Fehmi Koru*
Geçen gün biraz da tesadüfen 12 dakika süren bir konferans izledim. TED konferansları dizisinden. Konuşmasının daha en başında, konferansı veren, Albert Einstein’den bir anekdot aktardı. Günlerdir o anekdot üzerinde düşünüp duruyorum.
Einstein üniversitede fizik dersleri veriyordu. Bir imtihan günü, asistanı, hocasına, “Bugün sorduğunuz sorular geçen yıl sorduğunuz soruların birebiri değil mi?” sorusunu yöneltmiş. Hakikaten de öyleymiş. Asistan “İyi de, niye?” diye sorunca, Einstein, ona, “Sorular tıpkı, ancak yanıtlar değişti” mukabelesinde bulunmuş.
Sorular tıpkı, fakat karşılıklar değişti.
Bu soru-cevap, konferansçıya göre, 1942 yılında geçiyor.
Yıl 1942. Mevzu fizik. Hoca Einstein. Fizik üzere bir alanda birebir sorulara verilmesi gereken yanıtlar 1940’larda bir yıl içerisinde değişebiliyor.
[Albert Einstein’a atfedilen anekdotu doğrulayan bir kaynak bulamadım. Ben o konferansı veren Paul Rulkens’in yalancısıyım.]
Günümüzde çabucak her alanda dayanılmaz değişimler yaşanıyor. Bilim-teknoloji işbirliğinden doğan muazzam yeniliklerle tanışıyoruz. Geçmişin kabullerini yıkan değerlendirmeleri takip etmek bile başlı başına bir iş.
Dünyada değişime öncülük edenler var. Değişimden yararlananlar var. Bir de var olanla yetinen, değişimden tedirginlik duyan ve değişmeye karşı direnenler var.
Bizim durumumuz hangisine uyuyor?
Üzerinde düşünüyorum ya, üstteki soruma kendi karşılığımı da yazayım: Bizim durumumuz o üç kategoriden hiç birine uymuyor.
Her ne kadar değişmeleri takipte zorlansak da değişime direndiğimiz söylenemez; değişimden yararlanma değil ancak, birileri bir şeyi pazara sürünce onu alıp kullanmakta sorun hayatıyoruz. Lakin öncülük etmek bir tarafa geriden gelmeyi bile beceremiyoruz.
“Tekerleği bir daha keşfetmek” diye bir kalıp var. Yaptığımız daha epeyce o kalıba uyuyor.
Örnek?
Ülkemizde 10’dan fazla araç üreten fabrika var. Bunların nerdeyse hepsi yabancı markalar. Dünyanın bilinen markaları ülkemiz insanını çalıştırarak kendi teknoloji mamüllerini burada üretiyorlar. Almanya’dan, Japonya’dan, Güney Kore’den firmalar Türk emekçisiyle kendi standartlarında üretimi ülkemizde yapıyorlar.
Bu ne demek?
İşgücümüz kendisine belletileni yerine getirebilecek ustalığa sahip demek…
Korona salgını için tesirli aşı Almanya’da yaşayan iki Türk bilim beşerinin eseri: BionTech… Bütün dünya salgından kurtulmak için onların eseri olan aşıyı kullanıyor.
Bu ne demek?
Zeka olarak bizim insanımız diğerlerinden geri değil demek…
Şu sıralarda dünya basınında -Türkiye dahil- parasını garantiye almanın yolu olarak off-shore hesapları kullanan çabucak her alandan beşerle ilgili bilgiler yer alıyor. Daha birinci günden Türkiye’den 220 kişinin isminin geçtiği duyuruldu. Haberleri izleyenler biliyor, onlardan her gün birkaçının ismi bizde de yayınlanıyor.
Yayın vesilesiyle o insanların kıymetli bir kısmının ‘dünya zenginleri listesi’nde yer aldıklarını da öğreniyoruz. İsmi birinci yayınlanan küme 35 ülkede faaliyet gösterdiğini duyurdu.
Bu ne demek?
Türk beşerinin -hiç değilse zenginlerimizin- paralarını müdafaada dünyanın öteki ülkelerindeki zenginlerden farkı olmadığı kesin; lakin kesin olan bir şey daha var: Türk insanı dünya zenginler listesinde yer almayı becerecek bir maharete de sahip.
Gerçekler bu biçimde, lakin ülke olarak geri kalmışlığımız da bir diğer gerçek. Ferdi olarak farklı ve bu farklarını bir epey alanda gösterebilen insanlarımız var; buna karşılık o insanların vatandaşı olduğu ülkemiz pek hayli taraftan öteki ülkelerin gerisinde.
Fert başına ulusal gelirimiz, bir Amerikalı’nın, Avrupa’nın rastgele bir ülkesinde yaşayan insanların ulusal geliriyle mukayese edilemeyecek kadar az. [Bir orta 12 bin doları yakalamıştık ulusal gelirde, şimdilerde 8 bin dolar hududunda. Öteki ülkelerin vatandaşlarının geliri her yıl artarken bizim gelirimiz her yıl biraz daha azalıyor.]
Zekamız diğerlerinden geride değil, iktisattan anladığımız zenginlerimizden muhakkak, kendisine öğretilenleri hassasiyetle uygulayabilen işgücümüz de var; buna karşılık bu özelliklerimiz bizi diğerleriyle tıpkı seviyeye eriştirmiyor.
Hiç değilse gerilemesek, ancak gerilediğimiz de ortada.
niye sanki?
Yeni bir soru değil bu. Neredeyse 300 yıldır bu topraklarda yaşayanlardan ülke problemleriyle ilgili olanlar bu yahut emsal sorulara karşılık arayıp duruyorlar. Karşılık olarak ekseriyetle ‘dış mihraklar’ diye özetleyebileceğim yabancı tesirler ön planda geliyor. Geri kalmışlığımız değil geri bırakılmışlığımız tartışılıyor.
Galiba biraz da bu yüzden geri kalmışlıktan kurtulamıyoruz.
Hayır, dış mihraklar yüzünden değil, dış mihraklar öne sürülen nedenine sarıldığımız için…
‘Değişim’ konusu burada kendini aşikâr ediyor. Dünya değişiyor, birebir vakitte her gün. Ve biz değişimi fark edip kendimizi ona bakılırsa uyarlamamız gerekirken olup biteni anlamakta zorlanıyoruz.
Tartışma konularımız hiç değişmiyor.
Bizden epeyce evvel yaşanmış ve yaşandığı ülkelerin başına sıkıntılar açmış olan berbat örnekleri benimsemiş bir manzaramız var.
Kalıpları kırmak ve bunu teşvik etmek yerine, kalıpları kırmaya kalkışanlara tahammül edilmiyor.
Sorular ve meseleler tıpkı, yanıtlar ve tahliller de tıpkı olmaya devam edince bu hali aşmamız güç.
Günümüzde sorulara yeni yanıtlar, problemlere yeni tahliller bulanlar kazanıyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Geçen gün biraz da tesadüfen 12 dakika süren bir konferans izledim. TED konferansları dizisinden. Konuşmasının daha en başında, konferansı veren, Albert Einstein’den bir anekdot aktardı. Günlerdir o anekdot üzerinde düşünüp duruyorum.
Einstein üniversitede fizik dersleri veriyordu. Bir imtihan günü, asistanı, hocasına, “Bugün sorduğunuz sorular geçen yıl sorduğunuz soruların birebiri değil mi?” sorusunu yöneltmiş. Hakikaten de öyleymiş. Asistan “İyi de, niye?” diye sorunca, Einstein, ona, “Sorular tıpkı, ancak yanıtlar değişti” mukabelesinde bulunmuş.
Sorular tıpkı, fakat karşılıklar değişti.
Bu soru-cevap, konferansçıya göre, 1942 yılında geçiyor.
Yıl 1942. Mevzu fizik. Hoca Einstein. Fizik üzere bir alanda birebir sorulara verilmesi gereken yanıtlar 1940’larda bir yıl içerisinde değişebiliyor.
[Albert Einstein’a atfedilen anekdotu doğrulayan bir kaynak bulamadım. Ben o konferansı veren Paul Rulkens’in yalancısıyım.]
Günümüzde çabucak her alanda dayanılmaz değişimler yaşanıyor. Bilim-teknoloji işbirliğinden doğan muazzam yeniliklerle tanışıyoruz. Geçmişin kabullerini yıkan değerlendirmeleri takip etmek bile başlı başına bir iş.
Dünyada değişime öncülük edenler var. Değişimden yararlananlar var. Bir de var olanla yetinen, değişimden tedirginlik duyan ve değişmeye karşı direnenler var.
Bizim durumumuz hangisine uyuyor?
Üzerinde düşünüyorum ya, üstteki soruma kendi karşılığımı da yazayım: Bizim durumumuz o üç kategoriden hiç birine uymuyor.
Her ne kadar değişmeleri takipte zorlansak da değişime direndiğimiz söylenemez; değişimden yararlanma değil ancak, birileri bir şeyi pazara sürünce onu alıp kullanmakta sorun hayatıyoruz. Lakin öncülük etmek bir tarafa geriden gelmeyi bile beceremiyoruz.
“Tekerleği bir daha keşfetmek” diye bir kalıp var. Yaptığımız daha epeyce o kalıba uyuyor.
Örnek?
Ülkemizde 10’dan fazla araç üreten fabrika var. Bunların nerdeyse hepsi yabancı markalar. Dünyanın bilinen markaları ülkemiz insanını çalıştırarak kendi teknoloji mamüllerini burada üretiyorlar. Almanya’dan, Japonya’dan, Güney Kore’den firmalar Türk emekçisiyle kendi standartlarında üretimi ülkemizde yapıyorlar.
Bu ne demek?
İşgücümüz kendisine belletileni yerine getirebilecek ustalığa sahip demek…
Korona salgını için tesirli aşı Almanya’da yaşayan iki Türk bilim beşerinin eseri: BionTech… Bütün dünya salgından kurtulmak için onların eseri olan aşıyı kullanıyor.
Bu ne demek?
Zeka olarak bizim insanımız diğerlerinden geri değil demek…
Şu sıralarda dünya basınında -Türkiye dahil- parasını garantiye almanın yolu olarak off-shore hesapları kullanan çabucak her alandan beşerle ilgili bilgiler yer alıyor. Daha birinci günden Türkiye’den 220 kişinin isminin geçtiği duyuruldu. Haberleri izleyenler biliyor, onlardan her gün birkaçının ismi bizde de yayınlanıyor.
Yayın vesilesiyle o insanların kıymetli bir kısmının ‘dünya zenginleri listesi’nde yer aldıklarını da öğreniyoruz. İsmi birinci yayınlanan küme 35 ülkede faaliyet gösterdiğini duyurdu.
Bu ne demek?
Türk beşerinin -hiç değilse zenginlerimizin- paralarını müdafaada dünyanın öteki ülkelerindeki zenginlerden farkı olmadığı kesin; lakin kesin olan bir şey daha var: Türk insanı dünya zenginler listesinde yer almayı becerecek bir maharete de sahip.
Gerçekler bu biçimde, lakin ülke olarak geri kalmışlığımız da bir diğer gerçek. Ferdi olarak farklı ve bu farklarını bir epey alanda gösterebilen insanlarımız var; buna karşılık o insanların vatandaşı olduğu ülkemiz pek hayli taraftan öteki ülkelerin gerisinde.
Fert başına ulusal gelirimiz, bir Amerikalı’nın, Avrupa’nın rastgele bir ülkesinde yaşayan insanların ulusal geliriyle mukayese edilemeyecek kadar az. [Bir orta 12 bin doları yakalamıştık ulusal gelirde, şimdilerde 8 bin dolar hududunda. Öteki ülkelerin vatandaşlarının geliri her yıl artarken bizim gelirimiz her yıl biraz daha azalıyor.]
Zekamız diğerlerinden geride değil, iktisattan anladığımız zenginlerimizden muhakkak, kendisine öğretilenleri hassasiyetle uygulayabilen işgücümüz de var; buna karşılık bu özelliklerimiz bizi diğerleriyle tıpkı seviyeye eriştirmiyor.
Hiç değilse gerilemesek, ancak gerilediğimiz de ortada.
niye sanki?
Yeni bir soru değil bu. Neredeyse 300 yıldır bu topraklarda yaşayanlardan ülke problemleriyle ilgili olanlar bu yahut emsal sorulara karşılık arayıp duruyorlar. Karşılık olarak ekseriyetle ‘dış mihraklar’ diye özetleyebileceğim yabancı tesirler ön planda geliyor. Geri kalmışlığımız değil geri bırakılmışlığımız tartışılıyor.
Galiba biraz da bu yüzden geri kalmışlıktan kurtulamıyoruz.
Hayır, dış mihraklar yüzünden değil, dış mihraklar öne sürülen nedenine sarıldığımız için…
‘Değişim’ konusu burada kendini aşikâr ediyor. Dünya değişiyor, birebir vakitte her gün. Ve biz değişimi fark edip kendimizi ona bakılırsa uyarlamamız gerekirken olup biteni anlamakta zorlanıyoruz.
Tartışma konularımız hiç değişmiyor.
Bizden epeyce evvel yaşanmış ve yaşandığı ülkelerin başına sıkıntılar açmış olan berbat örnekleri benimsemiş bir manzaramız var.
Kalıpları kırmak ve bunu teşvik etmek yerine, kalıpları kırmaya kalkışanlara tahammül edilmiyor.
Sorular ve meseleler tıpkı, yanıtlar ve tahliller de tıpkı olmaya devam edince bu hali aşmamız güç.
Günümüzde sorulara yeni yanıtlar, problemlere yeni tahliller bulanlar kazanıyor.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.