Rumet Serhat
Bu palavra dünyada, ebeveyn-evlat sıralamasında yaş temel alınır diye umarsak, ortalama her ailenin her evladı için ebeveynini kaybettiği an vakit durur, hayat manasını kaybeder, evlat içine çekilir, “niye ben” diye ve “Daha vakti vardı” diye düşünür. Bu evvel kendini, çabucak sonrasında etrafı, dünyayı suçlama süreci ortalama iki yıl sürer. İki yılın sonunda kişi bir daha toplumla bütünleşmiş, hayata veda etmiş ebeveynini hafızasında bir köşeye yerleştirip, bu durumu hayatın bir döngüsü olarak kabul edip, gündelik ömrüne devam etmektedir.
Bir de benim ve benim üzere sayıları bir ülke için utanılacak fazlacalukta olan beşerler var. Bizler daha ergenliğe bile girmeden babaları devletin “âli menfaatleri uğruna” siyasi cinayetlerle katledilen, art planında para, rant, karışık ve karanlık münasebetler döndüğünü de anlamak zorunda bırakılan çocuklardık. Medyada da siyasi cinayetleri “bu ‘vahşilerin’ (bu biçimdelar kötülemek için bile Kürt sözünü medyada kullanmak sıkıntılıydı) kendi iç çekişmesi” diye lanse ettirip, vatandaşına da “su testisi su yolunda kırıldı“, “esasen bilmem nereliymiş
Tüm bu çocukların acı kıssalarının her biri karanlığın farklı bir tonu; kimileri babalarını hiç gorememiş, hiç hatıra edinememiş oldukları için daha da yaralılar. Gerçi benim, kendilerinin babaları ile ilgili anıları olmasa dahi, babalarının hayattayken çocuklarıyla ilgili en hoş anıları vermiş olduklarına inancım tam.
Ailemle ilgili hoş anıların yanı sıra 27 yıldır silemediğim hatıra ise babam Medet Serhat ile annem Yurdanur Serhat‘ın, 1994 yılında, 11 Kasım’ı 12 Kasım’a bağlayan gecede, aile dostlarımızın düğününden dönerken otomobilin ortasında otomatik silahla hücuma uğramaları. Akından kısa bir süre evvel otomobil seyir halindeyken babam anneme, “Kendimi güzel hissetmiyorum” demiş ve kemerini çözüp, başını annemin dizlerinin üzerine koyup uyumaya başlamış. Müsaadenizle bu kısmı annemin anlattığı biçimiyle yazmak istiyorum:
“Solumuzdan bir otomobil kaldırımın üstünden gidiyordu. Noyan Sokağı’na dönecektik, otomobil önümüzde durdu. Dönemedik, grup elbiseli, yelekli, saçları düzgün kesilmiş, filinta üzere bir adam ön kapıyı açtı. Bir adım attı, tak, tak diye iki kurşun sıktı sürücüye. Saniyelik oluyordu her şey. Hiç uyanmadı Medet. Uykudan vefata geçti. Katil, ‘Yaktım çıranızı’ diye bağırıyordu. Ben ellerimi Medet’in başına yanlışsız kaydırdım. Yağmur üzere kurşunlar geliyordu. Medet’in başına yanlışsız ateş ediyordu bilhassa. At at bitmiyordu. 3,5,10… Sürücü ölmüştü, otomobilin da kapısı açık. Koşarak kaçtı, geride iki kişi daha vardı. Katil gittikten daha sonra çabucak Medet’in yaşayıp yaşamadığını anlamak için eğildim, nefes alıyor mu diye baktım. Şakağından kurşun girmişti. O daima geç kalan polis bu sefer iki dakika geçmeden geldi. ‘Kurtarın’ diye bağırıyordum. Parmağımdan giren kurşun yüzünden kapıyı açamıyordum. Medet’i de bırakamıyordum. Gruplar kapıyı açtı. ‘Yürüyebiliyor musunuz’ diye sordular. Yürüyerek polis minibüsüne bindirdiler.”
Annemin vücuduna o gece 14 kurşun isabet ediyor. Safra kesesi, dalağı, midesinin dörtte üçü yok… Kalbinin iki milim altından geçmiş kurşun, ince bağırsakta sekiz delik. Kalınbağırsağından da 12 santim almışlar…
Natürel, hususları açtıkça daha da ağır travmalar karşıma, karşımıza çıkıyor. Bu katliamlarda mağdur edilen her insanın yanında dayanak olacak en az bir yakını vardı; annesi, ağabeyi, ablası, amcası, dayısı vardı. Kendi durumumu düşününce… 16 yaşındaydım ve üniversiteye hazırlanıyordum. Annem ile babamın konuta dönmesini beklerken bir anda konuta 10’un üzerinde sivil polis gelmişti. Bir bilinmezlik ortasında olan biteni anlamaya çalışırken en yakınım iki metre uzaktaki karşı dairedeki İdayet Abla‘ydı. Ancak İdayet Abla da aramızdaki arayı mevcut sivil polis kalabalığından dolayı aşamıyordu. Hiç bilgi verilmiyor, babamın kim olduğu, annemin kim olduğu soruluyordu yalnızca. Bir kısmı benimle tıpkı soruları sorup, tıpkı yanıtları alırken daima rutin değişiyor, daha da afallıyordum. Zihnim, korktuğumun gerçek olmadığını, tüm olayda bir yanlışlık olduğunu söylüyordu. Sivil polisler (ya da her kimseler), konutta arama yapıp, tüm meskenin altını üstüne getirdiler. bir süre daha sonra bir merkeze gitmemiz gerektiğini söylemiş olduler. Tabii tüm telefon rehberlerinin, babamın altın saatinin ve konuttaki muhakkak bir ölçü paramızın kaybolduğunu çabucak sonrasında öğrendim.
Pijamalı olduğumdan üzerime bir şeyler giymemi rica edip beni “durumun açıklanacağı” yere götüreceklerini söylemiş olduler. O ortada İdayet Abla’nın kızgın sesini duyduğumu hayal meyal hatırlıyorum. Sanırım Kadıköy’deydi, hala bugün bile hatırlamadığım bir “yere” gitmiştik. “Yer” diyorum, zira gördüğüm hiç bir karakola benzemiyordu. Ya da ben farkında değildim. Tek hatırladığım; kocaman masası olan, o gece tüm gördüğüm sivil polislere karşın üniformalı, hatta daha yenilenmemiş, eski yeşil polis üniformalarından giymiş, orada amir olduğu muhakkak birinin karşısındaki kanepede oturuyorduk. Amir ben hariç herkese bakıyor, yüzünde sıkkın bir söz. Odada kimse konuşmuyor. Dramayı sevmeyen mücadeleci imal bir daha öne çıktı ve daha o konuşmadan, kim kimdir tanışmadan, uzatmadan, bir evladın birkaç saat evvel konuştuğu, gülüştüğü ebeveynleri ile ilgili en acı soruyu ben sordum: “Annem ve babam hayatta mı?“
Amir şaşırmış göründü, ancak duraksamadan bana “Babanızı kaybettik, anneniz ise ameliyatta, ancak hayati tehlikesi epey büyük. Sağ çıkmayabilir. kuvvetli olmak zorundasınız” dedi.
Bugün bile emniyette üst seviye bir vazifelinin bana bu biçimde bir cümle kurmasına, içten söylemiş bulunmasına hala şaşırırım. Tahminen de babamla şahsî tanışıklığı vardı, bilemeyeceğim. Annem daima babama “Medet, seni bir kere tanıyan senin için kötülük düşünemez” sıkıntısı.
Annemin bu kelamlarının bir benzerini babamın arkadaşı fazlaca beşerden duymuştum lakin 27 yıl daha sonra Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı’nın (TOHAV) öldürülen Kürt avukatları andığı “Medet Serhat’ın Ortamızdan Ayrılışının 27. Yıldönümü” panelinde avukat Eren Keskin‘in de lisana getirdiği bir anekdotla bir defa daha hatırladım. Babamın otopsisine gözyaşları içerisinde girenlerden biri olan Eren Keskin panelde, otopsi esnasında savcının da ağladığını görür görmez şaşırdığını ve savcıya niye ağladığını sorduğunu anlatıyordu. Savcının “Medet’i tanırdım. Benim de devir arkadaşımdı” karşılığını verdiğini aktarıyordu.*
O geceye dönersek, amirin kelamlarından daha sonra, İdayet Abla bana sarılırken, içimden “en azından biri hayatta” diye düşündüğümü hatırlıyorum. Üstte yazdığım üzere, beşerler ebeveynlerinin vefatını kabul ettikten daha sonraki iki yılın sonunda bir daha toplumla bütünleşirmiş. Bense babamın öldüğünü lakin iki yıl daha sonra kabul edebilmiştim. Zira babamı öldüren güçler hem de annemi de sakat ve hayati risk altında bırakmışlardı.
yıllar ortasında bir evlat nasıl bir ebeveynini başkasına tercih edebilir, ben nasıl bu biçimde bir şey düşündüm, diye kendimi epey sorguladım. Karşılığı, elbette hiç bir evlat bu biçimde bir ayırım yapmaz, lakin anne ve babanız otomatik silahlarla atağa uğramışsa, hayattan fazlaca fazla beklentiniz olamaz esasen. Tek avuntunuz sizi bu dünyaya getiren insanlardan birinin en azından hayatta olması tesellisidir. Keza, ben kendimi sorgulamak zorunda değildim. Sorgulanması gereken “terörle çaba” ismi altında avukatları öldürenler, para için tetikçilik yapanlar ve onları kollayan sistemdi. Vatandaşının hayat güvenliği üzerine kurulmuş bir yapı bulunmasına karşın gözünün önündeki cinayetleri yıllardır görmeyen devletti sorgulanması gereken.
Daha da mühimi, artık ben sorgulaması gereken kişi de değildim. Sorgulaması gereken öteki mağdurlar da değildi. Sorgulaması gereken beşerler, mağdur olmayan insanlardı. Onların sorması gereken soru: “Adalet nerede?!” olmalıydı.
Şunu unutmamak gerekir ki, toplum bir bütündür. Şayet toplumda kimi bireyler ırk, din, lisan, cinsiyet üzere doğal hayatta olmayan, yalnızca insanlara has boş ayrımlara uğruyor ve adaletten yoksun bırakılıyorsa tüm toplum adaletten ve ötürüsıyla güvenlikten yoksun bırakılıyor demektir.**
İşte, bu yüzdendir ki bu satırları yazan, bir yarısı 16 yaşında kalan çocuk için babasını katledenler ve annesini yaralayanlar o kurşunları yalnızca Kürtlere sıkmış değiller. O kurşunları bu ülkenin tüm beşerlerine sıktılar.
Türkiye’de yaşayan her vatandaşın hakikati bilme hakkına sahip olduğunun altını bir sefer daha çizmek gerektiğine inanıyorum. Bu niçinle yıllardır oluşturulmasını talep ettiğimiz Hakikatleri Araştırma Kurulu’nu yalnızca kendi açık yaralarımız için değil, toplumun tüm kesitleri ve onların açık yaraları için de istediğimi belirtmek isterim. Bu kurulun da “-mış üzere yapacak”*** değil, fonksiyonel olacak bir Hakikatleri Araştırma Kurulu olması gerektiğini fazlaca güzel biliyoruz. Yüzleşme, adaletin ve toplumsal barışın sağlanmasına kuşkusuz kıymetli bir katkı yapacaktır. Bu cinayetlerin aydınlatılması, niçinlerinin araştırılması ve sebep olanların cezalarını çekmesi tekrar yaşanmasını engelleyebileceği üzere siyasetin ve toplumun demokratikleşmesi için de değerlidir. Aksi biçimde ise, ben ve benim üzere çocukların hayatları boyunca sormak zorunda kaldığı “Adalet nerede?
Klişeler sevilmez, lakin hepimize klişelerden kaçamayacağımızı da hatırlatırlar. Müsaadenizle bir klişeyle bitirmek istiyorum: Adalet bir gün herkese lazım olur. O dünyevi adaletten daha sonra ben ve öbür mağdurlar için vakit yeniden akacaktır.
Bu palavra dünyada, ebeveyn-evlat sıralamasında yaş temel alınır diye umarsak, ortalama her ailenin her evladı için ebeveynini kaybettiği an vakit durur, hayat manasını kaybeder, evlat içine çekilir, “niye ben” diye ve “Daha vakti vardı” diye düşünür. Bu evvel kendini, çabucak sonrasında etrafı, dünyayı suçlama süreci ortalama iki yıl sürer. İki yılın sonunda kişi bir daha toplumla bütünleşmiş, hayata veda etmiş ebeveynini hafızasında bir köşeye yerleştirip, bu durumu hayatın bir döngüsü olarak kabul edip, gündelik ömrüne devam etmektedir.
Bir de benim ve benim üzere sayıları bir ülke için utanılacak fazlacalukta olan beşerler var. Bizler daha ergenliğe bile girmeden babaları devletin “âli menfaatleri uğruna” siyasi cinayetlerle katledilen, art planında para, rant, karışık ve karanlık münasebetler döndüğünü de anlamak zorunda bırakılan çocuklardık. Medyada da siyasi cinayetleri “bu ‘vahşilerin’ (bu biçimdelar kötülemek için bile Kürt sözünü medyada kullanmak sıkıntılıydı) kendi iç çekişmesi” diye lanse ettirip, vatandaşına da “su testisi su yolunda kırıldı“, “esasen bilmem nereliymiş
Tüm bu çocukların acı kıssalarının her biri karanlığın farklı bir tonu; kimileri babalarını hiç gorememiş, hiç hatıra edinememiş oldukları için daha da yaralılar. Gerçi benim, kendilerinin babaları ile ilgili anıları olmasa dahi, babalarının hayattayken çocuklarıyla ilgili en hoş anıları vermiş olduklarına inancım tam.
Ailemle ilgili hoş anıların yanı sıra 27 yıldır silemediğim hatıra ise babam Medet Serhat ile annem Yurdanur Serhat‘ın, 1994 yılında, 11 Kasım’ı 12 Kasım’a bağlayan gecede, aile dostlarımızın düğününden dönerken otomobilin ortasında otomatik silahla hücuma uğramaları. Akından kısa bir süre evvel otomobil seyir halindeyken babam anneme, “Kendimi güzel hissetmiyorum” demiş ve kemerini çözüp, başını annemin dizlerinin üzerine koyup uyumaya başlamış. Müsaadenizle bu kısmı annemin anlattığı biçimiyle yazmak istiyorum:
“Solumuzdan bir otomobil kaldırımın üstünden gidiyordu. Noyan Sokağı’na dönecektik, otomobil önümüzde durdu. Dönemedik, grup elbiseli, yelekli, saçları düzgün kesilmiş, filinta üzere bir adam ön kapıyı açtı. Bir adım attı, tak, tak diye iki kurşun sıktı sürücüye. Saniyelik oluyordu her şey. Hiç uyanmadı Medet. Uykudan vefata geçti. Katil, ‘Yaktım çıranızı’ diye bağırıyordu. Ben ellerimi Medet’in başına yanlışsız kaydırdım. Yağmur üzere kurşunlar geliyordu. Medet’in başına yanlışsız ateş ediyordu bilhassa. At at bitmiyordu. 3,5,10… Sürücü ölmüştü, otomobilin da kapısı açık. Koşarak kaçtı, geride iki kişi daha vardı. Katil gittikten daha sonra çabucak Medet’in yaşayıp yaşamadığını anlamak için eğildim, nefes alıyor mu diye baktım. Şakağından kurşun girmişti. O daima geç kalan polis bu sefer iki dakika geçmeden geldi. ‘Kurtarın’ diye bağırıyordum. Parmağımdan giren kurşun yüzünden kapıyı açamıyordum. Medet’i de bırakamıyordum. Gruplar kapıyı açtı. ‘Yürüyebiliyor musunuz’ diye sordular. Yürüyerek polis minibüsüne bindirdiler.”
Annemin vücuduna o gece 14 kurşun isabet ediyor. Safra kesesi, dalağı, midesinin dörtte üçü yok… Kalbinin iki milim altından geçmiş kurşun, ince bağırsakta sekiz delik. Kalınbağırsağından da 12 santim almışlar…
Natürel, hususları açtıkça daha da ağır travmalar karşıma, karşımıza çıkıyor. Bu katliamlarda mağdur edilen her insanın yanında dayanak olacak en az bir yakını vardı; annesi, ağabeyi, ablası, amcası, dayısı vardı. Kendi durumumu düşününce… 16 yaşındaydım ve üniversiteye hazırlanıyordum. Annem ile babamın konuta dönmesini beklerken bir anda konuta 10’un üzerinde sivil polis gelmişti. Bir bilinmezlik ortasında olan biteni anlamaya çalışırken en yakınım iki metre uzaktaki karşı dairedeki İdayet Abla‘ydı. Ancak İdayet Abla da aramızdaki arayı mevcut sivil polis kalabalığından dolayı aşamıyordu. Hiç bilgi verilmiyor, babamın kim olduğu, annemin kim olduğu soruluyordu yalnızca. Bir kısmı benimle tıpkı soruları sorup, tıpkı yanıtları alırken daima rutin değişiyor, daha da afallıyordum. Zihnim, korktuğumun gerçek olmadığını, tüm olayda bir yanlışlık olduğunu söylüyordu. Sivil polisler (ya da her kimseler), konutta arama yapıp, tüm meskenin altını üstüne getirdiler. bir süre daha sonra bir merkeze gitmemiz gerektiğini söylemiş olduler. Tabii tüm telefon rehberlerinin, babamın altın saatinin ve konuttaki muhakkak bir ölçü paramızın kaybolduğunu çabucak sonrasında öğrendim.
Pijamalı olduğumdan üzerime bir şeyler giymemi rica edip beni “durumun açıklanacağı” yere götüreceklerini söylemiş olduler. O ortada İdayet Abla’nın kızgın sesini duyduğumu hayal meyal hatırlıyorum. Sanırım Kadıköy’deydi, hala bugün bile hatırlamadığım bir “yere” gitmiştik. “Yer” diyorum, zira gördüğüm hiç bir karakola benzemiyordu. Ya da ben farkında değildim. Tek hatırladığım; kocaman masası olan, o gece tüm gördüğüm sivil polislere karşın üniformalı, hatta daha yenilenmemiş, eski yeşil polis üniformalarından giymiş, orada amir olduğu muhakkak birinin karşısındaki kanepede oturuyorduk. Amir ben hariç herkese bakıyor, yüzünde sıkkın bir söz. Odada kimse konuşmuyor. Dramayı sevmeyen mücadeleci imal bir daha öne çıktı ve daha o konuşmadan, kim kimdir tanışmadan, uzatmadan, bir evladın birkaç saat evvel konuştuğu, gülüştüğü ebeveynleri ile ilgili en acı soruyu ben sordum: “Annem ve babam hayatta mı?“
Amir şaşırmış göründü, ancak duraksamadan bana “Babanızı kaybettik, anneniz ise ameliyatta, ancak hayati tehlikesi epey büyük. Sağ çıkmayabilir. kuvvetli olmak zorundasınız” dedi.
Bugün bile emniyette üst seviye bir vazifelinin bana bu biçimde bir cümle kurmasına, içten söylemiş bulunmasına hala şaşırırım. Tahminen de babamla şahsî tanışıklığı vardı, bilemeyeceğim. Annem daima babama “Medet, seni bir kere tanıyan senin için kötülük düşünemez” sıkıntısı.
Annemin bu kelamlarının bir benzerini babamın arkadaşı fazlaca beşerden duymuştum lakin 27 yıl daha sonra Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı’nın (TOHAV) öldürülen Kürt avukatları andığı “Medet Serhat’ın Ortamızdan Ayrılışının 27. Yıldönümü” panelinde avukat Eren Keskin‘in de lisana getirdiği bir anekdotla bir defa daha hatırladım. Babamın otopsisine gözyaşları içerisinde girenlerden biri olan Eren Keskin panelde, otopsi esnasında savcının da ağladığını görür görmez şaşırdığını ve savcıya niye ağladığını sorduğunu anlatıyordu. Savcının “Medet’i tanırdım. Benim de devir arkadaşımdı” karşılığını verdiğini aktarıyordu.*
O geceye dönersek, amirin kelamlarından daha sonra, İdayet Abla bana sarılırken, içimden “en azından biri hayatta” diye düşündüğümü hatırlıyorum. Üstte yazdığım üzere, beşerler ebeveynlerinin vefatını kabul ettikten daha sonraki iki yılın sonunda bir daha toplumla bütünleşirmiş. Bense babamın öldüğünü lakin iki yıl daha sonra kabul edebilmiştim. Zira babamı öldüren güçler hem de annemi de sakat ve hayati risk altında bırakmışlardı.
yıllar ortasında bir evlat nasıl bir ebeveynini başkasına tercih edebilir, ben nasıl bu biçimde bir şey düşündüm, diye kendimi epey sorguladım. Karşılığı, elbette hiç bir evlat bu biçimde bir ayırım yapmaz, lakin anne ve babanız otomatik silahlarla atağa uğramışsa, hayattan fazlaca fazla beklentiniz olamaz esasen. Tek avuntunuz sizi bu dünyaya getiren insanlardan birinin en azından hayatta olması tesellisidir. Keza, ben kendimi sorgulamak zorunda değildim. Sorgulanması gereken “terörle çaba” ismi altında avukatları öldürenler, para için tetikçilik yapanlar ve onları kollayan sistemdi. Vatandaşının hayat güvenliği üzerine kurulmuş bir yapı bulunmasına karşın gözünün önündeki cinayetleri yıllardır görmeyen devletti sorgulanması gereken.
Daha da mühimi, artık ben sorgulaması gereken kişi de değildim. Sorgulaması gereken öteki mağdurlar da değildi. Sorgulaması gereken beşerler, mağdur olmayan insanlardı. Onların sorması gereken soru: “Adalet nerede?!” olmalıydı.
Şunu unutmamak gerekir ki, toplum bir bütündür. Şayet toplumda kimi bireyler ırk, din, lisan, cinsiyet üzere doğal hayatta olmayan, yalnızca insanlara has boş ayrımlara uğruyor ve adaletten yoksun bırakılıyorsa tüm toplum adaletten ve ötürüsıyla güvenlikten yoksun bırakılıyor demektir.**
İşte, bu yüzdendir ki bu satırları yazan, bir yarısı 16 yaşında kalan çocuk için babasını katledenler ve annesini yaralayanlar o kurşunları yalnızca Kürtlere sıkmış değiller. O kurşunları bu ülkenin tüm beşerlerine sıktılar.
Türkiye’de yaşayan her vatandaşın hakikati bilme hakkına sahip olduğunun altını bir sefer daha çizmek gerektiğine inanıyorum. Bu niçinle yıllardır oluşturulmasını talep ettiğimiz Hakikatleri Araştırma Kurulu’nu yalnızca kendi açık yaralarımız için değil, toplumun tüm kesitleri ve onların açık yaraları için de istediğimi belirtmek isterim. Bu kurulun da “-mış üzere yapacak”*** değil, fonksiyonel olacak bir Hakikatleri Araştırma Kurulu olması gerektiğini fazlaca güzel biliyoruz. Yüzleşme, adaletin ve toplumsal barışın sağlanmasına kuşkusuz kıymetli bir katkı yapacaktır. Bu cinayetlerin aydınlatılması, niçinlerinin araştırılması ve sebep olanların cezalarını çekmesi tekrar yaşanmasını engelleyebileceği üzere siyasetin ve toplumun demokratikleşmesi için de değerlidir. Aksi biçimde ise, ben ve benim üzere çocukların hayatları boyunca sormak zorunda kaldığı “Adalet nerede?
Klişeler sevilmez, lakin hepimize klişelerden kaçamayacağımızı da hatırlatırlar. Müsaadenizle bir klişeyle bitirmek istiyorum: Adalet bir gün herkese lazım olur. O dünyevi adaletten daha sonra ben ve öbür mağdurlar için vakit yeniden akacaktır.
- * Eren Keskin’in yazısı: Medet Abi
- ** Orhan Gazi Ertekin’in yazısı: Türkiye hukukunda bir Kürt prensi: Medet Serhat’ı hatırlamak!
- *** Faili meçhul cinayetleri araştırma komitelerinin daha evvel nasıl “-mış gibi” yapıldığı ve hatta onun bile etkisizleştirildiği üzerine bir yazı |Doğan Akın: 20 soruda Tansu Çiller Türkiyesi’nin karanlığında işlenen o cinayetler