IşıkHaber
New member
Hamdi Fırat Büyük & A. Sencer Gözübenli
Geçtiğimiz temmuz ayında yapılan Hırvatistan genel seçimlerinde ve Mayıs 2021 mahallî seçimlerinde yaşanan ‘öngörülebilir’ sürpriz, ‘Mozemo!’ hareketinin başarısıydı.
Mozemo, kendi kendini tanımlayan bir siyasi platforma dayalı bir ittifak kuran bir küme sol partiden oluşuyor. Şaşırtan bir biçimde, 2020 parlamento seçimlerinden yalnızca bir buçuk yıl evvel bir ortaya gelen sol küme, parlamentoda yedi sandalye kazandı ve çağdaş Hırvat tarihinde 151 sandalyeli parlamentoya giren birinci yeşil sol parti oldu.
TOMASEVİÇ’İN ZAFERİ NASIL GERÇEKLEŞTİ?
İki hafta evvel Mozemo’nun önde gelen isimlerinden, tabandan gelen bir aktivist ve ‘Zagreb bizimdir’ teşebbüsünün önderi olan Tomislav Tomaseviç, Zagreb Belediye Başkanlığı seçimlerinin birinci cinsinde oyların yüzde 45.15’ini kazandı ve ikinci tipi da 30 Mayıs’ta yüzde 62.5 oy oranıyla kazandı. Bu, bir belediye lider adayının Zagreb tarihinde aldığı en yüksek oy oranıydı.
Tomaseviç, 31 Mayıs’taki seçim zaferinin akabinde yaptığı konuşmada, “Güveniniz, umudunuz ve gerçek değişimin mümkün olması doğrultusunda gösterdiğiniz ısrar için teşekkür ederiz” dedi.
İkinci cinsteki rakibinin sağcı popülist Miroslav Skoro olması, mukadderatın adil bir cilvesiydi. Çok sağ ile yakın alakalara sahip olan Skoro, Sırplara, Romanlara, LGBT topluluğuna ve temel olarak ‘baştan ayağa Hırvat’ olmayan herkese karşı, neo-Nazi ideolojisini ve onun sloganlarını Avrupa Birliği (AB) üyesi olan ülkesinde bir daha kullanarak, nefreti körüklemesiyle tanınıyor.
Skoro, geçen yıl ülkenin cumhurbaşkanlığı için aday olsa da toplam oyların yalnızca yüzde 24.5’ini alarak seçimi kaybetmişti. Skoro, mahallî seçimin birinci çeşit sonuçlarının açıklanmasından daha sonra, Tomaseviç’in yakaladığı başarıyı kınıyor ve Mozemo hakkında “Onlar ne yeşil ne de sol, sırf çok sol ve ikinci çeşitte durdurulacaklar; yaradanım bunun için bana yardım et!” diyordu.
MOZEMO KOALİSYONU KİMLERDEN OLUŞUYOR?
Skoro’nun, seçimi kazanmak için ilahın yardımına muhtaçlık duyduğu hakikat olsa da, Mozemo’nun ‘aşırı sol’ olduğu savı daha az doğrudur. Hırvatistan’ın sağcı popülist hareketlerinden farklı olarak Mozemo, başlangıç etabında kümede yer alan çok ögelerden kendisini kurtaran heterojen bir siyasi platform. Bu durum, Mozemo’nun çeşitli siyasi görüşleri savunan seçmenlerin ilgisini çekmekteki muvaffakiyetinin anahtarıydı.
Buna rağmen, Mozemo’yu alışılmış bir yeşiller partisi biçiminde sınıflandırmak da yanılgı olur. Mozemo, aslında otokratların ve popülist siyasetin idaresi altında acı çeken Güneydoğu Avrupa’da, alternatif ve yenilikçi bir sola duyulan muhtaçlığı karşılayan bir güç birliği. Bölgedeki değişim isteği göz önünde bulundurulduğunda, yeşiller ve demokratik sosyalistler de dahil olmak üzere, yeni kuşak sol kümelerin bu karışıma dahil olması, Balkanların genel politik ortamına yeni bir soluk getirebilir.
Hırvatistan’da uzun vakitten beridir ‘sol’ sözüyle eşanlamlı olan ana akım merkez sol, muhalefetteki Toplumsal Demokrat Parti (SDP) idi; ancak son seçimlerde mecliste 15 sandalye kaybettiği düşünüldüğünde, SDP, Hırvat siyaset sahnesinde yavaş yavaş yerini Mozemo’ya bırakıyor olabilir. Avrupa’nın birfazlaca yerinde görülen ana akım siyasetinin yerini, jenerasyon siyasetinin aldığı durum işte bu biçimdedir.
AVRUPA’DA POPÜLİST SAĞA KARŞI BİR UYANIŞ VAR
Moldova’daki genel seçimlerde ve Budapeşte, Saraybosna ve İstanbul Belediye Başkanlığı seçimlerinde gördüğümüz üzere, ana akım siyaset ve onunla kontaklı yüzler, genç, enerjik ve vizyoner siyasetçiler sahneye çıktıkça koltuklarını tek tek kaybediyorlar.
Bu siyasetçilerin büyük kısmı, ülkelerinin diktatörlerinin karşısına ana rakipler olarak çıktı. Liberal olmakla birlikte, sol akım kümeler tarafınca desteklenen Budapeşte Belediye Lideri Gergely Karacsony, gelecek yıl gerçekleştirilecek seçimlerde Macaristan Başbakanı Viktor Orban’a meydan okuyacağını duyurdu. Daha güneyde, Balkan Yarımadası’nın en büyük kentinde, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu, Türkiye’nin bir daha sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kararınu iddia eden anketlere bakılırsa önde gidiyor.
Son senelerda ana akım sol, iki cephede taban kaybetmeye başladı: Bir yanda popülistlere, başka yanda ise daha derin ıslahat taleplerine odaklanan solcular, devrimci Marksistler, yeşiller, demokratik sosyalistler ve toplumsal demokratlardan oluşan geniş koalisyonlar kuran ve yükselen çağdaş sol partilere.
Ana akım sol bu yolla sağcı siyasete alan bırakırken, alternatif sol imdada yetişiyor olabilir. Bu manada, Mozemo, toplumsal hakları tek bir platformda önceleyerek ve sağın kullandığı güvenlik odaklı telaffuzun yükselişine meydan okuyarak, toplumsal muhalefeti birleştirmek doğrultusunda bu yeni solu somut hale getiriyor.
Hırvatistan’da ana muhalefette bulunan SDP’nin adayı olan ve bu kurtarma nazaranvinin temellerini kavrayan Josko Klisoviç, destekçilerini Tomaseviç’e oy vermeye çağırdı.
Sağcı ve çok sağcı partiler, son on yıl içerisinde Avrupa ve Güneydoğu Avrupa siyasetine hâkim oldu ve klasik merkez sol ve toplumsal demokrat partiler, sağcı diktatörlerin yükselişine karşı koyamadı.
tıpkı vakitte, Zagrebli Tomaseviç, İstanbullu İmamoğlu ve Budapeşteli Karacsony üzere sahneye çıkan yeni kuşak (veya yeni sol koalisyonlar tarafınca desteklenen) solcu siyasetçiler, artık var olan yöneticilere ve baskı biçimlerine karşı en büyük tehdidi oluşturmaya geliyorlar. Özgürlük, hukukun üstünlüğü ve eşitlik faziletlerini vurgulayan bu yeni önderler, Avrupa’daki günümüzün siyasi seçkinlerinin egemenliği altında onlarca yıldır süren kutuplaşmada boğulan beşerler için umut vaat ediyorlar.
*Abdullah Sencer Gözübenli, Finlandiya’da bulunan Abo Akademi Üniversitesi’nde Zagreb merkezli bir doktora Araştırma bakılırsavlisi ve Adriyatik Raporu’nun baş editörüdür. Gözübenli, Balkanlar, azınlıklar ve ulusötesi kimlik siyasetine odaklanmıştır. Twitter adresi: @sencereu.
*Hamdi Fırat Büyük, Saraybosna merkezli bir siyasi analist ve Balkanlar, Türkiye ve Avrupa üzerine çalışan bir gazetecidir. beraberinde FeniksPolitik web sitesinin Genel Yayın Yönetmeni’dir. Twitter’da, @hfiratbuyuk adresinden bulunabilir.
Yazının özgünü FeniksPolitik sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)
Geçtiğimiz temmuz ayında yapılan Hırvatistan genel seçimlerinde ve Mayıs 2021 mahallî seçimlerinde yaşanan ‘öngörülebilir’ sürpriz, ‘Mozemo!’ hareketinin başarısıydı.
Mozemo, kendi kendini tanımlayan bir siyasi platforma dayalı bir ittifak kuran bir küme sol partiden oluşuyor. Şaşırtan bir biçimde, 2020 parlamento seçimlerinden yalnızca bir buçuk yıl evvel bir ortaya gelen sol küme, parlamentoda yedi sandalye kazandı ve çağdaş Hırvat tarihinde 151 sandalyeli parlamentoya giren birinci yeşil sol parti oldu.
TOMASEVİÇ’İN ZAFERİ NASIL GERÇEKLEŞTİ?
İki hafta evvel Mozemo’nun önde gelen isimlerinden, tabandan gelen bir aktivist ve ‘Zagreb bizimdir’ teşebbüsünün önderi olan Tomislav Tomaseviç, Zagreb Belediye Başkanlığı seçimlerinin birinci cinsinde oyların yüzde 45.15’ini kazandı ve ikinci tipi da 30 Mayıs’ta yüzde 62.5 oy oranıyla kazandı. Bu, bir belediye lider adayının Zagreb tarihinde aldığı en yüksek oy oranıydı.
Tomaseviç, 31 Mayıs’taki seçim zaferinin akabinde yaptığı konuşmada, “Güveniniz, umudunuz ve gerçek değişimin mümkün olması doğrultusunda gösterdiğiniz ısrar için teşekkür ederiz” dedi.
İkinci cinsteki rakibinin sağcı popülist Miroslav Skoro olması, mukadderatın adil bir cilvesiydi. Çok sağ ile yakın alakalara sahip olan Skoro, Sırplara, Romanlara, LGBT topluluğuna ve temel olarak ‘baştan ayağa Hırvat’ olmayan herkese karşı, neo-Nazi ideolojisini ve onun sloganlarını Avrupa Birliği (AB) üyesi olan ülkesinde bir daha kullanarak, nefreti körüklemesiyle tanınıyor.
Skoro, geçen yıl ülkenin cumhurbaşkanlığı için aday olsa da toplam oyların yalnızca yüzde 24.5’ini alarak seçimi kaybetmişti. Skoro, mahallî seçimin birinci çeşit sonuçlarının açıklanmasından daha sonra, Tomaseviç’in yakaladığı başarıyı kınıyor ve Mozemo hakkında “Onlar ne yeşil ne de sol, sırf çok sol ve ikinci çeşitte durdurulacaklar; yaradanım bunun için bana yardım et!” diyordu.
MOZEMO KOALİSYONU KİMLERDEN OLUŞUYOR?
Skoro’nun, seçimi kazanmak için ilahın yardımına muhtaçlık duyduğu hakikat olsa da, Mozemo’nun ‘aşırı sol’ olduğu savı daha az doğrudur. Hırvatistan’ın sağcı popülist hareketlerinden farklı olarak Mozemo, başlangıç etabında kümede yer alan çok ögelerden kendisini kurtaran heterojen bir siyasi platform. Bu durum, Mozemo’nun çeşitli siyasi görüşleri savunan seçmenlerin ilgisini çekmekteki muvaffakiyetinin anahtarıydı.
Buna rağmen, Mozemo’yu alışılmış bir yeşiller partisi biçiminde sınıflandırmak da yanılgı olur. Mozemo, aslında otokratların ve popülist siyasetin idaresi altında acı çeken Güneydoğu Avrupa’da, alternatif ve yenilikçi bir sola duyulan muhtaçlığı karşılayan bir güç birliği. Bölgedeki değişim isteği göz önünde bulundurulduğunda, yeşiller ve demokratik sosyalistler de dahil olmak üzere, yeni kuşak sol kümelerin bu karışıma dahil olması, Balkanların genel politik ortamına yeni bir soluk getirebilir.
Hırvatistan’da uzun vakitten beridir ‘sol’ sözüyle eşanlamlı olan ana akım merkez sol, muhalefetteki Toplumsal Demokrat Parti (SDP) idi; ancak son seçimlerde mecliste 15 sandalye kaybettiği düşünüldüğünde, SDP, Hırvat siyaset sahnesinde yavaş yavaş yerini Mozemo’ya bırakıyor olabilir. Avrupa’nın birfazlaca yerinde görülen ana akım siyasetinin yerini, jenerasyon siyasetinin aldığı durum işte bu biçimdedir.
AVRUPA’DA POPÜLİST SAĞA KARŞI BİR UYANIŞ VAR
Moldova’daki genel seçimlerde ve Budapeşte, Saraybosna ve İstanbul Belediye Başkanlığı seçimlerinde gördüğümüz üzere, ana akım siyaset ve onunla kontaklı yüzler, genç, enerjik ve vizyoner siyasetçiler sahneye çıktıkça koltuklarını tek tek kaybediyorlar.
Bu siyasetçilerin büyük kısmı, ülkelerinin diktatörlerinin karşısına ana rakipler olarak çıktı. Liberal olmakla birlikte, sol akım kümeler tarafınca desteklenen Budapeşte Belediye Lideri Gergely Karacsony, gelecek yıl gerçekleştirilecek seçimlerde Macaristan Başbakanı Viktor Orban’a meydan okuyacağını duyurdu. Daha güneyde, Balkan Yarımadası’nın en büyük kentinde, İstanbul Büyükşehir Belediye Lideri Ekrem İmamoğlu, Türkiye’nin bir daha sonraki cumhurbaşkanlığı seçimlerinin kararınu iddia eden anketlere bakılırsa önde gidiyor.
Son senelerda ana akım sol, iki cephede taban kaybetmeye başladı: Bir yanda popülistlere, başka yanda ise daha derin ıslahat taleplerine odaklanan solcular, devrimci Marksistler, yeşiller, demokratik sosyalistler ve toplumsal demokratlardan oluşan geniş koalisyonlar kuran ve yükselen çağdaş sol partilere.
Ana akım sol bu yolla sağcı siyasete alan bırakırken, alternatif sol imdada yetişiyor olabilir. Bu manada, Mozemo, toplumsal hakları tek bir platformda önceleyerek ve sağın kullandığı güvenlik odaklı telaffuzun yükselişine meydan okuyarak, toplumsal muhalefeti birleştirmek doğrultusunda bu yeni solu somut hale getiriyor.
Hırvatistan’da ana muhalefette bulunan SDP’nin adayı olan ve bu kurtarma nazaranvinin temellerini kavrayan Josko Klisoviç, destekçilerini Tomaseviç’e oy vermeye çağırdı.
Sağcı ve çok sağcı partiler, son on yıl içerisinde Avrupa ve Güneydoğu Avrupa siyasetine hâkim oldu ve klasik merkez sol ve toplumsal demokrat partiler, sağcı diktatörlerin yükselişine karşı koyamadı.
tıpkı vakitte, Zagrebli Tomaseviç, İstanbullu İmamoğlu ve Budapeşteli Karacsony üzere sahneye çıkan yeni kuşak (veya yeni sol koalisyonlar tarafınca desteklenen) solcu siyasetçiler, artık var olan yöneticilere ve baskı biçimlerine karşı en büyük tehdidi oluşturmaya geliyorlar. Özgürlük, hukukun üstünlüğü ve eşitlik faziletlerini vurgulayan bu yeni önderler, Avrupa’daki günümüzün siyasi seçkinlerinin egemenliği altında onlarca yıldır süren kutuplaşmada boğulan beşerler için umut vaat ediyorlar.
*Abdullah Sencer Gözübenli, Finlandiya’da bulunan Abo Akademi Üniversitesi’nde Zagreb merkezli bir doktora Araştırma bakılırsavlisi ve Adriyatik Raporu’nun baş editörüdür. Gözübenli, Balkanlar, azınlıklar ve ulusötesi kimlik siyasetine odaklanmıştır. Twitter adresi: @sencereu.
*Hamdi Fırat Büyük, Saraybosna merkezli bir siyasi analist ve Balkanlar, Türkiye ve Avrupa üzerine çalışan bir gazetecidir. beraberinde FeniksPolitik web sitesinin Genel Yayın Yönetmeni’dir. Twitter’da, @hfiratbuyuk adresinden bulunabilir.
Yazının özgünü FeniksPolitik sitesinden alınmıştır. (Çeviren: Tarkan Tufan)