JoKeR
Active member
Açılışın akabinde yaklaşık üçüncü haftasını geride bırakan İslam Medeniyetleri Müzesi, bu kısa vakitte ağırladığı önemli bir ziyaretçi sayısı ile Dolmabahçe ve Topkapı Saraylar’ının akabinde üçüncü sıraya yerleşti. Büyük Çamlıca Camii Külliyesi’nde yer alan ve 10 bin metrekare kapalı alanda kurgulanan müze, 1200 yıllık geçmişin izlerini taşıyan ve pek birçok daha evvel teşhir edilmemiş eşsiz yapıtları barındırıyor. Ulusal Saraylar’a bağlı olarak yoğunluğu tarihi yarımada ve tarihi alanlarda yapılan müzeciliğe yepisyeni bir alan açan İslam Medeniyetleri Müzesi, 7. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar İslam sanatının gelişmenini yansıtan 800’e yakın yapıta mesken sahipliği yapıyor. Bizatihi müze için Çamlıca Camii Külliyesi’ne otobüslerle gelen yerli ve yabancı turistlerin ağır ilgisi İslam Medeniyetleri Müzesi’nin İslam medeniyeti ismine ne kadar gerekli ve muhtaçlık duyulan bir yapıtın topluma kazandırıldığını açıkça gösteriyor. Ulusal Saraylar Lideri Dr. Yasin Yıldız ile İslam medeniyetinin onlarca asırlık güzide yapıtlarına mesken sahipliği yapan, bu yapıtları yerli ve yabancı pek hayli ziyaretçi ile buluşturan İslam Medeniyetleri Müzesi’ni konuştuk.
– İslam Medeniyetleri Müzesi Türkiye’de bir müze olarak inşa edilmiş en değerli yapıtlardan bir tanesi. Büyük Çamlıca Camii Külliyesi için temel atılırken bu büyük müzenin yapılacağı da planlanmıştı. Müzenin bu külliye içerisinde yer almasının değeri nedir?
İslam Medeniyetleri Müzesi’nin Çamlıca Camii Külliyesi içerisinde yer almasının şu biçimde bir temel sebebi var: Çamlıca Camii’nin hamisi olarak Cumhurbaşkanımız, fikrin birinci gününden beri projeye yüksek kıymet vererek bu biçimde önemli bir yapıtı İstanbul’a ve ülkemize kazandırdı. Ulusal Saraylar olarak Çamlıca Camii müze projesiyle iki yıldır ilgileniyoruz. Projeye Topkapı Sarayı, Ulusal Saraylar’a bağlandıktan daha sonra dahil olduk. Lakin Çamlıca Camii müzesi projesi cami ile birlikte oluşturulmuş bir projeydi. Külliye içerisinde malumunuz, kütüphane, konferans salonu, atölye ve galeriler üzere fazlaca önemli bir kültür-sanat yerleri var. Bunun son ayağı da müze projesiydi. Yapının 10 bin metrekare üzerine müze olarak inşa edilmesi hayli değerli. kimi vakit bunu söylemiş olduğimizde bunun ne demek olduğunu bize soruyorlar. Ulusal Saraylar için bunun değeri büyük. Biz, en yakın tarihindeki üretimi 100-150 yıllık olan tarihi yerlerinde, tarihi miras alanları içerisinde çalışıyoruz. Sergileme alanlarımız, ziyaretçi ağırladığımız yerler burası. Tabi bu biçimde yerlerde yapılan sergilemelerin, teşrif tertibinin muhakkak sonları var. Zira bu yerler, birinci derece tarihi eser. Her yerine müdahale edilemiyor, istenilen yerlere vitrinler kurulamıyor üzere makul kısıtları var. Çamlıca’daki müze tüm bu kısıtlardan azade olarak inşa edildi. Güvenlik sistemleri, iklimlendirme sistemleri, vitrinleme sistemleri, sergileme ekipmanları hepsi son derece profesyonel biçimde hazırlandı zira elimizde buna imkan veren bir yapı vardı. Bu tarafıyla mesleğimiz açısından epeyce yüz akı bir çalışma.
ON BEŞ AYDA ÜÇ YENİ MÜZE KAZANDIRDIK
– İslam Medeniyetleri Müzesi de tıpkı geçtiğimiz yıl kapılarını açan Beykoz Cam ve Billur Müzesi’nde olduğu üzere Ulusal Saraylar envanterinde yer alan ama daha evvelden ziyaretçiyle buluşma bahtı olmayan bir fazlaca yapıta konut sahipliği yapıyor. Sergilenen yapıtların belirlenmesi ve hazırlanması etabında nasıl bir çalışma yürütüldü?
Ocak 2021’den itibaren yaklaşık on beş ay içerisinde Ulusal Saraylar bünyesinde üç tane müze açtık. Birincisi Dolmabahçe Sarayı’nın Veliaht Dairesindeki Fotoğraf Müzesi’ydi. Daha evvelden Mimar Sinan Resim-Heykel Müzesi olarak kullanılan yer, dönemsel olarak açılıp kapandığından daima bir hizmet verememişti. Burayı depolarımızda bulunan yaklaşık 553 tablo ile açtık. Türkiye’nin en büyük oryantalist tablosu “Çölde Av”, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan getirilerek burada sergilenmeye başlandı. Muazzam bir ilgi görüyor. Dolmabahçe Sarayı’nı gezen her iki ziyaretçiden birisinin de gezdiği bir müze olarak geçtiğimiz on beş ayda çok başarılı bir perspektif gösterdi. Çabucak akabinde geçtiğimiz yıl Nisan ayında Beykoz Cam ve Billur Müzesi’ni ziyaretçi ile buluşturduk. Orada da bin 500 kesimlik bir cam koleksiyonu sergiliyoruz ki 1200’lü senelerdan, Anadolu Selçuklu camlarından başlayarak 20. yüzyıla kadar uzanan bir seçki var. Bu yapıtların birden fazla Dolmabahçe ve Topkapı başta olmak üzere müze depolarındaydı. Bu kıymetli eserler ziyaretçi ile buluşmuş oldu. Beykoz Cam ve Billur Müzesi şu an beklentilerimizin epeyce ötesinde hafta sonu günlük 2000 ortalamalı ziyaretçi sayılarıyla geziliyor. Bu birinci bir yılında fazlaca kıymetli bir muvaffakiyet. Bu çalışmaların üçüncü halkası ise İslam Medeniyetleri Müzesi oldu. Tabir ettiğim üzere Ulusal Saraylar olarak Topkapı Sarayı’nı 2019’un sonunda aldık. Öncesinde Kültür Bakanlığı ile başlatılmış bir çalışma vardı. Sanat ve kültür insanlarından oluşan uzman bir kurul eşliğinde yapıtların belirlenmesi yapıldı ve son olarak şu an sergilenmekte olan 700 modüllük koleksiyon ortaya çıktı. Bu üç müze ile bir arada Ulusal Saraylar olarak daha evvel görülmemiş, müze depolarında bekleyen 3000 yapıtı ziyaretçiye sunmuş olduk.
– Ziyaretçi ile buluşmamış, gün yüzüne çıkmamış pek hayli eser hala var . Ulusal Saraylar bünyesine epey daha fazla müze gerekiyor diyebilir miyiz?
Bu manada Topkapı Sarayı’nda süren hayli değerli hazırlıklarımız var. Şu an Ulusal Saraylar’ın envanterinde taşınabilir olarak 300 bin civarında tarihi eser var. Bunların kıymetli bir kısmını Topkapı Sarayı’nda sergilemek istikametinde hazırlıklarımızı tamamladık. Kaftanlar, saat hazinesi, Topkapı Sarayı hazinesi, hüsn-ü çizgi yapıtları, çin porselenler koleksiyonu ki bu epey kıymetli ve taş eserler; kitabeler üzere açmayı planladığımız 6 yeni kısımda yaklaşık 8 bin civarında eser daha ziyaretçiyle buluşacak. Bu eserler de daha evvel sergilenme imkanı olmayan yapıtlardı. Bu tarafıyla müzelerin daha dinamik hale geldiğini ve ziyaretçiyle buluşma imkanı olmayan yapıtların artık günbegün ortaya çıktığını ve ziyaretçi ile buluştuğunu görüyoruz. Bu da ülkemizin tarihi miras haritasına hayli kıymetli müzeler bırakmış olmak demek.
MERKEZDE PEYGAMBER EFENDİMİZ VAR
– 15 farklı tematik kısımdan oluşan İslam Medeniyetleri Müzesi, ziyaretçilere nasıl bir seyir sunuyor?
Müzemizdeki bu 15 bahis başlığı altında İslam medeniyetine ilişkin günümüze ulaşmış ve taşınabilir tarihi yapıtlardan bir seçkiyi ziyaretçilerimiz ile buluşturmayı hedefledik. Tabi ki müzenin ismi “İslam Medeniyetleri” olunca Peygamber Efendimiz merkezde oluyor; ona adanmış eserler, sakal-ı şerifler ve çabucak sonrasında bu kutsal emanetlerin koruması için Memlüklüler ya da Osmanlı periyodunda yapılmış korumalar, epey bedelli hattatların elinden hilye-i şeriflerden oluşan bir kısmımız var. Çabucak akabinde Kabe-i Muazzama kısmına geçiyoruz. Özellikle Abbasi devrinden itibaren Osmanlıların son periyoduna kadar, surre-i hümayun ile Kabe’nin bütün gereksinimleri Osmanlı payitahtından karşılanması bir gelenek olduğu için surre alaylarına ilişkin hayli önemli yapıtlarımız var. daha sonrasında İslam mimarisine ilişkin öğeleri sergilediğimiz, mimari ögelere ilişkin bir kısmımız ve dokuma sanatlarına ilişkin bir kısmımız var. Devamında ise dijital enstalasyonlarımız başlıyor. Müzemizin en üst katına geldiğimizde İslam’a ilişkin en erken periyot evrakları olan Şam evrakları devrinden bir seçki sergiliyoruz. Orada dijital ekranlar vasıtasıyla ziyaretçimiz her bir nesne ile ilgili detaylı bilgi elde edebiliyor. Mushaflara ait bir kısmımız var. İslam kültüründe değerli yeri olan ve bizim de envanterimizde pek fazla sayıda tılsımlı gömleklerden bir seçkimiz var. Biliyorsunuz Hırka-i Şerif, Topkapı’da koruma ediliyor lakin Osmanlı devrinde onun için yapılmış onlarca mahfaza envanteri var ve biz kutsal emanetlerle birkaçını sergileyebiliyoruz. Bu hırka-i saadet mahfazalarından örnekleri de müzemizde görmek mümkün. Tabi Osmanlı’nın Efendimize ve akabinde Ehl-i Beyt’e duydukları sevgi her türlü övgünün ötesinde. Bu niçinle Osmanlı padişahlarını da anmak için onların kaftanlarından ve şahsî eşyalarından oluşan bir kısmımız var. elbette hüsn-ü sınır İslam medeniyetinin en özel kısımlarından bir tanesi ve müzelerimizde bu hususta fazlaca önemli bir birikim var. Bu niçinle İslam Medeniyetleri Müzesi’nin bir kısmında de çizgi sanatının şaheserlerini bir ortaya getirdik. Bunun haricinde 14 asır içerisinde İslam’ın gerçekleştirdiği hayli büyük fetihler var. Bu fetihlere ait önemli bir silah koleksiyonunu bir daha müzede sergiliyoruz. Çok erken devirden başlamak üzere İslam ülkelerinde, farklı coğrafyalarda basılmış sikkler var. Ve tabi ki İslam medeniyetiyle birlikte yerlerde mimari öğelerin yanı sıra epey değerli bir sanat gelişiyor: çini sanatı. Bu sanatın da epeyce seçkin örneklerini bir daha müzemizde yer alıyor. bu türlü 15 kısmı tamamlamış oluyoruz.
– Birinci sefer standa çıkan yapıtların yanında müzenin önemli bir teknolojik altyapısı var. Müze içerisindeki teknolojik enstalasyonlarla ziyaretçiler İslam Medeniyetinin bütün boyutlarına hakim olma talihi da yakalıyor. Nedir bu eserler?
Bu müzede teknoloji ile tarihi yapıtın çok âlâ buluşturulduğu bir tertip kelam konusu. Sekiz tane selatin caminin ana kubbesi ve sekiz farklı ezanın ziyaretçi ile buluştuğu enstalasyonun akabinde “Ab-ı Hayat Çeşmesi” dediğimiz on bir buçuk dakikalık bir enstalasyon, İslam fetihlerini gösteren ve bir de İslam’ın yayılmasını gösteren bir diğer enstelasyon daha müzede yer alıyor. Bu müzede enstalasyonlar ile birlikte gerek dijital ekranlar gerek interaktif sistemler de bir ortada kullanıldı. Üst katımızda bir daha İslam musikisini dinlediğiniz bir alan var, burası da epeyce ilgiyle ziyaret ediliyor. Bu çalışmalardaki ana fikir şu: Tarihi yapıtları sergilemek tabi ki fazlaca değerli fakat sonuçta teknoloji çağının içerisinde yaşıyoruz ve müzelerimizi herkesimden ziyaretçiler ile buluşturabilmek için değişen teknolojinin imkanlarından yararlanmalıyız. Başta da tabir ettiğimiz üzere teknolojiyi saraylarda, kasır ve köşklerde bu kadar kullanmak mümkün olamayabiliyor. Lakin bu çağdaş müzede bu imkanımız olduğu için toplumun tüm bölümlerini, tüm yaş kümelerini müzeye çekebilmek hedefiyle teknolojik dayanak kullanılması düşünüldü. Bilhassa genç jenerasyonları, öğrencileri müzemiz ile buluşturma da epeyce faydalı olduğunu gördük. Özellikle haftasonları izdihama varacak biçimde ziyaretçilerimizin ilgisini çekiyor. Şu an gördüğü ilgiyle de bu fikrin yerine gelmiş olduğunu düşünüyorum.
– Bu kadar değerli yapıtların bir ortada bulunması birtakım güvenlik tedbirlerini de birlikteinde getiriyor değil mi?
Bu mevzuda da müzemizde teknoloji ve klasik usuller bir ortada kullanılıyor. Eserler güvenliğinde bir yapıtın teknik olarak güvenliği kelam konusu; vitrinleme sisteminiz, sergileme sisteminiz, iklimlendirme sisteminiz, değerli. Müzemiz bu manada da donatıldı ve bünyesinde bir laboratuar bir depo ve bir konservasyon atölyesi de bulunuyor. Türkiye’deki birçok müzeyi göz önüne alacak olursak bu değerli bir yenilik. Burada eser ile ilgili bütün bedeller anlık olarak izlenebildiği üzere konservasyon ile ilgili bir düzenleme yapılacağı vakit da müze içerisinde yapılabiliyor. Bu önemli bir imkan. Müzemizde eserler için çağdaş depolarımız var zira yapıtların kimisi dönemsel olarak sergileniyor ve değişiyor. Bu etapta yapıtların depolanması da fazlaca hassas bir mevzu. Bunlar işin teknik boyutu. Başka bir boyutu olarak fiziki güvenlik olarak da müzemizde Ulusal Sarayların başka müzelerinde oluşturulan güvenlik prosedürü birebir olarak uygulanıyor.
– İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ve Türk ve İslam Yapıtları Müzesi ile karşılaştırınca İslam Medeniyetleri Müzesi’nde ziyaretçiler için nasıl bir seçki var?
Kültür Bakanlığının başka müzelerinden aldığımız yapıtlarla birlikte İslam Medeniyetleri Müzesi’nde epeyce daha geniş bir seçki ile ziyaretçilerimizi karşılıyoruz. Daha kapsayıcı bir müzeden bahsediyoruz. Bu noktada Kültür Bakanlığı başta olmak üzere bütün paydaşlarımıza da müteşekkiriz zira bu müzeyi elbirliği ile yaptık. çok da hoş de bir eser oldu. Biz Ramazan boyunca günlük 10 bin ile 20 bin içinde değişen bir ziyaretçi sayısını yakaladık. Bu sayı Ulusal Saraylar’da şu an Topkapı ve Dolmabahçe’den daha sonra İslam Medeniyetleri Müzesi’ni üçüncü sıraya yerleştiriyor. Bu ilginin de yapılan işin gerçek olduğunu, yerli ve yabancı ziyaretçi de bir karşılığının olması esasen bizim mesleğimizdeki en önemli tatmin noktası.
Yapıtların tamamı kayıt altına alındı
Ulusal Saraylar’ın Cumhurbaşkanlığına bağlanmış olmasının bir dönüm noktası olduğunun ehemmiyetle altını çizen Yasin Yıldız, müstakil kurum halinde Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak ülkemizdeki tüm tarihi sarayların bir çatı altında toplanmış olduğunu söz ediyor ve bu durumun ehemmiyetini şöyleki açıklıyor: “bahsetmiş olduğumiz envanter daha evvel farklı kurumlar tarafınca yönetiliyordu. Artık hepsi bir ortada bu biçimdelikle envanterin bütünü görülebiliyor. Bu envanterin tamamı da sayıldı ve Ulusal Saraylar’da kayıt altında. Hepsi dijital ortamlarda günbegün takip edilebiliyor, dönemsel konservasyonları yapılıyor. Muhtaçlığı olanların onarımları yapılıyor fakat söylemiş olduğimiz biçimde bu koleksiyonların depolardan çıkıp toplumla buluşması ikinci bir basamak. Biz 2021’in başından beri bu koleksiyonları müzelerde beşerlerle buluşturuyoruz. Daha önce bu biçimde bir örneğimiz vardı: Saray Koleksiyonları Müzesi. Dolmabahçe Sarayı’nın envanterini, birebir zamandapolarını hem koleksiyonlarını müze formunda gösterebildiğimiz, yaklaşık 2 bin 500 metrekare kapalı olan bir müze. Ulusal Saraylar olarak, tefrişli saray, köşk ve kasırların haricinde bu türlü dört müzeye ulaşmış durumdayız. Yıldız Sarayı ile ilgili de hoş niyetlerimiz var. bu türlü bilhassa ihtisas müzelerinde bilhassa tematik mevzu bazlı müzelerimizle de koleksiyonlarımız ziyaretçilerle direk buluşma bahtı bulduğu için bunun büyük bir hizmet olduğunu düşünüyorum.”
– İslam Medeniyetleri Müzesi Türkiye’de bir müze olarak inşa edilmiş en değerli yapıtlardan bir tanesi. Büyük Çamlıca Camii Külliyesi için temel atılırken bu büyük müzenin yapılacağı da planlanmıştı. Müzenin bu külliye içerisinde yer almasının değeri nedir?
İslam Medeniyetleri Müzesi’nin Çamlıca Camii Külliyesi içerisinde yer almasının şu biçimde bir temel sebebi var: Çamlıca Camii’nin hamisi olarak Cumhurbaşkanımız, fikrin birinci gününden beri projeye yüksek kıymet vererek bu biçimde önemli bir yapıtı İstanbul’a ve ülkemize kazandırdı. Ulusal Saraylar olarak Çamlıca Camii müze projesiyle iki yıldır ilgileniyoruz. Projeye Topkapı Sarayı, Ulusal Saraylar’a bağlandıktan daha sonra dahil olduk. Lakin Çamlıca Camii müzesi projesi cami ile birlikte oluşturulmuş bir projeydi. Külliye içerisinde malumunuz, kütüphane, konferans salonu, atölye ve galeriler üzere fazlaca önemli bir kültür-sanat yerleri var. Bunun son ayağı da müze projesiydi. Yapının 10 bin metrekare üzerine müze olarak inşa edilmesi hayli değerli. kimi vakit bunu söylemiş olduğimizde bunun ne demek olduğunu bize soruyorlar. Ulusal Saraylar için bunun değeri büyük. Biz, en yakın tarihindeki üretimi 100-150 yıllık olan tarihi yerlerinde, tarihi miras alanları içerisinde çalışıyoruz. Sergileme alanlarımız, ziyaretçi ağırladığımız yerler burası. Tabi bu biçimde yerlerde yapılan sergilemelerin, teşrif tertibinin muhakkak sonları var. Zira bu yerler, birinci derece tarihi eser. Her yerine müdahale edilemiyor, istenilen yerlere vitrinler kurulamıyor üzere makul kısıtları var. Çamlıca’daki müze tüm bu kısıtlardan azade olarak inşa edildi. Güvenlik sistemleri, iklimlendirme sistemleri, vitrinleme sistemleri, sergileme ekipmanları hepsi son derece profesyonel biçimde hazırlandı zira elimizde buna imkan veren bir yapı vardı. Bu tarafıyla mesleğimiz açısından epeyce yüz akı bir çalışma.
ON BEŞ AYDA ÜÇ YENİ MÜZE KAZANDIRDIK
– İslam Medeniyetleri Müzesi de tıpkı geçtiğimiz yıl kapılarını açan Beykoz Cam ve Billur Müzesi’nde olduğu üzere Ulusal Saraylar envanterinde yer alan ama daha evvelden ziyaretçiyle buluşma bahtı olmayan bir fazlaca yapıta konut sahipliği yapıyor. Sergilenen yapıtların belirlenmesi ve hazırlanması etabında nasıl bir çalışma yürütüldü?
Ocak 2021’den itibaren yaklaşık on beş ay içerisinde Ulusal Saraylar bünyesinde üç tane müze açtık. Birincisi Dolmabahçe Sarayı’nın Veliaht Dairesindeki Fotoğraf Müzesi’ydi. Daha evvelden Mimar Sinan Resim-Heykel Müzesi olarak kullanılan yer, dönemsel olarak açılıp kapandığından daima bir hizmet verememişti. Burayı depolarımızda bulunan yaklaşık 553 tablo ile açtık. Türkiye’nin en büyük oryantalist tablosu “Çölde Av”, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan getirilerek burada sergilenmeye başlandı. Muazzam bir ilgi görüyor. Dolmabahçe Sarayı’nı gezen her iki ziyaretçiden birisinin de gezdiği bir müze olarak geçtiğimiz on beş ayda çok başarılı bir perspektif gösterdi. Çabucak akabinde geçtiğimiz yıl Nisan ayında Beykoz Cam ve Billur Müzesi’ni ziyaretçi ile buluşturduk. Orada da bin 500 kesimlik bir cam koleksiyonu sergiliyoruz ki 1200’lü senelerdan, Anadolu Selçuklu camlarından başlayarak 20. yüzyıla kadar uzanan bir seçki var. Bu yapıtların birden fazla Dolmabahçe ve Topkapı başta olmak üzere müze depolarındaydı. Bu kıymetli eserler ziyaretçi ile buluşmuş oldu. Beykoz Cam ve Billur Müzesi şu an beklentilerimizin epeyce ötesinde hafta sonu günlük 2000 ortalamalı ziyaretçi sayılarıyla geziliyor. Bu birinci bir yılında fazlaca kıymetli bir muvaffakiyet. Bu çalışmaların üçüncü halkası ise İslam Medeniyetleri Müzesi oldu. Tabir ettiğim üzere Ulusal Saraylar olarak Topkapı Sarayı’nı 2019’un sonunda aldık. Öncesinde Kültür Bakanlığı ile başlatılmış bir çalışma vardı. Sanat ve kültür insanlarından oluşan uzman bir kurul eşliğinde yapıtların belirlenmesi yapıldı ve son olarak şu an sergilenmekte olan 700 modüllük koleksiyon ortaya çıktı. Bu üç müze ile bir arada Ulusal Saraylar olarak daha evvel görülmemiş, müze depolarında bekleyen 3000 yapıtı ziyaretçiye sunmuş olduk.
– Ziyaretçi ile buluşmamış, gün yüzüne çıkmamış pek hayli eser hala var . Ulusal Saraylar bünyesine epey daha fazla müze gerekiyor diyebilir miyiz?
Bu manada Topkapı Sarayı’nda süren hayli değerli hazırlıklarımız var. Şu an Ulusal Saraylar’ın envanterinde taşınabilir olarak 300 bin civarında tarihi eser var. Bunların kıymetli bir kısmını Topkapı Sarayı’nda sergilemek istikametinde hazırlıklarımızı tamamladık. Kaftanlar, saat hazinesi, Topkapı Sarayı hazinesi, hüsn-ü çizgi yapıtları, çin porselenler koleksiyonu ki bu epey kıymetli ve taş eserler; kitabeler üzere açmayı planladığımız 6 yeni kısımda yaklaşık 8 bin civarında eser daha ziyaretçiyle buluşacak. Bu eserler de daha evvel sergilenme imkanı olmayan yapıtlardı. Bu tarafıyla müzelerin daha dinamik hale geldiğini ve ziyaretçiyle buluşma imkanı olmayan yapıtların artık günbegün ortaya çıktığını ve ziyaretçi ile buluştuğunu görüyoruz. Bu da ülkemizin tarihi miras haritasına hayli kıymetli müzeler bırakmış olmak demek.
MERKEZDE PEYGAMBER EFENDİMİZ VAR
– 15 farklı tematik kısımdan oluşan İslam Medeniyetleri Müzesi, ziyaretçilere nasıl bir seyir sunuyor?
Müzemizdeki bu 15 bahis başlığı altında İslam medeniyetine ilişkin günümüze ulaşmış ve taşınabilir tarihi yapıtlardan bir seçkiyi ziyaretçilerimiz ile buluşturmayı hedefledik. Tabi ki müzenin ismi “İslam Medeniyetleri” olunca Peygamber Efendimiz merkezde oluyor; ona adanmış eserler, sakal-ı şerifler ve çabucak sonrasında bu kutsal emanetlerin koruması için Memlüklüler ya da Osmanlı periyodunda yapılmış korumalar, epey bedelli hattatların elinden hilye-i şeriflerden oluşan bir kısmımız var. Çabucak akabinde Kabe-i Muazzama kısmına geçiyoruz. Özellikle Abbasi devrinden itibaren Osmanlıların son periyoduna kadar, surre-i hümayun ile Kabe’nin bütün gereksinimleri Osmanlı payitahtından karşılanması bir gelenek olduğu için surre alaylarına ilişkin hayli önemli yapıtlarımız var. daha sonrasında İslam mimarisine ilişkin öğeleri sergilediğimiz, mimari ögelere ilişkin bir kısmımız ve dokuma sanatlarına ilişkin bir kısmımız var. Devamında ise dijital enstalasyonlarımız başlıyor. Müzemizin en üst katına geldiğimizde İslam’a ilişkin en erken periyot evrakları olan Şam evrakları devrinden bir seçki sergiliyoruz. Orada dijital ekranlar vasıtasıyla ziyaretçimiz her bir nesne ile ilgili detaylı bilgi elde edebiliyor. Mushaflara ait bir kısmımız var. İslam kültüründe değerli yeri olan ve bizim de envanterimizde pek fazla sayıda tılsımlı gömleklerden bir seçkimiz var. Biliyorsunuz Hırka-i Şerif, Topkapı’da koruma ediliyor lakin Osmanlı devrinde onun için yapılmış onlarca mahfaza envanteri var ve biz kutsal emanetlerle birkaçını sergileyebiliyoruz. Bu hırka-i saadet mahfazalarından örnekleri de müzemizde görmek mümkün. Tabi Osmanlı’nın Efendimize ve akabinde Ehl-i Beyt’e duydukları sevgi her türlü övgünün ötesinde. Bu niçinle Osmanlı padişahlarını da anmak için onların kaftanlarından ve şahsî eşyalarından oluşan bir kısmımız var. elbette hüsn-ü sınır İslam medeniyetinin en özel kısımlarından bir tanesi ve müzelerimizde bu hususta fazlaca önemli bir birikim var. Bu niçinle İslam Medeniyetleri Müzesi’nin bir kısmında de çizgi sanatının şaheserlerini bir ortaya getirdik. Bunun haricinde 14 asır içerisinde İslam’ın gerçekleştirdiği hayli büyük fetihler var. Bu fetihlere ait önemli bir silah koleksiyonunu bir daha müzede sergiliyoruz. Çok erken devirden başlamak üzere İslam ülkelerinde, farklı coğrafyalarda basılmış sikkler var. Ve tabi ki İslam medeniyetiyle birlikte yerlerde mimari öğelerin yanı sıra epey değerli bir sanat gelişiyor: çini sanatı. Bu sanatın da epeyce seçkin örneklerini bir daha müzemizde yer alıyor. bu türlü 15 kısmı tamamlamış oluyoruz.
– Birinci sefer standa çıkan yapıtların yanında müzenin önemli bir teknolojik altyapısı var. Müze içerisindeki teknolojik enstalasyonlarla ziyaretçiler İslam Medeniyetinin bütün boyutlarına hakim olma talihi da yakalıyor. Nedir bu eserler?
Bu müzede teknoloji ile tarihi yapıtın çok âlâ buluşturulduğu bir tertip kelam konusu. Sekiz tane selatin caminin ana kubbesi ve sekiz farklı ezanın ziyaretçi ile buluştuğu enstalasyonun akabinde “Ab-ı Hayat Çeşmesi” dediğimiz on bir buçuk dakikalık bir enstalasyon, İslam fetihlerini gösteren ve bir de İslam’ın yayılmasını gösteren bir diğer enstelasyon daha müzede yer alıyor. Bu müzede enstalasyonlar ile birlikte gerek dijital ekranlar gerek interaktif sistemler de bir ortada kullanıldı. Üst katımızda bir daha İslam musikisini dinlediğiniz bir alan var, burası da epeyce ilgiyle ziyaret ediliyor. Bu çalışmalardaki ana fikir şu: Tarihi yapıtları sergilemek tabi ki fazlaca değerli fakat sonuçta teknoloji çağının içerisinde yaşıyoruz ve müzelerimizi herkesimden ziyaretçiler ile buluşturabilmek için değişen teknolojinin imkanlarından yararlanmalıyız. Başta da tabir ettiğimiz üzere teknolojiyi saraylarda, kasır ve köşklerde bu kadar kullanmak mümkün olamayabiliyor. Lakin bu çağdaş müzede bu imkanımız olduğu için toplumun tüm bölümlerini, tüm yaş kümelerini müzeye çekebilmek hedefiyle teknolojik dayanak kullanılması düşünüldü. Bilhassa genç jenerasyonları, öğrencileri müzemiz ile buluşturma da epeyce faydalı olduğunu gördük. Özellikle haftasonları izdihama varacak biçimde ziyaretçilerimizin ilgisini çekiyor. Şu an gördüğü ilgiyle de bu fikrin yerine gelmiş olduğunu düşünüyorum.
– Bu kadar değerli yapıtların bir ortada bulunması birtakım güvenlik tedbirlerini de birlikteinde getiriyor değil mi?
Bu mevzuda da müzemizde teknoloji ve klasik usuller bir ortada kullanılıyor. Eserler güvenliğinde bir yapıtın teknik olarak güvenliği kelam konusu; vitrinleme sisteminiz, sergileme sisteminiz, iklimlendirme sisteminiz, değerli. Müzemiz bu manada da donatıldı ve bünyesinde bir laboratuar bir depo ve bir konservasyon atölyesi de bulunuyor. Türkiye’deki birçok müzeyi göz önüne alacak olursak bu değerli bir yenilik. Burada eser ile ilgili bütün bedeller anlık olarak izlenebildiği üzere konservasyon ile ilgili bir düzenleme yapılacağı vakit da müze içerisinde yapılabiliyor. Bu önemli bir imkan. Müzemizde eserler için çağdaş depolarımız var zira yapıtların kimisi dönemsel olarak sergileniyor ve değişiyor. Bu etapta yapıtların depolanması da fazlaca hassas bir mevzu. Bunlar işin teknik boyutu. Başka bir boyutu olarak fiziki güvenlik olarak da müzemizde Ulusal Sarayların başka müzelerinde oluşturulan güvenlik prosedürü birebir olarak uygulanıyor.
– İslam Bilim ve Teknoloji Tarihi Müzesi ve Türk ve İslam Yapıtları Müzesi ile karşılaştırınca İslam Medeniyetleri Müzesi’nde ziyaretçiler için nasıl bir seçki var?
Kültür Bakanlığının başka müzelerinden aldığımız yapıtlarla birlikte İslam Medeniyetleri Müzesi’nde epeyce daha geniş bir seçki ile ziyaretçilerimizi karşılıyoruz. Daha kapsayıcı bir müzeden bahsediyoruz. Bu noktada Kültür Bakanlığı başta olmak üzere bütün paydaşlarımıza da müteşekkiriz zira bu müzeyi elbirliği ile yaptık. çok da hoş de bir eser oldu. Biz Ramazan boyunca günlük 10 bin ile 20 bin içinde değişen bir ziyaretçi sayısını yakaladık. Bu sayı Ulusal Saraylar’da şu an Topkapı ve Dolmabahçe’den daha sonra İslam Medeniyetleri Müzesi’ni üçüncü sıraya yerleştiriyor. Bu ilginin de yapılan işin gerçek olduğunu, yerli ve yabancı ziyaretçi de bir karşılığının olması esasen bizim mesleğimizdeki en önemli tatmin noktası.
Yapıtların tamamı kayıt altına alındı
Ulusal Saraylar’ın Cumhurbaşkanlığına bağlanmış olmasının bir dönüm noktası olduğunun ehemmiyetle altını çizen Yasin Yıldız, müstakil kurum halinde Cumhurbaşkanlığına bağlı olarak ülkemizdeki tüm tarihi sarayların bir çatı altında toplanmış olduğunu söz ediyor ve bu durumun ehemmiyetini şöyleki açıklıyor: “bahsetmiş olduğumiz envanter daha evvel farklı kurumlar tarafınca yönetiliyordu. Artık hepsi bir ortada bu biçimdelikle envanterin bütünü görülebiliyor. Bu envanterin tamamı da sayıldı ve Ulusal Saraylar’da kayıt altında. Hepsi dijital ortamlarda günbegün takip edilebiliyor, dönemsel konservasyonları yapılıyor. Muhtaçlığı olanların onarımları yapılıyor fakat söylemiş olduğimiz biçimde bu koleksiyonların depolardan çıkıp toplumla buluşması ikinci bir basamak. Biz 2021’in başından beri bu koleksiyonları müzelerde beşerlerle buluşturuyoruz. Daha önce bu biçimde bir örneğimiz vardı: Saray Koleksiyonları Müzesi. Dolmabahçe Sarayı’nın envanterini, birebir zamandapolarını hem koleksiyonlarını müze formunda gösterebildiğimiz, yaklaşık 2 bin 500 metrekare kapalı olan bir müze. Ulusal Saraylar olarak, tefrişli saray, köşk ve kasırların haricinde bu türlü dört müzeye ulaşmış durumdayız. Yıldız Sarayı ile ilgili de hoş niyetlerimiz var. bu türlü bilhassa ihtisas müzelerinde bilhassa tematik mevzu bazlı müzelerimizle de koleksiyonlarımız ziyaretçilerle direk buluşma bahtı bulduğu için bunun büyük bir hizmet olduğunu düşünüyorum.”