Fehmi Koru*
Albert Einstein’ın tıpkı şeyi yine yeniden yapıp her seferinde farklı sonuç almaya çalışmayı aklı başında olmamak diye tanımlaması sıkça yinelanan bir aforizmadır.
Merkez Bankası’nın dün açıklanan faizi iki puan düşürme sonucu bana Einstein’ın o özlü kelamını hatırlattı.
Devletin kararlarını siyasetin tesiri altında kalmadan alması için ‘bağımsız’ olmasını uygun gördüğü Merkez Bankası, bu sonucu, yasasının kendisine bakılırsav olarak verdiği ‘enflasyon ile mücadele’ kapsamında benimsedi.
halbuki daha evvel alınmış dört karardan daha sonra bunun tam aykırısı bir sonuçla karşılaşılmıştı: Faizi indirme sonucunı Türk lirasının yabancı paralar karşısında kıymetinin düşmesi izlemiş, bu da enflasyonun artmasına yol açmıştı.
Hakikaten dünkü sonucu Dolar’ın 9.5 TL, Euro’nun da 11 TL üzerine çıkması izledi.
Enflasyonun artması da geriden gelecektir.
Faiz indirimi her keresinde bu kısır döngüyü doğurduğuna nazaran, birebir istikametteki sonucun bir kere daha yenidenlanmasını nasıl yorumlayacağız?
sonucu alan Merkez Bankası’nın başında ‘profesör’ unvanı olan biri var.
Ona telkinde bulunduğu söylenen kişi de her fırsatta kendisini ‘ekonomist’ olarak tanımlayan biri.
Telkinle yahut telkin olmadan alınmış olsun, Merkez Bankası liderinin tek başına verdiği bir karar değil bu; bahsin uzmanı bir heyetin de (Para Piyasası Şurası, PPK) kararda onayı bulunuyor.
Akıl alır üzere değil.
aslına bakarsanız bu yüzden ülkenin neredeyse bütün iktisat ile yakından ilgili topluluğu niye bu biçimde bir karar alındığını anlamakta zorlanıyor.
O yüzden de her baştan farklı bir görüş çıkıyor, çabucak herkes değişik bir senaryo yazıyor.
Yabancılar için ‘kıyak formül’
Benim aklıma en çok yatan, Türkiye’yi ucuzlatma gayeli bir operasyon olduğuyla ilgili senaryo.
Ulusal parası TL olmayanlar için ‘Türk malı’ olan her şey bedavadan ucuz bugün.
Türk’ün cebini yakan fiyatlar yabancılar için üç otuz para bile etmiyor.
Bunu duyan dünya vatandaşları ülkemize alışveriş seferleri düzenleseler hiç şaşırmayacağım.
Yabancı yatırımcılar en bedelli varlıklarımızı ucuza kapatabilirler; kâfi ki, bedelini TL haricindeki para üniteleriyle ödeyebilsinler.
Hesap nitekim buysa, bir vakit içinder 128 milyar dolara kadar yükseldiği anlaşılan Merkez Bankası’ndaki -daha sonradan eksiye düşmüş- yabancı para rezervini bir daha ayağa kaldırmak için bulunmuş bir formül olabilir bu.
bir hayli senaryoda olduğu üzere bunun da hesaba uymayabilecek bir tarafı var: Ya yabancılar kendilerini Türkiye ile ilgilendirmek için bulunmuş bu ‘kıyak formüle’ yüz vermezlerse?
Ne kadar ucuzlamış olursa olsun yabancı turist Türkiye’den uzak durursa?
Üç otuz paraya en kıymetli varlıklarımızı alabileceğini bilmesine karşın yabancı yatırımcı kendine özel sebeplerle parasını değerlendirebileceği bir ülke olarak Türkiye’yi görmezse?
bu biçimde ne olacak?
Beşinci sefer alınan faizi indirme sonucunın olumsuz neticeleriyla baş başa kalacağız.
Türkiye’de eş-zamanlı olan
niye turist Türkiye’den uzak durabilir ve niye yabancı yatırımcı ülkemizle ilgilenmeyebilir?
Ardınıza şöyleki bir yaslanın ve bu soru üzerinde biraz düşünün bakalım…
On Batı ülkesi büyükelçilerinin cezaevindeki bir iş beşerinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına karşın tutukluluk halinin devamını yanlış bulan bildirisini ve o bildiri daha sonrasında hükümetin bakanları ile AK Parti’nin kıymetli isimlerinin verdikleri yansıları hatırlayın.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Onları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” reaksiyonunu de bu tabloya ekleyin.
Eş-zamanlı olarak, Avrupa Konseyi’nin evvelki gün (19 Ekim) açıklanan ve Dışişleri Bakanlığı’nın “Çifte standartlı bir yaklaşım örneği” olarak görüp beğenmediğini uzunca bir açıklamayla duyurduğu ‘Türkiye 2021 Raporu’nu da bu tabloya eklemeyi unutmayın.
Birinci evvel yabancı iş aleminin okumadan duramadığı bir gazetede –Financial Times’ta- haber olarak yayınlanan, tıpkı gün Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) sekretarya bakılırsavini üstlendiği, dünyanın en varlıklı ülkelerinin çatı örgütü olan G-7’inin oluşturduğu Mali Hareket nazaranv Gücü’nün (Financial Action Task Force – FATF) Türkiye’yi gri listeye almasını da tablodan eksik etmeyin.
[Türkiye’nin gri listeye alınmasının niçini ‘kara para aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede kâfi uğraş göstermemesi’ olarak belirtildi. Gri listede Botswana, Burkina Faso, Myanmar (Burma), Suriye, Uganda, Yemen, Zimbabve’nin de ortalarında yer aldığı 22 ülke bulunuyordu. Türkiye 23. ülke oldu.]
Avrupa Kurulu Bakanlar Kurulu’nun önümüzdeki bir ay içerisinde yapacağı görüşmede Türkiye’nin Kurul üyeliğinin askıya alınmasını görüşeceği de gazete haberi şu anda ve ülkemizin bu biçimde bir yaptırıma uğrayabileceği ihtimali bile ürkütücü.
çabucak hemen ABD’den yeni bir yaptırım yahut eski davalarla ilgili bir gelişme duyulmadı lakin F-35 projesinden çıkarılmamız, onun yerine eskimiş F-16 uçaklarına fit olabileceğimiz haberi her yerde yankılanıyor.
Ucuz hale gelen ülkemize ilgi duyabileceklerin uzakta durmaları için ziyadesiyle kâfi sebep var.
Merkez Bankası’nın son sonucu hangi gayeyle alınmış olursa olsun, günün sonunda, o karardan beklenen olumlu senaryonun işlememesi ve TL’nin bedelinin düşmesi, enflasyonun artışa geçmesi gelişmeleri ile baş başa kalmamız galiba bir daha kaçınılmaz olacak.
Einstein bir defa daha haklı çıkabilir.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.
Albert Einstein’ın tıpkı şeyi yine yeniden yapıp her seferinde farklı sonuç almaya çalışmayı aklı başında olmamak diye tanımlaması sıkça yinelanan bir aforizmadır.
Merkez Bankası’nın dün açıklanan faizi iki puan düşürme sonucu bana Einstein’ın o özlü kelamını hatırlattı.
Devletin kararlarını siyasetin tesiri altında kalmadan alması için ‘bağımsız’ olmasını uygun gördüğü Merkez Bankası, bu sonucu, yasasının kendisine bakılırsav olarak verdiği ‘enflasyon ile mücadele’ kapsamında benimsedi.
halbuki daha evvel alınmış dört karardan daha sonra bunun tam aykırısı bir sonuçla karşılaşılmıştı: Faizi indirme sonucunı Türk lirasının yabancı paralar karşısında kıymetinin düşmesi izlemiş, bu da enflasyonun artmasına yol açmıştı.
Hakikaten dünkü sonucu Dolar’ın 9.5 TL, Euro’nun da 11 TL üzerine çıkması izledi.
Enflasyonun artması da geriden gelecektir.
Faiz indirimi her keresinde bu kısır döngüyü doğurduğuna nazaran, birebir istikametteki sonucun bir kere daha yenidenlanmasını nasıl yorumlayacağız?
sonucu alan Merkez Bankası’nın başında ‘profesör’ unvanı olan biri var.
Ona telkinde bulunduğu söylenen kişi de her fırsatta kendisini ‘ekonomist’ olarak tanımlayan biri.
Telkinle yahut telkin olmadan alınmış olsun, Merkez Bankası liderinin tek başına verdiği bir karar değil bu; bahsin uzmanı bir heyetin de (Para Piyasası Şurası, PPK) kararda onayı bulunuyor.
Akıl alır üzere değil.
aslına bakarsanız bu yüzden ülkenin neredeyse bütün iktisat ile yakından ilgili topluluğu niye bu biçimde bir karar alındığını anlamakta zorlanıyor.
O yüzden de her baştan farklı bir görüş çıkıyor, çabucak herkes değişik bir senaryo yazıyor.
Yabancılar için ‘kıyak formül’
Benim aklıma en çok yatan, Türkiye’yi ucuzlatma gayeli bir operasyon olduğuyla ilgili senaryo.
Ulusal parası TL olmayanlar için ‘Türk malı’ olan her şey bedavadan ucuz bugün.
Türk’ün cebini yakan fiyatlar yabancılar için üç otuz para bile etmiyor.
Bunu duyan dünya vatandaşları ülkemize alışveriş seferleri düzenleseler hiç şaşırmayacağım.
Yabancı yatırımcılar en bedelli varlıklarımızı ucuza kapatabilirler; kâfi ki, bedelini TL haricindeki para üniteleriyle ödeyebilsinler.
Hesap nitekim buysa, bir vakit içinder 128 milyar dolara kadar yükseldiği anlaşılan Merkez Bankası’ndaki -daha sonradan eksiye düşmüş- yabancı para rezervini bir daha ayağa kaldırmak için bulunmuş bir formül olabilir bu.
bir hayli senaryoda olduğu üzere bunun da hesaba uymayabilecek bir tarafı var: Ya yabancılar kendilerini Türkiye ile ilgilendirmek için bulunmuş bu ‘kıyak formüle’ yüz vermezlerse?
Ne kadar ucuzlamış olursa olsun yabancı turist Türkiye’den uzak durursa?
Üç otuz paraya en kıymetli varlıklarımızı alabileceğini bilmesine karşın yabancı yatırımcı kendine özel sebeplerle parasını değerlendirebileceği bir ülke olarak Türkiye’yi görmezse?
bu biçimde ne olacak?
Beşinci sefer alınan faizi indirme sonucunın olumsuz neticeleriyla baş başa kalacağız.
Türkiye’de eş-zamanlı olan
niye turist Türkiye’den uzak durabilir ve niye yabancı yatırımcı ülkemizle ilgilenmeyebilir?
Ardınıza şöyleki bir yaslanın ve bu soru üzerinde biraz düşünün bakalım…
On Batı ülkesi büyükelçilerinin cezaevindeki bir iş beşerinin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarına karşın tutukluluk halinin devamını yanlış bulan bildirisini ve o bildiri daha sonrasında hükümetin bakanları ile AK Parti’nin kıymetli isimlerinin verdikleri yansıları hatırlayın.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Onları ülkemizde ağırlamak üzere bir lüksümüz olamaz” reaksiyonunu de bu tabloya ekleyin.
Eş-zamanlı olarak, Avrupa Konseyi’nin evvelki gün (19 Ekim) açıklanan ve Dışişleri Bakanlığı’nın “Çifte standartlı bir yaklaşım örneği” olarak görüp beğenmediğini uzunca bir açıklamayla duyurduğu ‘Türkiye 2021 Raporu’nu da bu tabloya eklemeyi unutmayın.
Birinci evvel yabancı iş aleminin okumadan duramadığı bir gazetede –Financial Times’ta- haber olarak yayınlanan, tıpkı gün Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü’nün (OECD) sekretarya bakılırsavini üstlendiği, dünyanın en varlıklı ülkelerinin çatı örgütü olan G-7’inin oluşturduğu Mali Hareket nazaranv Gücü’nün (Financial Action Task Force – FATF) Türkiye’yi gri listeye almasını da tablodan eksik etmeyin.
[Türkiye’nin gri listeye alınmasının niçini ‘kara para aklanması ve terörizmin finansmanını engellemede kâfi uğraş göstermemesi’ olarak belirtildi. Gri listede Botswana, Burkina Faso, Myanmar (Burma), Suriye, Uganda, Yemen, Zimbabve’nin de ortalarında yer aldığı 22 ülke bulunuyordu. Türkiye 23. ülke oldu.]
Avrupa Kurulu Bakanlar Kurulu’nun önümüzdeki bir ay içerisinde yapacağı görüşmede Türkiye’nin Kurul üyeliğinin askıya alınmasını görüşeceği de gazete haberi şu anda ve ülkemizin bu biçimde bir yaptırıma uğrayabileceği ihtimali bile ürkütücü.
çabucak hemen ABD’den yeni bir yaptırım yahut eski davalarla ilgili bir gelişme duyulmadı lakin F-35 projesinden çıkarılmamız, onun yerine eskimiş F-16 uçaklarına fit olabileceğimiz haberi her yerde yankılanıyor.
Ucuz hale gelen ülkemize ilgi duyabileceklerin uzakta durmaları için ziyadesiyle kâfi sebep var.
Merkez Bankası’nın son sonucu hangi gayeyle alınmış olursa olsun, günün sonunda, o karardan beklenen olumlu senaryonun işlememesi ve TL’nin bedelinin düşmesi, enflasyonun artışa geçmesi gelişmeleri ile baş başa kalmamız galiba bir daha kaçınılmaz olacak.
Einstein bir defa daha haklı çıkabilir.
*Bu yazı fehmikoru.com adresinden alınmıştır.