JoKeR
Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ
Osmanlı Devleti’nde bir evresi kapatan son Halife Abdülmecid Efendi’nin hayatı ve sanat dünyası “Zamanın Ruhunun Peşinde Bir Hanedan Mensubu Halife Abdülmecid Efendi” isimli yapıtla geçtiğimiz günlerde okuyucuya sunuldu. Lale Uçan’ın yazdığı biyografide Halife Abdülmecid Efendi’nin (1868-1944) saraydan sürgüne uzanan ve sanatla içiçe geçen bir ömrün kıssası anlatılıyor. Abdülmecid Efendi, Sultan Abdülaziz ve Hayranıdil Kadınefendi’nin ikinci çocuğu olarak 30 Mayıs 1868’de Beylerbeyi Sarayı’nda dünyaya geldi. Şehzade Abdülmecid anne baba bir kardeşi olan Nazime Sultan ile bir arada büyür. Babası Sultan Abdülaziz 1876’da tahttan indirilip akabinde kuşkulu bir biçimde vefat ettiğinde şehzade Abdülmecid çabucak hemen sekiz yaşındadır. Bu hâdiseden daha sonra Sultan Abdülaziz’in eş ve çocukları Feriye Sarayı’na taşınır.Şehzade Abdülmecid’in sünnet düğünü Sultan II. Abdülhamid tarafınca kendi oğullarıyla birlikte 1883 yılında gerçekleşir. Abdülmecid Efendi babasının devr-i saltanatında Dolmabahçe Sarayı’nda özel hocalarla başlayan eğitimine kardeşleri Şevket ve Seyfettin Efendi ile Yıldız’daki Mekteb-i Âli’de devam etti. Özel hocalardan Fransızca, Almanca, Arapça ve Farsça dersleri alır. Küçük yaşlarda fotoğraf ve müziğe büyük merakı olan şehzade Abdülmecid bu tarafta de kendisini geliştirir. Abdülmecid Efendi yaz aylarını Çamlıca’daki Tophanelioğlu Köşkü’nde ve Bağlarbaşı’nda Hidiv ailesinden satın alınan köşkte (Abdülmecid Efendi Köşkü) geçirir. Bilhassa Bağlarbaşı’ndaki köşk Abdülmecid Efendi’nin tesis ettiği entelektüel muhit bölümün kültür sanat hayatında kıymetli bir yere sahiptir.
Şehzade Abdülmecid Efendi ve kız kardeşi Nazime Sultan
DOLMABAHÇE GÜNLERİ
Şehzade Abdülmecid Efendi’nin ağabeyi veliaht Yusuf İzzettin Efendi Şubat 1916’da vefat eder. Yusuf İzzetin Efendi’nin vefatıyla Vahdeddin Efendi veliahtlığa yükselir. 3 Temmuz 1918’de Sultan Mehmed Reşad’ın vefatıyla da veliaht Vahdeddin Efendi Sultan VI. Mehmed Vahdeddin sıfatıyla tahta çıkar. O esnada 50 yaşında olan Abdülmecid Efendi de veliaht ilan edilir. Abdülmecid Efendi’nin veliahtlığa yükselmesiyle Dolmabahçe Sarayı’ndaki günleri başlar. Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi Şark Salonu, Büyük Merasim Salonu, Musiki Salonu, kütüphane ve fotoğraf atölyesi üzere ömür alanlarına sahiptir. Abdülmecid Efendi, mütareke senelerına ve Anadolu’daki ulusal çaba hareketine, Sultan Vahdeddin’in İstanbul’dan ayrılışı ve kendisini halife olma haberi üzere bir epey hadiseye Dolmabahçe’den tanıklık etmiştir.
OKUMA VE YAZMAYA MERAKLI
Okumayı seven ve yabancı basını takip eden Abdülmecid Efendi Dolmabahçe Sarayı’nda eşine az rastlanır bir kütüphane tesis etmiştir. On binden çok yapıtın yer aldığı varlıklı kütüphane koleksiyonunda Fransızca, Almanca, İngilizce, Arapça, Farsça üzere çeşitli lisanlardan kitap, mecmua, gazete, ansiklopedi, kelamlık, harita, albüm, fotoğraf, kartpostal ve evrak yer almaktadır.
Otoportre
Veliaht Abdülmecid Efendi, Sultan Vahdeddin’in tahta çıkışından itibaren izlediği siyasetlerin yanlış olduğunu düşünmüştür. Ortalarının açılmasında Damat Ferid Paşa’nın yanlış siyaset ve tavırları da tesirli olmuştur. Saltanatın 1 Kasım 1922’de kaldırılmasının akabinde 17 Kasım’da Sultan Vahdeddin İstanbul’u terk eder. Bu gelişme üzerine Ankara Hükümeti ile veliaht Abdülmecid Efendi içinde gerçekleşen görüşmeler kararında Abdülmecid Efendi’nin hilafet makamına getirilmesi kararlaştırılır. 18 Kasım’da TBMM’deki oturumda Vahdeddin’in hal fetvası okunur ve akabinde yapılan oylamayla Abdülmecid Efendi hilafet makamına seçilir. Abdülmecid Efendi’nin 54 yaşında hilafete gelmesiyle bir arada 24 Kasım Cuma günü Hırka-i Şerif ziyareti, biat merasimi ve Cuma selamlığı sade bir merasimle icra edilir ve 16 ay hilafet makamında kalır.
Abdülmecid Efendi, kızı nDürrüşehvar Sultan, Hüseyin nNakip ve Salih Nigar Beyefendiler
Sanatkar bir babanın oğlu
Abdülmecid Efendi babası Sultan Abdülaziz üzere sanatın hamiliğini de üstlenmiştir. Sanat alanında faaliyet gösteren atölyelere, cemiyetlere ve okullara takviye vermiştir. İstanbul’da açılan çeşitli stantlara ve konserlere kimi birtakım kızı Dürrüşehvar Sultan ile katılmıştır. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin fahri başkanlığı yürüten Abdülmecid Efendi Osmanlı’da fotoğraf sanatının yol alması için efor sarf etmiştir. Kendisi üzere ressam olan İbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Şevket Dağ, Hikmet Onat, Nazmi Ziya, Hüseyin Avni Lifij ve Fausto Zonaro üzere isimlerle dostluk kurmuş onlarla bir sanat muhiti oluşturmuştur.
Tıpkı ressamlar üzere şair, muharrir ve düşünüler de Abdülmecid Efendi’nin yakın etrafında yer almıştır. Bilhassa Tevfik Fikret, Abdülhak Hamid ve İstek Tevfik’in onun nezdinde kıymetli bir yeri vardır. Recaizade Mahmud Ekrem, Yahya Kemal, Ahmet Rasim, Claude Farrére ve Pierre Loti edebiyat dünyasından görüştüğü isimler içindedır.
Sarayda müzik tınıları ortasında sanatkâr bir babanın oğlu olarak büyüyen Abdülmecid Efendi dönemin ünlü müzisyenlerinden özel dersler almış ve besteler yapmıştır. Abdülmecid Efendi’nin viyolonsel, keman, piyano üzere musiki çaldığı bilinmektedir. Fotoğraf ve müzik üzere çizgi sanatında da eserler veren Abdülmecid Efendi’nin çeşitli çizgi yazı ve levhaları bulunmaktadır.
Abdülmecid Efendi’nin eşleri -kaynaklarda yer aldığına bakılırsa- Mihr-i Eda Hanım, Şehsuvar Hanım, Mehisti Hanım ve Hayrünnisa Hanım’dır. 1898’de Şehsuvar Kadın’dan Ömer Faruk Efendi ve 1914’de Mehisti Kadın’dan Ayşe Dürrüşehvar Sultan dünyaya gelmiştir.
Abdülmecid Efendi’nin nfırçasından eşi nŞehsuvar Kadınefendi
Cenazesi 10 yıl Paris Cami’nde bekledi
II. Dünya Savaşı’nın son günlerinin yaşandığı 24 Ağustos 1944 Çarşamba günü son halife Abdülmecid Efendi Paris’te sürgünde 76 yaşında vefat eder.
Kızı Dürrüşehvar Sultan’ın babasının vasiyeti gereği Abdülmecid Efendi’nin cenazesinin İstanbul’a getirilmesi teşebbüsleri sonuçsuz kalır. Abdülmecid Efendi’nin 10 yıl Paris Cami’nde saklanan cenazesi Suudi Arabistan’ın müsaadesi üzerine 25 Mart 1954’de Medine’deki Cennetül Baki mezarlığına defnedilir. Abdülmecid Efendi’nin vefatıyla bir evre kapanmış olur.
Osmanlı Devleti’nde bir evresi kapatan son Halife Abdülmecid Efendi’nin hayatı ve sanat dünyası “Zamanın Ruhunun Peşinde Bir Hanedan Mensubu Halife Abdülmecid Efendi” isimli yapıtla geçtiğimiz günlerde okuyucuya sunuldu. Lale Uçan’ın yazdığı biyografide Halife Abdülmecid Efendi’nin (1868-1944) saraydan sürgüne uzanan ve sanatla içiçe geçen bir ömrün kıssası anlatılıyor. Abdülmecid Efendi, Sultan Abdülaziz ve Hayranıdil Kadınefendi’nin ikinci çocuğu olarak 30 Mayıs 1868’de Beylerbeyi Sarayı’nda dünyaya geldi. Şehzade Abdülmecid anne baba bir kardeşi olan Nazime Sultan ile bir arada büyür. Babası Sultan Abdülaziz 1876’da tahttan indirilip akabinde kuşkulu bir biçimde vefat ettiğinde şehzade Abdülmecid çabucak hemen sekiz yaşındadır. Bu hâdiseden daha sonra Sultan Abdülaziz’in eş ve çocukları Feriye Sarayı’na taşınır.Şehzade Abdülmecid’in sünnet düğünü Sultan II. Abdülhamid tarafınca kendi oğullarıyla birlikte 1883 yılında gerçekleşir. Abdülmecid Efendi babasının devr-i saltanatında Dolmabahçe Sarayı’nda özel hocalarla başlayan eğitimine kardeşleri Şevket ve Seyfettin Efendi ile Yıldız’daki Mekteb-i Âli’de devam etti. Özel hocalardan Fransızca, Almanca, Arapça ve Farsça dersleri alır. Küçük yaşlarda fotoğraf ve müziğe büyük merakı olan şehzade Abdülmecid bu tarafta de kendisini geliştirir. Abdülmecid Efendi yaz aylarını Çamlıca’daki Tophanelioğlu Köşkü’nde ve Bağlarbaşı’nda Hidiv ailesinden satın alınan köşkte (Abdülmecid Efendi Köşkü) geçirir. Bilhassa Bağlarbaşı’ndaki köşk Abdülmecid Efendi’nin tesis ettiği entelektüel muhit bölümün kültür sanat hayatında kıymetli bir yere sahiptir.
Şehzade Abdülmecid Efendi ve kız kardeşi Nazime Sultan
DOLMABAHÇE GÜNLERİ
Şehzade Abdülmecid Efendi’nin ağabeyi veliaht Yusuf İzzettin Efendi Şubat 1916’da vefat eder. Yusuf İzzetin Efendi’nin vefatıyla Vahdeddin Efendi veliahtlığa yükselir. 3 Temmuz 1918’de Sultan Mehmed Reşad’ın vefatıyla da veliaht Vahdeddin Efendi Sultan VI. Mehmed Vahdeddin sıfatıyla tahta çıkar. O esnada 50 yaşında olan Abdülmecid Efendi de veliaht ilan edilir. Abdülmecid Efendi’nin veliahtlığa yükselmesiyle Dolmabahçe Sarayı’ndaki günleri başlar. Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi Şark Salonu, Büyük Merasim Salonu, Musiki Salonu, kütüphane ve fotoğraf atölyesi üzere ömür alanlarına sahiptir. Abdülmecid Efendi, mütareke senelerına ve Anadolu’daki ulusal çaba hareketine, Sultan Vahdeddin’in İstanbul’dan ayrılışı ve kendisini halife olma haberi üzere bir epey hadiseye Dolmabahçe’den tanıklık etmiştir.
OKUMA VE YAZMAYA MERAKLI
Okumayı seven ve yabancı basını takip eden Abdülmecid Efendi Dolmabahçe Sarayı’nda eşine az rastlanır bir kütüphane tesis etmiştir. On binden çok yapıtın yer aldığı varlıklı kütüphane koleksiyonunda Fransızca, Almanca, İngilizce, Arapça, Farsça üzere çeşitli lisanlardan kitap, mecmua, gazete, ansiklopedi, kelamlık, harita, albüm, fotoğraf, kartpostal ve evrak yer almaktadır.
Otoportre
Veliaht Abdülmecid Efendi, Sultan Vahdeddin’in tahta çıkışından itibaren izlediği siyasetlerin yanlış olduğunu düşünmüştür. Ortalarının açılmasında Damat Ferid Paşa’nın yanlış siyaset ve tavırları da tesirli olmuştur. Saltanatın 1 Kasım 1922’de kaldırılmasının akabinde 17 Kasım’da Sultan Vahdeddin İstanbul’u terk eder. Bu gelişme üzerine Ankara Hükümeti ile veliaht Abdülmecid Efendi içinde gerçekleşen görüşmeler kararında Abdülmecid Efendi’nin hilafet makamına getirilmesi kararlaştırılır. 18 Kasım’da TBMM’deki oturumda Vahdeddin’in hal fetvası okunur ve akabinde yapılan oylamayla Abdülmecid Efendi hilafet makamına seçilir. Abdülmecid Efendi’nin 54 yaşında hilafete gelmesiyle bir arada 24 Kasım Cuma günü Hırka-i Şerif ziyareti, biat merasimi ve Cuma selamlığı sade bir merasimle icra edilir ve 16 ay hilafet makamında kalır.
Abdülmecid Efendi, kızı nDürrüşehvar Sultan, Hüseyin nNakip ve Salih Nigar Beyefendiler
Sanatkar bir babanın oğlu
Abdülmecid Efendi babası Sultan Abdülaziz üzere sanatın hamiliğini de üstlenmiştir. Sanat alanında faaliyet gösteren atölyelere, cemiyetlere ve okullara takviye vermiştir. İstanbul’da açılan çeşitli stantlara ve konserlere kimi birtakım kızı Dürrüşehvar Sultan ile katılmıştır. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin fahri başkanlığı yürüten Abdülmecid Efendi Osmanlı’da fotoğraf sanatının yol alması için efor sarf etmiştir. Kendisi üzere ressam olan İbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Şevket Dağ, Hikmet Onat, Nazmi Ziya, Hüseyin Avni Lifij ve Fausto Zonaro üzere isimlerle dostluk kurmuş onlarla bir sanat muhiti oluşturmuştur.
Tıpkı ressamlar üzere şair, muharrir ve düşünüler de Abdülmecid Efendi’nin yakın etrafında yer almıştır. Bilhassa Tevfik Fikret, Abdülhak Hamid ve İstek Tevfik’in onun nezdinde kıymetli bir yeri vardır. Recaizade Mahmud Ekrem, Yahya Kemal, Ahmet Rasim, Claude Farrére ve Pierre Loti edebiyat dünyasından görüştüğü isimler içindedır.
Sarayda müzik tınıları ortasında sanatkâr bir babanın oğlu olarak büyüyen Abdülmecid Efendi dönemin ünlü müzisyenlerinden özel dersler almış ve besteler yapmıştır. Abdülmecid Efendi’nin viyolonsel, keman, piyano üzere musiki çaldığı bilinmektedir. Fotoğraf ve müzik üzere çizgi sanatında da eserler veren Abdülmecid Efendi’nin çeşitli çizgi yazı ve levhaları bulunmaktadır.
Abdülmecid Efendi’nin eşleri -kaynaklarda yer aldığına bakılırsa- Mihr-i Eda Hanım, Şehsuvar Hanım, Mehisti Hanım ve Hayrünnisa Hanım’dır. 1898’de Şehsuvar Kadın’dan Ömer Faruk Efendi ve 1914’de Mehisti Kadın’dan Ayşe Dürrüşehvar Sultan dünyaya gelmiştir.
Abdülmecid Efendi’nin nfırçasından eşi nŞehsuvar Kadınefendi
Cenazesi 10 yıl Paris Cami’nde bekledi
II. Dünya Savaşı’nın son günlerinin yaşandığı 24 Ağustos 1944 Çarşamba günü son halife Abdülmecid Efendi Paris’te sürgünde 76 yaşında vefat eder.
Kızı Dürrüşehvar Sultan’ın babasının vasiyeti gereği Abdülmecid Efendi’nin cenazesinin İstanbul’a getirilmesi teşebbüsleri sonuçsuz kalır. Abdülmecid Efendi’nin 10 yıl Paris Cami’nde saklanan cenazesi Suudi Arabistan’ın müsaadesi üzerine 25 Mart 1954’de Medine’deki Cennetül Baki mezarlığına defnedilir. Abdülmecid Efendi’nin vefatıyla bir evre kapanmış olur.