JoKeR
Active member
İstanbul Müzik Festivali’nin “Sarı Çiçek” isimli projesi şenlik programı belirtildiğı anda dikkatleri üzerine çekti. Sevecen Pancaroğlu ve Bora Uymaz tarafınca kaleme alınıp Yunus Emre’nin dizeleriyle birleşen besteler bu konserde birinci sefer seslendirilecek. Klasik müzik geleneğiyle yetişmesine karşın Türkiye müziği, doğaçlama, tango ve öncü çeşitlerdeki çalışmalarıyla övgüler alan; özgün projelerle yeni müzik üsluplarına her daim kapılarını açık tutan arp sanatkarı Tatlı Pancaroğlu ve çeşitli biçim ve tiplerde 800’den çok bestesi bulunan İzmir Devlet Klasik Türk Müziği Korosu solisti Bora Uymaz ile bu pahalı projelerini konuştuk.
Bu proje nasıl ortaya çıktı? Çalışmalarınız nasıl Yunus Emre üzerinde şekillendi?
Tatlı Pancaroğlu: Bora Uymaz ile 2013’ten bu yana farklı müzikler üzerinden bir arada çalışıyoruz. Bora’nın birinci daveti şöylekiydi: “küçük, manevi şeyler” yapalım. Tasavvuf müziğini tanım ediyordu. Bu tabiri birinci duyduğumda kalbimi bir sıcaklık kaplamıştı. Küçük lakin manevi olarak derin! Bora müziğin bu yolunda hayli yürümüştü bendilk evvel. Bu doğrultuda değerli birikimini ortaya koydu ve yeni yollar açmak üzere çalıştık. yıllar ortasında hem Türkiye birebir vakitte ülke sonları haricinde küçük ve manevi sorunlar üzerine yeni bestelerden oluşan oldukça konserler verdik, kayıt yaptık. İstanbul Müzik Şenliği 2021 yılı için şenlik temasını deklare ettiğında, ki bu aslında pandemidilk önceydi, “bir öbür dünya mümkün” konusunun bu küçük manevi sorunların gözlüğünden epey hoş ele alınabileceğini düşünerek mevzuyu Bora ile konuştum. Farklı mutasavvıfların lisanından “bir diğer dünya mümkün” sorununu ele almayı düşündük. Şenliğe sunduk, beğenildi. Lakin çabucak sonrasında 2021 yılı UNESCO’nun önerisi üzerine Türkiye tarafınca Yunus Emre anma yılı olarak belirlenince, şenlik idaresiyle bir arada bir karar alarak pusulamızı Yunus Emre’ye çevirdik.
Konser günü dinleyiciler hangi besteleri dinleyecekler? Bu bestelerde kullandığınız dizeleri nasıl seçtiniz?
Ş.P: Literatür taramasında Anadolu erenlerinin edebiyatına hakimiyeti sebebiyle Konya’dan bir dost, Ali Bektaş ile çalıştık. O bize şenliğin hazırladığı tema metni doğrultusunda bir seçki önerdi; biz bu seçkiden derledik bestelerin kelamlarını. Farklı formlarda eserler besteledik. İlahi, müzik, türkü ve fantezi formlarının yanı sıra, “bilmece”, “gülmece”, “hikmet” üzere yeni isimler verdiğimiz stiller da yenilikler içinden yer alıyor programda. Çeşitlilik içeren lakin hem de homojen bir atmosfer yaratmayı hayal ettik. Kelamların ortasındaki müziği duymaya ve duyurmaya çaba ettik, zira şiir de özünde bir müzik. Konser bir saz yapıtı ile başlıyor: bu yaz ülkemizde ve dünyada yaşan yangınlardan etkilenerek bestelediğim “Küllerinden” başlıklı bir peşrev bu. daha sonra kelamlı eserler farklı enstrümanların taksimleriyle birbirlerine bağlanacak ve tüm yapıtların birinci seslendirilişini yapacağız bu konserde. Ayrıyeten bu projeyi albüm olarak yayınlamak için kaynak arayışındayız.
BESTE MAZERET İNSAN ŞAHÂNE
Yunus Emre’nin dizeleriyle birleşen bu bestelerinizin sizce günümüz dünyası için nasıl bir ileti taşıyor?
Bora Uymaz: Sanat insanın hakîkâti ile direkt temaslı bir konu. İnsan kendinden yani hakîkatinden uzaklaştıkça kesinlikle ki sanattan da uzaklaşıyor ve veyahut sanattan uzaklaştıkça da kendinden . Zira sanatın terbiye edici ve beşere hakîkâtini hatırlatıcı bir fonksiyonu de var . Tam da bu mänâda Niyâzî Mısrî hz.’nin bir beyiti çıkageldi . ”Sânî’i gör,günde yüzbin türlü san’at gösterir. Kendini göstermek içindir o san’attan garaz.” Sorun bu gâyeyi anlamaktır kanaâtimce. Bu bağı kurabilen birileri her devranda olduğu üzere günümüzde de olacak ve bu sesi duyuracaktır . Sizin sözünüzle bu iletisi verecektir . Yunus Emre Hz ve daha kaçları üzere. Bizim de maksadımız bu hakikâti kavramak, mümkün olduğunca yaşamak ve hem kendimizin birebir vakitte duyan kalplerin hatırlamasına vesîle olmak. Yâni özetlemek gerekirsesı problem ,insanda sırlanmış mutlak hoşluğu duyurmak. Besteler bu manada vasıtadır.
Geleneğin çizgisinden ayrılmadan birbirinden pahalı ve özgün projeler hayata geçiriyorsunuz. Bu manada geleneğin sürdürülebilirliği üzerine neler söylersiniz? Yani eski ve yeni içinde nasıl bağlar kurmalıyız?
B. U.: Gelenek dediğimiz şeyi bilmeden, klâsik âsârımızı kavramadan geleceğe yürümenin güç olduğu kanaaâtindeyim. Zira gelenek ve ecdâdın oluşturduğu eserler bizim vârımız . Vârınız yoksa üzerine birşey koyamazsınız. Çok şükür biz bu mevzuda güçlü bir milletiz. Yalnızca bunun farkında mıyız, asıl sorgulamamız gereken sorun budur. Tam da bu minvalde Yahya Kemal’in bir beytini hatırlatma gereği duydum. Kendisini eleştirenlere şu biçimde cevab ediyor; “Ne harâbîyim, ne harâbâtîyim . Kökü mâzîde olan âtîyim.” Sanırım demek istediğim, tahminen de tabir edemediğim şeyleri iki cümlede özetlemiş üstad… Tâbî yalnızca bu kâfi mi ,yetmez. Hususumuz müzik ise şâyet, başka değerli medeniyetlerin müziklerinden de haberdâr olmanız ve bu manada dünyada ne oluyor ne bitiyor, buna da açık olmanız gerekiyor. Bendeniz Klâsik Türk Müziği eğitimi almış ve meşkle yetişmiş biriyim meselâ. Lakin tango da besteleyip icra ettim, arp ve piyano için eserler de besteledim, Uzakdoğu ve Hint müziğiyle de ilgilendim . Kendimi anlatmak sevdiğim birşey değil lakin, sorunuza bu biçimdelikle yanıt vermiş oldum umarım.
Bir röportajınızda tanınan olmayan yani gelip süreksiz olmayan bir müziği icra etmenin güç olduğunu söylüyorsunuz. Pekala uygun bir müzik çalışması tanınan de olabilir mi?
B. U.: Popülerlik , halkın zevkine uygun ve halk tarafınca tutulan şey ise şâyet, halkın zevk ve düzeyinin, bir anda tüketilip biten ve hiç bir sanat zerreciği barındırmayan şeylerden ibâret olduğunu düşünmüyorum muhakkak. Nasıl bu biçimde oldu, nasıl bir kasıtla bu hâle getirildi toplum? Fakat popülerlik derken, göz önünde bulunurluktan ve halka ulaşabilirlikten bahsediyorsak, bu bir devlet problemi hâline geliyor, ki tam da şu anda şu soruları sormamız gerekiyor; Devletimizin gerçek bir kültür -sanat siyaseti var mı? Şayet yok ise bununla ilgili bir çalışma yapılıyor mu? bu biçimde baktığımızda da ben bu sorunun muhattabı olmaktan çıkmış oluyorum . Zira benim işim bestecilik ve müzik icrâcılığı. Ben bu bahiste en estetik ve kaliteli olan şeyi üretmekle ve sunmakla mükellefim.
ARP GÖRMÜŞ GEÇİRMİŞ BİR ÇALGI
Arp aslında batı müziği çalgısı sanılabilir. halbuki ki üniversal bir tarafı var. Birebir halde Yunus Emre’nin dizelerinin üniversalliği kelam konusudur. Bu bağlamda Yunus dizelerinin yanında arp sesi duymanın manası üzerine neler söylersiniz?
Ş.P: Arp tüm medeniyetlerde varlık göstermiş bir çalgı. Belirttiğiniz üzere üniversal olduğu kadar, kadim de. Aslında bilge bir çalgıdır arp, kadim olduğu için, epeyce görmüş geçirmiş biri üzere düşünebiliriz onu. Her cins müziğe ahenk sağlar ve her daim biraz ilkeldir, kendisidir. Arpın kültürümüzdeki versiyonu olan çeng, ki bir orta çağ çalgısıdır, yüksek bir mistik sembolizimle ile yüklüdür; gerek edebiyatımızda gerekse görsel kültürümüzde örneklerini nazaranbiliriz. Bu bağlamda arpın Yunus Emre ile yüksek bir titreşime gireceğinden kuşku duymuyorum.
Klasik müzik geleneğiyle yetişmiş biri olarak Türk müziği, doğaçlama, tango ve öncü çeşitlerdeki çalışmalarınızla da konuşuluyorsunuz. Özgün projelerde yer almak sizin müziğinize nasıl yansıyor?
Ş.P: Müzikte proje kavramını özetlemek gerekirse ele almakta yarar var bu soruyu tam olarak yanıtlamak için. Proje dediğimiz, ki bu kavramın bugün Türkiye’de hakikat biçimde kullanıldığını düşünmüyorum, aslında aşikâr bir odak etrafında derinlemesine niyet, yaratıcılık, yeni icra pratikleri, araştırma ve iş birliği içeren bir yaklaşımla ortaya konulmuş çalışmalardan oluşan bir bütündür. Bir öbür deyişle, x ile y nin ya da Ahmet ile Evgeny’nin, ya da farklı gelenekleri temsil eden üstadların biraraya bir ortaya gelip konser vermesi proje olmaz. Daha derin uzantılar gerekir. Bunu fazlaca görüyoruz. Organizatürler iki üstadı yanyana getirip, tek tük prova hatta provasız sahneye “koyuyorlar” ve bu proje olarak lanse ediliyor; ne yazık ki lisana de bu türlü yerleşti maalesef. Proje denilen en çok bundan ibaret oluyor. Ya da bir temanın altında toplanan bir seçki…halbuki bu iş epey daha derin. Mimari yapıtları ele alalım. Kültürel miras olarak devraldığımız mimari yapıtların projelerini tahayyül edelim. İnşaat projesi örneğin. İş temelden başlar. Bin bir türlü hesabı vardır. Kurallar vardır, gelenek vardır mimaride lakin özgün olmalıdır. Sanatta da bu biçimde olmalıdır. Temelden ele alırsınız bir mevzuyu. Ona farklı noktalardan bir daha bakarsınız. Araştırırısınız. bir daha inşa edersiniz, materyaliniz, yaklaşımınız yeni ve size has olmalıdır. kararında yeni bir kelam söylersiniz müzikle; katmanlı çalışırsınız ve tahminen de tarihe yeni bir iz düşersiniz. Bu paralellikten anlayabileceğimiz bir öbür bahis da “bu mimarın” bir projede yer almadığıdır. Proje onundur. Bir takım olur doğal ki, lakin kendisi projenin sahibidir. ötürüsıyla ben üstte tanım ettiğim biçimde çalışıyorum “projelerimi”. İlgi alanım biraz genişçe, farklı kaynaklardan beslendim daima zira. Yolcu üzere hissediyorum. Yol üzerinde neler nelerle karşılaşıyor insan. Ve neleri içinize alıyorsunuz. Biriktirerek yol alınıyor. Katman katman… ve bu katmanlar vakit ortasında hiç beklemediğiniz biçimde birbirleriyle diyaloğa giriyorlar. O noktada bu birikime konut sahipliği yapıp, biraz geri çekilmek gerek. Bu da bir düşünme pratiğidir. Gözlemleyerek müsaade etmek yeni muhabbetlere, fakat daha sonra bir personel arı üzere devreye girersiniz “oldurmak” için.
Bu rahmetin üzerinde epey fakiriz
Anadolu mirasını bilhassa müzik bağlamında gereğince değerlendirebiliyor muyuz?
Ş.P: Maalesef ki hayır. Dayanılmaz girift, katmanlı bir coğrafyanın insanlarıyız. Dün bitmedik burada. Çok eski yollar, upuzun kanallar var.
Bu miras bence o kadar kıymetli ve o kadar ağır ki müzik mirasımız da tıpkı biçimde epey doğurgan ve epeyce bereketli. Türkiye’de müzisyen olmak konu, yollar, seçenekler ve bakacağınız istikametler bakımından epeyce varlıklı. Lakin bu rahmetin üzerinde epeyce fakiriz. Bu nasıl bir tezattır değil mi? Nasıl acıdır. Müzik bir kez yakın tarihimizde büyük ideolojik çatışmaların en ağır yaşandığı sanat kısmı olarak dayanılmaz fakirleştirildi. İnsanımıza muhakkak bir kimlik dayatma kaygısından, müziğin DNA’sıyla oynandığını düşünüyorum. Manipülasyon üstüne manipülasyon, insanların hangi müzikle özdeşleştiği kimlik kartına dönüştürüldü. Müzik kategorize ederek, kendi ortasındaki diyaloglar kesilmiş; o yüzden bugün müzik düşkün üzere adeta. Bir yandan hal buyken, öte yandan müzik eğitimimiz fazlaca zayıf. Balık baştan kokar: okullardaki müzik dersleri vahameti ortaya koyuyor. Müzik maşa orada adeta. Merasimler için uydurulmuş, ideolojik olarak kısırlaştırılmış, kendinin bir parodisi üzere seyrediyor bahtsız müzik dersi K12’de. Devam edecek olursak, profesyonel müzik eğitimi de küçük kutulara konulmuş, Türk müziği, batı müziği, kısır paketler halinde. Kendimizi bakılırsamiyoruz bile. Ne olduğumuzu, ne cins bir mirasın üzerinde oturduğumuzun farkında değiliz. Daha doğrusu farkında olalım istenmiyor. 2021’e geldik hâlâ bir kültür siyaseti yok Türkiye’nin. Yani hiç bir şey değerlendirilemiyor açıkçası. Bir fikir yok; ve buna bağlı olarak takviyeler epey yetersiz, eğitim kurumları müziğe ve açıkçası beşere hizmet edemiyor hal bu biçimdeyken.
Bu proje nasıl ortaya çıktı? Çalışmalarınız nasıl Yunus Emre üzerinde şekillendi?
Tatlı Pancaroğlu: Bora Uymaz ile 2013’ten bu yana farklı müzikler üzerinden bir arada çalışıyoruz. Bora’nın birinci daveti şöylekiydi: “küçük, manevi şeyler” yapalım. Tasavvuf müziğini tanım ediyordu. Bu tabiri birinci duyduğumda kalbimi bir sıcaklık kaplamıştı. Küçük lakin manevi olarak derin! Bora müziğin bu yolunda hayli yürümüştü bendilk evvel. Bu doğrultuda değerli birikimini ortaya koydu ve yeni yollar açmak üzere çalıştık. yıllar ortasında hem Türkiye birebir vakitte ülke sonları haricinde küçük ve manevi sorunlar üzerine yeni bestelerden oluşan oldukça konserler verdik, kayıt yaptık. İstanbul Müzik Şenliği 2021 yılı için şenlik temasını deklare ettiğında, ki bu aslında pandemidilk önceydi, “bir öbür dünya mümkün” konusunun bu küçük manevi sorunların gözlüğünden epey hoş ele alınabileceğini düşünerek mevzuyu Bora ile konuştum. Farklı mutasavvıfların lisanından “bir diğer dünya mümkün” sorununu ele almayı düşündük. Şenliğe sunduk, beğenildi. Lakin çabucak sonrasında 2021 yılı UNESCO’nun önerisi üzerine Türkiye tarafınca Yunus Emre anma yılı olarak belirlenince, şenlik idaresiyle bir arada bir karar alarak pusulamızı Yunus Emre’ye çevirdik.
Konser günü dinleyiciler hangi besteleri dinleyecekler? Bu bestelerde kullandığınız dizeleri nasıl seçtiniz?
Ş.P: Literatür taramasında Anadolu erenlerinin edebiyatına hakimiyeti sebebiyle Konya’dan bir dost, Ali Bektaş ile çalıştık. O bize şenliğin hazırladığı tema metni doğrultusunda bir seçki önerdi; biz bu seçkiden derledik bestelerin kelamlarını. Farklı formlarda eserler besteledik. İlahi, müzik, türkü ve fantezi formlarının yanı sıra, “bilmece”, “gülmece”, “hikmet” üzere yeni isimler verdiğimiz stiller da yenilikler içinden yer alıyor programda. Çeşitlilik içeren lakin hem de homojen bir atmosfer yaratmayı hayal ettik. Kelamların ortasındaki müziği duymaya ve duyurmaya çaba ettik, zira şiir de özünde bir müzik. Konser bir saz yapıtı ile başlıyor: bu yaz ülkemizde ve dünyada yaşan yangınlardan etkilenerek bestelediğim “Küllerinden” başlıklı bir peşrev bu. daha sonra kelamlı eserler farklı enstrümanların taksimleriyle birbirlerine bağlanacak ve tüm yapıtların birinci seslendirilişini yapacağız bu konserde. Ayrıyeten bu projeyi albüm olarak yayınlamak için kaynak arayışındayız.
BESTE MAZERET İNSAN ŞAHÂNE
Yunus Emre’nin dizeleriyle birleşen bu bestelerinizin sizce günümüz dünyası için nasıl bir ileti taşıyor?
Bora Uymaz: Sanat insanın hakîkâti ile direkt temaslı bir konu. İnsan kendinden yani hakîkatinden uzaklaştıkça kesinlikle ki sanattan da uzaklaşıyor ve veyahut sanattan uzaklaştıkça da kendinden . Zira sanatın terbiye edici ve beşere hakîkâtini hatırlatıcı bir fonksiyonu de var . Tam da bu mänâda Niyâzî Mısrî hz.’nin bir beyiti çıkageldi . ”Sânî’i gör,günde yüzbin türlü san’at gösterir. Kendini göstermek içindir o san’attan garaz.” Sorun bu gâyeyi anlamaktır kanaâtimce. Bu bağı kurabilen birileri her devranda olduğu üzere günümüzde de olacak ve bu sesi duyuracaktır . Sizin sözünüzle bu iletisi verecektir . Yunus Emre Hz ve daha kaçları üzere. Bizim de maksadımız bu hakikâti kavramak, mümkün olduğunca yaşamak ve hem kendimizin birebir vakitte duyan kalplerin hatırlamasına vesîle olmak. Yâni özetlemek gerekirsesı problem ,insanda sırlanmış mutlak hoşluğu duyurmak. Besteler bu manada vasıtadır.
Geleneğin çizgisinden ayrılmadan birbirinden pahalı ve özgün projeler hayata geçiriyorsunuz. Bu manada geleneğin sürdürülebilirliği üzerine neler söylersiniz? Yani eski ve yeni içinde nasıl bağlar kurmalıyız?
B. U.: Gelenek dediğimiz şeyi bilmeden, klâsik âsârımızı kavramadan geleceğe yürümenin güç olduğu kanaaâtindeyim. Zira gelenek ve ecdâdın oluşturduğu eserler bizim vârımız . Vârınız yoksa üzerine birşey koyamazsınız. Çok şükür biz bu mevzuda güçlü bir milletiz. Yalnızca bunun farkında mıyız, asıl sorgulamamız gereken sorun budur. Tam da bu minvalde Yahya Kemal’in bir beytini hatırlatma gereği duydum. Kendisini eleştirenlere şu biçimde cevab ediyor; “Ne harâbîyim, ne harâbâtîyim . Kökü mâzîde olan âtîyim.” Sanırım demek istediğim, tahminen de tabir edemediğim şeyleri iki cümlede özetlemiş üstad… Tâbî yalnızca bu kâfi mi ,yetmez. Hususumuz müzik ise şâyet, başka değerli medeniyetlerin müziklerinden de haberdâr olmanız ve bu manada dünyada ne oluyor ne bitiyor, buna da açık olmanız gerekiyor. Bendeniz Klâsik Türk Müziği eğitimi almış ve meşkle yetişmiş biriyim meselâ. Lakin tango da besteleyip icra ettim, arp ve piyano için eserler de besteledim, Uzakdoğu ve Hint müziğiyle de ilgilendim . Kendimi anlatmak sevdiğim birşey değil lakin, sorunuza bu biçimdelikle yanıt vermiş oldum umarım.
Bir röportajınızda tanınan olmayan yani gelip süreksiz olmayan bir müziği icra etmenin güç olduğunu söylüyorsunuz. Pekala uygun bir müzik çalışması tanınan de olabilir mi?
B. U.: Popülerlik , halkın zevkine uygun ve halk tarafınca tutulan şey ise şâyet, halkın zevk ve düzeyinin, bir anda tüketilip biten ve hiç bir sanat zerreciği barındırmayan şeylerden ibâret olduğunu düşünmüyorum muhakkak. Nasıl bu biçimde oldu, nasıl bir kasıtla bu hâle getirildi toplum? Fakat popülerlik derken, göz önünde bulunurluktan ve halka ulaşabilirlikten bahsediyorsak, bu bir devlet problemi hâline geliyor, ki tam da şu anda şu soruları sormamız gerekiyor; Devletimizin gerçek bir kültür -sanat siyaseti var mı? Şayet yok ise bununla ilgili bir çalışma yapılıyor mu? bu biçimde baktığımızda da ben bu sorunun muhattabı olmaktan çıkmış oluyorum . Zira benim işim bestecilik ve müzik icrâcılığı. Ben bu bahiste en estetik ve kaliteli olan şeyi üretmekle ve sunmakla mükellefim.
ARP GÖRMÜŞ GEÇİRMİŞ BİR ÇALGI
Arp aslında batı müziği çalgısı sanılabilir. halbuki ki üniversal bir tarafı var. Birebir halde Yunus Emre’nin dizelerinin üniversalliği kelam konusudur. Bu bağlamda Yunus dizelerinin yanında arp sesi duymanın manası üzerine neler söylersiniz?
Ş.P: Arp tüm medeniyetlerde varlık göstermiş bir çalgı. Belirttiğiniz üzere üniversal olduğu kadar, kadim de. Aslında bilge bir çalgıdır arp, kadim olduğu için, epeyce görmüş geçirmiş biri üzere düşünebiliriz onu. Her cins müziğe ahenk sağlar ve her daim biraz ilkeldir, kendisidir. Arpın kültürümüzdeki versiyonu olan çeng, ki bir orta çağ çalgısıdır, yüksek bir mistik sembolizimle ile yüklüdür; gerek edebiyatımızda gerekse görsel kültürümüzde örneklerini nazaranbiliriz. Bu bağlamda arpın Yunus Emre ile yüksek bir titreşime gireceğinden kuşku duymuyorum.
Klasik müzik geleneğiyle yetişmiş biri olarak Türk müziği, doğaçlama, tango ve öncü çeşitlerdeki çalışmalarınızla da konuşuluyorsunuz. Özgün projelerde yer almak sizin müziğinize nasıl yansıyor?
Ş.P: Müzikte proje kavramını özetlemek gerekirse ele almakta yarar var bu soruyu tam olarak yanıtlamak için. Proje dediğimiz, ki bu kavramın bugün Türkiye’de hakikat biçimde kullanıldığını düşünmüyorum, aslında aşikâr bir odak etrafında derinlemesine niyet, yaratıcılık, yeni icra pratikleri, araştırma ve iş birliği içeren bir yaklaşımla ortaya konulmuş çalışmalardan oluşan bir bütündür. Bir öbür deyişle, x ile y nin ya da Ahmet ile Evgeny’nin, ya da farklı gelenekleri temsil eden üstadların biraraya bir ortaya gelip konser vermesi proje olmaz. Daha derin uzantılar gerekir. Bunu fazlaca görüyoruz. Organizatürler iki üstadı yanyana getirip, tek tük prova hatta provasız sahneye “koyuyorlar” ve bu proje olarak lanse ediliyor; ne yazık ki lisana de bu türlü yerleşti maalesef. Proje denilen en çok bundan ibaret oluyor. Ya da bir temanın altında toplanan bir seçki…halbuki bu iş epey daha derin. Mimari yapıtları ele alalım. Kültürel miras olarak devraldığımız mimari yapıtların projelerini tahayyül edelim. İnşaat projesi örneğin. İş temelden başlar. Bin bir türlü hesabı vardır. Kurallar vardır, gelenek vardır mimaride lakin özgün olmalıdır. Sanatta da bu biçimde olmalıdır. Temelden ele alırsınız bir mevzuyu. Ona farklı noktalardan bir daha bakarsınız. Araştırırısınız. bir daha inşa edersiniz, materyaliniz, yaklaşımınız yeni ve size has olmalıdır. kararında yeni bir kelam söylersiniz müzikle; katmanlı çalışırsınız ve tahminen de tarihe yeni bir iz düşersiniz. Bu paralellikten anlayabileceğimiz bir öbür bahis da “bu mimarın” bir projede yer almadığıdır. Proje onundur. Bir takım olur doğal ki, lakin kendisi projenin sahibidir. ötürüsıyla ben üstte tanım ettiğim biçimde çalışıyorum “projelerimi”. İlgi alanım biraz genişçe, farklı kaynaklardan beslendim daima zira. Yolcu üzere hissediyorum. Yol üzerinde neler nelerle karşılaşıyor insan. Ve neleri içinize alıyorsunuz. Biriktirerek yol alınıyor. Katman katman… ve bu katmanlar vakit ortasında hiç beklemediğiniz biçimde birbirleriyle diyaloğa giriyorlar. O noktada bu birikime konut sahipliği yapıp, biraz geri çekilmek gerek. Bu da bir düşünme pratiğidir. Gözlemleyerek müsaade etmek yeni muhabbetlere, fakat daha sonra bir personel arı üzere devreye girersiniz “oldurmak” için.
Bu rahmetin üzerinde epey fakiriz
Anadolu mirasını bilhassa müzik bağlamında gereğince değerlendirebiliyor muyuz?
Ş.P: Maalesef ki hayır. Dayanılmaz girift, katmanlı bir coğrafyanın insanlarıyız. Dün bitmedik burada. Çok eski yollar, upuzun kanallar var.
Bu miras bence o kadar kıymetli ve o kadar ağır ki müzik mirasımız da tıpkı biçimde epey doğurgan ve epeyce bereketli. Türkiye’de müzisyen olmak konu, yollar, seçenekler ve bakacağınız istikametler bakımından epeyce varlıklı. Lakin bu rahmetin üzerinde epeyce fakiriz. Bu nasıl bir tezattır değil mi? Nasıl acıdır. Müzik bir kez yakın tarihimizde büyük ideolojik çatışmaların en ağır yaşandığı sanat kısmı olarak dayanılmaz fakirleştirildi. İnsanımıza muhakkak bir kimlik dayatma kaygısından, müziğin DNA’sıyla oynandığını düşünüyorum. Manipülasyon üstüne manipülasyon, insanların hangi müzikle özdeşleştiği kimlik kartına dönüştürüldü. Müzik kategorize ederek, kendi ortasındaki diyaloglar kesilmiş; o yüzden bugün müzik düşkün üzere adeta. Bir yandan hal buyken, öte yandan müzik eğitimimiz fazlaca zayıf. Balık baştan kokar: okullardaki müzik dersleri vahameti ortaya koyuyor. Müzik maşa orada adeta. Merasimler için uydurulmuş, ideolojik olarak kısırlaştırılmış, kendinin bir parodisi üzere seyrediyor bahtsız müzik dersi K12’de. Devam edecek olursak, profesyonel müzik eğitimi de küçük kutulara konulmuş, Türk müziği, batı müziği, kısır paketler halinde. Kendimizi bakılırsamiyoruz bile. Ne olduğumuzu, ne cins bir mirasın üzerinde oturduğumuzun farkında değiliz. Daha doğrusu farkında olalım istenmiyor. 2021’e geldik hâlâ bir kültür siyaseti yok Türkiye’nin. Yani hiç bir şey değerlendirilemiyor açıkçası. Bir fikir yok; ve buna bağlı olarak takviyeler epey yetersiz, eğitim kurumları müziğe ve açıkçası beşere hizmet edemiyor hal bu biçimdeyken.