Kitapların dünyasına seyahat

JoKeR

Active member
R. RUVEYDA OKUMUŞ

Zeytinburnu Belediyesi’nin yayınladığı Z Dergi’nin 5. sayısında “kütüphane” teması kapsamlı olarak ele alınıyor. Kültür, Sanat ve Kent perspektifinde 2017’de yayınlanmaya başlayan Z Mecmua Bitki Ressamlığı, Su ve Şifa, At, Müzik başlıklı sayılarının akabinde bu kez Millet Kıraathanesi modelinden ilhamla okuyucuyu geçmişten günümüze kütüphanelere dair engin bir seyahate çıkarıyor.


Kil tabletten, papirüs ve parşömene, kâğıt üretiminden el yazması kitap ve matbaaya insanlık tarihinde bir hayli farklı kültürde kütüphanenin seyri ve ögeleri, kütüphaneciler, kitap koleksiyonerleri, yok edilen kütüphaneler ve kütüphane literatürü inceleniyor. 150’den çok muharririn katkı sunduğu 508 sayfalık hacmiyle Z Dergi’nin kütüphane sayısı kültür dünyasına mecmua güçlü muhtevasının yanı sıra sayfa tasarımı ve görsel zenginliği ile de göz dolduruyor. Ülkemizden ve dünyanın çeşitli kütüphanelerinden fotoğraflar, kitap sanatları, el yazması eserler, kitap ve kütüphane temalı minyatürler, kütüphane kitabeleri üzere geniş bir yelpazede görsel materyale mecmuada yer veriliyor.



EVLİYA ÇELEBİ’DEN KİTAP VE KÜTÜPHANE NOTLARI

Endülüs, Selçuklu ve Osmanlı kütüphaneleri mecmuadaki bir epeyce yazıda mevzu ediliyor. Osmanlı padişahlarının ve devlet erkeklerinın İstanbul’da tesis ettikleri çeşitli kütüphaneler, kitap koleksiyonları ile kelam konusu kütüphanelere ilişkin vakfiye ve kitabeler ele alınan mevzu başlıkları içinde kıymetli arz ediyor. Evliya Çelebi’nin meşhur seyahatnamesinde kitap ve kütüphanelere dair anlatımları da mecmuada okumak mümkün.

Osmanlı’da kitap, kütüphane ve sahaflık konusunda araştırmalarıyla tanınan İsmail Erünsal ile yapılan röportajda Osmanlı kütüphane tarihine ilişkin dikkate kıymet anekdotlar bulunuyor. örneğin Osmanlı’da halkın istifadesine sunulan (bugünkü tabirle halk kütüphanesi denebilecek) birinci kütüphaneler 16. yüzyılda Bursa’da Timurtaş Paşanın oğlu Umur Beyefendi ile mektep hocası Pir Ahmed Çelebi’nin vakfettiği iki kütüphane olması pek değerlidir. İstanbul’da da 16. yüzyıl sonlarında Peremeciler Kethüdası Mahmud Beyin Cihangir Mescidindeki kütüphanesi mahalle halkına hizmet vermek üzere kurulduğunu öğreniyoruz.

Beyazıt Devlet Kütüphanesi, Ulusal Kütüphane, Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, TBMM Kütüphanesi, Cumhurbaşkanlığı Millet Kütüphanesi, Atatürk Kitaplığı, İsam Kütüphanesi, Ircica Kütüphanesi, İstanbul Üniversitesi Ender Eserler Kütüphanesi üzere son derece varlıklı koleksiyonlara sahip Türkiye’nin en değerli kütüphanelerinden çeşitli yazılarda hayli istikametli olarak bahsediliyor.

10 ÜNİVERSİTE KÜTÜPHANESİ

Z mecmua kütüphane sayısında Türkiye’nin önde gelen 10 üniversite kütüphanesi de yer alıyor. Kelam konusu kütüphaneler ortasında Bilecik Pir Edebali Üniversitesi Kütüphanesi Anadolu’daki üniversite kütüphaneleri içinde müstakil bir kütüphane binasına ve 1200 kişilik oturma kapasitesine sahip olmasıyla dikkat çekiyor.

Türkiye’deki çeşitli kategorilerdeki kütüphane sayısı ve bunların vilayetlere bakılırsa dağılımına göre ise ülkemizde 1 ulusal kütüphane, 610 üniversite kütüphanesi, 1182 halk kütüphanesi, 30.618 örgün ve yaygın eğitim kurumu kütüphanesi olmak üzere toplam 32.411 kütüphane bulunmakta. 81 vilayet ortasında en epey halk kütüphanesine sahip vilayetler olarak Ankara’da 47, İstanbul’da 39, Nevşehir, Konya ve İzmir’de 38 halk kütüphanesi görülüyor.

Ülkemizden öbür Amerika, İngiltere, Almanya, Rusya, Kanada, Avustralya, Çin, Japonya, Hindistan, İran ve Mısır üzere dünyanın çeşitli ülkelerinde farklı özelliklere sahip kütüphaneler ve koleksiyonlar hakkında detaylı bilgiler Z mecmuada okunabilir. Dünya ülkelerinde klâsik kütüphanelerden farklı olarak tasarım ve işleyişi ile yenilikler sunan yeni kuşak kütüphaneler de okuyucuya tanıtılıyor.



ŞAHSİ KÜTÜPHANELER

Ömürlerini her daim kitapla geçiren kitap tutkunlarının (muhibban-ı kütübün) tesis ettikleri şahsî kütüphanelerinden de kelam etmek lazım olağan olarak. Ali Buyruğu Efendi, Halil Edhem Eldem, İbnül Emin Mahmud Kemal İnal, Hakkı Tarık Us, Osman Ferit Sağlam, Osman Nuri Ergin, Mükrimin Halil Yinanç, Yılmaz Öztuna, Halil İnalcık, Semavi Eyice, İlber Ortaylı, Celal Şengör, Ali Birinci, Zafer Toprak, Ahmed Nezih Galitekin ve Yavuz Argıt üzere isimlerin ferdî kütüphanelerini kurma serüvenini Z mecmuada okumak mümkün.

Kütüphaneyi husus alan sinema sinemaları ve romanlar ile kütüphane üzerine yazılmış kaynak yapıtların tanıtımı da Z mecmuanın kütüphane sayısında yer alıyor. Mecmuayı dijital olarak da ulaşmak mümkün: https://zeytinburnu.istanbul/D…
 
Üst