Hilal Köylü
Ankara
ABD, Almanya ve Fransa’nın da ortalarında bulunduğu 10 ülke büyükelçisinin tutuklu iş insanı ve insan hakları aktivisti Osman Kavala’nın özgür bırakılması için Türk hükümetine yaptığı ortak davetin akabinde Ankara ile Batı içinde yaşanan “istenmeyen kişi” krizi, büyükelçiliklerin Türkiye’nin iç işlerine karışmadığı taahhüdü daha sonrası yatıştı.
Evvel öğlenden daha sonra Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın yapıldığı saatlerde evvel ABD Büyükelçiliği’nin Twitter hesabından “ABD, Diplomatik Münasebetler Hakkındaki Viyana Mukavelesi’nin 41’inci hususuna riayet etmeyi teyit eder” açıklaması yapıldı. Tıpkı açıklamayı öteki büyükelçilikleri de arka arda paylaştı.
Erdoğan da kabine toplantısı daha sonrası yaptığı konuşmada, “Bugün büyükelçiliklerden yapılan açıklamayla yanlışlıklarından geri dönülmüştür” diyerek krizin yatıştığı iletisini verdi.
Pekala krizin yatışması nasıl sağlandı?
Erdoğan, hafta sonu Kavala’nın özgür bırakılması daveti yapan büyükelçilerin “persona non grata” (istenmeyen kişi) ilan edilmeleri için Dışişleri Bakanlığına talimat verdiğini söylemiş ve bu açıklama Ankara’da ağır bir mesaiye yol açmıştı. Edinilen bilgilere bakılırsa Erdoğan’ın bu açıklaması sırasında Güney Kore’de temaslarda bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Erdoğan’la yüz yüze görüşmeyi ve büyükelçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesi sonucunı kabine toplantısı daha sonrasına bırakmayı tercih etti.
DW Türkçe’nin edindiği bilgilere bakılırsa Erdoğan’ın talebine sıcak bakmayan Çavuşoğlu, Erdoğan’a “büyükelçiler ‘istenmeyen kişi’ ilan edilirse, ben de bakanlıktan gitmek zorunda kalırım” iletisini iletti. Lakin Erdoğan’ın bu iletiye “Yapacak bir şey yok” cevabı verdiği tez ediliyor.
Büyükelçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesinin Türkiye’nin kıymetli işbirliklerine ziyan vereceğinden tasa eden AKP’li kurmayların ise Erdoğan’la temas kurup krizin tahlili için formül arayışına girdiği tabir ediliyor. Akabinde Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri’nin devreye girdiği ve büyükelçiliklerin Türkiye’nin iç işlerine karışmamayı kabul etmelerinin sağlandığı belirtiliyor.
“Asıl Türkiye geri adım attı”
Türk tarafı büyükelçiliklerin bu açıklamasını bir çeşit “geri adım” olarak nitelendirildi. Pekala gerçekte geri adım atan kim?
“İstenmeyen kişi” krizini büyük bir trafik kazası olarak nitelendiren AKP’nin birinci Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış’a nazaran bu kazada büyük kusur Erdoğan’da. Gelişmeleri DW Türkçe’ye pahalandıran Yakış, “Aslında geri adım atan Türkiye. Kriz çözüldü, lakin kalıntıları ortada kalacak. Erdoğan’ın diplomasiyi bilmediğini bir sefer daha gördük” dedi.
Büyükelçiliklerin Viyana Sözleşmesi’ne bağlılığını teyit etmesinden daha doğal bir şey olamayacağını ve bunun bir “geri adım” üzere görülemeyeceğini belirten Yakış, “Geri adım atan Türkiye’dir. Erdoğan, istenmeyen adam inadını kırmak durumunda kalmıştır. Türkiye’yi bundan bu biçimde kurtaracak olan AİHM kararlarını uygulamak ve Kavala’yı, Demirtaş’ı özgür bırakmaktır” formunda konuştu.
ODTÜ Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi ve Dış Siyaset Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Hüseyin Bağcı da Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamadıkça Avrupa Kurulu’ndan gelecek baskılardan kurtulamayacağını söylemiş oldu. Bağcı, kelamlarını “İstenmeyen adam krizinde hem Türkiye tıpkı vakitte 10 ülke geri adım attı. Krizi süreksiz olarak çözdüler, lakin Ankara’nın bundan bu biçimde Batı’yla işbirliğini sürdürmesi ortadaki itimat buhranını kaldıracak adımlar atmasına bağlı. niye buna Kavala hür bırakılarak başlanmıyor?” diye sürdürdü.
Kavala hür bırakılacak mı?
Ankara kulislerinde tarafların “istenmeyen kişi” krizini çözülürken birbirlerine karşılıklı teminat verdiği de konuşuluyor. Pekala Ankara, Kavala’nın hür bırakılacağı istikametinde bir teminat verdi mi?
bu biçimde bir garanti verilmesinin mümkün olmadığını söyleyen Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, fakat Kavala davasında Türkiye’nin kendi iç hukukunu işleteceğinin Avrupa Kurulu’nun bilgisine sunulduğunu lisana getiriyor. Bu çerçevede önümüzdeki süreçte Kavala’nın tutukluluğuna meskende devam edebileceğine dönük bir seçenekten de kelam ediliyor.
Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın ise büyükelçilerin davetini değerlendirirken Türkiye’ye yargı alanında baskı yapılamayacağının, yapıldığı durumda hiç bir sonuç alınamayacağının “istenmeyen kişi” krizinde açıkça görüldüğünü söylemiş oldu. Caşın, “Türkiye kendi iç hukuk sistemi ortasında sıkıntıları çözecek kapasitededir. Kavala’nın tutukluğuna ait de bir tahlil bulunacaktır. Türkiye’ye baskı yapmaya kalkışan 10 ülke; Türkiye’nin hukuk devleti olduğunu hiçe saymıştır. Baskının sonuç vermeyeceğini anlamış olmaları gerekiyor” görüşünü lisana getirdi.
“Artık birbirine güvenmeyen iki taraf var”
Türkiye’nin bir devir AB Temsilciliği’ni de yapmış emekli büyükelçi Selim Kuneralp da Kavala’nın hür kalması konusunda Dışişleri Bakanlığının vereceği teminatın de bir pahası olmayacağı kanısında. Kuneralp, “Türkiye olağan bir ülke olmaktan çıktı. Mantıksız bir kriz Ankara’nın bundan bu biçimde Batı’yla diyaloğunun da olağan olmayacağını açıkça gösterdi. Erdoğan’ın Batı’da hiç bir kredisi kalmadığı için Ankara’nın Batı’yla alakası hiç de güzel istikamette gitmeyecek. Zira artık birbirine hiç güvenmeyen iki taraf var” değerlendirmesini yaptı.
İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM) Lideri Sinan Ülgen de 10 ülkenin Viyana Sözleşmesi’ne bağlılıklarını teyit eden bir açıklama yapmasının Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamamasına karşı sessiz kalacakları formunda algılanmaması gerektiğini söylemiş oldu. Ülgen, “10 ülke tavırlarını değiştireceklerine dair bir şey söylemiyor. İstenmeyen adam krizi bir daha sonraki krize kadar bitti. Karşılıklı itimat erozyona uğradı. Uzun vadede, AB ve Amerika ile işbirliği alanlarının ilerletilmesi için daha güç bir atmosfer var. Güzele giden bir münasebetten değil, son anda krizden dönen bir münasebetten kelam ediyoruz artık” yorumu yaptı.
Türkiye için ihlal prosedürü başlatılabilir
Türkiye, Osman Kavala’nın özgür bırakılması gerektiği istikametindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) sonucunı uygulamadığı için Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin kontrol sürecine girmişti. Bakanlar Komitesi, Kavala’nın 30 Kasım’a kadar özgür bırakılmaması halinde Kurul üyesi Türkiye hakkında taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uymadığı nedeni öne sürülerek ihlal prosedürü başlatacağını açıklamıştı.
Başlatılacak yasal süreçte Komite, AİHM’den Türkiye’nin kararlara uymayarak AİHS’yi ihlal edip etmediğini incelemesini isteyecek. AİHM, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’ni ihlal ettiği tarafında karar alırsa, Türkiye’nin Kurul üyeliğinden çıkarılmasına kadar uzanabilecek bir dizi yaptırımı hayata geçirebilecek.
Ankara
ABD, Almanya ve Fransa’nın da ortalarında bulunduğu 10 ülke büyükelçisinin tutuklu iş insanı ve insan hakları aktivisti Osman Kavala’nın özgür bırakılması için Türk hükümetine yaptığı ortak davetin akabinde Ankara ile Batı içinde yaşanan “istenmeyen kişi” krizi, büyükelçiliklerin Türkiye’nin iç işlerine karışmadığı taahhüdü daha sonrası yatıştı.
Evvel öğlenden daha sonra Cumhurbaşkanlığı Kabine Toplantısı’nın yapıldığı saatlerde evvel ABD Büyükelçiliği’nin Twitter hesabından “ABD, Diplomatik Münasebetler Hakkındaki Viyana Mukavelesi’nin 41’inci hususuna riayet etmeyi teyit eder” açıklaması yapıldı. Tıpkı açıklamayı öteki büyükelçilikleri de arka arda paylaştı.
Erdoğan da kabine toplantısı daha sonrası yaptığı konuşmada, “Bugün büyükelçiliklerden yapılan açıklamayla yanlışlıklarından geri dönülmüştür” diyerek krizin yatıştığı iletisini verdi.
Pekala krizin yatışması nasıl sağlandı?
Erdoğan, hafta sonu Kavala’nın özgür bırakılması daveti yapan büyükelçilerin “persona non grata” (istenmeyen kişi) ilan edilmeleri için Dışişleri Bakanlığına talimat verdiğini söylemiş ve bu açıklama Ankara’da ağır bir mesaiye yol açmıştı. Edinilen bilgilere bakılırsa Erdoğan’ın bu açıklaması sırasında Güney Kore’de temaslarda bulunan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Erdoğan’la yüz yüze görüşmeyi ve büyükelçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesi sonucunı kabine toplantısı daha sonrasına bırakmayı tercih etti.
DW Türkçe’nin edindiği bilgilere bakılırsa Erdoğan’ın talebine sıcak bakmayan Çavuşoğlu, Erdoğan’a “büyükelçiler ‘istenmeyen kişi’ ilan edilirse, ben de bakanlıktan gitmek zorunda kalırım” iletisini iletti. Lakin Erdoğan’ın bu iletiye “Yapacak bir şey yok” cevabı verdiği tez ediliyor.
Büyükelçilerin “istenmeyen kişi” ilan edilmesinin Türkiye’nin kıymetli işbirliklerine ziyan vereceğinden tasa eden AKP’li kurmayların ise Erdoğan’la temas kurup krizin tahlili için formül arayışına girdiği tabir ediliyor. Akabinde Cumhurbaşkanlığı ve Dışişleri’nin devreye girdiği ve büyükelçiliklerin Türkiye’nin iç işlerine karışmamayı kabul etmelerinin sağlandığı belirtiliyor.
“Asıl Türkiye geri adım attı”
Türk tarafı büyükelçiliklerin bu açıklamasını bir çeşit “geri adım” olarak nitelendirildi. Pekala gerçekte geri adım atan kim?
“İstenmeyen kişi” krizini büyük bir trafik kazası olarak nitelendiren AKP’nin birinci Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış’a nazaran bu kazada büyük kusur Erdoğan’da. Gelişmeleri DW Türkçe’ye pahalandıran Yakış, “Aslında geri adım atan Türkiye. Kriz çözüldü, lakin kalıntıları ortada kalacak. Erdoğan’ın diplomasiyi bilmediğini bir sefer daha gördük” dedi.
Büyükelçiliklerin Viyana Sözleşmesi’ne bağlılığını teyit etmesinden daha doğal bir şey olamayacağını ve bunun bir “geri adım” üzere görülemeyeceğini belirten Yakış, “Geri adım atan Türkiye’dir. Erdoğan, istenmeyen adam inadını kırmak durumunda kalmıştır. Türkiye’yi bundan bu biçimde kurtaracak olan AİHM kararlarını uygulamak ve Kavala’yı, Demirtaş’ı özgür bırakmaktır” formunda konuştu.
ODTÜ Milletlerarası Alakalar Kısmı Öğretim Üyesi ve Dış Siyaset Enstitüsü Lideri Prof. Dr. Hüseyin Bağcı da Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamadıkça Avrupa Kurulu’ndan gelecek baskılardan kurtulamayacağını söylemiş oldu. Bağcı, kelamlarını “İstenmeyen adam krizinde hem Türkiye tıpkı vakitte 10 ülke geri adım attı. Krizi süreksiz olarak çözdüler, lakin Ankara’nın bundan bu biçimde Batı’yla işbirliğini sürdürmesi ortadaki itimat buhranını kaldıracak adımlar atmasına bağlı. niye buna Kavala hür bırakılarak başlanmıyor?” diye sürdürdü.
Kavala hür bırakılacak mı?
Ankara kulislerinde tarafların “istenmeyen kişi” krizini çözülürken birbirlerine karşılıklı teminat verdiği de konuşuluyor. Pekala Ankara, Kavala’nın hür bırakılacağı istikametinde bir teminat verdi mi?
bu biçimde bir garanti verilmesinin mümkün olmadığını söyleyen Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, fakat Kavala davasında Türkiye’nin kendi iç hukukunu işleteceğinin Avrupa Kurulu’nun bilgisine sunulduğunu lisana getiriyor. Bu çerçevede önümüzdeki süreçte Kavala’nın tutukluluğuna meskende devam edebileceğine dönük bir seçenekten de kelam ediliyor.
Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşın ise büyükelçilerin davetini değerlendirirken Türkiye’ye yargı alanında baskı yapılamayacağının, yapıldığı durumda hiç bir sonuç alınamayacağının “istenmeyen kişi” krizinde açıkça görüldüğünü söylemiş oldu. Caşın, “Türkiye kendi iç hukuk sistemi ortasında sıkıntıları çözecek kapasitededir. Kavala’nın tutukluğuna ait de bir tahlil bulunacaktır. Türkiye’ye baskı yapmaya kalkışan 10 ülke; Türkiye’nin hukuk devleti olduğunu hiçe saymıştır. Baskının sonuç vermeyeceğini anlamış olmaları gerekiyor” görüşünü lisana getirdi.
“Artık birbirine güvenmeyen iki taraf var”
Türkiye’nin bir devir AB Temsilciliği’ni de yapmış emekli büyükelçi Selim Kuneralp da Kavala’nın hür kalması konusunda Dışişleri Bakanlığının vereceği teminatın de bir pahası olmayacağı kanısında. Kuneralp, “Türkiye olağan bir ülke olmaktan çıktı. Mantıksız bir kriz Ankara’nın bundan bu biçimde Batı’yla diyaloğunun da olağan olmayacağını açıkça gösterdi. Erdoğan’ın Batı’da hiç bir kredisi kalmadığı için Ankara’nın Batı’yla alakası hiç de güzel istikamette gitmeyecek. Zira artık birbirine hiç güvenmeyen iki taraf var” değerlendirmesini yaptı.
İktisat ve Dış Siyaset Araştırmalar Merkezi (EDAM) Lideri Sinan Ülgen de 10 ülkenin Viyana Sözleşmesi’ne bağlılıklarını teyit eden bir açıklama yapmasının Türkiye’nin AİHM kararlarını uygulamamasına karşı sessiz kalacakları formunda algılanmaması gerektiğini söylemiş oldu. Ülgen, “10 ülke tavırlarını değiştireceklerine dair bir şey söylemiyor. İstenmeyen adam krizi bir daha sonraki krize kadar bitti. Karşılıklı itimat erozyona uğradı. Uzun vadede, AB ve Amerika ile işbirliği alanlarının ilerletilmesi için daha güç bir atmosfer var. Güzele giden bir münasebetten değil, son anda krizden dönen bir münasebetten kelam ediyoruz artık” yorumu yaptı.
Türkiye için ihlal prosedürü başlatılabilir
Türkiye, Osman Kavala’nın özgür bırakılması gerektiği istikametindeki Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) sonucunı uygulamadığı için Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin kontrol sürecine girmişti. Bakanlar Komitesi, Kavala’nın 30 Kasım’a kadar özgür bırakılmaması halinde Kurul üyesi Türkiye hakkında taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) uymadığı nedeni öne sürülerek ihlal prosedürü başlatacağını açıklamıştı.
Başlatılacak yasal süreçte Komite, AİHM’den Türkiye’nin kararlara uymayarak AİHS’yi ihlal edip etmediğini incelemesini isteyecek. AİHM, Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mukavelesi’ni ihlal ettiği tarafında karar alırsa, Türkiye’nin Kurul üyeliğinden çıkarılmasına kadar uzanabilecek bir dizi yaptırımı hayata geçirebilecek.