Fehmi Koru*
Dün bir programa katılmak üzere meskenden çıkarken televizyon ekranının altından akan dolarla ilgili anlık bilgi 11.35 TL’yi gösteriyordu; gideceğim yere vardığımda bir gazetenin internet sitesindeki sayıya baktım, orada 1 doların 11.44 TL olduğu bilgisi yer alıyordu.
Artık bir noktada sabitleşsin beklentisi var lakin dolar gün uzunluğu inişler çıkışlar yaşıyor ve TL için bu daha da ziyanlı.
“Bir saat ortasında ne oldu da paramızda 10 kuruşa yakın kayıp yaşandı?” merakım kısa müddette karşılık buldu: Oysaki o sırada AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, başkanlık ettiği bakanlar konseyi toplantısı daha sonrasında konuşma yapmaktaymış…
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında, “Kurdaki yükselişi mazeret ederek hiç bir mantıklı izahı olmayan fahiş fiyat artışları yapan fırsatçılara göz açtırmayacağız, hepsinin doruğuna bineceğiz. Ülkemizi denklemin dışına itmek isteyenlerin kur, faiz ve fiyat artışı üzerinden oynadıkları oyunu görüyor, kendi oyun planımızla devam etme irademizi ortaya koyuyoruz” tesirli cümlelerini dinleyicilerine ilettikten daha sonra, “Ekonomik kurtuluş savaşı yapıyoruz” da demiş…
Evvelce, ortasında “Savaş yapıyoruz” tipi bir bildirim geçen cümleler söylem ettiğinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekseriyetle, karşısındaki dinleyenlerden alkış, konuşmasını canlı nakleden yayınları izleyenlerden de dayanak alırdı; fiyattaki oynamaya nazaran bu kere dinleyenler ellerindeki TL’yi dolarla değiştirmeye koşmuş olmalı.
Marketlere gidenler fark ediyordur: Günün aşikâr bir saatinde bir misyonlu raflar içinde dolaşarak etiketlerdeki fiyatları değiştiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dikkati buna çekilmiş olmalı ki, ‘fahiş fiyat artışları’ dediği bir gelişmeden kelam ediyor ve bunu yapanların ‘tepesine binecekleri’ tehdidinde bulunuyor.
Bu münasebetle ‘birilerinin’ -ülkenin her köşesinde şubeleri bulunan beş büyük market firmasının- doruğuna binildi aslına bakarsanız; toplam 5 milyar 700 milyon TL cezaya çarptırıldılar…
bir daha birebir firmalara cezalar mı yağacak, yoksa bu beş firmaya yenileri mi eklenecek?
Düzgün lakin marketler -tabii bakkallar ve onlara tedarikte bulunanlar da- durduk yere fiyat artışına mı gidiyorlar?
Aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tehdit de içeren konuşmasında bu sorunun karşılığı bulunuyor: Fiyat artışları kurdaki yükseliş -yani TL’nin yabancı paralar karşısında bedel yitirmesi- ile irtibatlı. Dolardaki bedel artışı yüzünden artıyor fiyatlar… Firmalar stok bulundurmadıkları için üretici yahut toptancıdan yüksek fiyattan gelen yeni malları her zamanki kâr marjlarını ekleyerek raflara yerleştirirken, evvelden aldıkları tıpkı malları da yeni fiyattan etiketlemek muhtaçlığı duyuyorlar.
Malları tükettiklerinde artık yeni fiyattan satın almak zorunda kalacakları hesabıyla…
O denli yapmasalar, kısa mühlet daha sonra, kepenk kapatmak zorunda kalırlar zira.
Fiyat artışlarını önlemenin yolu, firmalara ağır cezalar yağdırmak yahut yağdırılacağını duyurmak değil, TL’nin kıymetini yabancı paralar karşısında sabitlemektir.
Enflasyona karşı önlem alıyor firmalar.
Durduk yere artmıyor enflasyon; artış biraz da faizle oynanmasıyla alakalı.
Hakikaten, Merkez Bankası’nın faizle ilgili her sonucu ile TL’nin pahası olumlu yahut olumsuz etkileniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bankanın başına atadığı Naci Ağbal vaktinde alınan karar aşağı, daha sonrasında atadığı Şahap Kavcıoğlu’nun iki ay üstü üste aldığı kararlar ise üst yanlışsız hareketine sebep oldu doların.
Olay bu kadar sıradan: TL’nin pahasının düşmemesi için ne yapılması da ne yapılmaması da aşikâr; yapılması gereken yerine yapılmaması gereken yapıldığında TL’ye paha kaybettirilmiş oluyor.
Pekala de, ‘ekonomik kurtuluş savaşı’ nereden çıkıyor?
Savaş da, kime karşı savaş?
Bununla ‘yabancılar’ yahut ‘üst akıl’ diye de söz edilen çevreler kast ediliyorsa, üstte sunduğum denklemde onları nerede arayacağız?
Paramızın kıymetini etkileyen kararları alanlar içinde yabancı kimse yok.
Evvelden suçlamalar daha açık tabirlerle yapılır, bunlar yanında ‘faiz lobisi’ diye isimlendirilen bir kesim de kesinlikle anılırdı. Şimdilerde yaşanan savrulmada ‘faiz lobisi’ pekala bir daha hatırlanabilir lakin şimdilerde o bölümden kimse bahis açmıyor.
halbuki muhtemelen ‘faiz lobisi’ artık vaktiyle hiç olmadığı kadar devrede.
Merkez Bankası’nın geçen hafta aldığı son sonucun hemilk öncesinde dolarda fark edilecek kadar kıymetli bir düşüş yaşanmıştı; karar daha sonrasında ise beklenmediği kadar şiddetli bir artış reaksiyonu verdi dolar. O ortada dolarla alım-satım süreci yapanlar olduysa, kendilerinden çekinmeden ‘faiz lobisi’ diye de kelam edebileceğimiz birileri sıradan kâra geçmiş olmalı.
‘Ekonomik kurtuluş savaşı’ onlara karşı veriliyorsa -ki verilsin- her şeydilk evvel o kısa vakit diliminde dolarla süreç yapmış olanların tespit edilmesi gerekir.
Kimdi onlar? Dolar-TL paritesinde en oynak devri nasıl öğrenip değerlendirebildiler?
“Aferin” demek için bile kim oldukları meraka paha.
Ama merak eden yok.
Bu yazıyı yazdığım gecenin çok erken bir vaktinde gazeteler dolar için 11.4112 TL anlık kıymet biçildiği bilgisini veriyor.
Siz bu yazıyı okurken ve piyasaların kapanacağı akşam saatlerinde TL bakalım nasıl bir seyir izleyecek…
Aşağı mı, yoksa üste gerçek mu hareket eder dersiniz…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Dün bir programa katılmak üzere meskenden çıkarken televizyon ekranının altından akan dolarla ilgili anlık bilgi 11.35 TL’yi gösteriyordu; gideceğim yere vardığımda bir gazetenin internet sitesindeki sayıya baktım, orada 1 doların 11.44 TL olduğu bilgisi yer alıyordu.
Artık bir noktada sabitleşsin beklentisi var lakin dolar gün uzunluğu inişler çıkışlar yaşıyor ve TL için bu daha da ziyanlı.
“Bir saat ortasında ne oldu da paramızda 10 kuruşa yakın kayıp yaşandı?” merakım kısa müddette karşılık buldu: Oysaki o sırada AK Parti genel lideri da olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, başkanlık ettiği bakanlar konseyi toplantısı daha sonrasında konuşma yapmaktaymış…
Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmasında, “Kurdaki yükselişi mazeret ederek hiç bir mantıklı izahı olmayan fahiş fiyat artışları yapan fırsatçılara göz açtırmayacağız, hepsinin doruğuna bineceğiz. Ülkemizi denklemin dışına itmek isteyenlerin kur, faiz ve fiyat artışı üzerinden oynadıkları oyunu görüyor, kendi oyun planımızla devam etme irademizi ortaya koyuyoruz” tesirli cümlelerini dinleyicilerine ilettikten daha sonra, “Ekonomik kurtuluş savaşı yapıyoruz” da demiş…
Evvelce, ortasında “Savaş yapıyoruz” tipi bir bildirim geçen cümleler söylem ettiğinde, Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekseriyetle, karşısındaki dinleyenlerden alkış, konuşmasını canlı nakleden yayınları izleyenlerden de dayanak alırdı; fiyattaki oynamaya nazaran bu kere dinleyenler ellerindeki TL’yi dolarla değiştirmeye koşmuş olmalı.
Marketlere gidenler fark ediyordur: Günün aşikâr bir saatinde bir misyonlu raflar içinde dolaşarak etiketlerdeki fiyatları değiştiriyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dikkati buna çekilmiş olmalı ki, ‘fahiş fiyat artışları’ dediği bir gelişmeden kelam ediyor ve bunu yapanların ‘tepesine binecekleri’ tehdidinde bulunuyor.
Bu münasebetle ‘birilerinin’ -ülkenin her köşesinde şubeleri bulunan beş büyük market firmasının- doruğuna binildi aslına bakarsanız; toplam 5 milyar 700 milyon TL cezaya çarptırıldılar…
bir daha birebir firmalara cezalar mı yağacak, yoksa bu beş firmaya yenileri mi eklenecek?
Düzgün lakin marketler -tabii bakkallar ve onlara tedarikte bulunanlar da- durduk yere fiyat artışına mı gidiyorlar?
Aslında Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tehdit de içeren konuşmasında bu sorunun karşılığı bulunuyor: Fiyat artışları kurdaki yükseliş -yani TL’nin yabancı paralar karşısında bedel yitirmesi- ile irtibatlı. Dolardaki bedel artışı yüzünden artıyor fiyatlar… Firmalar stok bulundurmadıkları için üretici yahut toptancıdan yüksek fiyattan gelen yeni malları her zamanki kâr marjlarını ekleyerek raflara yerleştirirken, evvelden aldıkları tıpkı malları da yeni fiyattan etiketlemek muhtaçlığı duyuyorlar.
Malları tükettiklerinde artık yeni fiyattan satın almak zorunda kalacakları hesabıyla…
O denli yapmasalar, kısa mühlet daha sonra, kepenk kapatmak zorunda kalırlar zira.
Fiyat artışlarını önlemenin yolu, firmalara ağır cezalar yağdırmak yahut yağdırılacağını duyurmak değil, TL’nin kıymetini yabancı paralar karşısında sabitlemektir.
Enflasyona karşı önlem alıyor firmalar.
Durduk yere artmıyor enflasyon; artış biraz da faizle oynanmasıyla alakalı.
Hakikaten, Merkez Bankası’nın faizle ilgili her sonucu ile TL’nin pahası olumlu yahut olumsuz etkileniyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bankanın başına atadığı Naci Ağbal vaktinde alınan karar aşağı, daha sonrasında atadığı Şahap Kavcıoğlu’nun iki ay üstü üste aldığı kararlar ise üst yanlışsız hareketine sebep oldu doların.
Olay bu kadar sıradan: TL’nin pahasının düşmemesi için ne yapılması da ne yapılmaması da aşikâr; yapılması gereken yerine yapılmaması gereken yapıldığında TL’ye paha kaybettirilmiş oluyor.
Pekala de, ‘ekonomik kurtuluş savaşı’ nereden çıkıyor?
Savaş da, kime karşı savaş?
Bununla ‘yabancılar’ yahut ‘üst akıl’ diye de söz edilen çevreler kast ediliyorsa, üstte sunduğum denklemde onları nerede arayacağız?
Paramızın kıymetini etkileyen kararları alanlar içinde yabancı kimse yok.
Evvelden suçlamalar daha açık tabirlerle yapılır, bunlar yanında ‘faiz lobisi’ diye isimlendirilen bir kesim de kesinlikle anılırdı. Şimdilerde yaşanan savrulmada ‘faiz lobisi’ pekala bir daha hatırlanabilir lakin şimdilerde o bölümden kimse bahis açmıyor.
halbuki muhtemelen ‘faiz lobisi’ artık vaktiyle hiç olmadığı kadar devrede.
Merkez Bankası’nın geçen hafta aldığı son sonucun hemilk öncesinde dolarda fark edilecek kadar kıymetli bir düşüş yaşanmıştı; karar daha sonrasında ise beklenmediği kadar şiddetli bir artış reaksiyonu verdi dolar. O ortada dolarla alım-satım süreci yapanlar olduysa, kendilerinden çekinmeden ‘faiz lobisi’ diye de kelam edebileceğimiz birileri sıradan kâra geçmiş olmalı.
‘Ekonomik kurtuluş savaşı’ onlara karşı veriliyorsa -ki verilsin- her şeydilk evvel o kısa vakit diliminde dolarla süreç yapmış olanların tespit edilmesi gerekir.
Kimdi onlar? Dolar-TL paritesinde en oynak devri nasıl öğrenip değerlendirebildiler?
“Aferin” demek için bile kim oldukları meraka paha.
Ama merak eden yok.
Bu yazıyı yazdığım gecenin çok erken bir vaktinde gazeteler dolar için 11.4112 TL anlık kıymet biçildiği bilgisini veriyor.
Siz bu yazıyı okurken ve piyasaların kapanacağı akşam saatlerinde TL bakalım nasıl bir seyir izleyecek…
Aşağı mı, yoksa üste gerçek mu hareket eder dersiniz…
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.