Evladını teröre kaptırmış ciğeri yanan analar var

JoKeR

Active member
Sinema salonları kapılarını açtı. Direktörlüğünü Nazif Tunç’un yaptığı Halit Karaata, Hacer Kızılhan, Jale Arıkan ve Oktay Dal’ın oynadığı Karınca sineması Sinema Salonu Yatırımcıları Derneği (SİSAY) işbirliğiyle Anadolu’nun 159 sinema salonunda gösterime girdi. Bu vesileyle izlediğim sinema hem kıssası tıpkı vakitte anlatımıyla her yaş seyirciyi içine çekiyor. Şenlik seyahatlerinin akabinde geniş perdede seyirciyle buluşan Karınca sineması, yeterlilik niyetiyle yaptığı yardımın, istenilmeyen makûs sonuçlara yol açacağını öğrenen orta yaşta kamyon sürücüsünün, yanılgısını telafi etmek için giriştiği vefatına uğraşın kıssasını anlatıyor. Sineması ve pandemi devrini direktör Nazif Tunç ile konuştuk.



Bir terör örgütünün genç bir kızı kandırmasını ve bu kızın o terör örgütüne ulaşmasında yeterli niyetli bir sürücünün aracı olması üzerine gelişen öykü hem de 30 yıldır süren terör olayına bir sinema sinemasıyla ayna tutuluyor. Karınca sineması nasıl ortaya çıktı? Karınca’nın ardındaki kıssayı merak etsek neler anlatırsınız?

Direktör ve senarist olarak sinema konularımı kıssalara, hadislere, kadim doğu öykülerine yaslamayı seven biriyim. Doğunun kıssa anlatma biçimi benim dilime, sinematografime daha uygun geliyor. Sırtımı dağa yaslar üzere bu kıssa dağlarına yaslıyorum. Karakterlerim vaktimizin kahramanları olsa da o dağların serin ve koyu gölgesinden geçerler.

Karınca her ne kadar günümüzde geçse de iki yerden ilhamı alır. Neml müddeti ve Şirazlı Sadi’nin Bostan’ında bir iki cümle… Neml (Karınca) mühleti 16, 17. Ayetler, yuvalarına yanlışsız gelen ve farkında olmadan kendilerine ziyan verecek bir dış tehlikeye karşı hemcinslerini uyaran bir karıncadan bahseder. Bu temsil bizim karıncayı tanıdığımız temsillerinden hepsinden farklıdır. İşte bu yiğit ve saygın karınca benim sinemamın kahramanı memleket sevdalısı Şemsi olur. Doğu’daki öykü anlatma usulü de besledi beni. Anadolu’nun yetiştirdiği erenlerin, ozanların, mesnevi ve öykü anlatıcıların telaşsız, çatışmasız güzelliğe ve Hakka yönelen biçimleri var Karınca sinemasında. Bütün doğu edebiyatı, şiiri Hak, hakikat, beceri, irfan arayışının işaret taşlarıdır. Sinemalarımda güzellik, merhamet, fedakârlık hisleriyle en hoşa yürümeyi başarmak istemişimdir. Yararım olsun istemişimdir. Filmlerimle, faydam olmayacaksa ziyanım da olmasın, dilemişimdir.

Nazif Tunç


DİYARBAKIR ANNELERİNİ MEYDANA ÇIKTIKLARINDA GÖRDÜK

Sineması izlerken aklıma Diyarbakırlı Anneler geldi. Senaryoda gerçek hayattan ilhamla yazılan sahneler var mı diye merak ettim?


Birkaç yıl evvel terör örgütlerince devşirilmiş fidanlar, kandırılmış gençlerimiz canlı bomba olarak hem kendilerini tıpkı vakitte onlarca insanı katlettiler. Bu gözümüzün önünde oldu. Ülkemizi karıştırmak, kaosa sürüklemek isteyenler boş durmadılar. Ciğerlerimiz yandı. Türkiye, dizlerinin üstünde kalktıkça bu hücumlar, bu şeytani taarruzlar sürecek. Bunlar gerçek. Ancak sinema kurgulanırken yalnızca gerçeklerden yola çıkılmaz. Bizim senaryomuzda da gerçekler var. Hayali sahneler de var. Diyarbakır annelerinin bir temsili bir anne var. Çadır kurup meydana kıyama çıkınca biz bunları bildik. Otuz yıldan bu yana bu anneler var. Evlatlarını terör örgütlerine kaptırmış, ciğeri yananlar var. Kurgu ile gerçeğin lehim üzere eritilip sahicilik hissini ve inandırıcılığı güçlendirmesi asıl kıymetli olan.



Sinemanız daha evvel şenliklerde gösterildi ödül de aldı. Vizyonda nasıl bir muvaffakiyet bekliyorsunuz? Bir direktörü gişedeki muvaffakiyet mı aldığı mükafatlar mi daha fazlaca heyecanlandırır?

Ne yazık ki şenlikler artık sanatın hakkının verildiği yerler olmaktan çıktılar. Evvelce sinema sanat ödüllendirilirdi. Ödül verilen sinemalar sinema sanatına getirdikleriyle mihenk koyarlardı. Artık taklit, birbirinin gibisi, kopyala yapıştır sinemalar ödül alıyor. Körler sağırlar birbirini ağırlar. Özgün ve yeni bir lisan yok. Yeni bir yapı ve anlatım yok. Fakat klandaşlar, renkli kabileler birbirlerine ödül vermek için tapınak kararları harfiyen uyguluyorlar. Bunu kendi sinemam ödüllendirilmedi diye söylemiyorum. İçerdeki ve dışardaki şenlikler ile memleket sinemasının üzerine bir tahakküm kuruluyor. Şenlik faşizmi aldı yürüdü. Türkiye Türkiye olalı bu biçimde zulüm görmedi. Bunu da kelamda insan hakkını savunduklarını söyleyenler yapıyor. İnsan hakları, sanatçı özgürlüğünün gölgesinden bile geçemezler. Zorbalıkla birtakım mevzuların, karakterlerin işlendiği, soyut, dolaylama anlatımların öne çıkarıldığı sinemalara mükafatlar veriyorlar. Sinema seyahatine yeni başlamış gençlerin önüne bu sinemalar mostralık, vitrin numunesi olarak konuyor. Moda, genel geçer, hiç bir bedeli ve kalıcılığı olmayan kurusıkı sinemaların ödüllendirildiği bir evredeyiz.

SİNEMANIN ALTIN ÇAĞI GERİDE KALDI

Sinemanın altın çağı geride kalsa da bize bir şey öğretti. Sinema seyircinindir. Seyirci sinemayı biçimlendirir, o lisanı saklar, isterse o lisanı yayar. Kalıcı kılar. Ya da o sinemaya o lisana sırtını döner. Artık halkın sinema, bir halk sanatı olan sinema sırtını döndüğü bir zamandayız. Sinema da seçkinci bir sanat saymak isteyenler var. Sinemalarını soyut bir fotoğraf tablosu üzere müzenin bir köşesine asıp, ışığına, derinliğine, kompozisyonuna ağızları açık bakılsın isteyen sinemacılar var. Biz galiba düalite, ikilem yapmaya bayılıyoruz. Halk edebiyatımız varken, divan edebiyatımız da oldu, halk müziğimiz varken, klasik müziğimiz de oldu ya, artık de halk sineması olsun, bir de direktör sineması olsun istiyoruz. Yüksek duyuşlar içeren bir sinema. Ben o sinemaya uzağım. Yunus şiiri üzere yalın ve mümin, “halk ortasında Hakk ile beraber” bir sinemanın peşindeyim.

BEŞ YILLIK BİR ÇALIŞMANIN kararı

Karınca ile seyirciyi mana dünyasına davet ediyorsunuz. Bu hem de sizin sinemaya bakış açınızı da ortaya koyuyor diyebilir miyiz?


Karınca sineması öncesiyle daha sonrasıyla beş yıllık bir çalışmanın kararı. Doğu öykü anlatma kuramının sinema sinemasında uygulanabilirliğiyle ilgili ısrarım olmuştur. Öykü temsili, karakter temsili ve anlatı temsili olarak da uzun yıllar analiz ettiğim ve Karınca sinemasında uyguladığım temsiller oldu. Bu sinema lisanı bendilk evvelki Yeşilçam ustalarımın vakit zaman, kısmi de olsa sinemalarında denedikleri bir lisandır. Lütfi Akad, Atıf Yılmaz, Zeki Ökten ve Yücel Çakmaklı ustaların mana dünyalarıyla yakınlık kurabileceğimiz bir görsel lisana yöneldim. Yalın ve sade. Lakin hiç de kolay olmayan, sıradan durmayan bir lisan bu. Bendilk evvelkilerin verdikleri emeklerin zayi olmasını istemedim. Türk sinemasını var etmiş olanların büyük emek vererek ördükleri lisandır bu. Bu lisanı Türk halkı, memleket insanı da konuştuğu için hayli kolay bir bağ kurulabiliyor bu direktör içinde. Anadolu izleyicisinin hala bu sinemaları seyredip içselleşmesi bu yüzdendir. Ortak bir lisan kurmayı başarmıştır o ustalar. Zamane sinemacıları taraflarını Roma’ya dönmüşler ve Horasan’ın lisanından gafil kalmışlardır. Bu yüzden kekeme sinema fasit dairesinde debelenip duruyoruz.



Gazetecilikten sinema dünyasına geçen bir isimsiniz. Bu geçiş öykünüzü de merak ettim. Sizi sinemaya ne yönlendirdi?

Taşradan İstanbul’a geldiğimde eli kalem fiyat bir sanat heveslisiydim. Sinema, edebiyat üzere dolambaçlı mecramdı. Yanık bir taşralı delikanlı olarak bu bölüme Fatih Sultan Mehmet’in Topkapı’dan girişinden güç girilebileceğini gördüm. Mustafa Miyasoğlu usta günlük bir gazetenin kültür sanat sayfasını yönetiyordu. Bizim mahallede sinemayla yatıp kalkan fazlaca az insan vardı bu biçimdelar. Sinema setlerine asistan olarak senarist olarak giremiyorduk lakin sinema eleştirisi yazabiliyorduk. yıllar daha sonra bir itirafta bulunabilirim. Gazeteciliği, bir sinema tutkunu olarak asla aşamayacağım Yeşilçam’ın bize karşı ördüğü duvarlarını aşmak için kullandım. Gazetelerde ve mecmualarda sinema eleştirisi, direktör, sanatçı söyleşisi, haberi yaparak girdim sinema setlerine. Bir iki sütuna yaptığım haberin hatırına, girilmesi imkansız sinema setlerine elimi kolumu sallayarak sızıyordum. Geceli gündüzlü, harici dahili çekilen sahneleri, direktörün bakışını, dekupajını, sahne kurmasını, oyunculukları, ışık ve sahne mizansenlerini dört gözle takip ediyor ve dersimi belliyordum. Çiçek çiçek dolaşıp her çiçekten öz toplayıp bal yapan arı üzereydim. Set set dolaştığımdan benim tek ustam olmadı. Muhabirlik vakit içinderımda sinema setlerine sızıp bir şeyler kaptığım Yeşilçam’ın bütün ustaları benim ustamdır. Işık ortasında yatsın her biri…

SANATÇI DEVLETİNİ SEVMELİ

Sanat dünyasının PKK’ya “terör örgütü” bile demeye çekindiği bir periyotta siz terörün iç yüzünü, hesaplaşmasını bir sinema sinemasıyla perdeye taşıdınız. Sanat dünyasından nasıl yansılar bekliyorsunuz?


Birinci kelam olarak söyleyelim; yahu bir sanatçı devletini sevemez mi, vatanını yüceltemez mi, milletinin hasletlerini övemez mi? Anadolu›dan sinemasına, yapıtına mevzular, karakter temsilleri koyamaz mı? Yeni moda türediler çıktı deve kinini aratmayacak bir azgınlıkta memleket sayılan her şeye düşman. Biz daima batının diskuruyla mı, buyurduklarıyla mı, temsilleriyle mi sanat yapacağız. Bu tahakküm değil mi, sanat zorbalığı değil mi? İktidar muhalifliği hezeyanı sinema etrafını zıvanadan çıkardı. Muhalif olacağım diye insanına, toprağına, memleketine ihanet sonuna varan güdümlü çevrelerle karşı karşıyayız. Sinemacı grubu tarihin hiçbir devrinde bu derece halktan uzak ve gaflete düşmemiştir. Halktan, memleketten, beşerden uzaksan sıkıntın kalmaz. Kederi olmayan seçkinler topluluğuna dönüşürsün. Bu sanatkara, sinemacıya yakışmayan çok olan kin, güzel bir fazlalık değil ne yazık ki. Öte yandan bizler de sukut suikastiyle yok sayılırız, görmemezlikten geliniriz, kayda kıymet olmayan direktör diye anılırız. Yakınma sanılmasın. esasen başlangıcımdan bu yana tek gözle bakılan, dudak bükülerek tartılanım. Logaritmaya, teraziye, ölçüye gelmemekten de memnunum. Filmlerimi hamaset sayarlar, mahalli sayarlar, sathi bulurlar. Karakterlerimi düz bulurlar, katmansız olmakla, sadelikle suçlarlar. Ayaklarının ucuyla iterler. Esamemiz okunmaz. Varsın okunmasın. Dağı görüp tavşan, dereyi görüp ördek olmaya kalkan sinemacılardan değiliz şükür.
 
Üst