JoKeR
Active member
Başı rahmet ortası mağfiret, sonu cehennemden kurtuluş olan Ramazan ayının yarısını geride bıraktık. Hatimler yarılanırken, mübarek Kadir Gecesi’ni hakkıyla geçirebilmek için itikafa hazırlıklar da başladı. Her Ramazan ayında olduğu üzere bu yıl da Kur’an-ı Kerimler okunarak dinimizin buyrukları anlaşılmaya çalışıldı. Evvelden Ramazan ayı öncesi “Kur’an”ların tamirat için gdolayıldüğü bir geleneğin temsilcisi mücellitler vardı. Hala var, ancak artık Kur’an tamiri için onlara kimse gitmiyor. Mücellit ve ender eserler uzmanı Fatih Hündür ile bunun sebeplerini ve geleneği konuştuk.
Yaptığı işin, bir medrese kütüphanesinde bakılırsavli olan dedesinden miras kaldığını söyleyen Hündür’ün büyük dedesi de mücellitmiş. Uzun vakit Anadolu’da yapıtları sanatsal değil de müdafaa hedefiyle tamir ediyorlarmış. Dedesinden dikişleri, sırt kaplamayı, kopan sayfaları bir ortaya getirme üzere tamirleri öğrenmiş.
Sanat tarafıyla tanışması ise Prof. Dr. İslam Seçen vesilesiyle olmuş. 2012 yılında mücellitliğe başlayan Hündür, ciltçilerle karıştırıldıklarını söyleyerek “Osmanlı’da mücellitlik, mevcut yapıtları tamir etmek, yeni yazılmış bir yapıta cilt yapmaktı. Murakkasından kutusuna, biroldukça detayla ilgilenirlerdi. Günümüzde ise mevcut yapıtları korumak için yapılan bir sanat. Bir mücellidin önüne 750 yıllık kadim eserler gelir. Ciltçinin elinde ise olağan kitaplar olur” diyor.
RAMAZAN ÖNCESİ CÜZLER HAZIRLANIRDI
Ramazan ayında ya da öncesinde Kur’an tamiri için kapısını çalanların olup olmadığını sorduğumuz Hündür, sitemle karışık şu cümleleri kuruyor: “Maalesef, biz bu devirleri terk edeli epeyce uzun vakit oldu. Yani toplum olarak o kültürü bıraktık. Benim en sevineceğim şeylerden birisi, insanların Ramazan’dan evvel “Kur’an”larını tamir ettirmeleri, hazırlamaları olur, ancak bu eskide kaldı. Evvelden bir Kur’an’ı oluşturmak yıllar alıyordu. Bir yandan günümüzde önemli bir maliyet de kelam konusu. Beşerler tamir ettirmek yerine yenisini almayı tercih ediyor. Bugün basılan kitaplar, bizim kültürümüzün bir kesimi olup, iki yüz sene daha sonrasını gorebilecek mi sanki? Evvelce Ramazan ayı yaklaştığında cüz ekipleri çıkarılır, mukabele okumalarında talebelere o cüzler dağıtılır, her biri bir cüz okurdu. Merhum dedem her Ramazan ayı öncesi mukabele için cüzleri hazır hale getirirdi. Talebelerin elinde uzun mühlet kalacak o cüzlerin bağlarını toparlar, yapıştırırdı. Hakikaten Ramazan sonunda birçok yırtılmış ya da dağılmış olurdu.”
UYGUN MÜCELLİT SANATTAN ANLAR
Evvelden mücellitlerin hafız-ı kütüb yani kütüphane memuru da olduklarını söyleyen ender eser uzmanı Hündür, bu mesleği yapanların kitap kültürü oluşturarak geleceğe aktardığına dikkat çekiyor. Hündür, kitabı bilmeden yapılan çalışmanın da yetersiz olacağı kanaatinde: “Mücellidin önüne devrin her kitabı geliyor. Kitaplarla uzun müddet vakit geçiriyorsunuz. Müellifini, konusunu ve sanatsal şeklini öğreniyorsunuz. Bir kitap ismi sorulduğunda bilgi verecek kadar külçeşidiniz oluyor. Kitabı bilmeden yapılacak sanatsal çalışma zayıftır. Hem kitabı hem mânâyı tıpkı vakitte kitabın sanatını bilen kişi bence mücellittir. Birden fazla yerde geçmez ancak mücellitlik, klasik İslam sanatlarının çatısını oluşturur. Mücellit, tezhipçinin tezhibini, hattatın sınırını, kâtı’ın kâtıasını yani İslam sanatları içerisinde bulunan öteki sanatları toplayıp bir koruma içerisine koyar. Düzgün bir mücellit kâtıadan, tezhipten, çizgiden, ahardan, kâğıttan, deriden ve sanat kollarının birçoğundan anlamak zorunda.”
Yaptığı işin, bir medrese kütüphanesinde bakılırsavli olan dedesinden miras kaldığını söyleyen Hündür’ün büyük dedesi de mücellitmiş. Uzun vakit Anadolu’da yapıtları sanatsal değil de müdafaa hedefiyle tamir ediyorlarmış. Dedesinden dikişleri, sırt kaplamayı, kopan sayfaları bir ortaya getirme üzere tamirleri öğrenmiş.
Sanat tarafıyla tanışması ise Prof. Dr. İslam Seçen vesilesiyle olmuş. 2012 yılında mücellitliğe başlayan Hündür, ciltçilerle karıştırıldıklarını söyleyerek “Osmanlı’da mücellitlik, mevcut yapıtları tamir etmek, yeni yazılmış bir yapıta cilt yapmaktı. Murakkasından kutusuna, biroldukça detayla ilgilenirlerdi. Günümüzde ise mevcut yapıtları korumak için yapılan bir sanat. Bir mücellidin önüne 750 yıllık kadim eserler gelir. Ciltçinin elinde ise olağan kitaplar olur” diyor.
RAMAZAN ÖNCESİ CÜZLER HAZIRLANIRDI
Ramazan ayında ya da öncesinde Kur’an tamiri için kapısını çalanların olup olmadığını sorduğumuz Hündür, sitemle karışık şu cümleleri kuruyor: “Maalesef, biz bu devirleri terk edeli epeyce uzun vakit oldu. Yani toplum olarak o kültürü bıraktık. Benim en sevineceğim şeylerden birisi, insanların Ramazan’dan evvel “Kur’an”larını tamir ettirmeleri, hazırlamaları olur, ancak bu eskide kaldı. Evvelden bir Kur’an’ı oluşturmak yıllar alıyordu. Bir yandan günümüzde önemli bir maliyet de kelam konusu. Beşerler tamir ettirmek yerine yenisini almayı tercih ediyor. Bugün basılan kitaplar, bizim kültürümüzün bir kesimi olup, iki yüz sene daha sonrasını gorebilecek mi sanki? Evvelce Ramazan ayı yaklaştığında cüz ekipleri çıkarılır, mukabele okumalarında talebelere o cüzler dağıtılır, her biri bir cüz okurdu. Merhum dedem her Ramazan ayı öncesi mukabele için cüzleri hazır hale getirirdi. Talebelerin elinde uzun mühlet kalacak o cüzlerin bağlarını toparlar, yapıştırırdı. Hakikaten Ramazan sonunda birçok yırtılmış ya da dağılmış olurdu.”
UYGUN MÜCELLİT SANATTAN ANLAR
Evvelden mücellitlerin hafız-ı kütüb yani kütüphane memuru da olduklarını söyleyen ender eser uzmanı Hündür, bu mesleği yapanların kitap kültürü oluşturarak geleceğe aktardığına dikkat çekiyor. Hündür, kitabı bilmeden yapılan çalışmanın da yetersiz olacağı kanaatinde: “Mücellidin önüne devrin her kitabı geliyor. Kitaplarla uzun müddet vakit geçiriyorsunuz. Müellifini, konusunu ve sanatsal şeklini öğreniyorsunuz. Bir kitap ismi sorulduğunda bilgi verecek kadar külçeşidiniz oluyor. Kitabı bilmeden yapılacak sanatsal çalışma zayıftır. Hem kitabı hem mânâyı tıpkı vakitte kitabın sanatını bilen kişi bence mücellittir. Birden fazla yerde geçmez ancak mücellitlik, klasik İslam sanatlarının çatısını oluşturur. Mücellit, tezhipçinin tezhibini, hattatın sınırını, kâtı’ın kâtıasını yani İslam sanatları içerisinde bulunan öteki sanatları toplayıp bir koruma içerisine koyar. Düzgün bir mücellit kâtıadan, tezhipten, çizgiden, ahardan, kâğıttan, deriden ve sanat kollarının birçoğundan anlamak zorunda.”