Fehmi Koru*
İktidar etrafında yer alanlar, AK Parti ve MHP’den tesirli ve yetkili isimler, ısrarla seçimlerin 2023 yılı Haziran ayında yapılacağını söylüyor. Seçim tarihini erkene almak için iktidar etrafının Meclis’teki oyları da gerektiğine göre, bir erken yahut baskın seçim ihtimali bütünüyle yok denilemese bile, o ihtimal ihmal edilebilecek kadar az demektir.
Öyleyse sandığın ortaya konulmasına çabucak hemen 1,5 yıl olduğu biçimde yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde kim/ler/in aday olacağını şimdiden niye konuşup tartışıyoruz?
Birebir soruyu bu mevzu üzerinde niye durduğumu daha güzel anlatabilmek için şöyleki de sorabilirim: Cumhurbaşkanlığı niye kıymetli?
Soruya verilecek karşılık aşikâr: Üç yıl evvel gerçekleşen anayasa referandumunda ülkenin idare sistemi değiştirildi; yeni ‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ ile ülke idaresi neredeyse bütünüyle cumhurbaşkanı seçilecek bireye bırakıldı.
Öbür ülkelerde de ismi ‘başkanlık sistemi’ olan idare usulü var, lakin o ülkelerdeki liderlerin yetkileriyle bizim değiştirilen anayasamızda cumhurbaşkanına verilen yetkiler içinde büyük farklar bulunuyor.
“Halk oyuyla seçilen bir kral üzere bizde cumhurbaşkanı” diyeceğim lakin günümüzde hükümdarlar bile hudutlu yetkilere sahipler; devletin günlük işleyişini siyasilere bırakıyorlar.
‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ Avrupa’nın hükümdarlar yahut kraliçelere sahip ‘anayasal monarşi’ diye isimlendirilen ülkelerinde monarşiye tanınan hak ve yetkilerin hayli ötesinde bir bakılırsav yükünü seçilmiş cumhurbaşkanına tanıyor.
Üstelik, bizde cumhurbaşkanı, bir partiye genel başkanlık da yapabiliyor.
Birinci yapılacak seçimde kullanacağımız oylarla belirleyeceğimiz cumhurbaşkanı da, seçildiği gün, demokrasilerde gibisi pek bulunmayan olağanüstü bir siyasi güce sahip olacak.
ötürüsıyla da cumhurbaşkanının kim olacağı değerli olduğu için adaylar üzerinde şimdiden fikir yürütülüyor.
İktidar cephesinin -AK Parti ile MHP’nin- adayı muhakkak: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan… Kendisi de ister ve aslında iki defadan çok seçilmesi için önünde anayasal mahzur olduğu biçimde bunu aşacak bir formül bulunabilirse, Tayyip Erdoğan’ın bir daha seçilebilmek için yarışa katılması beklenebilir.
Onun bir daha seçilmesi durumunda ülkenin nasıl yönetileceğini şu son üç yıl boyunca sınayıp deneyerek öğrenmiş bulunuyoruz.
çabucak hemen meçhul olan Millet İttifakı’nın kimi aday göstereceği…
Aslına nazaran Millet İttifakı’nı oluşturan partiler ve birebir ittifak içerisinde yer alması beklenen öbürleri, sistemi değiştirip -bu kez aksayan tarafları elden geçirilmiş, kuvvetler ayrılığı unsurunun destek edildiği, yargıç teminatına sahip, idarede şeffaflığı benimsemiş, istikrarlı ve denetlenebilir hale getirilmiş- parlamenter sisteme bir daha dönmeye kendilerini bağladıkları için, aday gösterilecek kişi fazla değerli görülmemeli.
Ama bir daha de önemseniyor.
Bunun niçini de açık: Ya seçilen aday cumhurbaşkanı olduğunda anayasanın kendisine tanıdığı yetkileri paylaşmaya yanaşmaz, ülkeyi ‘tek elden’ yönetmeye kalkar ve kendisini aday gösterenlerin sistem değişikliği vaatlerine kulaklarını tıkarsa?
“Olmaz, olamaz” diyeceklere benim karşılığım şu: Emin misiniz?
Mevzunun seçime 1,5 yıl varken tartışma gündemine girmesinin konuşulmayan sebeplerinden birinin de bu olduğunu düşünmek için sebep epeyce.
[Meclis’te milletvekili oylarıyla seçilen, yetkilerini siyasilerle paylaşmak zorundaki eski devirlerin cumhurbaşkanı bile, anayasanın tanıdığı hudutlu yetkilerini sistemi tıkamak tarafında kullanabiliyordu. Sistem, cumhurbaşkanını var olan rejimi sürdürmenin garantörü olarak tanımladığı için, kimin o makama seçileceği de en az şimdiki kadar kıymetliydi. O sebeple bütün cumhurbaşkanı seçimlerinde bizde sıkıntılar yaşanmıştır. Cumhurbaşkanlarımızın yarısının asker kökenli oluşu bundandır.]
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, yakınında yer alanların tam fark edemediklerini düşünmek için geçerli sayılabilecek sebepler bulunan bu hususta çok baş yormuşa beniyor.
Bunu daha tartışmaların en başında isim üzerinde durmak yerine ‘nasıl biri olmalı?’ sorusuna karşılık teşkil edecek bir profil belirlemeyi tercih etmesinden anlıyorum.
Profili şöyleki çizmişti Kılıçdaroğlu:
“Millet İttifakı’nın adayı, nefsini terbiye etmiş biri olmak zorunda. Başkanlığın verdiği muazzam yetkilerle yozlaşmayacak, gücünü süratlice Meclis’e ve Başbakan’a teslim edecek bilgelikte biri olmalı. Ülkeyi cumhurbaşkanı değil, başbakan yönetecek. Bu tarihi adıma lakin nefsine hâkim olabilen ve kendindilk evvel ülkesini düşünen bir cumhurbaşkanı vesile olabilir.”
Nitekim de Millet İttifakı bu tanıma uyan birini belirleyerek seçime girmeli. Şayet halk da bugünkünden farklı bir idare anlayışından yana hal alır ve oylarını muhalefetin belirleyeceği adaydan yana kullanırsa, orijinal bir devir seçimin sonraki gününden itibaren başlayabilir.
O denli olacağı da, adayın kişiliğine bakılıp inanç duyulmasıyla, seçimdilk evvel kendini herkese belirli etmeli.
kimi vakit kendim de “Yahu, bu mevzuyu konuşmak için biraz erken değil mi?” kuşkusu taşısam bile, hususun bu tarafı bunun zarurî olduğunu düşündürtüyor.
Kendilerini o makama layık nazarann ve aday olmayı düşünenlerin de, daha şimdiden evvelinde açıklanmış profile uygun davranmalarını bekleyebiliriz.
Türkiye’nin şu sırada karşı karşıya kaldığı çabucak her alandaki önemli problemlerin üstesinden gelebileceği iletisi -eğer buna hazırsak- birinci seçimde verilecektir.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
İktidar etrafında yer alanlar, AK Parti ve MHP’den tesirli ve yetkili isimler, ısrarla seçimlerin 2023 yılı Haziran ayında yapılacağını söylüyor. Seçim tarihini erkene almak için iktidar etrafının Meclis’teki oyları da gerektiğine göre, bir erken yahut baskın seçim ihtimali bütünüyle yok denilemese bile, o ihtimal ihmal edilebilecek kadar az demektir.
Öyleyse sandığın ortaya konulmasına çabucak hemen 1,5 yıl olduğu biçimde yapılacak cumhurbaşkanlığı seçiminde kim/ler/in aday olacağını şimdiden niye konuşup tartışıyoruz?
Birebir soruyu bu mevzu üzerinde niye durduğumu daha güzel anlatabilmek için şöyleki de sorabilirim: Cumhurbaşkanlığı niye kıymetli?
Soruya verilecek karşılık aşikâr: Üç yıl evvel gerçekleşen anayasa referandumunda ülkenin idare sistemi değiştirildi; yeni ‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ ile ülke idaresi neredeyse bütünüyle cumhurbaşkanı seçilecek bireye bırakıldı.
Öbür ülkelerde de ismi ‘başkanlık sistemi’ olan idare usulü var, lakin o ülkelerdeki liderlerin yetkileriyle bizim değiştirilen anayasamızda cumhurbaşkanına verilen yetkiler içinde büyük farklar bulunuyor.
“Halk oyuyla seçilen bir kral üzere bizde cumhurbaşkanı” diyeceğim lakin günümüzde hükümdarlar bile hudutlu yetkilere sahipler; devletin günlük işleyişini siyasilere bırakıyorlar.
‘Cumhurbaşkanı Hükümet Sistemi’ Avrupa’nın hükümdarlar yahut kraliçelere sahip ‘anayasal monarşi’ diye isimlendirilen ülkelerinde monarşiye tanınan hak ve yetkilerin hayli ötesinde bir bakılırsav yükünü seçilmiş cumhurbaşkanına tanıyor.
Üstelik, bizde cumhurbaşkanı, bir partiye genel başkanlık da yapabiliyor.
Birinci yapılacak seçimde kullanacağımız oylarla belirleyeceğimiz cumhurbaşkanı da, seçildiği gün, demokrasilerde gibisi pek bulunmayan olağanüstü bir siyasi güce sahip olacak.
ötürüsıyla da cumhurbaşkanının kim olacağı değerli olduğu için adaylar üzerinde şimdiden fikir yürütülüyor.
İktidar cephesinin -AK Parti ile MHP’nin- adayı muhakkak: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan… Kendisi de ister ve aslında iki defadan çok seçilmesi için önünde anayasal mahzur olduğu biçimde bunu aşacak bir formül bulunabilirse, Tayyip Erdoğan’ın bir daha seçilebilmek için yarışa katılması beklenebilir.
Onun bir daha seçilmesi durumunda ülkenin nasıl yönetileceğini şu son üç yıl boyunca sınayıp deneyerek öğrenmiş bulunuyoruz.
çabucak hemen meçhul olan Millet İttifakı’nın kimi aday göstereceği…
Aslına nazaran Millet İttifakı’nı oluşturan partiler ve birebir ittifak içerisinde yer alması beklenen öbürleri, sistemi değiştirip -bu kez aksayan tarafları elden geçirilmiş, kuvvetler ayrılığı unsurunun destek edildiği, yargıç teminatına sahip, idarede şeffaflığı benimsemiş, istikrarlı ve denetlenebilir hale getirilmiş- parlamenter sisteme bir daha dönmeye kendilerini bağladıkları için, aday gösterilecek kişi fazla değerli görülmemeli.
Ama bir daha de önemseniyor.
Bunun niçini de açık: Ya seçilen aday cumhurbaşkanı olduğunda anayasanın kendisine tanıdığı yetkileri paylaşmaya yanaşmaz, ülkeyi ‘tek elden’ yönetmeye kalkar ve kendisini aday gösterenlerin sistem değişikliği vaatlerine kulaklarını tıkarsa?
“Olmaz, olamaz” diyeceklere benim karşılığım şu: Emin misiniz?
Mevzunun seçime 1,5 yıl varken tartışma gündemine girmesinin konuşulmayan sebeplerinden birinin de bu olduğunu düşünmek için sebep epeyce.
[Meclis’te milletvekili oylarıyla seçilen, yetkilerini siyasilerle paylaşmak zorundaki eski devirlerin cumhurbaşkanı bile, anayasanın tanıdığı hudutlu yetkilerini sistemi tıkamak tarafında kullanabiliyordu. Sistem, cumhurbaşkanını var olan rejimi sürdürmenin garantörü olarak tanımladığı için, kimin o makama seçileceği de en az şimdiki kadar kıymetliydi. O sebeple bütün cumhurbaşkanı seçimlerinde bizde sıkıntılar yaşanmıştır. Cumhurbaşkanlarımızın yarısının asker kökenli oluşu bundandır.]
CHP başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, yakınında yer alanların tam fark edemediklerini düşünmek için geçerli sayılabilecek sebepler bulunan bu hususta çok baş yormuşa beniyor.
Bunu daha tartışmaların en başında isim üzerinde durmak yerine ‘nasıl biri olmalı?’ sorusuna karşılık teşkil edecek bir profil belirlemeyi tercih etmesinden anlıyorum.
Profili şöyleki çizmişti Kılıçdaroğlu:
“Millet İttifakı’nın adayı, nefsini terbiye etmiş biri olmak zorunda. Başkanlığın verdiği muazzam yetkilerle yozlaşmayacak, gücünü süratlice Meclis’e ve Başbakan’a teslim edecek bilgelikte biri olmalı. Ülkeyi cumhurbaşkanı değil, başbakan yönetecek. Bu tarihi adıma lakin nefsine hâkim olabilen ve kendindilk evvel ülkesini düşünen bir cumhurbaşkanı vesile olabilir.”
Nitekim de Millet İttifakı bu tanıma uyan birini belirleyerek seçime girmeli. Şayet halk da bugünkünden farklı bir idare anlayışından yana hal alır ve oylarını muhalefetin belirleyeceği adaydan yana kullanırsa, orijinal bir devir seçimin sonraki gününden itibaren başlayabilir.
O denli olacağı da, adayın kişiliğine bakılıp inanç duyulmasıyla, seçimdilk evvel kendini herkese belirli etmeli.
kimi vakit kendim de “Yahu, bu mevzuyu konuşmak için biraz erken değil mi?” kuşkusu taşısam bile, hususun bu tarafı bunun zarurî olduğunu düşündürtüyor.
Kendilerini o makama layık nazarann ve aday olmayı düşünenlerin de, daha şimdiden evvelinde açıklanmış profile uygun davranmalarını bekleyebiliriz.
Türkiye’nin şu sırada karşı karşıya kaldığı çabucak her alandaki önemli problemlerin üstesinden gelebileceği iletisi -eğer buna hazırsak- birinci seçimde verilecektir.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.