Fehmi Koru*
Geçen haftanın son günü Lübnan’ın hükümeti kurmakla nazaranvlendirilmiş son başbakan adayı Saad Hariri ülkemizi ziyaret etti ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la İstanbul’da görüştü. İki saat süren görüşme daha sonrasında taraflar bu biçimde durumlarda daima olduğu üzere olumlu bildiriler yayınladılar.
Türkiye’de muhalefet Hariri’nin geçmişte Türkiye’de özelleştirilmiş bir şirketin –Türk Telekom’un- işvereni olduğunu hatırlayıp ziyareti yalnızca bu istikametiyle kıymetlendirdi. Şirketin üzerine çöktüğü, ülkemizin kamu bankalarından aldığı krediyle gerçekleştirdiği satıştan büyük kar sağlayıp borcunu da ödemeden çekip gittiğini ziyaret vesilesiyle bir sefer daha öğrendik.
Lübnan’ın ne durumda olduğu ise hiç gündeme gelmedi.
Lübnan’da olan: Çökmüş ülke
Bir vakit içinder “Ortadoğu’nun Paris’i” diye anılan Beyrut’un başşehri olduğu Lübnan geçen yılın Ağustos ayından bu yana hükümetsiz.
Beyrut’ta 207 kişinin hayatına mal olan, 7500 kişinin yaralandığı ve binalarda 15 milyar dolarlık tahribata yol açan 2020 Ağustos’undaki büyük patlamayı takiben meydana gelen ortamda suçlanan hükümet çekilmek zorunda kalmıştı.
O gün bugündür başbakan adayları atanıyor, hiç biri hükümeti kuramıyor.
Hükümetsizlik Lübnan’ın en zararsız kederi.
Ülke çökmenin, çökmüş ülke (failed state) durumuna gelmenin eşiğinde.
Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi bünyesinde bulunan bir araştırma merkezi yayınladığı raporda başka 33 ülkeyle bir arada Lübnan’ın da ‘çökmüş devlet’ statüsünde olduğunu deklare etti. Evvelki ismi ‘çökmüş devletler indeksi’ iken daha sonradan ‘kırılgan devletler indeksi’ne çevrilmiş bir değerlendirmeye bakılırsa, dünyanın 179 ülkesinden 34’ü bu durumda. Lübnan 2020 ile 2021 içinde, sadece bir yıl içerisinde, altı sıra birden gerileyip o duruma düştü.
[Ne yazık ki, indekste ‘kırılgan’ pozisyonda bulunduğu görülen ülkeler içinde çoğunluk bize yabancımız olmayan bir coğrafyanın ülkeleri: Yemen, Somali, Suriye, Libya, Irak, Çad, Afganistan, Pakistan, Kongo, Venezüela, Zimbabve, Kuzey Kore… O duruma düşmeye yakın ülkelerin birden fazla da bir daha yabancımız olmayan coğrafyadan.]
Bir hesaba göre, Lübnan’da halkın büyük kısmı resmen aç. Ülke nüfusunun yüzde 77’si bu durumda. Haberi veren kaynaklar, “Çocuklar geceleri aç biçimde yatağa giriyor” diye yazıyor. Suriye’den kaçıp Lübnan’a sığınan ve oradaki kamplarda kalan Suriyeliler içinde tıpkı durumda olanların oranı ise yüzde 99.
Enflasyon yüzünden ülkenin parası pula dönmüş durumda; birikimleri olanlar bile güç durumdalar. Subaylar maaşları artık geçinmelerine yetmediği için ikinci iş peşindeler; bir birden fazla mesai daha sonrası taksi sürücülüğü yapıyor.
Vatandaşlarının gereksinimlerine yanıt vermesi beklenecek devlet kurumları bu vazifelerini yerine getirebilecek durumda değiller.
Lübnan Merkez Bankası’nın günlük gereksinimleri yerine getirmede kullanılabilecek ölçüde rezervi yok. Ekonomiyi düzeltsin, tahlil teklifleriyle iktisada müdahale etsin diye çağrılan İMF ile müzakereler başarılı olamadı.
Günde üç saat elektrik kesintisine alışmış insanların ülkesi haline gelmişti Lübnan; şimdilerde petrol ıstırabı yüzünden Beyrut’ta bile elektrik kesintileri kimi vakit 12 saati buluyor. Lübnan’a kıyıya demir atmış gemisinden elektrik sağlayan bir Türk şirketi vardı, parası ödenmediği için o da şalteri indirdi.
Fransa güya Lübnan’daki külfetle ilgileniyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron patlamadan daha sonra iki kere ülkeye geldi, vaatlerde bulundu; hepsi o kadar.
Hariri ülkemize Lübnan’da yaşananları anlatmak ve yardım talep etmek için gelmiş olmalı; lakin galiba bizden de fazla bir dayanak bulamadı.
Ülkede hem de bir parti olarak siyasi hayatın içerisinde bulunan milis gücü Hizbullah’ın başı Muhammed Nasrallah, salı günü, istediği kurallar yerine getirildiği takdirde İran’dan petrol getirtilebileceği teklifinde bulundu.
İran aslına bakarsanız Hizbullah aracılığıyla ülke üzerinde tesirli; ekonomik sorunların dayanılmaz hale gelmesiyle tesirin daha da artmasını beklediği fazlaca açık.
Üç ülkeye nazaran tahlil orduda
Fransa, ABD ve Suudi Arabistan’ın Lübnan’la ilgili farklı bir hesabı olduğu anlaşılıyor.
Ordunun başında Gen. Joseph Aoun bulunuyor.
Aoun Ortadoğu’da üyeleri ülke üzerinde daima tesirli olmuş bir Lübnan ailesidir. Siyasette, iş dünyasında ve en değerlisi medyada etkilidirler.
Michel Aoun 2016 yılından beri Lübnan cumhurbaşkanıdır.
Cumhurbaşkanının üç kızı siyasi hayatın ortasındadır. Kızlarından Chantal’ın eşi Gebran Bassil bir siyasi partinin genel lideridir ve milletvekilidir. Cumhurbaşkanının kardeşinin oğlu Alain de milletvekilidir.
Joseph Aoun da genelkurmay lideri.
Seçilmişlerden bekledikleri kurtarıcı ilgiyi görmeyen halkın umudunu askeri tahlillere bağladığı bir ülke haline dönüşüyor Lübnan. Cumhurbaşkanlığı önünde yapılan protesto şovlarında, konutu korumakla nazaranvli askerlere “Gelin ve bizi bu hainlerden kurtarın” tipi pankartlarla yaklaşanlar görülüyor.
Genelkurmay lideri Joseph Aoun hareketli. Geçen ay Paris’teydi ve orada üst seviye kabul gördü. Döndüğünde Suudi Arabistan’ın Beyrut büyükelçisi Walid Bukhari ile onun ikametgahında görüştü. ABD’nin dışişleri ve savunma bakanlıkları ile de zoom üzerinden daima temas halinde.
İktisadı iflasta, siyasi hayatı problemlere tahlil bulamaz biçimde, günlük işler yürümüyor ve halkı aç bir ülke Lübnan.
İran’ın Hizbullah üzerinden hesapları var, ABD, Fransa ve Suudi Arabistan’ın da Lübnan ordusu üzerinden…
Beyrut’a “Ortadoğu’nun Paris’i” diye anıldığı periyotta (1974 başı) gitmiştim; şaşaası göz kamaştırıcıydı. daha sonra nazar değdi Lübnan’a, iç savaş çıktı; buna karşın ülke -özellikle de Beyrut- ehemmiyetini yitirmedi; her gittiğimde insanlardaki gurur ve azim dikkatimi çekmişti.
Patlayan bir bomba, aldığı canlar yanında hatırlattığı meseleler, Beyrut’la birlikte Lübnan’ı bugünkü haline getirdi.
Çökmüş ülke haline…
Ne yazık ki, Türkiye denklem dışı.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Geçen haftanın son günü Lübnan’ın hükümeti kurmakla nazaranvlendirilmiş son başbakan adayı Saad Hariri ülkemizi ziyaret etti ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’la İstanbul’da görüştü. İki saat süren görüşme daha sonrasında taraflar bu biçimde durumlarda daima olduğu üzere olumlu bildiriler yayınladılar.
Türkiye’de muhalefet Hariri’nin geçmişte Türkiye’de özelleştirilmiş bir şirketin –Türk Telekom’un- işvereni olduğunu hatırlayıp ziyareti yalnızca bu istikametiyle kıymetlendirdi. Şirketin üzerine çöktüğü, ülkemizin kamu bankalarından aldığı krediyle gerçekleştirdiği satıştan büyük kar sağlayıp borcunu da ödemeden çekip gittiğini ziyaret vesilesiyle bir sefer daha öğrendik.
Lübnan’ın ne durumda olduğu ise hiç gündeme gelmedi.
Lübnan’da olan: Çökmüş ülke
Bir vakit içinder “Ortadoğu’nun Paris’i” diye anılan Beyrut’un başşehri olduğu Lübnan geçen yılın Ağustos ayından bu yana hükümetsiz.
Beyrut’ta 207 kişinin hayatına mal olan, 7500 kişinin yaralandığı ve binalarda 15 milyar dolarlık tahribata yol açan 2020 Ağustos’undaki büyük patlamayı takiben meydana gelen ortamda suçlanan hükümet çekilmek zorunda kalmıştı.
O gün bugündür başbakan adayları atanıyor, hiç biri hükümeti kuramıyor.
Hükümetsizlik Lübnan’ın en zararsız kederi.
Ülke çökmenin, çökmüş ülke (failed state) durumuna gelmenin eşiğinde.
Beyrut’taki Amerikan Üniversitesi bünyesinde bulunan bir araştırma merkezi yayınladığı raporda başka 33 ülkeyle bir arada Lübnan’ın da ‘çökmüş devlet’ statüsünde olduğunu deklare etti. Evvelki ismi ‘çökmüş devletler indeksi’ iken daha sonradan ‘kırılgan devletler indeksi’ne çevrilmiş bir değerlendirmeye bakılırsa, dünyanın 179 ülkesinden 34’ü bu durumda. Lübnan 2020 ile 2021 içinde, sadece bir yıl içerisinde, altı sıra birden gerileyip o duruma düştü.
[Ne yazık ki, indekste ‘kırılgan’ pozisyonda bulunduğu görülen ülkeler içinde çoğunluk bize yabancımız olmayan bir coğrafyanın ülkeleri: Yemen, Somali, Suriye, Libya, Irak, Çad, Afganistan, Pakistan, Kongo, Venezüela, Zimbabve, Kuzey Kore… O duruma düşmeye yakın ülkelerin birden fazla da bir daha yabancımız olmayan coğrafyadan.]
Bir hesaba göre, Lübnan’da halkın büyük kısmı resmen aç. Ülke nüfusunun yüzde 77’si bu durumda. Haberi veren kaynaklar, “Çocuklar geceleri aç biçimde yatağa giriyor” diye yazıyor. Suriye’den kaçıp Lübnan’a sığınan ve oradaki kamplarda kalan Suriyeliler içinde tıpkı durumda olanların oranı ise yüzde 99.
Enflasyon yüzünden ülkenin parası pula dönmüş durumda; birikimleri olanlar bile güç durumdalar. Subaylar maaşları artık geçinmelerine yetmediği için ikinci iş peşindeler; bir birden fazla mesai daha sonrası taksi sürücülüğü yapıyor.
Vatandaşlarının gereksinimlerine yanıt vermesi beklenecek devlet kurumları bu vazifelerini yerine getirebilecek durumda değiller.
Lübnan Merkez Bankası’nın günlük gereksinimleri yerine getirmede kullanılabilecek ölçüde rezervi yok. Ekonomiyi düzeltsin, tahlil teklifleriyle iktisada müdahale etsin diye çağrılan İMF ile müzakereler başarılı olamadı.
Günde üç saat elektrik kesintisine alışmış insanların ülkesi haline gelmişti Lübnan; şimdilerde petrol ıstırabı yüzünden Beyrut’ta bile elektrik kesintileri kimi vakit 12 saati buluyor. Lübnan’a kıyıya demir atmış gemisinden elektrik sağlayan bir Türk şirketi vardı, parası ödenmediği için o da şalteri indirdi.
Fransa güya Lübnan’daki külfetle ilgileniyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron patlamadan daha sonra iki kere ülkeye geldi, vaatlerde bulundu; hepsi o kadar.
Hariri ülkemize Lübnan’da yaşananları anlatmak ve yardım talep etmek için gelmiş olmalı; lakin galiba bizden de fazla bir dayanak bulamadı.
Ülkede hem de bir parti olarak siyasi hayatın içerisinde bulunan milis gücü Hizbullah’ın başı Muhammed Nasrallah, salı günü, istediği kurallar yerine getirildiği takdirde İran’dan petrol getirtilebileceği teklifinde bulundu.
İran aslına bakarsanız Hizbullah aracılığıyla ülke üzerinde tesirli; ekonomik sorunların dayanılmaz hale gelmesiyle tesirin daha da artmasını beklediği fazlaca açık.
Üç ülkeye nazaran tahlil orduda
Fransa, ABD ve Suudi Arabistan’ın Lübnan’la ilgili farklı bir hesabı olduğu anlaşılıyor.
Ordunun başında Gen. Joseph Aoun bulunuyor.
Aoun Ortadoğu’da üyeleri ülke üzerinde daima tesirli olmuş bir Lübnan ailesidir. Siyasette, iş dünyasında ve en değerlisi medyada etkilidirler.
Michel Aoun 2016 yılından beri Lübnan cumhurbaşkanıdır.
Cumhurbaşkanının üç kızı siyasi hayatın ortasındadır. Kızlarından Chantal’ın eşi Gebran Bassil bir siyasi partinin genel lideridir ve milletvekilidir. Cumhurbaşkanının kardeşinin oğlu Alain de milletvekilidir.
Joseph Aoun da genelkurmay lideri.
Seçilmişlerden bekledikleri kurtarıcı ilgiyi görmeyen halkın umudunu askeri tahlillere bağladığı bir ülke haline dönüşüyor Lübnan. Cumhurbaşkanlığı önünde yapılan protesto şovlarında, konutu korumakla nazaranvli askerlere “Gelin ve bizi bu hainlerden kurtarın” tipi pankartlarla yaklaşanlar görülüyor.
Genelkurmay lideri Joseph Aoun hareketli. Geçen ay Paris’teydi ve orada üst seviye kabul gördü. Döndüğünde Suudi Arabistan’ın Beyrut büyükelçisi Walid Bukhari ile onun ikametgahında görüştü. ABD’nin dışişleri ve savunma bakanlıkları ile de zoom üzerinden daima temas halinde.
İktisadı iflasta, siyasi hayatı problemlere tahlil bulamaz biçimde, günlük işler yürümüyor ve halkı aç bir ülke Lübnan.
İran’ın Hizbullah üzerinden hesapları var, ABD, Fransa ve Suudi Arabistan’ın da Lübnan ordusu üzerinden…
Beyrut’a “Ortadoğu’nun Paris’i” diye anıldığı periyotta (1974 başı) gitmiştim; şaşaası göz kamaştırıcıydı. daha sonra nazar değdi Lübnan’a, iç savaş çıktı; buna karşın ülke -özellikle de Beyrut- ehemmiyetini yitirmedi; her gittiğimde insanlardaki gurur ve azim dikkatimi çekmişti.
Patlayan bir bomba, aldığı canlar yanında hatırlattığı meseleler, Beyrut’la birlikte Lübnan’ı bugünkü haline getirdi.
Çökmüş ülke haline…
Ne yazık ki, Türkiye denklem dışı.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.