JoKeR
Active member
Baktığımız nesnelerin manzarası ışık aracılığı ile ağtabaka dediğimiz gözün iç kısmındaki retina bölgesine düşer. Görüş alanımızdaki tam merkezde baktığımız nesnenin imajı makulaya düşer. Makula, retinanın merkezinde yer alan fazlaca küçük bir kesimidir. Sadece 5 mm kadar genişliği vardır, lakin merkezi görüşümüzden, renk görüşümüzün birçoklarından ve merkezi görüşümüzün ince detaylarından sorumludur. Makula çok yüksek konsantrasyonda fotoreseptör hücresi dediğimiz ışığı algılayan hücrelere sahiptir. Fotoreseptör hücreleri gelen manzarayı işleyerek fotokimyasal yansımalar daha sonrası hudut lifleri aracılığı ile sinyal biçimde onları beynin görme merkezine gönderirler. İmaj burada işlenerek her iki gözden gelen manzara birleştirilip yorumlanarak gördüğümüz biçimdeki 3d manzaraya dönüştürülür. Retinanın makula haricinde kalan bölgeleri çevresel yahut yan görüşümüzü işler.
niçin SARI NOKTA DENMEKTEDİR?
Makula tıptaki kullanması ile Latinceden gelen makula lutea sözleri ile söz edilir.
’Makula’’ güneş lekeleri, minerallerin üstündeki işaretler üzere pek fazlaca lekeler için kullanılan bir sözdür ve nokta, benek, spot, boya, leke manalarına gelmektedir. Latince ‘’macula’’ sözünden gelmekte olup kökeni bilinmemektedir. Her iki gözün tam merkezdeki cismi tek bakılırsacek biçimde ‘korrespondan’ retina noktalarına denk gelen bölgeye, içerdiği pigmentlerden dolayı da makula lutea denmektedir. Lutea sözü, tabiattaki birbirinden hoş ve her biri sapsarı çiçekler açan Latince isminde da ‘’Lutea’’ sözü yer alan binlerce bitkiyi çağrıştırmaktadır. Gözümüzün en bedelli noktası olan makula merkezi, retinanın yüksek çözünürlükte görüşten sorumlu olan bölgesidir. İnsan gözünün retinasının merkezinde pigmentli bir alandır. İnsanlarda makula yaklaşık 5,5 mm çapında oval bir bölgeye denir. Makula bölgesinin merkezine hakikat fovea, foveaola ve umbo denen bölgeleri mevcuttur. Makulanın klinik olarak en değerli bölgesi fovea ismini alır. Fovea makülanın merkezinde yer alır; foveola ise foveanın merkezinde yer alır. Retina çubuk hücreler ve koni hücreleri ismini verdiğimiz iki tip ışığa hassas hücre içerir.
Makula retinanın en ağır koni hücresi içeren bölgesidir. Foveola ise makülanın, en ağır konsantrasyonda koni hücreleri içeren küçük bir çukur halindeki merkezi bölgesidir.
Umbo, foveanın merkezinde bulunan foveolanın merkezi noktasıdır.
Makula, tam merkezdeki damarsız bölge olan foveal avasküler zon dediğimiz yer haricinde ağır kapiller damarlar içerir. Fovea makülanın tam merkezindeki 1.5 mm çapındaki alana denir. Foveal avasküler zon yaklaşık 0.5 mm çapındadır. Foveal avasküler zon ortasında kalan foveola ise 0.35 mm çapındadır. Umbo makülanın tam merkezindeki çukur yere denk gelen 0.15 mm yer tutan ve makülanın muayene sırasında reflesini sağlayan noktadır. Foveal avasküler zon merkezinde yer alan foveanın çukur olduğu yerde gangliyon hücresi üzere nöral hücreler yer almaz ve ışık direkt buradaki fotoreseptörlere ulaşır. Bu yapı göze gelen ışığın saçılmasını çok azaltan ve kamaşma oluşumunu önleyen bir sistemdir.
Makula, düzgün ışıkta mümkün olan merkezi, yüksek çözünürlüklü, renkli görüşten sorumludur. Makula dejenerasyonu yahut öbür bu bölgeyi tutan hastalıklarda makula hasar görürse bu çeşit görme bozulur. Oftalmoskopi dediğimiz göz tabanı muayenesinde göz bebeğinden bakıldığında makula görülebilir.
Makula lutea terimi, Latince makula, “nokta” ve lutea, “sarı” dan gelir. Bu yüzden halk içinde sarı nokta olarak bilinir.
Makula sarı renkli olduğu için göze giren çok mavi ve ultraviyole ışığı emer ve retinanın bu bölgesi için doğal bir güneş kremi bakılırsavi görür. Makula içeriğindeki pigmentler yardımıyla bu gölgedeki hassas fotoreseptör hücreleri içi doğal bir güneş gözlüğü üzere koruyuculuk sağlar. Makula lutea ismindeki sarı renk tabiri içeriğindeki bu pigmentlerden kaynaklanmaktadır. Sarı renk, diyetten elde edilen sarı ksantofil karotenoidleri olan lutein ve zeaksantin içeriğinden gelir. Zeaksantin makulada daha baskındır. Bu karotenoidlerin bu bölgeyi kimi hastalıklardan koruduğuna dair bilgiler vardır. Bu karotenoidlerin yaşa bağlı makula dejenerasyonunu önlediği gösterilmemiş olsa da, hastalığın ileri evrelere ilerleme riskini azalttığı gösterilmiştir.
Yukardaki fotoğraf göz tabanının (retinanın) yalnızca makula ve optik hudut bölgesini (arka kutup retina) içeren epey küçük bir bölgesinin manzarasını içerir. Bu fotoğrafta göz damarlarının girip çıktığı sarı yuvarlak yapı optik sonun başını gösterirken retinanın başka alanlarından daha koyu yuvarlak bölge makülanın fovea dediğimiz merkezi kısmını göstermektedir.
Makula bölgesindeki hücresel yapılar, devasa yükseklikte sertlikte görme için özelleşmiştir. Makulanın fovea bölgesi yüksek sertliğe sahip fotoreseptör hudut hücreleri olan konileri yüksek yoğunlukta içerir.
Normal insan gözü, farklı spektral hassasiyet aralıklarına sahip üç farklı tipte koni hücresi içerir. Beyin, farklı renkleri ayırt etmek için komşu konilerden gelen sinyalleri birleştirir. Farklı tipteki bu koni hücrelerinin eksikliğine göre farklı renk körlükleri ortaya çıkabilir.
Öte yandan görme bilgisine konilerden daha hassas olan çubuk fotoreseptörleri tek tiptir ve loş ışıkta konilerden daha baskın fotoreseptörlerdir. Yani ışık azaldığı vakit çubuk hücreleri daha etkindir.
birebir vakitte konilerin farklı spektral hassaslığı tarafınca sağlanan bilgi olmadan renkleri ayırt etmek imkansızdır. Fovea merkezinde koniler baskındır ve yüksek yoğunlukta bulunur. Makula bu niçinle yeterli ışıkta mümkün olan merkezi, yüksek çözünürlüklü renkli görmeden sorumludur. Bu niçinle makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) üzere makulanın hasar gördüğü hastalıklarda bu tıp görme bozulur. Bu yüzden makula haricindeki retina alanlarını tutan hastalıklarda hasta gözdeki bu etkilenmeyi çabucak fark etmez iken makulayı tutan hastalıklarda merkezi görüşte bulanma meydana geldiği için çabucak fark edebilir. Kimi hastalar her iki göz açık iken bir gözdeki makular tutulmayı erken devirde fark etmeyebilir. Bu niçinle kimi bazı tek göz kapatıp gözlerin görüş kalitesini tek tek test etmek faydalıdır.
Foveanın altında, makula için hami misyonu bakılırsan bir hücre katmanı olan RPE bulunur. Fotoreseptörler ve RPE hücreleri birbirine kenetlenmiş olup ortalarında görme için gerekli nörokimyasal faktörlerin alışverişi kelam konusudur. Fotoreseptörler ve RPE hücreleri bir arada çalışarak fonksiyon görürler. RPE hücreleri, altında koroid denen damar ağı katmanının bulunduğu Bruch zarı ismi verilen hayli ince katman üzerinde tek bir katman halinde bulunur. Olağan koşullar altında Bruch membranı, makulanın içine ve altına büyüyen koroidden gelen kan damarlarına karşı bir bariyer vazifesi görür. hem de oksijen ve besinler koroidden makulaya ve atık eserler makuladan koroide geçer. Makula fazlaca faaldir ve epey fazla güç ve oksijen kullanır.
Retinanın biroldukça doğuşsal ve daha sonradan gelişen hastalığı vardır. Bu hastalıklar ortasında maalesef makulayı etkileyen hastalıklar daha fazladır. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, epiretinal membran, makula deliği üzere görsel problemler direkt olarak makulayı tesirler. Diyabetik retinopati de çoğunlukla makülada ödeme niye olarak görme kaybı oluşturur. Prof. Dr. Ümit İNAN
niçin SARI NOKTA DENMEKTEDİR?
Makula tıptaki kullanması ile Latinceden gelen makula lutea sözleri ile söz edilir.
’Makula’’ güneş lekeleri, minerallerin üstündeki işaretler üzere pek fazlaca lekeler için kullanılan bir sözdür ve nokta, benek, spot, boya, leke manalarına gelmektedir. Latince ‘’macula’’ sözünden gelmekte olup kökeni bilinmemektedir. Her iki gözün tam merkezdeki cismi tek bakılırsacek biçimde ‘korrespondan’ retina noktalarına denk gelen bölgeye, içerdiği pigmentlerden dolayı da makula lutea denmektedir. Lutea sözü, tabiattaki birbirinden hoş ve her biri sapsarı çiçekler açan Latince isminde da ‘’Lutea’’ sözü yer alan binlerce bitkiyi çağrıştırmaktadır. Gözümüzün en bedelli noktası olan makula merkezi, retinanın yüksek çözünürlükte görüşten sorumlu olan bölgesidir. İnsan gözünün retinasının merkezinde pigmentli bir alandır. İnsanlarda makula yaklaşık 5,5 mm çapında oval bir bölgeye denir. Makula bölgesinin merkezine hakikat fovea, foveaola ve umbo denen bölgeleri mevcuttur. Makulanın klinik olarak en değerli bölgesi fovea ismini alır. Fovea makülanın merkezinde yer alır; foveola ise foveanın merkezinde yer alır. Retina çubuk hücreler ve koni hücreleri ismini verdiğimiz iki tip ışığa hassas hücre içerir.
Makula retinanın en ağır koni hücresi içeren bölgesidir. Foveola ise makülanın, en ağır konsantrasyonda koni hücreleri içeren küçük bir çukur halindeki merkezi bölgesidir.
Umbo, foveanın merkezinde bulunan foveolanın merkezi noktasıdır.
Makula, tam merkezdeki damarsız bölge olan foveal avasküler zon dediğimiz yer haricinde ağır kapiller damarlar içerir. Fovea makülanın tam merkezindeki 1.5 mm çapındaki alana denir. Foveal avasküler zon yaklaşık 0.5 mm çapındadır. Foveal avasküler zon ortasında kalan foveola ise 0.35 mm çapındadır. Umbo makülanın tam merkezindeki çukur yere denk gelen 0.15 mm yer tutan ve makülanın muayene sırasında reflesini sağlayan noktadır. Foveal avasküler zon merkezinde yer alan foveanın çukur olduğu yerde gangliyon hücresi üzere nöral hücreler yer almaz ve ışık direkt buradaki fotoreseptörlere ulaşır. Bu yapı göze gelen ışığın saçılmasını çok azaltan ve kamaşma oluşumunu önleyen bir sistemdir.
Makula, düzgün ışıkta mümkün olan merkezi, yüksek çözünürlüklü, renkli görüşten sorumludur. Makula dejenerasyonu yahut öbür bu bölgeyi tutan hastalıklarda makula hasar görürse bu çeşit görme bozulur. Oftalmoskopi dediğimiz göz tabanı muayenesinde göz bebeğinden bakıldığında makula görülebilir.
Makula lutea terimi, Latince makula, “nokta” ve lutea, “sarı” dan gelir. Bu yüzden halk içinde sarı nokta olarak bilinir.
Makula sarı renkli olduğu için göze giren çok mavi ve ultraviyole ışığı emer ve retinanın bu bölgesi için doğal bir güneş kremi bakılırsavi görür. Makula içeriğindeki pigmentler yardımıyla bu gölgedeki hassas fotoreseptör hücreleri içi doğal bir güneş gözlüğü üzere koruyuculuk sağlar. Makula lutea ismindeki sarı renk tabiri içeriğindeki bu pigmentlerden kaynaklanmaktadır. Sarı renk, diyetten elde edilen sarı ksantofil karotenoidleri olan lutein ve zeaksantin içeriğinden gelir. Zeaksantin makulada daha baskındır. Bu karotenoidlerin bu bölgeyi kimi hastalıklardan koruduğuna dair bilgiler vardır. Bu karotenoidlerin yaşa bağlı makula dejenerasyonunu önlediği gösterilmemiş olsa da, hastalığın ileri evrelere ilerleme riskini azalttığı gösterilmiştir.
Yukardaki fotoğraf göz tabanının (retinanın) yalnızca makula ve optik hudut bölgesini (arka kutup retina) içeren epey küçük bir bölgesinin manzarasını içerir. Bu fotoğrafta göz damarlarının girip çıktığı sarı yuvarlak yapı optik sonun başını gösterirken retinanın başka alanlarından daha koyu yuvarlak bölge makülanın fovea dediğimiz merkezi kısmını göstermektedir.
Makula bölgesindeki hücresel yapılar, devasa yükseklikte sertlikte görme için özelleşmiştir. Makulanın fovea bölgesi yüksek sertliğe sahip fotoreseptör hudut hücreleri olan konileri yüksek yoğunlukta içerir.
Normal insan gözü, farklı spektral hassasiyet aralıklarına sahip üç farklı tipte koni hücresi içerir. Beyin, farklı renkleri ayırt etmek için komşu konilerden gelen sinyalleri birleştirir. Farklı tipteki bu koni hücrelerinin eksikliğine göre farklı renk körlükleri ortaya çıkabilir.
Öte yandan görme bilgisine konilerden daha hassas olan çubuk fotoreseptörleri tek tiptir ve loş ışıkta konilerden daha baskın fotoreseptörlerdir. Yani ışık azaldığı vakit çubuk hücreleri daha etkindir.
birebir vakitte konilerin farklı spektral hassaslığı tarafınca sağlanan bilgi olmadan renkleri ayırt etmek imkansızdır. Fovea merkezinde koniler baskındır ve yüksek yoğunlukta bulunur. Makula bu niçinle yeterli ışıkta mümkün olan merkezi, yüksek çözünürlüklü renkli görmeden sorumludur. Bu niçinle makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) üzere makulanın hasar gördüğü hastalıklarda bu tıp görme bozulur. Bu yüzden makula haricindeki retina alanlarını tutan hastalıklarda hasta gözdeki bu etkilenmeyi çabucak fark etmez iken makulayı tutan hastalıklarda merkezi görüşte bulanma meydana geldiği için çabucak fark edebilir. Kimi hastalar her iki göz açık iken bir gözdeki makular tutulmayı erken devirde fark etmeyebilir. Bu niçinle kimi bazı tek göz kapatıp gözlerin görüş kalitesini tek tek test etmek faydalıdır.
Foveanın altında, makula için hami misyonu bakılırsan bir hücre katmanı olan RPE bulunur. Fotoreseptörler ve RPE hücreleri birbirine kenetlenmiş olup ortalarında görme için gerekli nörokimyasal faktörlerin alışverişi kelam konusudur. Fotoreseptörler ve RPE hücreleri bir arada çalışarak fonksiyon görürler. RPE hücreleri, altında koroid denen damar ağı katmanının bulunduğu Bruch zarı ismi verilen hayli ince katman üzerinde tek bir katman halinde bulunur. Olağan koşullar altında Bruch membranı, makulanın içine ve altına büyüyen koroidden gelen kan damarlarına karşı bir bariyer vazifesi görür. hem de oksijen ve besinler koroidden makulaya ve atık eserler makuladan koroide geçer. Makula fazlaca faaldir ve epey fazla güç ve oksijen kullanır.
Retinanın biroldukça doğuşsal ve daha sonradan gelişen hastalığı vardır. Bu hastalıklar ortasında maalesef makulayı etkileyen hastalıklar daha fazladır. Yaşa bağlı makula dejenerasyonu, epiretinal membran, makula deliği üzere görsel problemler direkt olarak makulayı tesirler. Diyabetik retinopati de çoğunlukla makülada ödeme niye olarak görme kaybı oluşturur. Prof. Dr. Ümit İNAN