JoKeR
Active member
İBRAHİM DEMİRCİ
Dilek Özdemir’in küçürek hikayelerini Hece mecmuasında yayımlandıkça ilgiyle okumuştum. Bunlardan hoş ve etkileyici bulduklarım da olmuştu, küçümen bir espri deyip geçtiklerim de. Artık İstek Özdemir’in küçürek hikayeleri iki kitap hâlinde karşımda duruyor. Birincisinin ismi: Lisan Sürçmesi: Dilekler, Dayatmalar, İlgiler, Oyunlar başlıklı dört kısımdan oluşan kitap 92 sayfa. (Dil Sürçmesi, 2017 yılında İzdiham tarafınca da okura sunulmuş. Bu bilgiyi öteki kaynaklardan değil, elimdeki kitaptan öğrenmeyi tercih ederdim.) İkinci kitabın ismi: Kısa Devre. 95 sayfalık bu kitaptaki metinler üç kısma ayrılmış: “Ben ya da kahraman anlatıcı”, “O ya da hâkim anlatıcı” ve “Küçük kız ya da gözlemci”.
Dilek Özdemir, Lisan Sürçmesi’ni hocası Ramazan Korkmaz’a ithaf etmiş. Kitabın önsözünde hocası ve küçürek hikaye hakkında kayda bedel bilgiler veriyor. örneğin metinlerini “sağa yakın yayınlar”ın “cüretkâr”, “sola yakın yayınlar”ın “muhafazakâr” bulduklarından kelam ediyor. Bu olgu, ülkemizde sanatın ve edebiyatın dinleri, ideolojileri ve her türlü teoriyi aşan özgür, özerk ve özgün tabiatının çabucak hemen kavranmamış veya benimsenmemiş olduğunu gösteren acıklı ve üzücü bir olgu. Maalesef!
Lisan Sürçmesi, İstek Özdemir, Hece Yayınları 2021, 95 sayfa
Muharrir, Kısa Devre’nin başına “Çağın ruhunu yansıtan edebi çeşit: küçürek öykü” başlıklı bir yazısını koymuş. Tıbbın köklerinin Beydaba (Beydeba?), Ezop ve Mevlânâ’ya dayandığını belirten Özdemir, küçürek hikayenin “şok etkisi” yaptığını; “takviye vitamin hapları”na, “köprüdilk evvel son çıkış levhası”na benzediğini söylüyor. Ona göre küçürek hikaye, “Değerlerini sürat çağına kurban eden insanoğluna ömrün faniliğini ve kısalığını hatırlatarak telkinlerde bulunur. Kapitalist anlayışın getirdiği şatafatlı, hayli lakin gereksiz eşya ile dolu hayatlarımızı sadelikle değiştirebileceğimiz ölçüde güzelleştirip anlamlandırabileceğimizi haykırır. Bize ‘Dur!’ der. ‘Yavaşla!’ der. ‘Geçip gitme!’ der. ‘Yüklerini bırak, fazlalıklarını at ve arın!’ der.” (s. 11).
KÜÇÜREK HİKAYELERİN LİSANI
Burada “haykırır” sözüne takıldım. Keşke “fısıldar” deseydi; fısıltı, “telkin” ile daha uyumlu olurdu; haykırmak küçürek hikayeye yakışmaz. Çeşidin tahminen de en seçkin örneği olan Hemingway metnini hatırlayalım: “Satılık: Bebek ayakkabısı. Hiç giyilmedi.”
“Tumturaklı tabirlerden kaç”tığını, “sadeliği ve fonksiyonelliği yücelt”tiğini belirten İstek Özdemir, bu tavrını şu biçimde gerekçelendirmiş: “Çünkü vakit eskisinden daha süratli akıp giderek bizleri vefata yaklaştırıyor. ömrün ortasında bize bayağı gelen fakat hayret ve fark edersek mana kazanacak sayısız durumu, hissi, olguyu okuyucuya projektör tutarak sunmayı bu çağın ruhuna daha uygun buluyorum. Fotoğraf yapmıyorum, fotoğraf çekiyorum. Betimleme yapmıyorum, gösteriyorum. Hikayenin başını ve sonunu bilinmeyen bırakıp hikayenin okuyucunun zihninde dolaşmasına müsaade veriyorum. Bir nevi okuyucuyu da hikayemi tamamlayan bir ögeye dönüştürmek istiyorum.” (s. 12)
Müellif, kelamını ettiği bu maksatlara büyük ölçüde ulaşmış diyebiliriz. Rasgele bir örnek sunayım: Kısa Devre’nin 59. sayfasında yer alan “Vuslat” isimli öykücük şöyleki: “Uykusunda kalp krizi geçirdi, dediler. / Düşünde ne gördüğünü bilmediklerinden…” Özlü, uyarıcı, kışkırtıcı, çeşitli çağrışımlara açık bir metin.
Hayata ve insan bağlantılarına dair çeşitli müşahede, soru ve sıkıntılara dikkat çeken, kimi vakit ışık tutan, kimi vakit gölge düşüren Dilek Özdemir’in küçürek hikayelerinden kimileri, neredeyse bütünüyle lisan oyunlarına yaslanıyor. Lisan Süçmesi’ndeki “Çözümleme” şöyleki: “Ben ‘komple’yim diyorsun. Bunu söylerken bile iki harfi eksik söylüyorsun.” (s. 18). Muharrir, okuyucusuna güveniyor, onun kolay kolay “kompleks”e varmasını bekliyor.
“Dayatma” isimli metinde konuşan özne bir bitki. Şöyle diyor: “Ben güneşe âşıktım. Onlar bana ‘ayçiçeği’ dediler.” (s. 52).
Bu metin bana şunları düşündürdü: Benim çocukluğumda o bitkinin ismi Konya’da “günâşık” idi, “günaşşık” diyenler de olurdu. Bir de şu var doğal: İngilizcede bitkinin ismi “sunflower”, gün çiçeği; Fransızcada “tournesol”, güneşe dönen; Arapçada “devvâru’ş-şems”, güne dönen, güneşi turlayan.
LİSAN OYUNLARI ÜZERİNE
Lisan oyununa yaslanan bir örnek daha:
Aşkıyorlardı.
Hocam, fiil çekim eklerini isimlere getiremez miyiz?
Hayır, fiil çekim ekleri isimlerden daha sonra gelmez.
İsmi temalıp da yaşanamamış sevdalar üzere mi? (s. 73)
Hayat öyküsünü de bir bakıma küçürek hikayeye dönüştürüp “1979’da Elazığ’da doğdu. çabucak hemen ölmedi.” demekle yetinen İstek Özdemir’in vefata ve ötesine ait kederleri olduğu besbelli. Aydınlık ve doyurucu dermanlara ermesini dilerim.
Kısa Devre’de “Palavra” başlıklı metinde küçük kız, annesinin kendisini öven kelamlarına karşılık, “Eminim çocuğun öbür biri olsaydı ona da birebir şeyleri söylerdin.” (s. 88) der. Yazının başlığı, annenin kelamlarının “palavra” olarak algılandığını ima ediyor. halbuki ben çocuğun kelamlarının “palavra” olduğu kanısındayım. bu biçimdece şunu demek istiyorum: Dilek Özdemir’in küçürek hikayeleri tartmaya, tartılmaya, tartışmaya açık metinler.
“Kadın Dayanışması” isimli metnin iki kitapta da karşımıza çıkmasını yazar/yayıncı “sürçmesi” mi sayalım, “kısa devre” mi?
Dilek Özdemir’in küçürek hikayelerini Hece mecmuasında yayımlandıkça ilgiyle okumuştum. Bunlardan hoş ve etkileyici bulduklarım da olmuştu, küçümen bir espri deyip geçtiklerim de. Artık İstek Özdemir’in küçürek hikayeleri iki kitap hâlinde karşımda duruyor. Birincisinin ismi: Lisan Sürçmesi: Dilekler, Dayatmalar, İlgiler, Oyunlar başlıklı dört kısımdan oluşan kitap 92 sayfa. (Dil Sürçmesi, 2017 yılında İzdiham tarafınca da okura sunulmuş. Bu bilgiyi öteki kaynaklardan değil, elimdeki kitaptan öğrenmeyi tercih ederdim.) İkinci kitabın ismi: Kısa Devre. 95 sayfalık bu kitaptaki metinler üç kısma ayrılmış: “Ben ya da kahraman anlatıcı”, “O ya da hâkim anlatıcı” ve “Küçük kız ya da gözlemci”.
Dilek Özdemir, Lisan Sürçmesi’ni hocası Ramazan Korkmaz’a ithaf etmiş. Kitabın önsözünde hocası ve küçürek hikaye hakkında kayda bedel bilgiler veriyor. örneğin metinlerini “sağa yakın yayınlar”ın “cüretkâr”, “sola yakın yayınlar”ın “muhafazakâr” bulduklarından kelam ediyor. Bu olgu, ülkemizde sanatın ve edebiyatın dinleri, ideolojileri ve her türlü teoriyi aşan özgür, özerk ve özgün tabiatının çabucak hemen kavranmamış veya benimsenmemiş olduğunu gösteren acıklı ve üzücü bir olgu. Maalesef!
Lisan Sürçmesi, İstek Özdemir, Hece Yayınları 2021, 95 sayfa
Muharrir, Kısa Devre’nin başına “Çağın ruhunu yansıtan edebi çeşit: küçürek öykü” başlıklı bir yazısını koymuş. Tıbbın köklerinin Beydaba (Beydeba?), Ezop ve Mevlânâ’ya dayandığını belirten Özdemir, küçürek hikayenin “şok etkisi” yaptığını; “takviye vitamin hapları”na, “köprüdilk evvel son çıkış levhası”na benzediğini söylüyor. Ona göre küçürek hikaye, “Değerlerini sürat çağına kurban eden insanoğluna ömrün faniliğini ve kısalığını hatırlatarak telkinlerde bulunur. Kapitalist anlayışın getirdiği şatafatlı, hayli lakin gereksiz eşya ile dolu hayatlarımızı sadelikle değiştirebileceğimiz ölçüde güzelleştirip anlamlandırabileceğimizi haykırır. Bize ‘Dur!’ der. ‘Yavaşla!’ der. ‘Geçip gitme!’ der. ‘Yüklerini bırak, fazlalıklarını at ve arın!’ der.” (s. 11).
KÜÇÜREK HİKAYELERİN LİSANI
Burada “haykırır” sözüne takıldım. Keşke “fısıldar” deseydi; fısıltı, “telkin” ile daha uyumlu olurdu; haykırmak küçürek hikayeye yakışmaz. Çeşidin tahminen de en seçkin örneği olan Hemingway metnini hatırlayalım: “Satılık: Bebek ayakkabısı. Hiç giyilmedi.”
“Tumturaklı tabirlerden kaç”tığını, “sadeliği ve fonksiyonelliği yücelt”tiğini belirten İstek Özdemir, bu tavrını şu biçimde gerekçelendirmiş: “Çünkü vakit eskisinden daha süratli akıp giderek bizleri vefata yaklaştırıyor. ömrün ortasında bize bayağı gelen fakat hayret ve fark edersek mana kazanacak sayısız durumu, hissi, olguyu okuyucuya projektör tutarak sunmayı bu çağın ruhuna daha uygun buluyorum. Fotoğraf yapmıyorum, fotoğraf çekiyorum. Betimleme yapmıyorum, gösteriyorum. Hikayenin başını ve sonunu bilinmeyen bırakıp hikayenin okuyucunun zihninde dolaşmasına müsaade veriyorum. Bir nevi okuyucuyu da hikayemi tamamlayan bir ögeye dönüştürmek istiyorum.” (s. 12)
Müellif, kelamını ettiği bu maksatlara büyük ölçüde ulaşmış diyebiliriz. Rasgele bir örnek sunayım: Kısa Devre’nin 59. sayfasında yer alan “Vuslat” isimli öykücük şöyleki: “Uykusunda kalp krizi geçirdi, dediler. / Düşünde ne gördüğünü bilmediklerinden…” Özlü, uyarıcı, kışkırtıcı, çeşitli çağrışımlara açık bir metin.
Hayata ve insan bağlantılarına dair çeşitli müşahede, soru ve sıkıntılara dikkat çeken, kimi vakit ışık tutan, kimi vakit gölge düşüren Dilek Özdemir’in küçürek hikayelerinden kimileri, neredeyse bütünüyle lisan oyunlarına yaslanıyor. Lisan Süçmesi’ndeki “Çözümleme” şöyleki: “Ben ‘komple’yim diyorsun. Bunu söylerken bile iki harfi eksik söylüyorsun.” (s. 18). Muharrir, okuyucusuna güveniyor, onun kolay kolay “kompleks”e varmasını bekliyor.
“Dayatma” isimli metinde konuşan özne bir bitki. Şöyle diyor: “Ben güneşe âşıktım. Onlar bana ‘ayçiçeği’ dediler.” (s. 52).
Bu metin bana şunları düşündürdü: Benim çocukluğumda o bitkinin ismi Konya’da “günâşık” idi, “günaşşık” diyenler de olurdu. Bir de şu var doğal: İngilizcede bitkinin ismi “sunflower”, gün çiçeği; Fransızcada “tournesol”, güneşe dönen; Arapçada “devvâru’ş-şems”, güne dönen, güneşi turlayan.
LİSAN OYUNLARI ÜZERİNE
Lisan oyununa yaslanan bir örnek daha:
Aşkıyorlardı.
Hocam, fiil çekim eklerini isimlere getiremez miyiz?
Hayır, fiil çekim ekleri isimlerden daha sonra gelmez.
İsmi temalıp da yaşanamamış sevdalar üzere mi? (s. 73)
Hayat öyküsünü de bir bakıma küçürek hikayeye dönüştürüp “1979’da Elazığ’da doğdu. çabucak hemen ölmedi.” demekle yetinen İstek Özdemir’in vefata ve ötesine ait kederleri olduğu besbelli. Aydınlık ve doyurucu dermanlara ermesini dilerim.
Kısa Devre’de “Palavra” başlıklı metinde küçük kız, annesinin kendisini öven kelamlarına karşılık, “Eminim çocuğun öbür biri olsaydı ona da birebir şeyleri söylerdin.” (s. 88) der. Yazının başlığı, annenin kelamlarının “palavra” olarak algılandığını ima ediyor. halbuki ben çocuğun kelamlarının “palavra” olduğu kanısındayım. bu biçimdece şunu demek istiyorum: Dilek Özdemir’in küçürek hikayeleri tartmaya, tartılmaya, tartışmaya açık metinler.
“Kadın Dayanışması” isimli metnin iki kitapta da karşımıza çıkmasını yazar/yayıncı “sürçmesi” mi sayalım, “kısa devre” mi?