tavsiye eden hadise atıf yaparak şunları söylüyor: “Ebu Hureyre (r.a.) Peygamber Efendimiz’den şöyleki nakletmiştir: “Allah’ın doksan dokuz ismi vardır, kim onları sayarsa kesinlikle cennete girer.” Bu isimlere beraberinde sıfat da denir. Hadis-i şerif’in aslında geçen “ahsa” sözü saymak değil, ezberlemek manasındadır. Bir kimse bu isimlerin manasını bilip vacibine vacip, muhaline muhal, caizine caiz diyerek iman etse ve bu isimlerle mümkün olduğunca amel edip onları kendisine huy edinse o kimse cennet girer, demektir.”
Allah’ın esmasının da sayısının bilindiği üzere yalnızca doksan dokuz olmadığını belirterek bunu da şu rivayetle destekliyor: “Âlimler, Allahu Teâlâ’nın üç bin ismi olduğunu nakledip “Bin adedini yalnızca melekler bilir. Bin adedini yalnızca peygamberler bilir. Üç yüz tanesi Tevrat’ta; üç yüz tanesi İncil’de; üç yüz tanesi Zebur’da; doksan dokuzu Kur’an-ı Kerim’dedir ve bir adedini ise Allahu Teâlâ kendi zatı için seçmiştir.” demişlerdir.” (s.31)
İLİM TAHSİLİNİN KRİTERLERİ
Her bir esmada kulun nasibini ortaya koyan Abdullah Simavî, tasavvuf yolunda kazandığı füyüzatı yapıtına taşımıştır. Örneğin el-Alîm esmasının zahiri manasını verdikten daha sonra kulun bundan nasibini şöyleki izah etmiş: “Kulun bundan nasibi yaptığı işlerin nereye varacağını bilip kıyamet gününde yararı olacak şeylerle uğraşması; dinî ilimleri bilhassa iman ve akaidi ihtiva ettiği için ilimlerin en erdemlisi olan ve Allah’ın zat, sıfat ve fiilerinden bahseden “ma’arif-i ilahiyye’yi tahsile çalışmasıdır.” Buradan bir derkenar daha açarak şunları söyler: “Zira ilmin gururu malumun onuruna bağlıdır. Yani Bârî Teâlâ’nın zat, sıfat ve efalinden daha gururlu bir şey yoktur. İlimleri de ilimlerin en onurlusudur. Yani bunların ilimlerini öğrenmek ve öğretmek öteki bütün ilimleri öğrenmek ve öğretmekten iyidir.” (s.67)
Niçin esmaü’l-hüsnâyı tahsil? Bunun da yanıtını kitaptan veriyor: “Hakk Sübhanehu ve Teala’yı vacip, muhal ve caiz olan sıfatları ile bilmeden öteki ilimle meşgul olanlar İslâm dinini değiştirmiş olurlar.” Abdullah Simavî yapıtın son kısmında özelikle buna vurgu yapmakta ve şu biçimde demektedir: Allah; zatı, sıfatları ve esması ile hakkıyla tanınmadan başka ilimler tahsil edilemez. Zira Allah’ı bilmek ilmi herkese farz-ı ayndır ve bu nas ile sabittir.
Abdullah Simavî, Rabbimizin kulundan muradı olan şeyleri esmasının ışığında anlamış, anlamlandırmış. Tahsil etmiş olduğu ilim sebebiyledir ki görüneni değil, görülmek isteneni bizlere yazmış. Aslın bütün bunları yaparken bir şeye daha vurgu yapıyor, insan manevi eksikliğini yalnızca kitap okuyarak gideremez. Kişi evvel Allah’ın inayeti, enbiya ve evliyanın yardımı ile olgunlaşabilir. Yayınlanmış olan şerh bir büyük hak dostunun bu büyük mana birikimini ihtiva ediyor. Ne keyifli Esmâü’l-Hüsnâ’nın ışığında ömrünü inşa edip, tertibe koyanlara…