İnsanın bilime muhtaçlığı kadar dine de gereksinimi vardır

JoKeR

Active member
Ramazan ayı bununla birlikte Müslümanların manevi olarak da kendini beslediği bir ay. Oruç yalnızca bedenen değil ruha da şifa. Adeta bir arınma ayı olan Ramazanın manevi boyutunu Uşak Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Din Psikolojisi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Habil Şentürk’le konuştuk.

Günümüz insanı bilim ve süratle gelişen teknolojinin ilerlemesine karşın takıntılardan, ruhsal sorunlardan kurtulamıyor. Toplumda ruhsal rahatsızlıklar süratle artıyor. Sizce bu takıntıları, rahatsızlıkları besleyen faktörler nelerdir?

İnsan denilen varlık hayli taraflı ve kompleks bir yapıya sahiptir, bu sebeple onu anlamak o kadar da kolay değildir. Onun esas vücut ve ruh yahut maddî ve manevi diye iki tarafı vardır, bunların da başka farklı özellikleri, yeterlilik ve yetersizlikleri, yeti ve yetenekleri, sağlıklı ve sıhhatsiz durumları, vakit içinderı vardır. Onun gereksinimleri, ilgileri, dilek ve hevesleri istikrarlı karşılanmalı, endişeleri, ıstırapları giderilmelidir. Ayrıyeten onun potansiyel güçleri tespit edilerek bunların olumlu olanları geliştirilip yararlı hale getirilmeli, olumsuz olanları da denetim altına alınarak ziyanlı olmaktan çıkartılmalıdır.

Prof.Dr. Habil Şentürk


İNANÇ VE BARIŞ ORTAMI DEĞERLİ

Bu çerçevede bilimsel çalışmaların da insan odaklı yapılması, bilimin ve değişen teknolojinin insanlığın hayrına olacak biçimde yönlendirilmesi, buna nazaran bir bilimsel siyaset izlenmesi gerekir. Yani insan hayatında barış ve inanca dayanan bir yaklaşım hâkim olmalı, savaş ve saldırganlık, düşmanlık hisleri denetim altına alınabilmelidir. Bu takdirde insanın yeryüzünde inanç, huzur ve mutluğundan kelam edilebilir. Yoksa rahatsızlık, huzursuzluk, takıntı üzere sorunlar kaçınılmaz olarak karşımıza çıkacaktır.

Takıntı, vesvese, evham, obsesyon, saplantı, sabit fikir üzere manaları olan ruhsal bir rahatsızlıktır. Ruhsal olaylar, sorunlar bedensel hastalıklar üzere epey net, fazlaca bariz arazlar, semptomlar göstermeyebiliyor. O bakımdan tedavi yahut terapi nispeten daha güç, daha çetrefilli bir durum arz ediyor. Fakat kişi bu kasvetleri, sorunları kendi iç dünyasında ziyadesiyle hissediyor, yaşıyor. Huzursuzluk, tatminsizlik ve depresyon üzere ıstırap ve mutsuzluklar ortasında kıvranıyor. Bu durum dayanılmaz hale gelince de psikiyatri kliniklerine gidiyor yahut gdolayılüyor. kimi vakit de kişi ikna edilemediği ve razı olmadığı için gdolayılemiyor. bu biçimdece sorun büyüyor, hem kendisi, tıpkı vakitte ailesi ve yakınları için külfetlere sebep oluyor.

İÇİNDE BULUNDUĞU ETRAF KIYMETLİ

Pekala hocam bunun sebepleri niye kaynaklanıyor?

Bu beğenilen olmayan, istenmeyen durumların biyolojik/genetik yahut çevresel etkenleri olabilir. Kalıtımsal etkenler daha epey biyolojinin/tıbbın konusu, bu sebeple dermanları de tıbbi müdahaleleri gerektirir. Çevresel etkenlere gelince kişinin ortasında bulunduğu, yetiştiği aile, toplumsal etrafı, eğitim, kültür üzere psikososyal etkenlere bakıldığında gerek birey, gerekse toplumsal yapı olarak toplumumuzun fazlaca iç açıcı bir durumda olmadığını söylemek mümkündür. Bir toplumun din, ahlak, hak, hukuk, adalet mevzularında bedeller dünyası sağlam, sağlıklı ve işlevsel bir durumda değilse orada insanların inanç ve huzur ortasında, keyifli ve verimli bir hayat yaşamaları beklenemez. Ailede, iş ömründe, toplumsal bağlantılarda beşerler ortası irtibat kanalları güzel çalışmıyor, beşerler birbirini içtenlikle dinleme ve manaya uğraşı göstermiyorsa orada inançtan, sevgiden ve hürmetten kelam edilebilir mi? Sağlıklı irtibat ve toplumsal ilgilerin olmadığı yerde de hengame, sürtüşme, haksız/hukuksuz/saygısız davranışların, kaba kuvvete dayanan bağların ortaya çıkması kaçınılmazdır. bu biçimde bir toplumda yaşayan bireylerde ruhsal rahatsızlıklar, takıntılar ve depresyonlar artıyorsa buna da şaşmamak gerekir. Lakin sağlıklı ve huzurlu toplumlarda sağlıklı, inançlı, verimli ve keyifli beşerler barınabilir, bulunabilir.

DİN MANEVİ BİR GEREKSİNİMDİR

Görülüyor ki, biroldukça insan yaşadığı ruhsal sıkıntılardan kurtulma umuduyla dine sığınıyor. Yaşadığı coğrafyada faal olan dinler ortasında yer alan kimi akımlar ise kişiyi daha da ortasından çıkılmaz bir hale sokuyor. Beşerler, ruhsal/psikolojik sıkıntılarından kurtulmak ismine niye dine yönelme gereksinimi duyuyorlar?

Beşerler için din manevi bir gereksinimdir. Bu gereksinimin karşılanmadığı yerlerde beşerler bir arayış içine girerler, bu çok tabii/doğal bir durumdur. Lakin bu muhtaçlığın da olağan, sağlıklı yollarla ve sağlam kaynaklara dayanan bilgilerle karşılanması, din ismine hurafe ve batıl inançlara dayalı bir tavır ve davranış ortasında olunmaması, bu biçimde bir yanlışa ve yanılgıya düşülmemesi gerekir.

Bu çerçeveden bakınca beşerde bir mana arayışı vardır; ömrün manası nedir, bu varlıklar âleminin bir sahibi, yaratıcısı olmalı, ona karşı bakılırsavlerimiz nedir üzere varoluşsal (Egzistansiyal) soruların karşılığını ararken din, değerli bir mana deposudur. Din, bu hususta bilimin ve ideolojinin veremediği yanıtları bulabileceğimiz bir kaynak durumundadır. Bilhassa İslam’ın bu açıdan daha dikkatli incelenmesi ve anlaşılması gerekir. Onun natürel ve fıtri bir din olduğu daha âlâ anlaşılmalı, anlatılmalıdır.

Dinin insan üzerinde ne üzere olumlu tesiri var?

Din bir inanç ve bedeller sistemi, bir hayata bakış usulü ve yaşama biçimidir. O denli olunca bu inanç ve bedeller dünyasının kişinin iç dünyasını, manevi âlemini zenginleştiren, manalı hale getiren ve ruhsal doyum sağlayan özelliğini unutmamak icap eder. sonrasındasında bu iç huzurun yaşama sevincine, Tanrı-insan ilgisinin insan-âlem bağına yansıması gerekir. bu biçimdece Yunus’un “Yaratılanı beğenilen gördük, Yaratandan dolayı” anlayışının, yaklaşımının davranışa dönüşmesi, hayata geçirilmesi mümkündür.

Bu bakış açısıyla insanın hayata ve olaylara daha olumlu, optimist, yapan ve memnun; zorluklar karşısında da daha metanetli ve mücadeleci bir kişilik geliştirmesine mani yoktur, olmamalıdır.

Günümüzde bazıları de ruhsal sıkıntılarından, içsel sorunlarından kurtulma ismine dinden uzaklaşmayı mecburî bakılırsarek bilime koşuyor. Bilim ise din ile barışık yol almayı bilimsellikten uzak bir formül olarak görüyor. Bu mevzuyu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu yaklaşım bana pek yanlışsız bir yaklaşım üzere görünmüyor. Bu klasik pozitivist bir anlayıştır. Gerçek olan yaklaşım, din-bilim ilgisinde doğuşçu bir tavır yerine barışçı, birleştirici, bağdaştırıcı bir tavır ortasında olmaktır. İnsanın bilime olduğu kadar dine ve maneviyata da gereksinimi vardır. Öyleyse insanları bir paradoksun, ikilemin içine sokmamak lazımdır. Din mi, bilim mi değil, hem din, hem bilim barış ortasında insanın maddi ve manevi muhtaçlıklarını karşılamalıdır. Bunun yolu da hem dini, hem bilimi yanlışsız anlamaktan geçer.

Televizyon dizileri de ruh sıhhatimizi bozuyor

Televizyonlarda şahısların ruhsal meseleleri üzerine heyeti dizilerin sayıları süratle artıyor ve bu diziler izleyicileri çeşitli taraflarıyla tesir altında bırakıyor. Siz toplumun ruh sıhhati açısından bu çeşit diziler ve misal yayınlar hakkında ne düşünüyorsunuz?

Bu diziler benim de dikkatimi çekiyor, tahminen toplumda bu biçimde rahatsızlıkların çoğaldığının, bunların her ferdî, hem toplumsal bir sorun olarak ekranlara yansıtılması, “sanat toplumun aynasıdır” anlayışıyla ilgi uyandırıyor. Tahminen ilgili ve yetkililerin de bu mevzuda gereken önlemleri alması bakımından değerlidir. Lakin bu üzere sinema yahut dizilerin yaygınlaşmasının bana nazaran sakıncaları da var. Ben şahsen bu dizileri seyrederken rahatsız oluyorum, karamsarlık hislerim artıyor.

Aslında genel olarak tv yayınlarında bir kalite sorunu var. Birtakım sorunları lisana getiriyoruz derken sorunu çözmek yerine abartarak, sorunları çoğaltıyoruz, yaygınlaştırıyoruz diye kaygılarım var. Özellikle şiddet içerikli, hatta abartılı bir halde şiddetin işlendiği yahut gösterildiği diziler, imajlar toplumun ruh sıhhatini bozuyor diye düşünüyorum.
 
Üst