JoKeR
Active member
Sözlük manası dostluk arkadaşlık olan yâren, Anadolu’nun iç kesitlerinde dostların ve arkadaşların cümbüş düzenlediği geceye ismini vermiş. Temeli ahilik müessesine kadar dayanan olduğu ilin toplumsal ve kültürel özelliklerinden etkilenilerek yapılan yaren gecelerine Çankırı’da şahit olduk. Vilayetten ile farklılık gösteren yaren cümbüşü Çankırı vilayetinde Oğuz uzunluğuna ilişkin manilerle başlıyor. Maniler, türküler ve çeşitli eğlencelerin düzenlendiği yaren gecesine yalnızca davetliler katılabiliyor.
HER YÂREN BİR OĞUZ UZUNLUĞUNU TEMSİL EDİYOR
Yâren gecesini organize eden, eğlencelerde dozu ayarlayan kişi ise baş ağa. Her Yâren Gecesi’nde bir baş ağa, bir küçük başağa, reis, çavuş ve 24 yaren ağası bulunuyor. Bunun yanı sıra gelecek konuklar ile ilgilenen ocakçılar bulunuyor. Rastgele bir fiyat almayan bu şahıslar büsbütün gönüllülük temeliyle orada bulunuyor. 24 yarenin bir ortaya gelerek oluşturdukları cümbüşte Türk külçeşidinin yansımaları bulunuyor. Misafirperverlik, cömertlik, yürek, kahramanlık, yiğitlik, yardımlaşma ve dayanışma, birlik ve birliktelik, sevgi ve hürmet, istikrar, nizamı bozacak davranışlardan uzak durma ve merhamet üzere Türkiye’nin toplumsal ve demografik yapısını yansıtan özellikleri bulunuyor. Bunun yanı sıra 24 yarenin bulunmasının bir öbür sebebi ise 24 Türk uzunluğunu temsil etmeleri olarak gösteriliyor.
HERKES TEKER TEKER SELAM VERMEK ZORUNDA
Yaran ocağına giren her yaren baş ağaya selam vermek zorunda. Herkes teker teker selamını verip aldıktan daha sonra giren konuklar için de birebir durum geçerli oluyor. Konuklar içeri girdiğinde sağ ellerini sol göğsünün üzerine koyarak ‘Selamın aleyküm baş ağa’ diyerek ağayı selamlıyor. Baş ağa da oturduğu yerden kalkarak her konuk için eline göğsüne koyarak ‘Aleyküm selam konuk ağa’ diyor. Her konuk için yinelanabilen bu selamlaşmanın akabinde gelen şahıslar. Yerlerine geçiyor ve eğlencelerin başlaması için start veriliyor.
YAREN OCAĞINDA KİM OLDUĞUNUN KIYMETİ YOK
Yeni Şafak’ın davet edildiği yarende baş ağalık vazifesini ifa eden Fatih Tezcan’ın yaptıklarını yapmazsanız çavuş tarafınca cezalandırılıyorsunuz. Baş ağa oturdu yerde bacaklarının birini uzatır birini kaldırırsa siz de birebirini yapmak zorundasınız. Baş ağa çayını alır şayet ki şeker atmaz ise ondan evvel şeker atan her kim olursa olsun cezalandırılır. Yaren ocağına girildikten daha sonra, statü, nazaranv ya da kim olduğunuzun bir kıymeti kalmıyor. Şayet nizamı bozarsanız kalın urgandan yapılarak 3 kat örülmüş çeşide kim olduğunuza bakılmadan elinize vuruluyor. Yaren ocağında bir tek statünün olduğu tek nokta oturma nizamı. Geriye kalan hiç bir yerde ayrıcalık yahut tolerans gösterilmiyor. Lakin yarenler cezalarda konuklara karşı daha merhametli olur.
MİSAFİRLER OYUNLAR İLE EĞLENDİRİLİYOR
Yaran gecelerinin başlangıcında İç Anadolu külçeşidinin uzun yıllardır ortasında olan oyun havası oynanıyor. Bayan kıyafetleri giydirilen erkekler ortada komik sahneler yaratmak için ellerinden geleni yapıyor. Bunun yanı sıra uçtu uçtu kuş uçtu, ağzımın eğrisi doğrusu, deve tepmesi, düdük oyunu, dükkan açma oyunu, duvar örme oyunu, berber oyunu, terzi oyunu, fotoğraf çekme oyunu, vız vız oyunu, bilmece satma, deve güreşi, asker oyunu üzere oyunlar oynanarak hem konuklar tıpkı vakitte yarenler eğlendiriliyor.
HATA YAPANLAR İÇİN MAHKEME KURULUYOR
Yarenler konuklarını yolcu ettikten daha sonra sabah gün ışımaya yakın saatlerde mahkeme kurar. Kurulan mahkemede yargıç baş ağa, savcı küçük baş ağa ve heyet ise yarenlerdir. Yarenler isterse hatalıların avukatlığını da üstlenebilir. Mahkeme kurulmasının sebebi ise oyunlarda yapılan yanılgılardır. Bu kusurlar konuk nizamını sağlayamamak, gelen bir konuğun aç gönderilmesi üzere olaylar olabilir. Bu kabahatlere verilen cezalar ise yarenleri tıraş ettirmek, yarenlere çay kahve ısmarlamak, helva ya da tatlı ısmarlamak ya da köyün oluğuna buz üzere havada atılmak. Yaran meclisinde verilebilecek en ağır ceza ise Yaren meclisinden kovulmaktır.
Yâren Gecesi unutulmasın diye 40 ağaç dikildi
Hem gelenek gorenekleri gelecek jenerasyonlara aktarmak birebir vakitte bu adetin yapıldığını unutturmamak ismine Çankırı, Şabanözü, Gürpınar köyü yarenleri 40 adet ağaç dikti. Ağaçlar farklı çeşitlerde meyve ve sebzelerden dikildi. Köyde yakın vakitte hayatını kaybeden 15 yaşındaki genç için ağaçların dikildiğini belirten Başağa Fatih Tezcan, “Dikilen ağaçların her birinin üzerinde yarenlerin isimleri yazıyor. Hem bu günkü aktifliği tekrar hiç unutmamak birebir vakitte 15 yaşında ömrünü kaybeden Muhammed Ali Yurtlu kardeşimizin ruhu için bu ağaçları diktik. Dikilen ağaçların gölgesinde oturanın ettiği duada, böceklerin ağaçtan beslenerek aldığı sevapta Muhammed kardeşimize masraf inşallah” dedi.
HER YÂREN BİR OĞUZ UZUNLUĞUNU TEMSİL EDİYOR
Yâren gecesini organize eden, eğlencelerde dozu ayarlayan kişi ise baş ağa. Her Yâren Gecesi’nde bir baş ağa, bir küçük başağa, reis, çavuş ve 24 yaren ağası bulunuyor. Bunun yanı sıra gelecek konuklar ile ilgilenen ocakçılar bulunuyor. Rastgele bir fiyat almayan bu şahıslar büsbütün gönüllülük temeliyle orada bulunuyor. 24 yarenin bir ortaya gelerek oluşturdukları cümbüşte Türk külçeşidinin yansımaları bulunuyor. Misafirperverlik, cömertlik, yürek, kahramanlık, yiğitlik, yardımlaşma ve dayanışma, birlik ve birliktelik, sevgi ve hürmet, istikrar, nizamı bozacak davranışlardan uzak durma ve merhamet üzere Türkiye’nin toplumsal ve demografik yapısını yansıtan özellikleri bulunuyor. Bunun yanı sıra 24 yarenin bulunmasının bir öbür sebebi ise 24 Türk uzunluğunu temsil etmeleri olarak gösteriliyor.
HERKES TEKER TEKER SELAM VERMEK ZORUNDA
Yaran ocağına giren her yaren baş ağaya selam vermek zorunda. Herkes teker teker selamını verip aldıktan daha sonra giren konuklar için de birebir durum geçerli oluyor. Konuklar içeri girdiğinde sağ ellerini sol göğsünün üzerine koyarak ‘Selamın aleyküm baş ağa’ diyerek ağayı selamlıyor. Baş ağa da oturduğu yerden kalkarak her konuk için eline göğsüne koyarak ‘Aleyküm selam konuk ağa’ diyor. Her konuk için yinelanabilen bu selamlaşmanın akabinde gelen şahıslar. Yerlerine geçiyor ve eğlencelerin başlaması için start veriliyor.
YAREN OCAĞINDA KİM OLDUĞUNUN KIYMETİ YOK
Yeni Şafak’ın davet edildiği yarende baş ağalık vazifesini ifa eden Fatih Tezcan’ın yaptıklarını yapmazsanız çavuş tarafınca cezalandırılıyorsunuz. Baş ağa oturdu yerde bacaklarının birini uzatır birini kaldırırsa siz de birebirini yapmak zorundasınız. Baş ağa çayını alır şayet ki şeker atmaz ise ondan evvel şeker atan her kim olursa olsun cezalandırılır. Yaren ocağına girildikten daha sonra, statü, nazaranv ya da kim olduğunuzun bir kıymeti kalmıyor. Şayet nizamı bozarsanız kalın urgandan yapılarak 3 kat örülmüş çeşide kim olduğunuza bakılmadan elinize vuruluyor. Yaren ocağında bir tek statünün olduğu tek nokta oturma nizamı. Geriye kalan hiç bir yerde ayrıcalık yahut tolerans gösterilmiyor. Lakin yarenler cezalarda konuklara karşı daha merhametli olur.
MİSAFİRLER OYUNLAR İLE EĞLENDİRİLİYOR
Yaran gecelerinin başlangıcında İç Anadolu külçeşidinin uzun yıllardır ortasında olan oyun havası oynanıyor. Bayan kıyafetleri giydirilen erkekler ortada komik sahneler yaratmak için ellerinden geleni yapıyor. Bunun yanı sıra uçtu uçtu kuş uçtu, ağzımın eğrisi doğrusu, deve tepmesi, düdük oyunu, dükkan açma oyunu, duvar örme oyunu, berber oyunu, terzi oyunu, fotoğraf çekme oyunu, vız vız oyunu, bilmece satma, deve güreşi, asker oyunu üzere oyunlar oynanarak hem konuklar tıpkı vakitte yarenler eğlendiriliyor.
HATA YAPANLAR İÇİN MAHKEME KURULUYOR
Yarenler konuklarını yolcu ettikten daha sonra sabah gün ışımaya yakın saatlerde mahkeme kurar. Kurulan mahkemede yargıç baş ağa, savcı küçük baş ağa ve heyet ise yarenlerdir. Yarenler isterse hatalıların avukatlığını da üstlenebilir. Mahkeme kurulmasının sebebi ise oyunlarda yapılan yanılgılardır. Bu kusurlar konuk nizamını sağlayamamak, gelen bir konuğun aç gönderilmesi üzere olaylar olabilir. Bu kabahatlere verilen cezalar ise yarenleri tıraş ettirmek, yarenlere çay kahve ısmarlamak, helva ya da tatlı ısmarlamak ya da köyün oluğuna buz üzere havada atılmak. Yaran meclisinde verilebilecek en ağır ceza ise Yaren meclisinden kovulmaktır.
Yâren Gecesi unutulmasın diye 40 ağaç dikildi
Hem gelenek gorenekleri gelecek jenerasyonlara aktarmak birebir vakitte bu adetin yapıldığını unutturmamak ismine Çankırı, Şabanözü, Gürpınar köyü yarenleri 40 adet ağaç dikti. Ağaçlar farklı çeşitlerde meyve ve sebzelerden dikildi. Köyde yakın vakitte hayatını kaybeden 15 yaşındaki genç için ağaçların dikildiğini belirten Başağa Fatih Tezcan, “Dikilen ağaçların her birinin üzerinde yarenlerin isimleri yazıyor. Hem bu günkü aktifliği tekrar hiç unutmamak birebir vakitte 15 yaşında ömrünü kaybeden Muhammed Ali Yurtlu kardeşimizin ruhu için bu ağaçları diktik. Dikilen ağaçların gölgesinde oturanın ettiği duada, böceklerin ağaçtan beslenerek aldığı sevapta Muhammed kardeşimize masraf inşallah” dedi.