JoKeR
Active member
FERAHFEZA ERDOĞAN
Mehmet Konuk’un Tünel romanı, distopya çeşidinde yazılmış bir eser. Bu cinste yazılan her roman üzere bize en çok çaresizlik hissini hissettiriyor.
Kitap, onu okurken güya yanımızda oturan yaşlı bir teyze varmış da her iki cümlede bir bizi dürtükleyip “vah, vah!” ediyormuşçasına rahatsızlık veriyor. Bu durum kitabın başarısıdır şüphesiz. Tünel’i okumak isteyen herkes o yaşlı teyzeyi alttan almayı da bilmeli.
Bilinmeyen bir vakitte, bilinmeyen bir yerdeyiz. Romana “Beyaz” isimli ana karakterimizin gözünden bakıyoruz. Bu ismin masumiyeti, saflığı temsilen konulduğunu düşünebiliriz çünkü Beyaz, ismiyle müstesna bir karakter.
Romanın sayfalarını biraz da karıştıralım haydi:
Organizatörler tarafınca “Tünel” isimli bir televizyon programı yapılıyor. Bu programda, kaçırılıp mahkûm edilen ve bir tünel kazmaya zorlanan beşerler ve bunlara gardiyanlık eden “rengo”lar var. Rengolar da mahkûmlar da halkın içinden seçilen bayağı beşerler aslında. Mahkûmlar, tünel kazmaya zorlanıyor ve aç bırakılıyor; bir isimleri dahi yok, sayı ve harflerden oluşan kodları var. Rengolar onlara fiziki ve ruhsal şiddet uyguluyor, organizatörler programı yönetiyor ve rengolara bu gücü veriyor. Politikler ve medyaysa bir şey yapmıyor, bilakis program üzerinden para kazanıyorlar. Bütün bu olanlar da televizyonda canlı olarak yayınlanıyor.
Bir halka eksik: İzleyiciler, evet biz izleyiciler… Kitapta en büyük sorumluluğun izleyicilerde olduğu vurgulanıyor. Zira bu tiyatronun(!) hepsi, onlar izlemeyi tercih ettiği için oynanıyor. Bu da akıllara Thomas Hobbes’un “İnsan insanın kurdudur.” kelamını getiriyor.
RUHSAL ANALİZLER
Kendisi de uzman ruhsal danışman olan romanın muharriri Mehmet Konuk’un bir epey psikoloji deneyini Tünel’de zekice harmanladığını, kurgunun içine dâhil ettiğini fark ediyoruz. örneğin Stanford Hapishane Deneyi bunlardan biri. Bu deney bize “Güç yozlaştırır mı?” sorusunu sorduruyor ister istemez. Yapıtta de gördüğümüz üzere evet yozlaştırıyor. Romandaki mahkûmlar ve rengolar da tıpkı deneydeki üzere halkın ortasından çıkmış bayağı beşerler, gerçek birer hatalı ya da gardiyan değiller. Rengolar şiddet uyguladıkları şahısların saf olduklarını biliyor. Pekala, niye bir şey yapmıyorlar? Onun yanıtı da Milgram Deneyi’nde gizli. Bu deney, insanların otoriteye nasıl boyun eğdiğini anlatır. Daha doğrusu gerçekleştirilen olay, vicdanla çelişse dahi, sorumluluğu bir oburu aldığı takdirde duruma müdahale edilmeyip gidişata nasıl ayak uydurulduğunu gösterir Milgram Deneyi bize. Tıpkı rengoların sorumluluğun organizatörlerde olduğunu düşünlerinde aldıkları hal üzere. Organizatörler ise olayı aslına bakarsan halk izlediği için, halk da siyasalların ve medyanın bu duruma sessiz kaldığını gördüğü için kimse sorumluluğun kendilerinde olduğunu düşünmüyor ve herkes topu birbirlerine atıyor.
Muharririn da kitabın kapağında altını çizdiği üzere “En büyük mesuliyet, reddetmesi epey kolayken bir gösteriyi seyretmeyi kabul edene aittir!”
Kitabı bitirdikten daha sonra bir süre kapağa bakarak şunu düşünüyorsunuz: “Suçlu kim? Yoksa ben miyim?”
Mehmet Konuk’un Tünel romanı, distopya çeşidinde yazılmış bir eser. Bu cinste yazılan her roman üzere bize en çok çaresizlik hissini hissettiriyor.
Kitap, onu okurken güya yanımızda oturan yaşlı bir teyze varmış da her iki cümlede bir bizi dürtükleyip “vah, vah!” ediyormuşçasına rahatsızlık veriyor. Bu durum kitabın başarısıdır şüphesiz. Tünel’i okumak isteyen herkes o yaşlı teyzeyi alttan almayı da bilmeli.
Bilinmeyen bir vakitte, bilinmeyen bir yerdeyiz. Romana “Beyaz” isimli ana karakterimizin gözünden bakıyoruz. Bu ismin masumiyeti, saflığı temsilen konulduğunu düşünebiliriz çünkü Beyaz, ismiyle müstesna bir karakter.
Romanın sayfalarını biraz da karıştıralım haydi:
Organizatörler tarafınca “Tünel” isimli bir televizyon programı yapılıyor. Bu programda, kaçırılıp mahkûm edilen ve bir tünel kazmaya zorlanan beşerler ve bunlara gardiyanlık eden “rengo”lar var. Rengolar da mahkûmlar da halkın içinden seçilen bayağı beşerler aslında. Mahkûmlar, tünel kazmaya zorlanıyor ve aç bırakılıyor; bir isimleri dahi yok, sayı ve harflerden oluşan kodları var. Rengolar onlara fiziki ve ruhsal şiddet uyguluyor, organizatörler programı yönetiyor ve rengolara bu gücü veriyor. Politikler ve medyaysa bir şey yapmıyor, bilakis program üzerinden para kazanıyorlar. Bütün bu olanlar da televizyonda canlı olarak yayınlanıyor.
Bir halka eksik: İzleyiciler, evet biz izleyiciler… Kitapta en büyük sorumluluğun izleyicilerde olduğu vurgulanıyor. Zira bu tiyatronun(!) hepsi, onlar izlemeyi tercih ettiği için oynanıyor. Bu da akıllara Thomas Hobbes’un “İnsan insanın kurdudur.” kelamını getiriyor.
RUHSAL ANALİZLER
Kendisi de uzman ruhsal danışman olan romanın muharriri Mehmet Konuk’un bir epey psikoloji deneyini Tünel’de zekice harmanladığını, kurgunun içine dâhil ettiğini fark ediyoruz. örneğin Stanford Hapishane Deneyi bunlardan biri. Bu deney bize “Güç yozlaştırır mı?” sorusunu sorduruyor ister istemez. Yapıtta de gördüğümüz üzere evet yozlaştırıyor. Romandaki mahkûmlar ve rengolar da tıpkı deneydeki üzere halkın ortasından çıkmış bayağı beşerler, gerçek birer hatalı ya da gardiyan değiller. Rengolar şiddet uyguladıkları şahısların saf olduklarını biliyor. Pekala, niye bir şey yapmıyorlar? Onun yanıtı da Milgram Deneyi’nde gizli. Bu deney, insanların otoriteye nasıl boyun eğdiğini anlatır. Daha doğrusu gerçekleştirilen olay, vicdanla çelişse dahi, sorumluluğu bir oburu aldığı takdirde duruma müdahale edilmeyip gidişata nasıl ayak uydurulduğunu gösterir Milgram Deneyi bize. Tıpkı rengoların sorumluluğun organizatörlerde olduğunu düşünlerinde aldıkları hal üzere. Organizatörler ise olayı aslına bakarsan halk izlediği için, halk da siyasalların ve medyanın bu duruma sessiz kaldığını gördüğü için kimse sorumluluğun kendilerinde olduğunu düşünmüyor ve herkes topu birbirlerine atıyor.
Muharririn da kitabın kapağında altını çizdiği üzere “En büyük mesuliyet, reddetmesi epey kolayken bir gösteriyi seyretmeyi kabul edene aittir!”
Kitabı bitirdikten daha sonra bir süre kapağa bakarak şunu düşünüyorsunuz: “Suçlu kim? Yoksa ben miyim?”