Fehmi Koru*
Apple firması, dünyada yüz milyonlarca kişinin kullandığı mamüllerinin işletim sistemi IOS’te yakın vakitte esaslı değişiklikler gerçekleştirdi. IOS-15 akıllı cep telefonu ve tabletleri daha akıllı hale getirdi. çabucak hemen yeniliklerin bütün detaylarını çözdüğüm söylenemez, lakin öğrendiklerimden fazla mutluyum.
Esaslı yeniliklerin devreye girmesi üzerinden çok vakit geçmedi, lakin IOS-15’te güvenlik açığı ve çalışma aksaklıkları bulduğu için, sonuncusu bu sabah olmak üzere, o kısa müddette tam iki defa işletim sistemini düzeltme yoluna gitti Apple.
Akıllı cihazlarıma aksaklıkları ortadan kaldırmayı vaat eden düzeltmeleri indirirken beynimde kıvılcımlar çakıp durdu.
sebebi var.
IOS-15 üzerinde firmanın teknik takımı aylar ve aylar uzunluğu çalışmış, Apple, kendisine program hazırlayanlar ile istekli kullanıcılara deneme mahiyetinde -Beta versiyonu ile- yeni sistemi önce indirme fırsatı tanıyarak, yenilikleri kullanıcılar eliyle denetlemişti de.
Buna karşın yanılgılar çıkabildi. Bugünkü düzeltmeden daha sonra Apple cihazlarımda artık IOS-15.2 yüklü.
Üzerinde ne kadar titizlikle çalışılırsa çalışılsın, her yeni sistem kusurlardan münezzeh değildir; aksine öncesinde ‘en iyi’ bulunmasına çalışılmış teknolojik sistemlerin yanılgıları en geniş kullanıma girmeden tam fark edilemez.
Değerli olan, yanılgılar fark edildiğinde düzeltme yapabilme kolaylığının bulunmasıdır.
Teknolojik sistemler bu biçimde de siyasi sistemler fazlaca mu farklı? Siyasette de ülkeden ülkeye değişebilen sistemler uygulanıyor ve bu sistemlerin çabucak hiç biri kusursuz değil. [Churchill’in demokrasiyi ‘zaman vakit kullanıma giren başkalarını bilmesek en berbat idare biçimi’ olarak tanımlamasını burada hatırlayabiliriz.]
Her siyasi sistemin içerisinde uyumsuzluk çıkarabilen özellikler -hatalar- bulunur.
Ülkeler uyguladıkları demokratik sistemi, karşılarına çıkan sıkıntıları –Apple firmasının akıllı aygıtlarının işletim sistemine yaptığı gibi- vakit içerisinde düzelterek yollarına devam ederler.
Gerekirse bu hedefle anayasalarda değişikliğe gidilir.
Türkiye 2017 yılında tarihi 150 yıla ulaşan parlamenter sistemden vazgeçmeye karar verdi. Yapılan anayasa değişikliği referandumunda halk da değişimden yana hal aldı. ‘Başkanlık sistemi’ne geçildi. Yeni sistemin en geniş uygulamaları 2018 yılındaki seçimlerin ertesinde hayata geçirildi.
Üç yıla varan uygulamalar daha sonrasında ne görüyoruz?
Yeni sistemin vahim kusurları var. Parlamenter sistem kötülenerek ‘başkanlık sistemi’ reklamı yapılmıştı; kampanya sırasında yeni sistemi övmek için kullanılan ne kadar münasebet var ise şimdi hepsi üç yıl içerisinde gerçekleşmedi.
‘Başkanlık sistemi’ ile ülke uçuşa geçecekti; yere çakılmaya az kaldı.
Siyaset kendi yanılgılarını teknolojide olduğu üzere tamir edemiyor. Yanılgılar gözle görülür elle tutulur hal alsa da onları ortadan kaldırmak için düzeltmeler kolay yapılamıyor siyaset alanında. Kusurları ortadan kaldırmak için teşebbüste bulunmak yerine yanlışlar gözlerden gizlenmeye ve hatta yanılgılar övülünecek şeylermiş üzere sunulmaya çalışılıyor.
Nasrettin Hoca’nın kendisinin yapıp kendisinin de beğenmediği ‘kar helvası’ üzere bir şey yeni sistem; değişimi sağlamak için kampanyalar açıldığında halkın önüne çıkarak vaatlerde bulunmuş olanların birden fazla artık onu savunamaz durumdalar.
AK Parti “Sorun cumhurbaşkanının geniş yetkileriyse, tartışır, onları azaltabiliriz” noktasında; lakin zaten tek bir adım atmıyor.
Var olan geniş yetkilerin o yetkilere sahip kişi tarafınca kullanılmaması bir deva -düzeltme- olabilirdi; bu bile akla gelmiyor. Yeni sistemin cumhurbaşkanı, yetkilerini, diğer kurumlarla pekala paylaşabilir, kuvvetler ayrılığı unsurunu resen gözetebilir, istikrar ve denetleme açığını ortadan kaldırmak için Meclis’i daha fonksiyonel hale getirebilir.
niye olmasın?
KHK’ların iptalini Anayasa Mahkemesi’ne bırakmak yerine kendi eliyle hepsini iptal edip kişisel hak ve özgürlüklerle ilgili tasarrufların TBMM’den geçmesi yoluna gidebilir örneğin.
Merkez Bankası’nın bağımsızlığına titizlenebilir…
Yargıya müdahale edildiği savlarını dikkate alarak davranmaya başladığı üzere, diğerlerinin da adalet düzeneğinin tarafsızlığına gölge düşürmesini engelleyebilir…
Apple firmasının yeni sisteminin yanılgılarını ne vakit görse derhal ortadan kaldırmak için düzeltme yoluna gitmesi üzere, üç yıldır uygulanan ‘başkanlık sistemi’nde de şimdiye kadar 15-20 kadar düzeltme yapılabilirdi.
Birinci seçimde cumhurbaşkanı değişecek olursa, yeni gelen cumhurbaşkanı ‘başkanlık sistemi’ ile birlikte kullanımı mümkün hale gelmiş olan geniş yetkileri kullanacak mıdır?
Herbiçimde kullanmayacaktır.
bu biçimde şimdiki cumhurbaşkanı da isterse yetki kullanmasında perhize başvurabilir.
Teknoloji alanında varlıklarını hissettiren sistemler yanılgılarını basitçe telafi edebiliyor, zararın büyümesinin önüne bu biçimde geçiliyor.
Siyaset alanında birebir telafi düzeneğinin çalışmaması büyük eksiklik.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Apple firması, dünyada yüz milyonlarca kişinin kullandığı mamüllerinin işletim sistemi IOS’te yakın vakitte esaslı değişiklikler gerçekleştirdi. IOS-15 akıllı cep telefonu ve tabletleri daha akıllı hale getirdi. çabucak hemen yeniliklerin bütün detaylarını çözdüğüm söylenemez, lakin öğrendiklerimden fazla mutluyum.
Esaslı yeniliklerin devreye girmesi üzerinden çok vakit geçmedi, lakin IOS-15’te güvenlik açığı ve çalışma aksaklıkları bulduğu için, sonuncusu bu sabah olmak üzere, o kısa müddette tam iki defa işletim sistemini düzeltme yoluna gitti Apple.
Akıllı cihazlarıma aksaklıkları ortadan kaldırmayı vaat eden düzeltmeleri indirirken beynimde kıvılcımlar çakıp durdu.
sebebi var.
IOS-15 üzerinde firmanın teknik takımı aylar ve aylar uzunluğu çalışmış, Apple, kendisine program hazırlayanlar ile istekli kullanıcılara deneme mahiyetinde -Beta versiyonu ile- yeni sistemi önce indirme fırsatı tanıyarak, yenilikleri kullanıcılar eliyle denetlemişti de.
Buna karşın yanılgılar çıkabildi. Bugünkü düzeltmeden daha sonra Apple cihazlarımda artık IOS-15.2 yüklü.
Üzerinde ne kadar titizlikle çalışılırsa çalışılsın, her yeni sistem kusurlardan münezzeh değildir; aksine öncesinde ‘en iyi’ bulunmasına çalışılmış teknolojik sistemlerin yanılgıları en geniş kullanıma girmeden tam fark edilemez.
Değerli olan, yanılgılar fark edildiğinde düzeltme yapabilme kolaylığının bulunmasıdır.
Teknolojik sistemler bu biçimde de siyasi sistemler fazlaca mu farklı? Siyasette de ülkeden ülkeye değişebilen sistemler uygulanıyor ve bu sistemlerin çabucak hiç biri kusursuz değil. [Churchill’in demokrasiyi ‘zaman vakit kullanıma giren başkalarını bilmesek en berbat idare biçimi’ olarak tanımlamasını burada hatırlayabiliriz.]
Her siyasi sistemin içerisinde uyumsuzluk çıkarabilen özellikler -hatalar- bulunur.
Ülkeler uyguladıkları demokratik sistemi, karşılarına çıkan sıkıntıları –Apple firmasının akıllı aygıtlarının işletim sistemine yaptığı gibi- vakit içerisinde düzelterek yollarına devam ederler.
Gerekirse bu hedefle anayasalarda değişikliğe gidilir.
Türkiye 2017 yılında tarihi 150 yıla ulaşan parlamenter sistemden vazgeçmeye karar verdi. Yapılan anayasa değişikliği referandumunda halk da değişimden yana hal aldı. ‘Başkanlık sistemi’ne geçildi. Yeni sistemin en geniş uygulamaları 2018 yılındaki seçimlerin ertesinde hayata geçirildi.
Üç yıla varan uygulamalar daha sonrasında ne görüyoruz?
Yeni sistemin vahim kusurları var. Parlamenter sistem kötülenerek ‘başkanlık sistemi’ reklamı yapılmıştı; kampanya sırasında yeni sistemi övmek için kullanılan ne kadar münasebet var ise şimdi hepsi üç yıl içerisinde gerçekleşmedi.
‘Başkanlık sistemi’ ile ülke uçuşa geçecekti; yere çakılmaya az kaldı.
Siyaset kendi yanılgılarını teknolojide olduğu üzere tamir edemiyor. Yanılgılar gözle görülür elle tutulur hal alsa da onları ortadan kaldırmak için düzeltmeler kolay yapılamıyor siyaset alanında. Kusurları ortadan kaldırmak için teşebbüste bulunmak yerine yanlışlar gözlerden gizlenmeye ve hatta yanılgılar övülünecek şeylermiş üzere sunulmaya çalışılıyor.
Nasrettin Hoca’nın kendisinin yapıp kendisinin de beğenmediği ‘kar helvası’ üzere bir şey yeni sistem; değişimi sağlamak için kampanyalar açıldığında halkın önüne çıkarak vaatlerde bulunmuş olanların birden fazla artık onu savunamaz durumdalar.
AK Parti “Sorun cumhurbaşkanının geniş yetkileriyse, tartışır, onları azaltabiliriz” noktasında; lakin zaten tek bir adım atmıyor.
Var olan geniş yetkilerin o yetkilere sahip kişi tarafınca kullanılmaması bir deva -düzeltme- olabilirdi; bu bile akla gelmiyor. Yeni sistemin cumhurbaşkanı, yetkilerini, diğer kurumlarla pekala paylaşabilir, kuvvetler ayrılığı unsurunu resen gözetebilir, istikrar ve denetleme açığını ortadan kaldırmak için Meclis’i daha fonksiyonel hale getirebilir.
niye olmasın?
KHK’ların iptalini Anayasa Mahkemesi’ne bırakmak yerine kendi eliyle hepsini iptal edip kişisel hak ve özgürlüklerle ilgili tasarrufların TBMM’den geçmesi yoluna gidebilir örneğin.
Merkez Bankası’nın bağımsızlığına titizlenebilir…
Yargıya müdahale edildiği savlarını dikkate alarak davranmaya başladığı üzere, diğerlerinin da adalet düzeneğinin tarafsızlığına gölge düşürmesini engelleyebilir…
Apple firmasının yeni sisteminin yanılgılarını ne vakit görse derhal ortadan kaldırmak için düzeltme yoluna gitmesi üzere, üç yıldır uygulanan ‘başkanlık sistemi’nde de şimdiye kadar 15-20 kadar düzeltme yapılabilirdi.
Birinci seçimde cumhurbaşkanı değişecek olursa, yeni gelen cumhurbaşkanı ‘başkanlık sistemi’ ile birlikte kullanımı mümkün hale gelmiş olan geniş yetkileri kullanacak mıdır?
Herbiçimde kullanmayacaktır.
bu biçimde şimdiki cumhurbaşkanı da isterse yetki kullanmasında perhize başvurabilir.
Teknoloji alanında varlıklarını hissettiren sistemler yanılgılarını basitçe telafi edebiliyor, zararın büyümesinin önüne bu biçimde geçiliyor.
Siyaset alanında birebir telafi düzeneğinin çalışmaması büyük eksiklik.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.