Fehmi Koru*
misyonundan affını istemiş ve kendisi atayan merci tarafınca affı kabul edilmiş eski Hazine ve Maliye Bakanı, hatırlayacaksınız, bir televizyon mülakatında pahası üste hakikat tırmanan Dolar konusunda sorgulandığında, muhatabı gazeteciye, “Maaşınızı Dolar olarak mı alıyorsunuz?” sorusunu yöneltmişti.
Birinci elde kulağa doğruymuş üzere gelen bir soru bu.
Ülkemizde yaşayan pek az kişi Dolar cinsinden maaş alıyor; geri kalan milyonlar TL’ye çalışıyor…
Bunun manası şu: 5 bin TL maaş alan bir çalışan, 1 Dolar = 5 TL olduğunda, bin Dolar kazanıyor iken, 1 Dolar = 10 TL olduğunda, maaşı 500 Dolara düşmüş oluyor… 1 Dolar = 11.20 TL olduğunda ise, maaşının bir kısmı daha Dolar cinsinden azalıyor demektir…
Dün taban fiyatla çalışan bir çalışanın aylık geliri 250 Dolar düzeyine indi.
Ödemeler Dolar cinsinden yapılmıyor, tamam, fakat TL cinsinden maaşların alım gücü Dolar cinsinden artıyor yahut azalıyor.
Ne yapalım günümüz iktisadının gerçeği bu…
Einstein’ı daima haklı çıkarmak
Merkez Bankası’nın faiz indirme sonucuyla TL’nin kıymetinin Dolar karşısında düşmesi bir sürpriz miydi?
Muhakkak sürpriz değildi.
Daha evvel tekraren yinelandığı üzere, Merkez Bankası’nın aldığı her faiz düşürme sonucu daha sonrasında TL kıymet kaybına uğruyor.
Albert Einstein’a atfedilen, tekrar yine tıpkı şeyleri yapıp her kezinde farklı sonuç almayı beklemenin akılsızlık olduğuna dair özdeyişi hatırlayalım.
niye kendimizi o olumsuz tespitin öznesi durumuna düşürüyoruz?
Yılı çabucak hemen geride bırakmadık, lakin 2021 yılı içerisinde uygulanan ekonomik siyasetler ve alınan kararlar yüzünden, TL yabancı paralar karşısında yüzde 40’a yakın kıymet kaybetti. TL cinsinden alınan maaş ve fiyatların, Dolarla mukayese edildiğinde, yüzde 40 azalması demek bu. Alın teriyle kazanılan paralarla bir yıl öncesine nazaran yüzde 40 daha az şey alabiliyoruz.
Paranın kıymet kaybetmesi faiz ile değil, enflasyon ile ilgili.
Kimilerinin argüman ettiğinin bilakis, enflasyon aşağıya çekilsin, sıfıra yaklaştırılsın, faiz de onunla bir arada düşecek, sıfıra yaklaşacaktır.
Türkiye’yi bir tarafa bırakalım ve bu dediğimin yanlışsız olup olmadığını test etmek için korona salgını yüzünden ekonomik istikrarları sarsılmış ve daha evvel hiç yaşamadıkları yükseklikte enflasyona şu sıralarda maruz kalmakta olan gelişmiş ülkelere bakalım.
Salgına kadar o ülkelerde bankalar tasarruflara epeyce düşük -bazısı sıfır- faiz uygularken, yükselen enflasyon onlarda da faizleri üste hakikat hareketlendirdi.
Faiz oranı yükseldiği için olmadı bu, enflasyon yükseldi, faiz oranı da onu takip etti.
Merkez Bankası’nın dün aldığı faizi bir tık daha azaltma sonucu daha sonrasında 10 TL altında seyretmekte olan 1 Doların bedeli, sonucun çabucak akabinde 11.20 TL’ye yükseliverdi. Yazımı yazarken baktım, 1 Dolar 11.10 TL.
Yani?
her insanın maaşıyla alabileceği şeyler kıymetlendi, TL cinsinden birikimi olan biraz daha yoksullaştı.
Ne yani, din mi kabahatli?
Burada bir sorum olacak: Faiz indirimi mecburiliği, Merkez Bankası sonucundan bir gün evvel, dini münasebet ile açıklanmıştı; o açıklamayı izleyen kararla insanların alım gücü düşmüş, birikimleri azalmış, fakirlik yerleşmişse, dinimiz bunu istemiş olabilir mi?
Kendi görüşümü bir defa daha kayda geçireyim: Dinin öngördüğü faiz yasağıyla günümüzün ekonomik ortamında kelamı edilen ve Merkez Bankası kararlarına husus olan faiz içinde bir ilinti kurulamaz; paradan para kazandıran bir süreç olan faiz ne kadar makus ise, gerçek enflasyonun yüzde 30’u aştığı bir ülkede o yüzdenin fazlaca altında süreç bakılırsan tasarrufların getirisi ve gdolayısü manasına gelen ‘eksi faiz’ de o kadar berbattır.
İster enflasyon üzerinde fahiş faiz uygulatıp paradan para kazanıldığı bir soygun nizamına dönüştürme kararınu doğursun, ister yüksek enflasyonla halkı biraz daha ezmeye yol açsın, insanları fakirleştirmeyle sonuçlanan her devlet sonucu yanlıştır.
Din-i mübin-i İslam ile ilgili algıları bu cins şimdiki olaylarla zedelemeye kimsenin hakkı olduğunu sanmıyorum.
Türkiye Cumhuriyeti kendisini ‘laik’ olarak tanımladığı ve anayasal nizamını bu prensiple kurduğu için, din ile uyuşmayan bir epey uygulama devletin nezareti altında sürdürülüyor. Burada onların neler olduğunu tek tek saymayayım. Geçmişte de kendisini muhafazakar bilen iktidarlar oldu, bugün de muhafazakar bir iktidar iş başında; o çeşit uygulamalar dün olduğu üzere bugün de kesintisiz devam ediyor.
‘Laik devlet’ bu biçimde olmayı gerektiriyor da, Cumhuriyet öncesinin ‘İslami’ savlı idarelerinde durum güya farklı mıydı?
Hayır, değildi. Bugün dinin yasakladığı lakin devletin nezareti altında varlığını sürdüren uygulamaların birden fazla Osmanlı devrinden mirastır. Onlar hakkında devletin buna müsaadesi olduğuna dair Şeyhülislam fetvaları bile vardır.
Faiz konusunda dahi vardır o fetvalar…
Aklı başa toplamak gerek
Ülkemizin tek sorunu iktisatta yaşanan çalkantılar değil, bir fazlaca öteki hayati problemimiz daha var; fakat o soruları deştiğimizde çabucak hepsinin bir tarafıyla iktisattan etkilendiğini görmemek elde değil.
Dahası, Osmanlı’nın gerileme periyodunda de ülkeyi içte ve dışta zayıflatan en kıymetli sıkıntılar bir daha iktisat merkezliydi.
Artık bu kadar yanlıştan daha sonra durup düşünme vakti hala gelmedi mi?
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
misyonundan affını istemiş ve kendisi atayan merci tarafınca affı kabul edilmiş eski Hazine ve Maliye Bakanı, hatırlayacaksınız, bir televizyon mülakatında pahası üste hakikat tırmanan Dolar konusunda sorgulandığında, muhatabı gazeteciye, “Maaşınızı Dolar olarak mı alıyorsunuz?” sorusunu yöneltmişti.
Birinci elde kulağa doğruymuş üzere gelen bir soru bu.
Ülkemizde yaşayan pek az kişi Dolar cinsinden maaş alıyor; geri kalan milyonlar TL’ye çalışıyor…
Bunun manası şu: 5 bin TL maaş alan bir çalışan, 1 Dolar = 5 TL olduğunda, bin Dolar kazanıyor iken, 1 Dolar = 10 TL olduğunda, maaşı 500 Dolara düşmüş oluyor… 1 Dolar = 11.20 TL olduğunda ise, maaşının bir kısmı daha Dolar cinsinden azalıyor demektir…
Dün taban fiyatla çalışan bir çalışanın aylık geliri 250 Dolar düzeyine indi.
Ödemeler Dolar cinsinden yapılmıyor, tamam, fakat TL cinsinden maaşların alım gücü Dolar cinsinden artıyor yahut azalıyor.
Ne yapalım günümüz iktisadının gerçeği bu…
Einstein’ı daima haklı çıkarmak
Merkez Bankası’nın faiz indirme sonucuyla TL’nin kıymetinin Dolar karşısında düşmesi bir sürpriz miydi?
Muhakkak sürpriz değildi.
Daha evvel tekraren yinelandığı üzere, Merkez Bankası’nın aldığı her faiz düşürme sonucu daha sonrasında TL kıymet kaybına uğruyor.
Albert Einstein’a atfedilen, tekrar yine tıpkı şeyleri yapıp her kezinde farklı sonuç almayı beklemenin akılsızlık olduğuna dair özdeyişi hatırlayalım.
niye kendimizi o olumsuz tespitin öznesi durumuna düşürüyoruz?
Yılı çabucak hemen geride bırakmadık, lakin 2021 yılı içerisinde uygulanan ekonomik siyasetler ve alınan kararlar yüzünden, TL yabancı paralar karşısında yüzde 40’a yakın kıymet kaybetti. TL cinsinden alınan maaş ve fiyatların, Dolarla mukayese edildiğinde, yüzde 40 azalması demek bu. Alın teriyle kazanılan paralarla bir yıl öncesine nazaran yüzde 40 daha az şey alabiliyoruz.
Paranın kıymet kaybetmesi faiz ile değil, enflasyon ile ilgili.
Kimilerinin argüman ettiğinin bilakis, enflasyon aşağıya çekilsin, sıfıra yaklaştırılsın, faiz de onunla bir arada düşecek, sıfıra yaklaşacaktır.
Türkiye’yi bir tarafa bırakalım ve bu dediğimin yanlışsız olup olmadığını test etmek için korona salgını yüzünden ekonomik istikrarları sarsılmış ve daha evvel hiç yaşamadıkları yükseklikte enflasyona şu sıralarda maruz kalmakta olan gelişmiş ülkelere bakalım.
Salgına kadar o ülkelerde bankalar tasarruflara epeyce düşük -bazısı sıfır- faiz uygularken, yükselen enflasyon onlarda da faizleri üste hakikat hareketlendirdi.
Faiz oranı yükseldiği için olmadı bu, enflasyon yükseldi, faiz oranı da onu takip etti.
Merkez Bankası’nın dün aldığı faizi bir tık daha azaltma sonucu daha sonrasında 10 TL altında seyretmekte olan 1 Doların bedeli, sonucun çabucak akabinde 11.20 TL’ye yükseliverdi. Yazımı yazarken baktım, 1 Dolar 11.10 TL.
Yani?
her insanın maaşıyla alabileceği şeyler kıymetlendi, TL cinsinden birikimi olan biraz daha yoksullaştı.
Ne yani, din mi kabahatli?
Burada bir sorum olacak: Faiz indirimi mecburiliği, Merkez Bankası sonucundan bir gün evvel, dini münasebet ile açıklanmıştı; o açıklamayı izleyen kararla insanların alım gücü düşmüş, birikimleri azalmış, fakirlik yerleşmişse, dinimiz bunu istemiş olabilir mi?
Kendi görüşümü bir defa daha kayda geçireyim: Dinin öngördüğü faiz yasağıyla günümüzün ekonomik ortamında kelamı edilen ve Merkez Bankası kararlarına husus olan faiz içinde bir ilinti kurulamaz; paradan para kazandıran bir süreç olan faiz ne kadar makus ise, gerçek enflasyonun yüzde 30’u aştığı bir ülkede o yüzdenin fazlaca altında süreç bakılırsan tasarrufların getirisi ve gdolayısü manasına gelen ‘eksi faiz’ de o kadar berbattır.
İster enflasyon üzerinde fahiş faiz uygulatıp paradan para kazanıldığı bir soygun nizamına dönüştürme kararınu doğursun, ister yüksek enflasyonla halkı biraz daha ezmeye yol açsın, insanları fakirleştirmeyle sonuçlanan her devlet sonucu yanlıştır.
Din-i mübin-i İslam ile ilgili algıları bu cins şimdiki olaylarla zedelemeye kimsenin hakkı olduğunu sanmıyorum.
Türkiye Cumhuriyeti kendisini ‘laik’ olarak tanımladığı ve anayasal nizamını bu prensiple kurduğu için, din ile uyuşmayan bir epey uygulama devletin nezareti altında sürdürülüyor. Burada onların neler olduğunu tek tek saymayayım. Geçmişte de kendisini muhafazakar bilen iktidarlar oldu, bugün de muhafazakar bir iktidar iş başında; o çeşit uygulamalar dün olduğu üzere bugün de kesintisiz devam ediyor.
‘Laik devlet’ bu biçimde olmayı gerektiriyor da, Cumhuriyet öncesinin ‘İslami’ savlı idarelerinde durum güya farklı mıydı?
Hayır, değildi. Bugün dinin yasakladığı lakin devletin nezareti altında varlığını sürdüren uygulamaların birden fazla Osmanlı devrinden mirastır. Onlar hakkında devletin buna müsaadesi olduğuna dair Şeyhülislam fetvaları bile vardır.
Faiz konusunda dahi vardır o fetvalar…
Aklı başa toplamak gerek
Ülkemizin tek sorunu iktisatta yaşanan çalkantılar değil, bir fazlaca öteki hayati problemimiz daha var; fakat o soruları deştiğimizde çabucak hepsinin bir tarafıyla iktisattan etkilendiğini görmemek elde değil.
Dahası, Osmanlı’nın gerileme periyodunda de ülkeyi içte ve dışta zayıflatan en kıymetli sıkıntılar bir daha iktisat merkezliydi.
Artık bu kadar yanlıştan daha sonra durup düşünme vakti hala gelmedi mi?
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.