JoKeR
Active member
MÜNEVVER CEVİZOĞLU
Uzun yıllar bekledim, hakikat oldu hayalim
Koklamaya kıyamam, benim hoş manolyam
Zeki Müren
Mucize, bu sene de gerçekleşti. Hiç bitmeyecek sandığımız soğuğun kar boranın çabucak akabinde bir şenliktir koptu. Ağaçlar tomurcuğa durdu, çiçekler birden uzunluk atıp hoş başlarını gösterdiler. Kentimiz yeni bir elbise giyindi. Gözümüz gönlümüz bahara açıldı. Ağaçlar art geriye bahar müzikleri söylemeye başladılar. Boylanıp büyüdüler, yeşillendiler. Kentlerimizi şenlendiren, baharın habercisi bu mükemmellerden bir tanesi, hatta en büyüğü Manolya ağacı. Her mevsimde yeşilliğini koruyan manolya ağaçlarına saraylarda, okul bahçelerinde hatta kaldırımlarda bile rastlamanız mümkün. Yayılım alanları bu kadar çeşitlilik gösteren, farklı bir bitki manolya. Gelin, bu şık ağacı daha yakından tanıyalım…
Kimlik Kartı
Tarihçesi: İsmini, Fransız botanikçi Pierre Magnol’dan (1638-1715) almıştır. Aslında bitkiyi keşfeden bir öteki Fransız botanikçi Charles Plumier’dir. Manolyagiller (Magnoliaceae) familyası geniş bir ağaç ailesi. 12 cinsi, yaklaşık 240 tipi ve bir hayli kültür varyetesi bulunuyor. Manolya ağacının ana vatanı ise Güney Amerika. Ülkemizde daha epey büyük çiçekleriyle dikkatleri çeken magnolia grandiflora ile saray lalesi veya çıplak manolya olarak bildiğimiz magnolia soulangeana çeşitleri görülür.
İstanbul’da çoğunlukla rastladığımız Saray lalesi -çıplak manolya, Paris’te Fransız botanikçi ve asker Étienne Soulange-Bodin (1774–1846) tarafınca Magnolia denudata ve Magnolia liliiflora isimli iki çeşidin melezlenmesiyle ortaya çıkmıştır. Kısa vakitte bu cins iri ve heybetli çiçekleriyle en çok talep edilen manolya ağacı haline gelmiştir. Saray lalesinin en değerli botanik özelliği, kışın yapraklarını dökmesi ve erken ilkbaharda yapraklanmadan evvel; laleye misal görkemli çiçekler açmasıdır. Ağacın yaprakları ise başka ağaçların bilakis çiçekleri solduktan daha sonra ortaya çıkar.
Yapısı: Her dem yeşil ağaçlardandır. Yapısal olarak, saçak kök yapısına sahiptirler. Derimsi kalın yaprakları, parlak renkli ve mumsu görünümdedir. Eflatun, mor, sarı, pembe ve beyaz renkli çiçekler açabilen manolyalar; en büyük çiçek açan ağaç tipi olarak da bilinmektedir. Çok geniş alana kök dağılımı yapabilen manolya ağaçlarının meyvesi, kapsüle benzeyen odunsu yapısı ile kozalağı andırır. Çiçek boyutunun 10-15 cm’den, 30 cm çapına kadar genişlediği ölçülmüştür. Hoş kokulu, kremsi beyaz renkteki çiçekleriyle biroldukça böceği çeken kuvvetli bir koku salgılar. Hayranlık uyandıran görünümünün yanı sıra, düzgünleştirici özellikleriyle tıp alanında da kıymetlendirilir. Kabuğundan çıkarılan yağ, hem tedavi emeliyle tıpkı vakitte cildi nemlendirmek için kullanılır.
Manası: Güney Amerikalılar için saflığı ve asaleti simgeliyor.
Türkiye’de Manolya Ağacı: Ülkemiz manolya ile 1856 yılında tanışmıştır. Sultan Abdülmecid tarafınca yaptırılan Dolmabahçe Sarayı’nın bahçelerine dünyanın uzak yakın bir epey köşesinden getirilmiş ağaçlar içinde manolya ağaçları da bulunuyordu. Her sene martın üçüncü haftasıyla bir arada başta Dolmabahçe Sarayının manolyaları olmak üzere İstanbul’da seyrine doyum olmaz bir şov başlar.
– Zonguldak (1897 yılında demir yollarını işletme hakkını alan Fransız Şirketinin çalışanlarının Fransa’dan getirdikleri manolyalar)
– Rize’nin manolya ağaçları
– Çanakkale İskele Meydanı’ndaki 1933’de dikilmiş manolya
– Giritli Baştopçu Ali beyin, Girit adasından getirdiği tohumlardan yetiştirdiği manolya
– İzmir’de Kültürpark’ın ortasında 1936 yılında dikilmiş manolya
-Trabzon Lisesi’nin bahçesindeki 100 yaşını aşmış manolya ağacı. İstanbul Ortaköy’deki meşhur “Taut Evi’nin de mimarı olan Alman mimar Bruno Taut’un (1880-1938) bu ağacı kesmemek için lisenin projesinin yerini değiştirdiği söylenir.
İstanbul Manolya Yürüyüş Rotası
İlkbahar, yürüyüş yapmak için en ülkü mevsim. Yürüyüş yaparken, rotanızı ağaçlarla belirlerseniz, fazlaca daha keyifli geçecektir vaktiniz. İşte sizlere İstanbul’da yürünebilecek bir Manolya yürüyüş rotası:
Avrupa Yakası
– Fatih Saraçhane Parkı
– Taksim Seyahat Parkı’ndan Harbiye TRT Radyoevi ne kadar olan bölge
– Şişli- Osmanbey’den Nişantaşı’na gerçek Rumeli caddesine girince yol boyunca
– Dolmabahçe Sarayı Bahçeleri (Beşiktaş-Dolmabahçe)
– Ulusal Saraylar Fotoğraf Müzesi Bahçesi (Beşiktaş-Dolmabahçe)
– Fındıklı’daki Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi’ne ilişkin yol tarafındaki bahçedeki Manolya Ağacı (bir rivayete göre Caddebostan’daki manolyanın değil de, bu ağacın öğrenci iken Zeki Müren’e ilham verdiği söylenir.)
– Ihlamur kasırları, Maiyet Köşkü’nün ön tarafı ve Aslanlı Havuz etrafı (Şişli-Teşvikiye)
– Yıldız Korusu (Beşiktaş-Yıldız)
– Serencebey Parkı (Beşiktaş-Yıldız)
– Vişnezade Mahallesi (Beşiktaş)
– Arnavutköy Korkmaz Yiğit Lisesi Bahçesi (Beşiktaş-Arnavutköy)
– Arnavutköy sokakları
– Bebek Kıyı Yolu (Beşiktaş-Bebek)
– Bebek sokakları
– Bebek Parkı
– Bebek İnşirah yokuşu (Beşiktaş-Bebek)
– Boğaziçi Üniversitesi Bahçesi (Beşiktaş-Bebek)
– Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi–Mustafa Reşit Paşa Yalısı (Beşiktaş-Baltalimanı)
– Emirgan Korusu (Sarıyer)
Anadolu Yakası
– Boğaziçi
– Kıraç yalısının bahçesi (Üsküdar-Vaniköy)
– Beylerbeyi Sarayı (Üsküdar-Beylerbeyi)
– Caddebostan’daki Manolya ağacı (Zeki Müren’e ilham verdiği söylenen meşhur ağaç Kadıköy-Caddebostan)
Türkiye’nin En Büyük Manolyaları Nerede?
– Muğla Köyceğiz
– Yalova Atatürk Orman Çiftliği
– İzmir Fuar Alanı
– Dolmabahçe Sarayı
Gelelim Manolya içeklerine…
Büyüklüğüne, ihtişamına rağmen manolya çiçekleri pek narin, pek dayanıksızdır. Koklamaya kıyamam kelamı de aslında bu hassas yapısına bir işarettir. Zira manolya çiçeğine dokunursanız yahut koklarken burnunuzu değdirirseniz, temas edilen yer çabucak zedelenir ve koyu bir renk alır. İşte o meşhur müzikteki koklamaya kıyamamak sıkıntısı de burdan gelir.
Siz de manolya ağacı yetiştirebilirsiniz
Manolya ağacının tohumları kozalaklarında gizlidir. Ekim ayının başından Aralık ayının sonlarına kadar manolya kozalaklarını toplayabilirsiniz. Manolya tohumunun, ekseriyetle 4 ay kadar soğuk katlama denilen süreçten geçmesi gerekir.
Bu sürecin akabinde
toprağa ekilebilir.
KAYNAKÇA: Aydın, Salim. “İstanbul Kültüründe İstanbul” İstanbul Türkiye Turing ve Araba Kurumu Belleteni (2016) https://azbitki.com/manolya, https://www.turkyurdu.com.tr/y…
Uzun yıllar bekledim, hakikat oldu hayalim
Koklamaya kıyamam, benim hoş manolyam
Zeki Müren
Mucize, bu sene de gerçekleşti. Hiç bitmeyecek sandığımız soğuğun kar boranın çabucak akabinde bir şenliktir koptu. Ağaçlar tomurcuğa durdu, çiçekler birden uzunluk atıp hoş başlarını gösterdiler. Kentimiz yeni bir elbise giyindi. Gözümüz gönlümüz bahara açıldı. Ağaçlar art geriye bahar müzikleri söylemeye başladılar. Boylanıp büyüdüler, yeşillendiler. Kentlerimizi şenlendiren, baharın habercisi bu mükemmellerden bir tanesi, hatta en büyüğü Manolya ağacı. Her mevsimde yeşilliğini koruyan manolya ağaçlarına saraylarda, okul bahçelerinde hatta kaldırımlarda bile rastlamanız mümkün. Yayılım alanları bu kadar çeşitlilik gösteren, farklı bir bitki manolya. Gelin, bu şık ağacı daha yakından tanıyalım…
Kimlik Kartı
Tarihçesi: İsmini, Fransız botanikçi Pierre Magnol’dan (1638-1715) almıştır. Aslında bitkiyi keşfeden bir öteki Fransız botanikçi Charles Plumier’dir. Manolyagiller (Magnoliaceae) familyası geniş bir ağaç ailesi. 12 cinsi, yaklaşık 240 tipi ve bir hayli kültür varyetesi bulunuyor. Manolya ağacının ana vatanı ise Güney Amerika. Ülkemizde daha epey büyük çiçekleriyle dikkatleri çeken magnolia grandiflora ile saray lalesi veya çıplak manolya olarak bildiğimiz magnolia soulangeana çeşitleri görülür.
İstanbul’da çoğunlukla rastladığımız Saray lalesi -çıplak manolya, Paris’te Fransız botanikçi ve asker Étienne Soulange-Bodin (1774–1846) tarafınca Magnolia denudata ve Magnolia liliiflora isimli iki çeşidin melezlenmesiyle ortaya çıkmıştır. Kısa vakitte bu cins iri ve heybetli çiçekleriyle en çok talep edilen manolya ağacı haline gelmiştir. Saray lalesinin en değerli botanik özelliği, kışın yapraklarını dökmesi ve erken ilkbaharda yapraklanmadan evvel; laleye misal görkemli çiçekler açmasıdır. Ağacın yaprakları ise başka ağaçların bilakis çiçekleri solduktan daha sonra ortaya çıkar.
Yapısı: Her dem yeşil ağaçlardandır. Yapısal olarak, saçak kök yapısına sahiptirler. Derimsi kalın yaprakları, parlak renkli ve mumsu görünümdedir. Eflatun, mor, sarı, pembe ve beyaz renkli çiçekler açabilen manolyalar; en büyük çiçek açan ağaç tipi olarak da bilinmektedir. Çok geniş alana kök dağılımı yapabilen manolya ağaçlarının meyvesi, kapsüle benzeyen odunsu yapısı ile kozalağı andırır. Çiçek boyutunun 10-15 cm’den, 30 cm çapına kadar genişlediği ölçülmüştür. Hoş kokulu, kremsi beyaz renkteki çiçekleriyle biroldukça böceği çeken kuvvetli bir koku salgılar. Hayranlık uyandıran görünümünün yanı sıra, düzgünleştirici özellikleriyle tıp alanında da kıymetlendirilir. Kabuğundan çıkarılan yağ, hem tedavi emeliyle tıpkı vakitte cildi nemlendirmek için kullanılır.
Manası: Güney Amerikalılar için saflığı ve asaleti simgeliyor.
Türkiye’de Manolya Ağacı: Ülkemiz manolya ile 1856 yılında tanışmıştır. Sultan Abdülmecid tarafınca yaptırılan Dolmabahçe Sarayı’nın bahçelerine dünyanın uzak yakın bir epey köşesinden getirilmiş ağaçlar içinde manolya ağaçları da bulunuyordu. Her sene martın üçüncü haftasıyla bir arada başta Dolmabahçe Sarayının manolyaları olmak üzere İstanbul’da seyrine doyum olmaz bir şov başlar.
– Zonguldak (1897 yılında demir yollarını işletme hakkını alan Fransız Şirketinin çalışanlarının Fransa’dan getirdikleri manolyalar)
– Rize’nin manolya ağaçları
– Çanakkale İskele Meydanı’ndaki 1933’de dikilmiş manolya
– Giritli Baştopçu Ali beyin, Girit adasından getirdiği tohumlardan yetiştirdiği manolya
– İzmir’de Kültürpark’ın ortasında 1936 yılında dikilmiş manolya
-Trabzon Lisesi’nin bahçesindeki 100 yaşını aşmış manolya ağacı. İstanbul Ortaköy’deki meşhur “Taut Evi’nin de mimarı olan Alman mimar Bruno Taut’un (1880-1938) bu ağacı kesmemek için lisenin projesinin yerini değiştirdiği söylenir.
İstanbul Manolya Yürüyüş Rotası
İlkbahar, yürüyüş yapmak için en ülkü mevsim. Yürüyüş yaparken, rotanızı ağaçlarla belirlerseniz, fazlaca daha keyifli geçecektir vaktiniz. İşte sizlere İstanbul’da yürünebilecek bir Manolya yürüyüş rotası:
Avrupa Yakası
– Fatih Saraçhane Parkı
– Taksim Seyahat Parkı’ndan Harbiye TRT Radyoevi ne kadar olan bölge
– Şişli- Osmanbey’den Nişantaşı’na gerçek Rumeli caddesine girince yol boyunca
– Dolmabahçe Sarayı Bahçeleri (Beşiktaş-Dolmabahçe)
– Ulusal Saraylar Fotoğraf Müzesi Bahçesi (Beşiktaş-Dolmabahçe)
– Fındıklı’daki Mimar Sinan Hoş Sanatlar Üniversitesi’ne ilişkin yol tarafındaki bahçedeki Manolya Ağacı (bir rivayete göre Caddebostan’daki manolyanın değil de, bu ağacın öğrenci iken Zeki Müren’e ilham verdiği söylenir.)
– Ihlamur kasırları, Maiyet Köşkü’nün ön tarafı ve Aslanlı Havuz etrafı (Şişli-Teşvikiye)
– Yıldız Korusu (Beşiktaş-Yıldız)
– Serencebey Parkı (Beşiktaş-Yıldız)
– Vişnezade Mahallesi (Beşiktaş)
– Arnavutköy Korkmaz Yiğit Lisesi Bahçesi (Beşiktaş-Arnavutköy)
– Arnavutköy sokakları
– Bebek Kıyı Yolu (Beşiktaş-Bebek)
– Bebek sokakları
– Bebek Parkı
– Bebek İnşirah yokuşu (Beşiktaş-Bebek)
– Boğaziçi Üniversitesi Bahçesi (Beşiktaş-Bebek)
– Baltalimanı Kemik Hastalıkları Hastanesi–Mustafa Reşit Paşa Yalısı (Beşiktaş-Baltalimanı)
– Emirgan Korusu (Sarıyer)
Anadolu Yakası
– Boğaziçi
– Kıraç yalısının bahçesi (Üsküdar-Vaniköy)
– Beylerbeyi Sarayı (Üsküdar-Beylerbeyi)
– Caddebostan’daki Manolya ağacı (Zeki Müren’e ilham verdiği söylenen meşhur ağaç Kadıköy-Caddebostan)
Türkiye’nin En Büyük Manolyaları Nerede?
– Muğla Köyceğiz
– Yalova Atatürk Orman Çiftliği
– İzmir Fuar Alanı
– Dolmabahçe Sarayı
Gelelim Manolya içeklerine…
Büyüklüğüne, ihtişamına rağmen manolya çiçekleri pek narin, pek dayanıksızdır. Koklamaya kıyamam kelamı de aslında bu hassas yapısına bir işarettir. Zira manolya çiçeğine dokunursanız yahut koklarken burnunuzu değdirirseniz, temas edilen yer çabucak zedelenir ve koyu bir renk alır. İşte o meşhur müzikteki koklamaya kıyamamak sıkıntısı de burdan gelir.
Siz de manolya ağacı yetiştirebilirsiniz
Manolya ağacının tohumları kozalaklarında gizlidir. Ekim ayının başından Aralık ayının sonlarına kadar manolya kozalaklarını toplayabilirsiniz. Manolya tohumunun, ekseriyetle 4 ay kadar soğuk katlama denilen süreçten geçmesi gerekir.
Bu sürecin akabinde
toprağa ekilebilir.
KAYNAKÇA: Aydın, Salim. “İstanbul Kültüründe İstanbul” İstanbul Türkiye Turing ve Araba Kurumu Belleteni (2016) https://azbitki.com/manolya, https://www.turkyurdu.com.tr/y…