HaberTürk müellifi Nagehan Alçı
Afganistan’a giden Alçı, ismini saklı tutulması kuralıyla sorularını yanıtlayan üst seviye devlet nazaranvlisi için, “Ben R.’yi dinledikten daha sonra iki gün kendime gelemedim. Hala hatırladıkça gözyaşlarımı tutamıyorum” dedi. Alçı’nın soruları ve R.’nin açıklamaları şu biçimde:
Öykünüzü dinlemek istiyoruz. Kaç yaşındasınız?
29.
Evvelki rejimde yönetici konumunda mı çalışıyordunuz?
Evet, devlette kıymetli bir konumdaydım. Altımda 80 kişi çalışıyordu. Lakin artık evdeyim, çalışmıyorum.
İşe gelmemenizi mi söylemiş olduler? ömrünüz nasıl değişti?
15 Ağustos’ta ofiste çalışıyordum. Telefonum çaldı. Arayan bayan bir meslektaşımdı. Bana “Derhal ofisi terk et ve inançlı bir yere git, kimliğini gösteren her şeyi de yak” dedi. Şok oldum. Kimseye bir şey söyleyemedim. Tahminen de yanlış haberdir diye dua ediyordum. Ancak doğruymuş…
Afganistan’ın evvelki devrinden mutlu muydunuz? Burada keyifli muydunuz?
Evet, memnundum. Size öykünün devamını da anlatayım. O gün ofisten çıktım ve konuta geldim. Ayın 20’sinde artık ofise gelmememi söyleyen bir telefon aldım. Herkes işe dönsün, bayanlar hariç diyordu telefondaki ses.
Sizi Taliban’dan arayan oldu mu?
Hayır.
Maaşınıza ne oldu?
hiç bir şey almadım.
Korkuyor musunuz?
Çok. Taliban Kabil’e girdikten kısa bir süre daha sonra konutumuzu terk ettik. Lokasyon değiştirdik zira komşuların bizim eski devlet çalışanı olduğumuzu söyleyebileceğini düşünüyorduk. Ben bayan hakları ve cinsiyet eşitliğini savunan, toplumsal medyada epeyce faal bir tanesiydim. Taliban ile ilgili biroldukça olumsuz paylaşımım var. Beni biliyor olabilirler. Biz üst seviye devlet çalışanıydık.
Toplumsal medya hesaplarınız hala açık mı?
Hayır, kendimi inançta hissetmediğim için kapattım. Yalnızca kendimi değil, beraberinde ailemi de düşünüyorum.
Aile demişken… Çocuklarınız var mı?
Evet, küçük bir kız çocuğum var.
Taliban geldiğinden beri ne yapıyorsunuz?
Bizi kimsenin tanımadığı bir yere taşındık. Şimdiye kadar kimselerle konuşmadık. Ben bir aydır bir sefer anneme gidişim hariç meskenden birinci sefer bugün çıktım. Bir şey lazım olunca kocam yüzünü gizleyerek dışarı gidiyor, gereksinimlerimizi alıp dönüyor. Saklanıyoruz.
Eşiniz de artık işe gitmiyor mu?
Hayır. O da üst seviye devlet nazaranvlisi. Devletin bize verdiği otomobiller vardı. Birini bedavaya sattık, ötekini garaja sakladık. Ben hayatımda hiç bu kadar hayli meskende kalmamıştım ve ne kadar daha dışarı çıkamayacağımı bilmiyorum. Bir ay ortasında bir tek sefer anneme gittim. Bir de artık buraya geldim.
Taliban geldikten daha sonra ülkeyi terk etmeye çalıştınız mı?
Evet, denedik.
Ben anlayamıyorum, bir yanda bayanlar müdahale edilse de sokağa çıkıp protesto yapıyorlar lakin siz konuttan çıkmaya dahi korkuyorsunuz. niye?
Sanırım onlar bayağı beşerler. Ben onlar üzere olsam korkmazdım. Ancak biz Taliban’ın hedefiyiz. Taliban’dan evvel hayli ağır bir ömrüm vardı, işe, üniversiteye ve spor salonuna gidiyordum. hayatım eşiminkinden farksızdı. Artık ise konutumda bir mahkumum.
Kabil’de sizin üzere hayli bayan var mı?
Var.
Hepsi saklanıyor mu?
Evet.
Eski periyotta başörtüsü takıyor muydunuz? Sokağa nasıl çıkıyordunuz?
Yere ve duruma bağlı olarak değişiyordu. Afganistan klâsik bir ülke. Bir başörtüsü çoklukla takıyorduk fakat Taliban’ın emrettiği üzere değil. Başımıza attığımız bir örtüydü bizimki. Benim üzere özgürlük ve cinsiyetler ortası eşitlik prensibine göre yetiştirilmiş beşerler için bu yaşananlar epey sıkıntı. Kıyafet seçimi kişisel tercih olmalıdır.
Ülkeyi terk etmeye çalıştığınızı söylemiş olduniz. niye başaramadınız?
Havaalanının durumu yüzünden.
Gittiniz mi havaalanına o günlerde?
Yakınına gittik, biz otobüsteydik. Lakin alan epey kalabalık olduğu için otobüsleri almadılar. Ben, eşim, annem ve kızım geri dönmek zorunda kaldık.
Çıkış için kağıtlarınız var mıydı?
Evet, her şey vardı.
Nereye gidecektiniz?
ABD.
Sizin üzere kağıtları olup gidemeyen kaç kişi var?
Binlerce. Biz çocuklarımızı o kalabalığa sokma riskini alamadık. O niçinle otobüs kalkacağını duyar duymaz otobüse bindik. Ancak aslında Taliban’ın amacı olmayan binlerce kişi alanı doldurduğu için bizi almadılar. Amaç olmayanlar ülkeyi terk etti, biz ise burada kaldık.
Otobüse bindiğinizi söylemiş olduniz. Yeni bir hayata başlayacağınızı düşünüyordunuz o sıra. Yanınıza neler aldınız?
Birkaç kesim kıyafet, 2 kitap… Kitapları fazlaca severim, konutumda epeyce kitap var lakin yalnızca 2 tane taşıyabildim. Kapıdan çıkarken “Kitaplarımı son görüşüm” dediğimi hatırlıyorum.
Lakin o denli olmadı. Alana giremeyip geri döndünüz. Ne hissettiniz?
Büyük bir boşluk ve geleceğe dair telaş.
bu türlü ne kadar devam edebilirsiniz? Meskende ne kadar kalabilirsiniz?
Havaalanının açılmasını bekliyorum, açılınca tekrar deneyeceğim. Evvelce bombaların patladığı, artık Taliban’ın güvenliği sağladığı söyleniyor. Bunu yeğleyen biroldukça kişi var deniyor. Evet, önce güvenliğimiz yoktu tahminen ancak özgürlüğümüz vardı. İnsanlara sorsanız yüzde 99’u özgürlüğü güvenliğe tercih eder. Özgürseniz her şeyi yapabilirsiniz ömrünüz riskli olabilir lakin istediğiniz ömrü yaşayabilirsiniz. Artık diğerlerinin seçtiği hayatı yaşamak zorundayız.
Afganistan’a giden Alçı, ismini saklı tutulması kuralıyla sorularını yanıtlayan üst seviye devlet nazaranvlisi için, “Ben R.’yi dinledikten daha sonra iki gün kendime gelemedim. Hala hatırladıkça gözyaşlarımı tutamıyorum” dedi. Alçı’nın soruları ve R.’nin açıklamaları şu biçimde:
Öykünüzü dinlemek istiyoruz. Kaç yaşındasınız?
29.
Evvelki rejimde yönetici konumunda mı çalışıyordunuz?
Evet, devlette kıymetli bir konumdaydım. Altımda 80 kişi çalışıyordu. Lakin artık evdeyim, çalışmıyorum.
İşe gelmemenizi mi söylemiş olduler? ömrünüz nasıl değişti?
15 Ağustos’ta ofiste çalışıyordum. Telefonum çaldı. Arayan bayan bir meslektaşımdı. Bana “Derhal ofisi terk et ve inançlı bir yere git, kimliğini gösteren her şeyi de yak” dedi. Şok oldum. Kimseye bir şey söyleyemedim. Tahminen de yanlış haberdir diye dua ediyordum. Ancak doğruymuş…
Afganistan’ın evvelki devrinden mutlu muydunuz? Burada keyifli muydunuz?
Evet, memnundum. Size öykünün devamını da anlatayım. O gün ofisten çıktım ve konuta geldim. Ayın 20’sinde artık ofise gelmememi söyleyen bir telefon aldım. Herkes işe dönsün, bayanlar hariç diyordu telefondaki ses.
Sizi Taliban’dan arayan oldu mu?
Hayır.
Maaşınıza ne oldu?
hiç bir şey almadım.
Korkuyor musunuz?
Çok. Taliban Kabil’e girdikten kısa bir süre daha sonra konutumuzu terk ettik. Lokasyon değiştirdik zira komşuların bizim eski devlet çalışanı olduğumuzu söyleyebileceğini düşünüyorduk. Ben bayan hakları ve cinsiyet eşitliğini savunan, toplumsal medyada epeyce faal bir tanesiydim. Taliban ile ilgili biroldukça olumsuz paylaşımım var. Beni biliyor olabilirler. Biz üst seviye devlet çalışanıydık.
Toplumsal medya hesaplarınız hala açık mı?
Hayır, kendimi inançta hissetmediğim için kapattım. Yalnızca kendimi değil, beraberinde ailemi de düşünüyorum.
Aile demişken… Çocuklarınız var mı?
Evet, küçük bir kız çocuğum var.
Taliban geldiğinden beri ne yapıyorsunuz?
Bizi kimsenin tanımadığı bir yere taşındık. Şimdiye kadar kimselerle konuşmadık. Ben bir aydır bir sefer anneme gidişim hariç meskenden birinci sefer bugün çıktım. Bir şey lazım olunca kocam yüzünü gizleyerek dışarı gidiyor, gereksinimlerimizi alıp dönüyor. Saklanıyoruz.
Eşiniz de artık işe gitmiyor mu?
Hayır. O da üst seviye devlet nazaranvlisi. Devletin bize verdiği otomobiller vardı. Birini bedavaya sattık, ötekini garaja sakladık. Ben hayatımda hiç bu kadar hayli meskende kalmamıştım ve ne kadar daha dışarı çıkamayacağımı bilmiyorum. Bir ay ortasında bir tek sefer anneme gittim. Bir de artık buraya geldim.
Taliban geldikten daha sonra ülkeyi terk etmeye çalıştınız mı?
Evet, denedik.
Ben anlayamıyorum, bir yanda bayanlar müdahale edilse de sokağa çıkıp protesto yapıyorlar lakin siz konuttan çıkmaya dahi korkuyorsunuz. niye?
Sanırım onlar bayağı beşerler. Ben onlar üzere olsam korkmazdım. Ancak biz Taliban’ın hedefiyiz. Taliban’dan evvel hayli ağır bir ömrüm vardı, işe, üniversiteye ve spor salonuna gidiyordum. hayatım eşiminkinden farksızdı. Artık ise konutumda bir mahkumum.
Kabil’de sizin üzere hayli bayan var mı?
Var.
Hepsi saklanıyor mu?
Evet.
Eski periyotta başörtüsü takıyor muydunuz? Sokağa nasıl çıkıyordunuz?
Yere ve duruma bağlı olarak değişiyordu. Afganistan klâsik bir ülke. Bir başörtüsü çoklukla takıyorduk fakat Taliban’ın emrettiği üzere değil. Başımıza attığımız bir örtüydü bizimki. Benim üzere özgürlük ve cinsiyetler ortası eşitlik prensibine göre yetiştirilmiş beşerler için bu yaşananlar epey sıkıntı. Kıyafet seçimi kişisel tercih olmalıdır.
Ülkeyi terk etmeye çalıştığınızı söylemiş olduniz. niye başaramadınız?
Havaalanının durumu yüzünden.
Gittiniz mi havaalanına o günlerde?
Yakınına gittik, biz otobüsteydik. Lakin alan epey kalabalık olduğu için otobüsleri almadılar. Ben, eşim, annem ve kızım geri dönmek zorunda kaldık.
Çıkış için kağıtlarınız var mıydı?
Evet, her şey vardı.
Nereye gidecektiniz?
ABD.
Sizin üzere kağıtları olup gidemeyen kaç kişi var?
Binlerce. Biz çocuklarımızı o kalabalığa sokma riskini alamadık. O niçinle otobüs kalkacağını duyar duymaz otobüse bindik. Ancak aslında Taliban’ın amacı olmayan binlerce kişi alanı doldurduğu için bizi almadılar. Amaç olmayanlar ülkeyi terk etti, biz ise burada kaldık.
Otobüse bindiğinizi söylemiş olduniz. Yeni bir hayata başlayacağınızı düşünüyordunuz o sıra. Yanınıza neler aldınız?
Birkaç kesim kıyafet, 2 kitap… Kitapları fazlaca severim, konutumda epeyce kitap var lakin yalnızca 2 tane taşıyabildim. Kapıdan çıkarken “Kitaplarımı son görüşüm” dediğimi hatırlıyorum.
Lakin o denli olmadı. Alana giremeyip geri döndünüz. Ne hissettiniz?
Büyük bir boşluk ve geleceğe dair telaş.
bu türlü ne kadar devam edebilirsiniz? Meskende ne kadar kalabilirsiniz?
Havaalanının açılmasını bekliyorum, açılınca tekrar deneyeceğim. Evvelce bombaların patladığı, artık Taliban’ın güvenliği sağladığı söyleniyor. Bunu yeğleyen biroldukça kişi var deniyor. Evet, önce güvenliğimiz yoktu tahminen ancak özgürlüğümüz vardı. İnsanlara sorsanız yüzde 99’u özgürlüğü güvenliğe tercih eder. Özgürseniz her şeyi yapabilirsiniz ömrünüz riskli olabilir lakin istediğiniz ömrü yaşayabilirsiniz. Artık diğerlerinin seçtiği hayatı yaşamak zorundayız.