“Kardeşimin yüzüne hasretim. Herkes gidip kardeşini görüyor. Ben bu kentte cezaevinin yanından geçerken bile fazlaca hasret çekiyorum.”
Diyarbakır’ın Şehitlik Mahallesi’nde, pek bakımsız ve eski bir apartmanda yaşayan 54 yaşındaki Müzeyyen Aycan, dört yıldır cezaevinde olan kardeşi Hasan Yılmaz’a olan hasretini bu sözlerle tabir ediyor. Hasret çekiyor zira Diyarbakır Cezaevi’nde yatan kardeşi, iki yıl evvel isteği haricinde bin 250 kilometre uzaklıktaki Karabük Ceza İnfaz Kurumu’na nakledilmiş. İki defa kalp krizi geçiren ve ayakları rahatsız olan Aycan da iki yıldır parasızlık yüzünden kardeşini ziyaret edememiş. Üç çocuk annesi olan Müzeyyen Aycan, eşi kendilerini terk ettiğinden beri akraba yardımlarıyla, zar güç geçimini sağlamaya çalışıyor. İki odalı konutunun duvarları rutubet ve soğuktan küflenmiş, pencerenin altındaki duvarın boyası da içeri sızan yağmur damlalarından yeterlice dökülmüş. Binalarında doğal gaz var fakat paraları olmadığı için kombi alamamış ve çizgisi konutun içine getirememiş. Tek göz odada bir battaniye ve elektrik sobasıyla ısınıyor. Aylık 600 lira olan kirasını bile uzun vakittir ödeyemeyen Aycan, bin 250 kilometre uzaktaki cezaevine nasıl gidebileceğini de bilmiyor.
Ekonomik krizin yarattığı dram
Türkiye’de son vakit içinderda artan hayat pahalılığı beslenmeden barınmaya, giysiden ulaşıma kadar hayatın biroldukca alanında olumsuz tesirler yarattı. Krizden etkilenenler yalnızca az karla ömrünü sürdürmeye çalışanlar değil. Yaklaşık 300 bin kişinin tutuklu ve hükümlü olduğu Türkiye’de yakınları cezaevlerinde bulunan aileler de krizi en çok hissedenlerden. Bilhassa meskenlerinden uzak cezaevlerine sevk edilen mahpusların aileleri, hayat pahalılığının süratle artması ile birlikte insani bir dram yaşamaya başladı. Müzeyyen Aycan da o dramın mağdurlarından biri. Ayda bir defa kardeşini ziyaret etmek için en az bin liraya muhtaçlığı var. hiç bir geliri olmadığı için de kardeşini daha ne kadar vakit goremeyeceği konusunda bir fikri yok:
“İmkânım olsa her ay ziyarete giderdim. Kardeşim içeride epey üzülüyor. Elden bir şey de gelmiyor. Çok güç durumdayız. Konutumuzda çalışan kimse yok. Oğlum konuta ekmek getirmek için okumayı bıraktı. daha sonra o da hastalandı, çalışamıyor. Ben kendi halime acımıyorum. Kardeşime üzülüyorum. Daima onu görmek istiyorum.”
Uzağa sevk cezalandırma metodu mi?
Ağır ekonomik şartlar, ailelerin uzak cezaevlerindeki yakınlarıyla görüşmesini neredeyse imkânsız hale getiriyor. Bu durum da meskenlerinden uzaktaki cezaevlerine sevk edilen tutuklu ve mahkumların mağduriyetini gün geçtikçe artırıyor. Sayıları tam olarak bilinmiyor. Hak örgütlerine göre, binlerce tutuklu ve hükümlü, güvenlik üzere münasebetlerle ailelerinden uzak kentlere naklediliyor. Bu durum da ekseriyetle alt gelir kümesinden olan ailelerin mağduriyetini gün geçtikçe büyütüyor. Ceza İnfaz Sistemi’nde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Koordinatörü Berivan Korkut’a göre, konutlarından uzak cezaevlerine yapılan sevkler, hem tutuklu ve mahkumlar tıpkı vakitte ailelerine yönelik cezalandırma usulü:
“Ailelerinden uzak yerde tutulan mahpuslar için bu sahiden epey önemli bir krize dönüşmüş durumda. Mahpusların ailelerinden epeyce uzaklara sevk edilmesinin, ısrarlı müracaatlara karşın yakın yerlere geri gönderilmemesinin, ailelere ve mahpuslara yönelik bir cezalandırma olduğunu düşünüyoruz. Ayrıyeten isimli mahpuslarda da rastgele bir sorun çıkarsa, ‘Seni sürgün ederiz. Ailenden uzak yere göndeririz’ üzere tehditlerde bulunulduğunu biliyoruz. Bir biçimde hapishanede sorun yaşayan insanların ailelerine epey uzak yerlere sevk edildiğini söylemek mümkün.”
İki oğlu da 1500 kilometre uzakta
Korkut, bir mahpusun ailesinden uzak bir kente gönderilmesinin ceza ortasında “ikincil bir cezalandırma” olduğunu düşünüyor. Korkut’a nazaran, yol masrafları, cezaevine gdolayılecek gereksinimler, birden çok kişi görüşe gidiyorsa onların masrafları niçiniyle, birden çok bireyi mahpusta olan aileler kıymetli meselelerle çaba ediyor. O ailelerden biri Diyarbakır’ın Lice ilçesindeki küçük bir barakada yaşıyor. Tarımla uğraşarak geçimini sağlayan 65 yaşındaki anne M.A. kendi tabiriyle “zindandaki” çocuklarına ziyan gelmemesi için isminin ve çocuklarının hangi cezaevinde olduğunun yazılmamasını istiyor. Çocuklarının kendisinden bin 600 kilometre uzaklıktaki bir cezaevine gönderildiğini söyleyen acılı anne, “İki oğlunuz niçin cezaevinde?” sorusuna, “Siyasi” diye yanıt veriyor. M.A. ağır cezalar alan çocuklarını görme umudunu kaybettiğini söylüyor:
“Artık umudum kalmadı. Ekmek almaya bile zorlanıyoruz. Nereden para bulup, oralara kadar gideceğim? Haftada bir kere çocuklarımın sesini duyuyorum. Fakat artık onların yüzünü görme umudum yok. Ölmedilk evvel son bir kere çocuklarımı görmek istiyorum.”
“Bir yönetmelikle değişebilir”
Ağır ekonomik şartlar, dışarıdaki aileler kadar içerideki mahpusları da etkiliyor. Alım gücü düşen çok sayıda aile, cezaevindeki yakınına ekonomik dayanakta bulunamıyor, bu da tutuklu ve mahkumların en temel gereksinimlerini karşılayamamalarına yol açıyor. CİSST’e bakılırsa, ağırlaştırılmış müebbet cezası olduğu için veya LGBTİ+ olduğu için tek başına tutulan ve aile dayanağı sonlu olan tutuklu ve mahkumlar, daha büyük bir yoksulluk yaşıyor. CİSST Koordinatörü Korkut, paklık gereci, ek besin ve öteki gereksinim unsurlarına erişimde önemli külfetler yaşandığını belirtiyor. Korkut, aileleri de cezalandırmak manasına gelen bu sistemin yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılabileceği görüşünde:
“Mahpusu ailesinden uzağa göndermek, hapishane idarelerinin kullandığı cezalandırma usulü. Bireylerin ailenin ikamet ettiği aşikâr bir bölge haricinde öbür hapishanelere sevk edilmemesi konusunda yönetmelik değişikliğine gidilmesi gerekir. Aksi biçimde bu görünmeyen ikincil bir cezalandırma olarak kullanılmaya devam edecek. Pandemi periyodunda isteğe bağlı sevkler kapalıyken bile fazlaca sayıda siyasi mahpusların koğuşları ve kurumları değiştirildi. Bu durum, mahpus kadar aileyi cezalandırma halinde oluyor.”
“Kardeşimi bir kere görseydim, daha sonra ölseydim”
Tutuklu ve hükümlü ailelerinin, çocuklarının meskenlerine yakın cezaevlerine getirilmesi için gösterdikleri gayretler da sonuçsuz kalıyor. Müzeyyen Aycan da kardeşinin Diyarbakır’a getirilmesi için tekraren adliyeye gitmiş, dilekçeler yazmış, çalmadık kapı bırakmamış. Lakin hiç kimse kederini dinlememiş. Onun tek isteği, haftada bir defa kardeşini gorebilmek. Bunun için de herkesten yardım istiyor:
“Keşke kardeşimi bir sefer görseydim, daha sonra da ölseydim. Abla olarak ona kazak bile götüremiyorum. Dua etmekten öteki bir şey yapamıyorum. Allan isteği için kimin kelamı para ediyorsa bize yardım etsin, kardeşimi buraya getirsin. Herkes kardeşini görüyor. Bu kentte cezaevinin yanından geçerken hasret çekiyorum. Bize yardım eden kimse yok. Biz fazlaca çaresiziz, epeyce mağduruz, epey perişanız. Şayet bir kuruş param olsaydı, gece demeden, artık çıkıp kardeşime giderdim.”
Felat Bozarslan/Diyarbakır
© Deutsche Welle Türkçe
Diyarbakır’ın Şehitlik Mahallesi’nde, pek bakımsız ve eski bir apartmanda yaşayan 54 yaşındaki Müzeyyen Aycan, dört yıldır cezaevinde olan kardeşi Hasan Yılmaz’a olan hasretini bu sözlerle tabir ediyor. Hasret çekiyor zira Diyarbakır Cezaevi’nde yatan kardeşi, iki yıl evvel isteği haricinde bin 250 kilometre uzaklıktaki Karabük Ceza İnfaz Kurumu’na nakledilmiş. İki defa kalp krizi geçiren ve ayakları rahatsız olan Aycan da iki yıldır parasızlık yüzünden kardeşini ziyaret edememiş. Üç çocuk annesi olan Müzeyyen Aycan, eşi kendilerini terk ettiğinden beri akraba yardımlarıyla, zar güç geçimini sağlamaya çalışıyor. İki odalı konutunun duvarları rutubet ve soğuktan küflenmiş, pencerenin altındaki duvarın boyası da içeri sızan yağmur damlalarından yeterlice dökülmüş. Binalarında doğal gaz var fakat paraları olmadığı için kombi alamamış ve çizgisi konutun içine getirememiş. Tek göz odada bir battaniye ve elektrik sobasıyla ısınıyor. Aylık 600 lira olan kirasını bile uzun vakittir ödeyemeyen Aycan, bin 250 kilometre uzaktaki cezaevine nasıl gidebileceğini de bilmiyor.
Ekonomik krizin yarattığı dram
Türkiye’de son vakit içinderda artan hayat pahalılığı beslenmeden barınmaya, giysiden ulaşıma kadar hayatın biroldukca alanında olumsuz tesirler yarattı. Krizden etkilenenler yalnızca az karla ömrünü sürdürmeye çalışanlar değil. Yaklaşık 300 bin kişinin tutuklu ve hükümlü olduğu Türkiye’de yakınları cezaevlerinde bulunan aileler de krizi en çok hissedenlerden. Bilhassa meskenlerinden uzak cezaevlerine sevk edilen mahpusların aileleri, hayat pahalılığının süratle artması ile birlikte insani bir dram yaşamaya başladı. Müzeyyen Aycan da o dramın mağdurlarından biri. Ayda bir defa kardeşini ziyaret etmek için en az bin liraya muhtaçlığı var. hiç bir geliri olmadığı için de kardeşini daha ne kadar vakit goremeyeceği konusunda bir fikri yok:
“İmkânım olsa her ay ziyarete giderdim. Kardeşim içeride epey üzülüyor. Elden bir şey de gelmiyor. Çok güç durumdayız. Konutumuzda çalışan kimse yok. Oğlum konuta ekmek getirmek için okumayı bıraktı. daha sonra o da hastalandı, çalışamıyor. Ben kendi halime acımıyorum. Kardeşime üzülüyorum. Daima onu görmek istiyorum.”
Uzağa sevk cezalandırma metodu mi?
Ağır ekonomik şartlar, ailelerin uzak cezaevlerindeki yakınlarıyla görüşmesini neredeyse imkânsız hale getiriyor. Bu durum da meskenlerinden uzaktaki cezaevlerine sevk edilen tutuklu ve mahkumların mağduriyetini gün geçtikçe artırıyor. Sayıları tam olarak bilinmiyor. Hak örgütlerine göre, binlerce tutuklu ve hükümlü, güvenlik üzere münasebetlerle ailelerinden uzak kentlere naklediliyor. Bu durum da ekseriyetle alt gelir kümesinden olan ailelerin mağduriyetini gün geçtikçe büyütüyor. Ceza İnfaz Sistemi’nde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Koordinatörü Berivan Korkut’a göre, konutlarından uzak cezaevlerine yapılan sevkler, hem tutuklu ve mahkumlar tıpkı vakitte ailelerine yönelik cezalandırma usulü:
“Ailelerinden uzak yerde tutulan mahpuslar için bu sahiden epey önemli bir krize dönüşmüş durumda. Mahpusların ailelerinden epeyce uzaklara sevk edilmesinin, ısrarlı müracaatlara karşın yakın yerlere geri gönderilmemesinin, ailelere ve mahpuslara yönelik bir cezalandırma olduğunu düşünüyoruz. Ayrıyeten isimli mahpuslarda da rastgele bir sorun çıkarsa, ‘Seni sürgün ederiz. Ailenden uzak yere göndeririz’ üzere tehditlerde bulunulduğunu biliyoruz. Bir biçimde hapishanede sorun yaşayan insanların ailelerine epey uzak yerlere sevk edildiğini söylemek mümkün.”
İki oğlu da 1500 kilometre uzakta
Korkut, bir mahpusun ailesinden uzak bir kente gönderilmesinin ceza ortasında “ikincil bir cezalandırma” olduğunu düşünüyor. Korkut’a nazaran, yol masrafları, cezaevine gdolayılecek gereksinimler, birden çok kişi görüşe gidiyorsa onların masrafları niçiniyle, birden çok bireyi mahpusta olan aileler kıymetli meselelerle çaba ediyor. O ailelerden biri Diyarbakır’ın Lice ilçesindeki küçük bir barakada yaşıyor. Tarımla uğraşarak geçimini sağlayan 65 yaşındaki anne M.A. kendi tabiriyle “zindandaki” çocuklarına ziyan gelmemesi için isminin ve çocuklarının hangi cezaevinde olduğunun yazılmamasını istiyor. Çocuklarının kendisinden bin 600 kilometre uzaklıktaki bir cezaevine gönderildiğini söyleyen acılı anne, “İki oğlunuz niçin cezaevinde?” sorusuna, “Siyasi” diye yanıt veriyor. M.A. ağır cezalar alan çocuklarını görme umudunu kaybettiğini söylüyor:
“Artık umudum kalmadı. Ekmek almaya bile zorlanıyoruz. Nereden para bulup, oralara kadar gideceğim? Haftada bir kere çocuklarımın sesini duyuyorum. Fakat artık onların yüzünü görme umudum yok. Ölmedilk evvel son bir kere çocuklarımı görmek istiyorum.”
“Bir yönetmelikle değişebilir”
Ağır ekonomik şartlar, dışarıdaki aileler kadar içerideki mahpusları da etkiliyor. Alım gücü düşen çok sayıda aile, cezaevindeki yakınına ekonomik dayanakta bulunamıyor, bu da tutuklu ve mahkumların en temel gereksinimlerini karşılayamamalarına yol açıyor. CİSST’e bakılırsa, ağırlaştırılmış müebbet cezası olduğu için veya LGBTİ+ olduğu için tek başına tutulan ve aile dayanağı sonlu olan tutuklu ve mahkumlar, daha büyük bir yoksulluk yaşıyor. CİSST Koordinatörü Korkut, paklık gereci, ek besin ve öteki gereksinim unsurlarına erişimde önemli külfetler yaşandığını belirtiyor. Korkut, aileleri de cezalandırmak manasına gelen bu sistemin yasal düzenlemelerle ortadan kaldırılabileceği görüşünde:
“Mahpusu ailesinden uzağa göndermek, hapishane idarelerinin kullandığı cezalandırma usulü. Bireylerin ailenin ikamet ettiği aşikâr bir bölge haricinde öbür hapishanelere sevk edilmemesi konusunda yönetmelik değişikliğine gidilmesi gerekir. Aksi biçimde bu görünmeyen ikincil bir cezalandırma olarak kullanılmaya devam edecek. Pandemi periyodunda isteğe bağlı sevkler kapalıyken bile fazlaca sayıda siyasi mahpusların koğuşları ve kurumları değiştirildi. Bu durum, mahpus kadar aileyi cezalandırma halinde oluyor.”
“Kardeşimi bir kere görseydim, daha sonra ölseydim”
Tutuklu ve hükümlü ailelerinin, çocuklarının meskenlerine yakın cezaevlerine getirilmesi için gösterdikleri gayretler da sonuçsuz kalıyor. Müzeyyen Aycan da kardeşinin Diyarbakır’a getirilmesi için tekraren adliyeye gitmiş, dilekçeler yazmış, çalmadık kapı bırakmamış. Lakin hiç kimse kederini dinlememiş. Onun tek isteği, haftada bir defa kardeşini gorebilmek. Bunun için de herkesten yardım istiyor:
“Keşke kardeşimi bir sefer görseydim, daha sonra da ölseydim. Abla olarak ona kazak bile götüremiyorum. Dua etmekten öteki bir şey yapamıyorum. Allan isteği için kimin kelamı para ediyorsa bize yardım etsin, kardeşimi buraya getirsin. Herkes kardeşini görüyor. Bu kentte cezaevinin yanından geçerken hasret çekiyorum. Bize yardım eden kimse yok. Biz fazlaca çaresiziz, epeyce mağduruz, epey perişanız. Şayet bir kuruş param olsaydı, gece demeden, artık çıkıp kardeşime giderdim.”
Felat Bozarslan/Diyarbakır
© Deutsche Welle Türkçe