JoKeR
Active member
Çocukluğumda büyüklerin hoş ahlak üzerine verdiği öğütler içinde tabiata ve hayvana hürmet birinci sırada yerini alırdı. Birinci tabiata hürmet kuralını da merhum büyükannem öğretmişti. Konutlarının bahçesinde oturduğumuz bir gün etraftan topladığım otları biraz daha sonra bir köşeye attığımda şu cümleyi söylemişti: “Sıkılıp bir kenara attığın bu otları niçin kopardın? Bak bunlar Allah diye zikrediyordu. İşine yaramayacaksa otları koparma, bırak zikirlerini yapsınlar.” Her kar adedinin bir melek tarafınca bırakıldığını, hayvanların Allah’ın dilsiz kulları olduğunu, otların her rüzgar estikçe “Huu!” çektiğini öğrenmek çocuk kalbimde tabiatla kurduğum birinci manevi bağdır. Anadolu’da tabiatı korumak için bitki ve hayvanlara kutsallık atfedilmesi bu yüzden çok değerlidir. Tahminen de vakit ortasında tabiatla ve hayvanlarla aramızdaki o manevi bağ zayıfladıkça tabiata verilen ziyan da büyüdü.
MANİFESTOSU OKUNDU
Geçtiğimiz hafta Sabancı Üniversitesi Sabancı Müzesi (SSM)bahçesindeki “Yaşayan Piramit”e ismini bilmediğim kırmızı bir kır çiçeğini ekerken çocukluğumu hatırladım. Macar kökenli Amerikalı sanatçı Agnes Denes’in Yaşayan Piramit isimli bu yapıtının tohumları ekilirken bununla birlikte muharrir Buket Uzuner tarafınca da sanatkarın 1969 yılında kaleme aldığı manifestosu okundu.
“… Yaratıcı ögelerin birbirleriyle bağlantısını anlamak ve yorumlamak: İnsan ve insan, insan ve ilah, insan ve tabiat, tabiat ve tabiat, niyet ve niyet, sanat ve sanat içinde…” diye devam eden sanatkarın bu manifestosu ise müzede kalıcı eserler içinde yer alacak. Stant 29 Ocak 2023’e kadar müzenin bahçesinde görülebilir.
BUĞDAY TARLALARI İŞİ
Agnes Denes tabiat ve insan münasebeti üzerine kıymetli çalışmalara imza atmış yaşayan değerli sanatkarlardan biri. 1931 doğumlu sanatkarın en bilinen işi ise New York’ta İkiz Kuleleler’in çabucak yanı başında ektiği buğday tarlaları. Toplumda açlık, israf ve ekojik sorunlara karşı dikkat çekmek için eserler üreten sanatkarın 1982 yılında kentin ortasında balçıklı bir bölgede ürettiği işi hâlâ hafızalarda. Buğday Tarlaları isimli bu çalışmasının ondan sonrasında bir küme istekli tarafınca hasadı bile yapılmış ve elde edilen buğday fakir ülkelerdeki insanlara gönderilmiş. Toplumsal dertlere dikkat çekmeyi yaptığı işlerde öne çıkaran sanatkarın son 40 yılda ürettiği işler hem de ekoloji ve ideoloji içindeki alakayı de sorguluyor. Denes, doğal materyaller kullanılarak “Yeryüzü Sanatı” ve “Arazi Sanatı” yapan birinci sanatkarlar içinde. Bugün tabiatla ilgili dünyanın dört bir yanında eserler üreten sanatkarların bir manada 60’lı ve 70’li senelerda ortaya koyulan işler ilham perisi olmuş. Sanatkarın Museum of Çağdaş Arka olmak üzere dünyada 40’ın üzerinde müzede koleksiyonları bulunuyor.
SSM Müdürü Nazan Ölçer de standın açılış konuşmasında sanatkarla ilgili şu değerli ayrıntıları paylaştı: “Sanatsal pratiğinin 1960’lardaki erken periyotlarından itibaren dünyanın dört bir yanındaki müze ve galerilerde yüzlerce standa katılmıştır. Büyük ölçekli çevresel projelerinin yanı sıra, Denes’in çizimleri, fotoğrafları ve 3d yapıtları dünyanın birfazlaca büyük kurumunun koleksiyonlarında yer alıyor. ‘Yaşayan Piramit,’ Türkiye’de sergilenen birinci yapıtı olacak. 10 Eylül’de iştirakçilerin bitki ekimiyle üretim süreci tamamlanan ‘Yaşayan Piramit’imiz, binlerce tohum çimlere ve çiçeklere dönüşürken büyüyecek, biçim ve renk değiştirecek. Sanatkarın isteği doğrultusunda bu stant için özel olarak üretilen, mermer üzerine yazılı ‘Manifesto’ ise bahçenin artık kalıcı bir kesimi olarak koleksiyonumuzda yerini alacak.”
ÇEVRE ŞUURU VERMEK İÇİN
Verilen bilgiye bakılırsa Agnes Denes’in ‘Yaşayan Piramit’i, etraf şuurunu, müdafaayı, sürdürülebilirliği ve etraf hassaslığını teşvik eden eğitim programlarıyla da desteklenecek. Standın açık olduğu müddet boyunca çocuklar için de atölye çalışmaları olacak. Sergiden daha sonra ise Sakıp Sabancı Müzesi, Denes’in tabiata hassas yaklaşımını sürdürecek ve Yaşayan Piramit’te ektiğimiz bitkileri izleyicileri sahiplenmeye davet edecek. bu biçimdece anıt, dağılıp yok olmak yerine, onu paylaşacak topluluğun sahiplendiği küçük kesimler üzerinden farklı adreslerde yaşamaya devam edecek. Denes’in bahçedeki ‘Manifesto’su ise, bu yapıtın oluşturulması için bir ortaya gelen topluluğu ve ‘Yaşayan Piramit’i ileride hatırlatmaya devam edecek.
İstanbul’a mahsus bitkilerden oluşan pramit
Çevre ile tabiat içindeki bağı güçlendirmek için yola çıkan ve etraf dostu işleriyle dikkat çeken sanatçı Agnes Denes’in Yaşayan Piramit’inin kıssası geçmiş senelera uzanıyor. Yaşayan Pramit birinci vakit içinderda New York’ta 2015 yılında Socrates Heykel Parkı’na ondan sonrasında ise 2017’de Nordstadtpark’a inşa edilmiş. İstanbul’da ise dört ton topraktan inşa edilep piramitin her bir yüzeyindeki bitkiler güneşe nazaran seçildi. Ülkemizdeki yerli tohumlar ve bitki örtüsüne uygun tohum ve fideler ekildi. Yaklaşık 600 cinste iki bin adet bitki ve çiçekten oluşan Yaşayan Piramit sergilendiği müddette mevsim kurallarına göre filizlenip çiçek açacak. Gökyüzüne yanlışsız dokuz metrelik bir kavis çizen piramit kent ve tabiat alakası üzerine düşünmeyi önemseyen herkesi bekliyor.
Görsel ideoloji üzerine düşünceler
Yaşayan Piramit’i bir manada dev toprak heykel olarak tanım edebiliriz. Doğal gereçle üretilen ve farklı döngülerde varlığını sürdürecek bir eser. Yaşayan Piramit bununla birlikte Arazi Sanatı’nın en güzel örnekleri içinde sayılabilir ve doğal ömür döngüsüne dikkat çeken bir çalışma olarak tanımlanabilir. 1960’lı senelerdan itibaren sanat yoluyla felsefik düşünmeye davet eden Agnes Denes, “Görsel Felsefe” ismini verdiği kuramıyla biliniyor.
Toz Kitabı: Vaktin Başlangıcı ve Sonu ve daha sonrası , İnsan Argümanı ve Şiir Yürüyüşü Yansımalar isimli kitapları ise sanatkarın yazdığı eserler içinde yer alıyor.
MANİFESTOSU OKUNDU
Geçtiğimiz hafta Sabancı Üniversitesi Sabancı Müzesi (SSM)bahçesindeki “Yaşayan Piramit”e ismini bilmediğim kırmızı bir kır çiçeğini ekerken çocukluğumu hatırladım. Macar kökenli Amerikalı sanatçı Agnes Denes’in Yaşayan Piramit isimli bu yapıtının tohumları ekilirken bununla birlikte muharrir Buket Uzuner tarafınca da sanatkarın 1969 yılında kaleme aldığı manifestosu okundu.
“… Yaratıcı ögelerin birbirleriyle bağlantısını anlamak ve yorumlamak: İnsan ve insan, insan ve ilah, insan ve tabiat, tabiat ve tabiat, niyet ve niyet, sanat ve sanat içinde…” diye devam eden sanatkarın bu manifestosu ise müzede kalıcı eserler içinde yer alacak. Stant 29 Ocak 2023’e kadar müzenin bahçesinde görülebilir.
BUĞDAY TARLALARI İŞİ
Agnes Denes tabiat ve insan münasebeti üzerine kıymetli çalışmalara imza atmış yaşayan değerli sanatkarlardan biri. 1931 doğumlu sanatkarın en bilinen işi ise New York’ta İkiz Kuleleler’in çabucak yanı başında ektiği buğday tarlaları. Toplumda açlık, israf ve ekojik sorunlara karşı dikkat çekmek için eserler üreten sanatkarın 1982 yılında kentin ortasında balçıklı bir bölgede ürettiği işi hâlâ hafızalarda. Buğday Tarlaları isimli bu çalışmasının ondan sonrasında bir küme istekli tarafınca hasadı bile yapılmış ve elde edilen buğday fakir ülkelerdeki insanlara gönderilmiş. Toplumsal dertlere dikkat çekmeyi yaptığı işlerde öne çıkaran sanatkarın son 40 yılda ürettiği işler hem de ekoloji ve ideoloji içindeki alakayı de sorguluyor. Denes, doğal materyaller kullanılarak “Yeryüzü Sanatı” ve “Arazi Sanatı” yapan birinci sanatkarlar içinde. Bugün tabiatla ilgili dünyanın dört bir yanında eserler üreten sanatkarların bir manada 60’lı ve 70’li senelerda ortaya koyulan işler ilham perisi olmuş. Sanatkarın Museum of Çağdaş Arka olmak üzere dünyada 40’ın üzerinde müzede koleksiyonları bulunuyor.
SSM Müdürü Nazan Ölçer de standın açılış konuşmasında sanatkarla ilgili şu değerli ayrıntıları paylaştı: “Sanatsal pratiğinin 1960’lardaki erken periyotlarından itibaren dünyanın dört bir yanındaki müze ve galerilerde yüzlerce standa katılmıştır. Büyük ölçekli çevresel projelerinin yanı sıra, Denes’in çizimleri, fotoğrafları ve 3d yapıtları dünyanın birfazlaca büyük kurumunun koleksiyonlarında yer alıyor. ‘Yaşayan Piramit,’ Türkiye’de sergilenen birinci yapıtı olacak. 10 Eylül’de iştirakçilerin bitki ekimiyle üretim süreci tamamlanan ‘Yaşayan Piramit’imiz, binlerce tohum çimlere ve çiçeklere dönüşürken büyüyecek, biçim ve renk değiştirecek. Sanatkarın isteği doğrultusunda bu stant için özel olarak üretilen, mermer üzerine yazılı ‘Manifesto’ ise bahçenin artık kalıcı bir kesimi olarak koleksiyonumuzda yerini alacak.”
ÇEVRE ŞUURU VERMEK İÇİN
Verilen bilgiye bakılırsa Agnes Denes’in ‘Yaşayan Piramit’i, etraf şuurunu, müdafaayı, sürdürülebilirliği ve etraf hassaslığını teşvik eden eğitim programlarıyla da desteklenecek. Standın açık olduğu müddet boyunca çocuklar için de atölye çalışmaları olacak. Sergiden daha sonra ise Sakıp Sabancı Müzesi, Denes’in tabiata hassas yaklaşımını sürdürecek ve Yaşayan Piramit’te ektiğimiz bitkileri izleyicileri sahiplenmeye davet edecek. bu biçimdece anıt, dağılıp yok olmak yerine, onu paylaşacak topluluğun sahiplendiği küçük kesimler üzerinden farklı adreslerde yaşamaya devam edecek. Denes’in bahçedeki ‘Manifesto’su ise, bu yapıtın oluşturulması için bir ortaya gelen topluluğu ve ‘Yaşayan Piramit’i ileride hatırlatmaya devam edecek.
İstanbul’a mahsus bitkilerden oluşan pramit
Çevre ile tabiat içindeki bağı güçlendirmek için yola çıkan ve etraf dostu işleriyle dikkat çeken sanatçı Agnes Denes’in Yaşayan Piramit’inin kıssası geçmiş senelera uzanıyor. Yaşayan Pramit birinci vakit içinderda New York’ta 2015 yılında Socrates Heykel Parkı’na ondan sonrasında ise 2017’de Nordstadtpark’a inşa edilmiş. İstanbul’da ise dört ton topraktan inşa edilep piramitin her bir yüzeyindeki bitkiler güneşe nazaran seçildi. Ülkemizdeki yerli tohumlar ve bitki örtüsüne uygun tohum ve fideler ekildi. Yaklaşık 600 cinste iki bin adet bitki ve çiçekten oluşan Yaşayan Piramit sergilendiği müddette mevsim kurallarına göre filizlenip çiçek açacak. Gökyüzüne yanlışsız dokuz metrelik bir kavis çizen piramit kent ve tabiat alakası üzerine düşünmeyi önemseyen herkesi bekliyor.
Görsel ideoloji üzerine düşünceler
Yaşayan Piramit’i bir manada dev toprak heykel olarak tanım edebiliriz. Doğal gereçle üretilen ve farklı döngülerde varlığını sürdürecek bir eser. Yaşayan Piramit bununla birlikte Arazi Sanatı’nın en güzel örnekleri içinde sayılabilir ve doğal ömür döngüsüne dikkat çeken bir çalışma olarak tanımlanabilir. 1960’lı senelerdan itibaren sanat yoluyla felsefik düşünmeye davet eden Agnes Denes, “Görsel Felsefe” ismini verdiği kuramıyla biliniyor.
Toz Kitabı: Vaktin Başlangıcı ve Sonu ve daha sonrası , İnsan Argümanı ve Şiir Yürüyüşü Yansımalar isimli kitapları ise sanatkarın yazdığı eserler içinde yer alıyor.